1, 2. 1) ¿Tlake tijnekij nochi timaseualmej? 2) ¿Ipan tlake uelis timotemachijtosej?

NOCHI tijnekij ma techiknelikaj uan ma techchiuilikaj tlen xitlauak. Tlaj sekinok amo techiknelisej yon techchiuilisej tlen xitlauak, uelis timoiljuisej amo tleno topati uan tlauel amo kuali tijyolmatisej.

² Jehová kimati nochi maseualmej tlauel kinekij ma kiniknalikaj uan ma kinchiuilikaj tlen xitlauak (Sal. 33:5). Uelis timotemachisej ya techiknelia uan kineki ma techchiuilikaj tlen xitlauak. Kiampa nesi ipan nopa Tlanauatili tlen Jehová kinmakak israeleuanij ika Moisés. Tlaj tlauel timokuesoua pampa tijyolmati amo aka mitsiknelia o pampa mitschiuilijkej tlen amo kuali, tlauel mitspaleuis timomachtis kenijkatsa nopa Tlanauatili * tlen kimakakej Moisés kinextia toTeotsij kitekipachoua tlen kinpano itekipanojkauaj.

3. 1) Kej kiijtoua Romanos 13:8-10, ¿tlake tikitaj kema timomachtiaj nopa Tlanauatili tlen kimakakej Moisés? 2) ¿Tlake tlajtlanili tijnankilisej ipan ni tlamachtili?

³ Kema timomachtiaj nopa Tlanauatili tlen kimakakej Moisés, tikitaj kenijkatsa toTeotsij Jehová nelia tlauel techiknelia (xijpoua Romanos 13:8-10). Ipan ni tlamachtili tikitasej se keski tlanauatili tlen kinmakakej israeleuanij uan tijnankilisej ni tlajtlanili: ¿Kenke tikijtouaj nopa Tlanauatili moyakana ika tlaiknelijkayotl? ¿Kenke tikijtouaj tlapaleuiyaya ma mochiua tlen xitlauak? Uan, ¿ajkia kinmokuitlauiyaya? Tlauel timoyolchikauasej kema tikitasej kenijkatsa monankilia ni tlajtlanili, techpaleuis ma timotemachijtokaj  teipa kuali tiitstosej uan kichiuas nojua kuali ma timouampojchiuakaj iuaya Jehová (Hech. 17:27; Rom. 15:4).

4. 1) ¿Kenijkatsa tijmatij nopa Tlanauatili moyakana ika tlaiknelijkayotl? 2) Kej kiijtoua Mateo 22:36-40, ¿tlake tlanauatili tlen tlauel ipati kiijtok?

⁴ ¿Kenke tikijtouaj nopa Tlanauatili moyakana ika tlaiknelijkayotl? Pampa nochi tlen kichiua Jehová, kichiua pampa tlaiknelia (1 Juan 4:8). Nopa kipano 600 tlanauatili moyakanayaya ika ome tlamantli tlen tlauel ipati: tikiknelisej toTeotsij uan tikiniknelisej maseualmej (Lev. 19:18; Deut. 6:5; xijpoua Mateo 22:36-40). Yeka, sejse tlen nopa tlanauatili kinextia Jehová itlaiknelijkayo. Ma tikitakaj se keski neskayotl.

5, 6. ¿Tlake kineki Jehová ma kichiuakaj katli mosenkajtokej, uan tlake kiita Jehová? Xikijto se neskayotl.

⁵ Tlanauatili tlen kiijtouayaya amo ma kinkajkayauakaj ininsiua o ininueue uan kenijkatsa kinmokuitlauisej konemej. Jehová kineki katli mosenkajtokej tlauel ma moiknelikaj ika nochi ininyolo uan amo kema ma mokauakaj (Gén. 2:24; Mat. 19:3-6). Kema se akajya kikajkayaua isiua o iueue, nelia kichiua se tlamantli tlen tlauel amo kuali. Yeka nopa chikompa tlanauatili kiijtouayaya amo aka kinamikiyaya momekatis (Deut. 5:18). Kema se akajya momekatia, tlajtlakolchiua iixpa toTeko, uan tlauel kiyolkokoua isiua o iueue (Gén. 39:7-9). Se akajya katli kikajkayauaj uelis tlauel miak xiuitl kiyolkokojtos tlen kichiuilijkej.

⁶ Jehová kuali kiita kenijkatsa mouikaj katli mosenkajtokej. Kema itstoyaj israeleuanij, Jehová mosentlaliyaya ipan siuamej pampa kinekiyaya ininueuejuaj kuali ma kinmokuitlauikaj. Se tlakatl katli kitlepanitayaya nopa Tlanauatili kiikneliyaya isiua uan amo kikauayaya san ika tlen ueli tlamantli (Deut. 24:1-4; Mat. 19:3, 8). Kema kipiayayaj se ueyi kuesoli uan nopa tlakatl kinekiyaya kikauas isiua, monekiyaya kimakas se amatl kampa nesiskia ayokmo eliyaya isiua. Nopa amatl kichiuayaya sekinok amo ma kiijilnamikikaj tlaj sampa mosenkauaskia yon ma kiijtokaj momekatia. Kema se tlakatl kinekiskia kichiuas nopa, achtoui monekiyaya kiniljuis ueuejtlakamej, kiampa inijuantij kichiuaskiaj kampeka kinpaleuisej amo ma mokauakaj. Maske kemantika Jehová amo tleno kichiuayaya kema se tlakatl kikauayaya isiua san pampa ayokmo kinekiyaya itstos iuaya, kena kiitayaya kenijkatsa tlaijiyouiyayaj uan nojkia kiyolkokouayaya (Mal. 2:13-16).

7, 8. 1) ¿Tlake kinnauatik Jehová ma kichiuakaj tetajmej? (Xikita tlaixkopinkayotl tlen ipantsajka). 2) ¿Tlake tlamachtili tijyekouaj?

⁷ Nopa Tlanauatili nojkia kinextia Jehová kineki konemej kuali ma itstokaj. Ya amo san kinnauatik tetajmej kuali ma kinmokuitlauikaj, nojkia kinnauatik ma kinpaleuikaj kuali ma tlaneltokakaj. Mojmostla monekiyaya kitemolisej kenijkatsa kinpaleuisej ma kichiuakaj tlen toTeotsij tlanauatiyaya uan kinpaleuisej ma kiiknelikaj Jehová (Deut. 6:6-9; 7:13). Yeka, Jehová tlauel kintlatsakuiltik israeleuanij kema tetajmej kinchiuilijkej ininkoneuaj tlen tlauel amo kuali (Jer. 7:31, 33). Se israelejketl amo kinamikiyaya kiitas ikone kejuak se tlamantli tlen amo ipati katli ueliskia kitlaijiyouiltis o amo kimokuitlauis, monekiyaya kiitas kej se tlateochiualistli tlen Jehová kimakatoya uan yeka kinamikiyaya kimokuitlauis ika miak tlaiknelili (Sal. 127:3).

⁸ ¿Tlake techmachtia? Jehová kuali kiita kenijkatsa mouikaj katli mosenkajtokej. Kineki tetajmej ma kiniknelikaj ininkoneuaj, uan kema kintlajtolsenkauas, kintlajtlanis kenijkatsa kinmokuitlauijkej ininkoneuaj.

9-11. ¿Kenke Jehová temakak nopa tlanauatili tlen kiijtoua amo kinamiki tijnekisej titlapijpiasej?

⁹ Tlanauatili tlen kiijtouayaya amo kinamikiyaya kinekisej tlapijpiasej. Nopa matlakpa tlanauatili kiijtouayaya amo kinamikiyaya kinekisej kipiasej se tlenijki tlen eliyaya iaxka seyok maseuali (Deut. 5:21; Rom. 7:7). Ika nopa  tlanauatili, Jehová kinmachtik itekipanojkauaj se tlamantli tlen tlauel ipati: monekiyaya tlauel kimokuitlauisej tlen moiljuiyayaj uan tlen kiyolmatiyayaj. Jehová kuali kimati se akajya kichiua tlen amo kuali pampa achtoui moyoliljuia ipan nopa tlamantli (Prov. 4:23). Tlaj se israelejketl kikauaskia ipan iyolo ma moskalti tlen amo kuali, ueliskia kichiuas ayokmo ma kinikneli sekinok. Kej nopa kipanok David. Maske kipixtoya kuali iyolo, se tonali tlauel kiixtokak isiua seyok tlakatl, uan tlen kiyolmatiyaya kichijki ma tlajtlakolchiua (Sant. 1:14, 15). David momekatik iuaya nopa siuatl, kinejki kikajkayauas iueue nopa siuatl uan teipa kichijki ma kimiktikaj ipan se tlauilankayotl (2 Sam. 11:2-4; 12:7-11).

¹⁰ Jehová kiita tlen maseualmej kipiaj ininyolijtik, yeka kimatiyaya kema se israelejketl kiixpanoyaya nopa tlanauatili tlen kiijtouayaya amo kinamiki kinekis kipias tlen seyok iaxka (1 Crón. 28:9). Nopa tlanauatili kinnextiliyaya itekipanojkauaj amo kinamikiyaya moiljuisej ipan se tlamantli tlen amo kuali, kiampa amo tlajtlakolchiuaskiaj. Jehová nelia tlauel tlalnamiki uan teiknelia.

¹¹ ¿Tlake techmachtia? Jehová amo san kiita kej tinesij, ya kiita nochi tlen tijpiaj toyolijtik (1 Sam. 16:7). Amo uelis tijtlatilisej tlen timoiljuiaj, tlen tijyolmatij yon tlen tijchiuaj. Ya kitlachilia nopa kuajkuali tlamantli tlen tijpiaj, uan techpaleuia nojua tlauel ma tijnextikaj ipan tonemilis. Uan ya kineki ma tikitakaj tlake tlamantli amo kuali timoiljuiaj uan kiampa uelis timonauatisej uan amo tijchiuasej tlen amo kuali (2 Crón. 16:9; Mat. 5:27-30).

12. ¿Tlake kinextiyaya nopa Tlanauatili tlen kimakakej Moisés?

¹² Nopa Tlanauatili tlen kimakakej Moisés nojkia kinextiyaya Jehová kipaktia ma mochiua tlen xitlauak (Sal. 37:28; Is. 61:8). Ya kuali kinextik tlake kiijtosneki tikinchiuilisej sekinok tlen xitlauak. Kema israeleuanij kineltokayayaj itlanauatiljuaj, ya tlauel kinteochiuayaya. Uan kema kiixpanoyayaj, kikauayaya ma tlaijiyouikaj. Ma tikitakaj sekinok ome tlen nopa matlaktli tlanauatili.

13, 14. 1) ¿Tlake kiijtouayaya nopa achtoui ome tlanauatili? 2) ¿Kenijkatsa kinpaleuiyaya israeleuanij kema kineltokayayaj nopa tlanauatili?

¹³ Tlanauatili tlen kiijtoua san Jehová kinamiki kiueyichiuasej. Nopa achtoui ome tlanauatili kiijtouayaya israeleuanij san kinamikiyaya kiueyichiuasej toTeotsij uan amo kinkauayaya ma kinueyichiuakaj sekinok teotsitsij (Éx. 20:3-6). Nopa tlanauatili kinpaleuiyaya inijuantij uan amo Jehová. Kema amo kiixpanoyayaj ika sekinok teotsitsij, inijuantij kuali itstoyaj. Uan tlauel tlaijiyouiyayaj kema kitlauelkauayayaj Jehová.

¹⁴ Ma tikilnamikikaj tlen kichiuayayaj canaáneuanij. Kinueyichiuayayaj teteyomej tlamachijchiualmej uan amo toTeotsij katli melauak uan katli nochipa yoltok (Sal. 115:4-8). Kema kinueyichiuayayaj, momekatiyayaj ininixpa nopa teteyomej uan temakayayaj ininkoneuaj kej tlakajkaualistli. Kema israeleuanij ayokmo kineltokakej Jehová, nojkia kinueyichijkej sekinok teotsitsij uan tlauel kinchiuilijkej tlen amo kuali ininchampoyouaj (2 Crón. 28:1-4). Katli kintekimakatoyaj ayokmo kitlepanitakej Jehová itlanauatiljuaj, katli eliyaya xitlauak, uan kintlaijiyouiltijkej katli teikneltsitsij uan katli amo aka kinpaleuiyaya (Ezeq. 34:1-4). Jehová kiniljuik kintlatsakuiltiskia katli kintlaijiyouiltiskiaj siuamej uan konemej (Deut. 10:17, 18; 27:19). Uan kema israeleuanij amo kitlauelkajkej uan kichijkej tlen xitlauak, Jehová tlauel kinteochijki (1 Rey. 10:4-9).

15. ¿Tlake tijyekouaj tlen Jehová?

¹⁵ ¿Tlake techmachtia? Jehová amo itlajtlakol kema maseualmej katli kiijtouaj kitekipanouaj ayokmo kineltokaj itlanauatiljuaj uan kinchiuiliaj itekipanojkauaj tlen amo kuali. Ya tlauel techiknelia uan kimati kema techchiuiliaj tlen amo xitlauak. Tlauel moyolkokoua kema kiita titlaijiyouiaj,  kipano kej kema se tenaj kiita ipilkone tlaijiyouijtok (Is. 49:15). Maske uelis toTeotsij amo nima kintlatsakuiltia katli kichiuaj tlen amo xitlauak uan amo moyolkuepaj, ya kena kintlatsakuiltis kema kinamikis.

16-18. ¿Kenijkatsa kinpaleuiyaya israeleuanij nopa Tlanauatili, uan tlake techmachtia?

¹⁶ Nopa Tlanauatili tlen kimakakej Moisés kinpaleuiyaya israeleuanij ipan tlen ueli tlamantli tlen ininnemilis. Ueuejtlakamej amo san kinpaleuiyayaj kuali ma tlaneltokakaj, nojkia kinpaleuiyayaj kema kipixtoyaj se kuesoli o kema kichiuayayaj tlen amo kuali. Yeka, monekiyaya kitekiuisej nopa Tlanauatili ika xitlaualistli. Ma tikitakaj se keski neskayotl.

¹⁷ Tlaj se israelejketl temiktiyaya, amo nimantsi kimiktiyayaj. Ueuejtlakamej tlen nopa altepetl monekiyaya kimatisej kenke temiktik uan kiampa kiijtoskiaj tlaj kinamikiyaya kimiktisej o amo (Deut. 19:2-7, 11-13). Uan nojkia monekiyaya kintlajtolsenkauasej kema kipiaskiaj sekinok kuesoli, kej kema mokijkixtiliyayaj se keski tlamantli o kema katli mosenkajtoyaj mokualaniyayaj (Éx. 21:35; Deut. 22:13-19). Kema ueuejtlakamej tetlajtolsenkauayayaj ika xitlaualistli uan israeleuanij kineltokayayaj nopa Tlanauatili, nochi kuali itstoyaj uan sansejko kiueyichiuayayaj Jehová (Lev. 20:7, 8; Is. 48:17, 18).

¹⁸ ¿Tlake techmachtia? Jehová kitekipachoua nochi tlamantli tlen pano ipan tonemilis. Kineki ma tikinchiuilikaj sekinok tlen xitlauak uan ma tikiniknelikaj. Uan nochipa kiita tlake tikijtouaj uan tijchiuaj, maske uelis tiitstokej toselti ipan tochaj (Heb. 4:13).

19-21. 1) ¿Tlake monekiyaya kichiuasej ueuejtlakamej uan tetlajtolsenkauanij? 2) ¿Tlake tlanauatili tlapaleuiyaya amo ma mochiua tlen amo xitlauak, uan tlake techmachtia?

¹⁹ Altepemej tlen eltoyaj nechka Israel amo kichiuayayaj tlen xitlauak. Jehová amo kinekiyaya itekipanojkauaj nojkia kiampa ma kichiuakaj, yeka kinnauatik ueuejtlakamej uan tetlajtolsenkauanij amo ma techikoitakaj. Uan nojkia kiniljuik amo chikauak ma tetlajtolsenkauakaj uan ma elikaj yolyamanikej. Kinnauatik ma kinpakti kichiuasej tlen xitlauak (Deut. 1:13-17; 16:18-20).

²⁰ Pampa Jehová tlauel tetlasojtla, temakak tlanauatili tlen tlapaleuiyaya amo ma mochiua tlen amo xitlauak. Ma tikitakaj se neskayotl. Nopa Tlanauatili kipaleuiyaya se akajya katli kiistlakauiyayaj. ¿Kenijkatsa kipaleuiyaya? Ya ueliskia kimatis ajkia kiteljuijtoya (Deut. 19:16-19; 25:1). Nojkia, monekiyaya omej maseualmej kiijtosej tlaj nelia eliyaya melauak ika tlen kiteljuijtoyaj (Deut. 17:6; 19:15). ¿Uan tlaj se akajya kena kichiuayaya se tlamantli tlen amo kuali uan san setsi kiitstoya? Nopa maseuali amo kinamikiyaya moiljuis amo tleno kichiuiliskiaj, pampa Jehová kiitstoya nochi. Nojkia, maske tetajmej kinyakanayayaj ininchampoyouaj, se keski tlamantli amo ueliskiaj kichiuasej. Uan ipan se keski kuesoli tlen kipiaskiaj, ueuejtlakamej monekiyaya kintlajtolmakasej uan kiijtosej tlake kichiuasej (Deut. 21:18-21).

 ²¹ ¿Tlake techmachtia? San Jehová kuali techmachtia kenijkatsa tijchiuasej tlen xitlauak, pampa amo kema kichiua tlen amo xitlauak (Sal. 9:7). Kinteochiua katli amo kitlauelkauaj uan katli kineltokaj itlanauatiljuaj, uan kintlatsakuiltia katli kintekimakatok tlaj kichiuaj tlen amo xitlauak (2 Sam. 22:21-23; Ezeq. 9:9, 10). Maske uelis sekij kichiuaj tlen amo kuali uan nesi amo tleno kinpano, Jehová kintlajtolsenkaua kema kinamiki (Prov. 28:13). Uan tlaj amo moyolkuepaj, kiitasej “nelia temajmati elis para tlen uetsis imako toTeko tlen yoltok” (Heb. 10:30, 31).

22-24. 1) ¿Ajkia inijuantij kinmokuitlauiyaya nopa Tlanauatili? 2) ¿Uan tlake techmachtia tlen Jehová? 3) ¿Tlake techtlajtolmaka Éxodo 22:22-24?

²² Nopa tlanauatili kinmokuitlauiyaya katli ininselti amo ueliyayaj momanauiaj, kej iknotsitsij, kaualsiuamej uan sejkoyok euanij. Nochi katli tetlajtolsenkauayayaj monekiyaya kineltokasej ni tlanauatili: “Xikinchiuilikaj san tlen xitlauak nochi iknotsitsij, kaualmej uan sekinok tlali euanij. Axkema xijtlajtlanikaj se kaualtsi ma inmechprendajkauili iyoyo” (Deut. 24:17). Jehová tlauel kitekipachouayaya tlen kinpanoyaya katli teikneltikej uan kintlatsakuiltiyaya katli kintlaijiyouiltiyayaj (xijpoua Éxodo 22:22-24).

²³ Nopa Tlanauatili nojkia kinmokuitlauiyaya israeleuanij ininchampoyouaj, pampa amo kikauayaya se siuatl o se tlakatl ma moteka iuaya se akajya katli eliyaya iuikal o iteixmatka (Lev. 18:6-30). Sekinok altepemej amo kenijki kiitayayaj nopa tlamantli uan miakej kiampa kichiuayayaj. Jehová itekipanojkauaj monekiyaya kiitasej kej se tlamantli tlen tlauel amo kuali, sanse kej toTeotsij kiitayaya.

 ²⁴ ¿Tlake techmachtia? Jehová kineki nochi katli kintekimakatok ma kintekipacho tlen kinpano nochi itekipanojkauaj uan ma kinmokuitlauikaj. Tlauel kualani kema se akajya moteka iuaya seyok katli eli iuikal o iteixmatka, uan kineki ma kinmokuitlauikaj uan ma kinchiuilikaj tlen xitlauak nochi itekipanojkauaj, kej katli amo uelij momanauiaj ininselti.

25, 26. 1) ¿Kenke tikijtouaj tlaiknelijkayotl uan xitlaualistli eli sanse kej kema titlaijiyotilanaj uan tiyoltokej? 2) ¿Tlake tikitasej ipan nopa seyok tlamachtili tlen moixtontia?

²⁵ Nopa tlaiknelijkayotl uan xitlaualistli eli sanse kej kema titlaijiyotilanaj uan tiyoltokej. ¿Kenke tikijtouaj nopa? Pampa mochiua tlen xitlauak san kema onka tlaiknelijkayotl. Kema temachtli tijmatij Jehová techchiuilia tlen xitlauak, nopa tlaiknelijkayotl tlen tijpialiaj nojua tlauel moueyilia. Uan kema tlauel tikikneliaj uan tijtlepanitaj itlanauatiljuaj, nojkia tikinikneliaj sekinok maseualmej uan tikinchiuiliaj tlen xitlauak.

²⁶ Jehová uan israeleuanij kuali mouikakej pampa kichijtoyaj se tlajtolsenkaualistli ika nopa Tlanauatili tlen kimakakej Moisés. Uan kema Jesús kitlamichijki tlen kiijtoua, nopa Tlanauatili tlanki iteki uan nama kipatlaskiaj ika seyok tlamantli tlen tlauel kuali (Rom. 10:4). Apóstol Pablo kiijtok nopa Tlanauatili “elki san keja se ekauilotl tlen techneskayotiliyaya nopa miak kuali tlamantli tlen teipa nelia melauak ualaskia” (Heb. 10:1). Ipan nopa seyok tlamachtili tlen moixtontia tikitasej se keski tlen “nopa miak kuali tlamantli” uan kenke tlauel ipati ipan tlanechikoli ma onka tlaiknelijkayotl uan ma mochiua tlen xitlauak.