1, 2. 1) ¿Toni tiknejnekij tinochin? 2) ¿Toni senkis tikmatij?

TINOCHIN tiknekij tikmachiliskej ke techtasojtaj uan no maj techchiuilikan tein kuali. Keman miakpa kinextiaj ke amo techtasojtaj uan techchiuiliaj tein amo kuali, uelis timoyolkokoskej uan tiknemiliskej ke amo teyi tichiuanimej.

² Jiova kimati ke tiknejnekij maj techtasojtakan uan maj techchiuilikan tein kuali (Sal. 33:5). Senkis tikmatij ke yejuatsin ijkon kichiua touan. Nejon tikitaj itech Tanauatil tein Jiova kimakak xolal Israel itechkopa Moisés. Komo tejuatsin tel amo kuali tionmomachilia porin amo mitsonnextilianij ke mitsontasojtaj oso porin mitsonchiuilijkej tein amo kuali, mitsonyolseuis tionmomachtis Tanauatil tein Dios kimakak Moisés * porin kinextia ke yejuatsin ininka motekipachoua itekitikauan.

3. 1) Kemej kijtoua Romanos 13:8-10, ¿toni tikajsikamatij keman timomachtiaj Tanauatil tein Dios kimakak Moisés? 2) ¿Katiyejua netajtanilmej monankilitij itech nejin tamachtilis?

³ Keman timomachtiaj Tanauatil tein Dios kimakak Moisés, tikajsikamatij ke Dios semi techtasojta (xikonixtajtolti Romanos 13:8-10). Itech nejin tamachtilis, tikitaskej seki tanauatilmej tein Jiova kimakak xolal Israel uan tiknankiliskej nejin netajtanilmej: ¿Keyej uelis tikijtoskej ke Tanauatil kinextia inetasojtalis Dios? ¿Keyej uelis tikijtoskej ke tapaleuiaya maj mochiua tein melauak? ¿Keniuj monekia kitekitiltiskej akin kipiayaj tanauatil? Uan ¿akonimej senkis kinpaleuiaya?  Tanankililmej techyolseuiskej, techpaleuiskej maj tikchiakan tein kuali uan techtokiskej iuan toTajtsin Dios akin tetasojta (Hech. 17:27; Rom. 15:4).

4. 1) ¿Keyej uelis tikijtoskej ke Tanauatil kinextia ke Jiova techtasojta? 2) Kemej kijtoua Mateo 22:36-40, ¿katiyejua tanauatilmej okachi ika tajtoj Jesús?

⁴ ¿Keyej uelis tikijtoskej ke Tanauatil kinextia ke Jiova techtasojta? Porin keman yejuatsin kichiua teisa moixyekana ika nejon kualneskayot (1 Juan 4:8). Nejon tanauatilmej tein panoua seiscientos mokixtiaj itech ome tein tayekantokej: se kitasojtas Dios uan se kintasojtas oksekin (Lev. 19:18; Deut. 6:5; xikonixtajtolti Mateo 22:36-40). Yejua ika, taixejekol maj sejse techmachti se taman kemej Jiova kinextia inetasojtalis. Maj tikitakan seki neskayomej.

5, 6. 1) ¿Toni kineki Jiova maj kichiuakan akin namikuanij? 2) ¿Toni nochipa kiita Jiova? Xikonijto se neskayot.

⁵ Maj namikuanij amo mokajkayauakan uan maj kinyekpiakan ininkoneuan. Jiova kineki maj namikuanij motasojtakan nochipaya (Gén. 2:24; Mat. 19:3-6). Keman aksa kikajkayaua inamik kichiua se taman tein tel amo kuali. Yejua ika chikometika tanauatil kintakaualtiaya namikuanij maj amo kichiuakan nejon (Deut. 5:18). Akin auilnemi ‘tajtakoua iixpan Dios’ uan uelis semi kiyolkokos inamik (Gén. 39:7-9). Uan nejon uelis kijtakos miak xiujmej.

⁶ Jiova kiita keniuj mouikaj namikuanij. Ompa Israel, Jiova kinauatiaya takat namikej maj kipoujkaita inamik. Takat akin kitakamatia Tanauatil kitasojtaya inamik uan amo kikauaya ika tein yeski taman (Deut. 24:1-4; Mat. 19:3, 8). Sayoj ke, komo kipiaya se ueyi kuejmol uan kikauaya inamik, monekia kimakas se amat tein kinextiaya ke tamik nenamiktilis. Nejon kipaleuiaya siuat maj amo kijtouilianij ke auilnenka. Uan no, achto ke kimakaskia nejon amat, takat monekia kintajtanis tayekananij itech xolal keniuj kiitayaj nejon. Yejuan kitemoskiaj kinpaleuiskej namikuanij maj amo mokauanij. Jiova amo nochipa kipaleuiaya siuat itechkopa tayekananij oso tanauatianij keman inamik kikauaya ika tein yeski taman, sayoj ke kemaj kiitaya keman tajyouiaya (Mal. 2:13-16).

7, 8. 1) ¿Toni Jiova kinnauatij tetatmej maj kichiuakan? (Xikonita taixkopin ipeujyan amaix.) 2) ¿Toni techmachtia?

⁷ Tanauatil no kinextia ke Jiova semi kineki maj konemej kuali moajsikan. Yejuatsin amo sayoj kinnauatij tetatmej maj kintekipanokan ininkoneuan, ta no maj kinpaleuianij maj kipiakan se kuali uikalis iuan Dios. Monekia nochipa kitemoskej kinmachtiskej maj kitasojtanij Dios uan maj kipatiuitanij itanauatiluan (Deut. 6:6-9; 7:13). Se taman keyej Jiova kintatsakuiltij miakej tetatmej israelitas yejua porin kinchiuilijkej tein tel amo kuali ininkoneuan (Jer. 7:31, 33). Se israelita amo monekia kinitas ikoneuan kemej se taman tein ueliskia ininka mauiltis oso kintajyouiltis, ta kemej se netetayokolil tein Jiova kimakaka uan monekia kuali kinyekpias uan kintasojtas (Sal. 127:3).

⁸ Tein techmachtia: Jiova kiita ika nejmachkayot keniuj mouikaj akin namikuanij. Kineki maj tetatmej kintasojtakan ininkoneuan uan kintatsakuiltis komo kintajyouiltiaj.

9-11. ¿Keyej Jiova tanauatij maj amo se kinejneki tein amo se iaxka?

⁹ Maj amo se kinejneki tein amo se iaxka. Majtaktika tanauatil kijtouaya maj  amo se kinejneki tein amo se iaxka (Deut. 5:21; Rom. 7:7). Ika nejon tanauatil, Jiova kinmachtij itekitikauan ke monekia moyekpiaskej ika tein kinemiliayaj uan tein kimachiliayaj. Yejuatsin kimati ke aksa kichiua tein amo kuali porin achto ika tanemilij uan kinejnekik (Prov. 4:23). Komo se israelita amo kiixtopeuaya amo kuali tanejnekilis, xa amo kinextiskia ke tetasojta. Nejon kipanok tekiuaj David; yejua katka yolkuali, sayoj ke se tonal kinejnekik se siuat akin kipiaya inamik uan nejon kichiuak maj tajtakolchiua (Sant. 1:14, 15). David iuan auilnemik, kitemoj kikajkayauas inamik siuat akin iuan auilnenka uan satepan kichiuak maj kimiktikan (2 Sam. 11:2-4; 12:7-11).

¹⁰ Jiova kimati tein tiknejnekij, yejua ika keman se israelita kinejnekia tein amo iaxka, yejuatsin kimatia (1 Crón. 28:9). Nejon tanauatil kinmachtiaya itekitikauan ke monekia kiixtopeuaskej amo kuali tanemililmej tein ueliskia kinuikas maj tajtakolchiuakan. ¿Melauj ke Jiova se tePopaj akin tamatkej uan tetasojtakej?

¹¹ Tein techmachtia: Jiova kiita tein tikyolnejnekij uan kemej yekmelauj titamatij (1 Sam. 16:7). Amo ueli tiktatiliaj tein tiknemiliaj, tein tikmachiliaj uan tein tikchiuaj. Kitemoua tein kuali tein tikpiaj uan techpaleuia maj okachi kuali tiknextikan. No kineki maj tikitakan toni tein amo kuali tiknemiliaj uan maj tikixtopeuakan achto ke titajtakolchiuaskej (2 Crón. 16:9; Mat. 5:27-30).

12. ¿Toni kinextiaya Tanauatil tein Dios kimakak Moisés?

¹² Tanauatil tein Dios kimakak Moisés no kinextiaya ke Jiova kitasojta melaujkayot (Sal. 37:28; Is. 61:8). Yejuatsin kuali technextilij keniuj tikinchiuiliskej tein kuali oksekin. Kintatiochiuiaya israelitas keman kitakamatiaj itanauatiluan, sayoj ke kinkauaya maj tajyouikan keman amo kichiuayaj. Maj tikitakan okse ome tanauatilmej tein pouij itech majtakti tanauatilmej.

13, 14. 1) ¿Toni tanauatiayaj yekinika ome tanauatilmej? 2) ¿Keniuj kinpaleuiaya israelitas kitakamatiskej nejon tanauatilmej?

¹³ Maj sayoj kiueyichiuanij Jiova. Yekinika ome tanauatilmej kinnauatiaya israelitas maj sayoj kiueyichiuanij Dios uan amo tiotsitsin (Éx. 20:3-6). Tein melauj, nejon tanauatilmej amo kipaleuiayaj Jiova, ta israelitas. Yejuan kuali moajsiaj keman amo kikauayaj Dios, sayoj ke tajyouiayaj keman kinueyichiuayaj tiotsitsin tein kinpiayaj okseki altepemej.

¹⁴ Maj titanemilikan itech tein kinpanok akin nemiaj Canaán. Yejuan kichiuayaj tein tel tepinaujtij porin kinueyichiuayaj tiotsitsin tein amo yoltokej uan amo Dios akin yoltok uan melauak (Sal. 115:4-8). Keman taueyichiuayaj pitsotik auilnemiaj uan ininkoneuan kinmaktiliayaj tiotsitsin. No ijkon, keman israelitas amo kitakamatiaj Jiova uan kinueyichiuayaj tiotsitsin, senkis kichiujkej tein amo kuali uan kintajyouiltijkej ininchankauan (2 Crón. 28:1-4). Akin kipiayaj tanauatil amo moixyekankejok ika itanauatiluan Jiova tein melaujkej, amo kuali kitekitiltijkejok tanauatil uan kintajyouiltijkej akin amo ueliaj mopaleuiayaj (Ezeq. 34:1-4). Jiova kinejmachtij ixolal ke kintatsakuiltiskia akin kintajyouiltiskiaj siuamej uan konemej akin amo ueliaj mopaleuiayaj (Deut. 10:17, 18; 27:19). Sayoj ke, kintiochiuak israelitas keman amo kikaujkej uan kichiujkej tein melauak (1 Rey. 10:4-9).

15. ¿Toni timomachtiaj kemej tamati Jiova?

 ¹⁵ Tein techmachtia: Amo itajtakol Jiova maj akin kijtouaj ke kitekitiliaj amo kitakamatikan itanauatiluan uan maj kintajyouiltikan itekitikauan. Jiova techtasojta uan kimati keman techchiuiliaj tein amo kuali. Kiyolkokoua kiitas ke titajyouiaj okachi ke se temomaj keman kiita ke ikonetsin tajyouia (Is. 49:15). Xa Dios amo niman kintatsakuiltis akin kintajyouiltiaj oksekin uan amo moyolnonotsaj, sayoj ke ejkos tonal keman kichiuas.

16-18. 1) ¿Keniuj tapaleuiaya Tanauatil tein Dios kimakak Moisés? 2) ¿Toni techmachtia?

¹⁶ Tanauatil tein Dios kimakak Moisés kiniluiaya israelitas miak taman tein monekia kichiuaskej. Tayekananij amo sayoj monekia kinpaleuiskej maj kiueyichiuakan Jiova, ta no kimelauayaj okseki kuejmolmej uan uejueyi tajtakolmej. Yejua ika monekia kitekitiltiskej tanauatil ika melaujkayot. Maj tikitakan seki neskayomej.

¹⁷ Komo se israelita kimiktiaya aksa, amo niman kitatsakuiltiayaj. Akin tayekanayaj itech xolal monekia achto kitemoskej keyej kichiuak uan kiitaskej ox kinamikia mikis (Deut. 19:2-7, 11-13). Uan no, monekia kimelauaskej miak taman tein kinpanouaya israelitas, kemej kuejmolmej tein kipiayaj ika tein ininaxka uan hasta kuejmolmej tein kipiayaj namikuanij (Éx. 21:35; Deut. 22:13-19). Keman tayekananij kichiuayaj teisa ika melaujkayot uan israelitas kitakamatiaj Tanauatil, nochin kuali moajsiaj uan kiueyitaliayaj Jiova (Lev. 20:7, 8; Is. 48:17, 18).

¹⁸ Tein techmachtia: Jiova kiita nochi tein techpanoua. Kineki maj tikintasojtakan oksekin uan maj tikinchiuilikan tein kuali. Uan kiita tein tikijtouaj uan tein tikchiuaj hasta keman timoajsij toselti (Heb. 4:13).

19-21. 1) ¿Keniuj tayekananij uan tamelauanij monekia kimelauaskej ixolal Dios? 2) ¿Katiyejua tanauatilmej tapaleuiayaj maj amo mochiuani tein amo melauak? 3) ¿Toni techmachtia?

¹⁹ Xolalmej tein moajsiaj ompakauin kampa Israel semi kichiuayaj tein amo melauak. Kemej Jiova amo kinekia maj ixolal no ijkon kichiuani, kinnauatij tayekananij uan tamelauanij maj amo tachikoitanij. Sayoj ke, no kinnauatij maj amo yoltakuaujkej uan maj kipatanij tein monekiskia. Kiniluij maj kitasojtanij melaujkayot (Deut. 1:13-17; 16:18-20).

²⁰ Kemej Jiova teiknelijkej, kiixtalij tanauatilmej tein tapaleuiayaj maj amo mochiuani tein amo melauak. Maj tikitakan se neskayot. Tanauatil kipaleuiaya aksa maj amo kijtouilianij tein amo melauak. ¿Keniuj? Komo aksa kiteluiliayaj ueliskia kimatis akoni kiteluilijtoya (Deut. 19:16-19; 25:1). Uan no, kiixtaliskiaj kitatsakuiltiskej komo omen kijtouayaj ke kiitakaj tein  panok (Deut. 17:6; 19:15). Uan komo sayoj se kiitaka tein panoka, akin kichiujka tein amo kuali amo monekia kinemilis ke amo kitatsakuiltiskiaj porin Jiova kiitaka nochi. Tetatmej kipiayaj tanauatil ininkalijtik, sayoj ke amo itech nochi porin itech seki kuejmolmej tein kipiayaj kemej kalyetouanij, tayekananij monekia kiitaskej uan kijtoskej ox kinamikia maj kitatsakuiltikan oso amo akin kiteluilijtoyaj (Deut. 21:18-21).

²¹ Tein techmachtia: Jiova techkauilia se kuali neskayot porin amo keman kichiua teisa tein amo melauak (Sal. 9:7). Kintiochiua akin amo kikauaj uan kitakamatij itanauatiluan, sayoj ke kintatsakuiltia akin amo kuali kitekitiltiaj tanauatil tein kipiaj (2 Sam. 22:21-23; Ezeq. 9:9, 10). Xa sekin kichiuaj tein amo kuali uan amo kiseliaj tein kinnamiki, sayoj ke ejkos tonal keman Jiova kintatsakuiltis (Prov. 28:13). Uan komo amo moyolnonotsaj, amo uejkaua kiitaskej ke “semi ueyi temoutil komo aksa uetsitiu imako Totajtsin Dios ten sen nachipa yoltika” (Heb. 10:30, 31).

22-24. 1) ¿Akonimej okachi kinpaleuiaya Tanauatil? 2) ¿Toni techmachtia kemej tamati Jiova? 3) ¿Toni technejmachtia Éxodo 22:22-24?

²² Tanauatil okachi kinpaleuiaya akin amo ueliaj mopaleuiayaj, kemej akin amo kinpiayajok inintatuan, ininnamik uan analtekojkayomej. Nochin israelitas akin tamelauayaj monekia kitakamatiskej nejin tanauatil: “Amo moneki tikchiuilis tein amo melauak akin analtekojkayot nion akin amo kipiaok ipopaj, uan amo moneki  timoaxkatilis itilmaj siuat akin amo kipiaok inamik” (Deut. 24:17). Jiova ininka motekipachouaya akin amo ueliaj mopaleuiayaj uan kintatsakuiltiaya akin kintajyouiltiayaj (xikonixtajtolti Éxodo 22:22-24).

²³ Kemej Jiova kitemouaya kinyekpias kalyetouanij, Tanauatil kintakaualtiaya israelitas maj amo motekanij iuan se ininchankauj (Lev. 18:6-30). Xolalmej akin ompakauin moajsiaj kichiuayaj nejon uan hasta kuali kiitayaj. Sayoj ke ixolal Jiova monekia kiitas kemej yejuatsin kiitaya, kemej se taman tein senkis pitsotik.

²⁴ Tein techmachtia: Jiova kineki maj akin kipiaj tanauatil kinyekpiakan akin kinixyekanaj. Kitauelita maj aksa ininka mauilti oksekin uan kineki maj nochin itekitikauan kinmatampauikan uan maj amo kinchikoitakan uan okachiok akin amo uelij mopaleuiaj.

25, 26. 1) ¿Keyej uelis tikijtoskej ke netasojtalis uan melaujkayot semi mouikaj? 2) ¿Toni tikitaskej itech ojpatika tamachtilis?

²⁵ Ijkon kemej amo uelis se nemis komo amo se mijyotia, no ijkon amo uelis tiknextiskej melaujkayot komo amo titetasojtaj. Keman senkis tikmatij ke Dios toka kichiua tein melauak, okachi tiktasojtaj. Uan komo tiktasojtaj Dios uan itanauatiluan tein melaujkej, no tikintasojtaskej oksekin uan tikinchiuiliskej tein melauak.

²⁶ Netenkaualis ika Tanauatil tein Dios kimakak Moisés kichiuak maj Jiova uan israelitas kuali mouikanij. Sayoj ke, nejin Tanauatil tamik keman Jesús kichiuak tein kijtouaya uan mopatak ika okse tein okachi kuali (Rom. 10:4). Tatitanil Pablo kijtoj ke nejin Tanauatil “kinejneuilia ne tatiochiualisme de Dios ten kipia de ualaske” (Heb. 10:1). Itech ojpatika tamachtilis ika tajtos seki tatiochiualismej tein tikpiaskej satepan uan keyej motelneki maj onka netasojtalis uan melaujkayot itech nechikol.