Onlad karga

Onlad saray karga

AARALEN YA ARTIKULO 9

Aro tan Hustisya Diad Israel Nensaman

Aro tan Hustisya Diad Israel Nensaman

“Aaroen toy inkatunong tan hustisya. Say dalin et napno na matoor a panangaro nen Jehova.”​—SAL. 33:5.

KANSION 3 Sika so Ilalo, Biskeg, tan Kompiyansa Mi

DIAD SAYAN ARTIKULO *

1-2. (a) Anto so labay tayon amin? (b) Antoy naseseguro tayo?

AMIN tayo et labay tayoy naaro. Tan amin tayo et labay tayon patas so pantrato ed sikatayo. No aminpiga tayo lan asali so asibletan na panangaro tan hustisya, nayarin nalikna tayon anggapoy kana tayo tan pakaskasi tayo la.

2 Amta nen Jehova ya labalabay tayoy naaro tan pipirawaten tayoy hustisya. (Sal. 33:5) Makaseguro tayo ya inar-aro itayo na Dios tan labay ton patas so pantrato ed sikatayo. Napaneknekan tayo itan no aralen tayon maong so Ganggan ya inter nen Jehova ed nasyon na Israel panamegley nen Moises. No naliliknam ya anggapoy mangaaro ed sika odino abiktima ka na ag-inkahustisya, komon ta imanom ya maong no panon ya napatnagan ed Mosaikon Ganggan * so panangiyansakit nen Jehova ed totoo to.

3. (a) Singa impaliwawa ed Roma 13:8-10, antoy naamtaan tayo no aralen tayo so Mosaikon Ganggan? (b) Anto ran tepet so naebatan ed sayan artikulo?

3 No aralen tayo so Mosaikon Ganggan, naamtaan tayo so liknaan na maaron Dios tayo, si Jehova. (Basaen so Roma 13:8-10.) Diad sayan artikulo, usisaen tayo so pigara labat ed saray ganggan ya inter ed Israel tan ebatan tayo irayan tepet: Akin ya nibaga tayon say Ganggan et akabase ed aro? Akin ya nibaga tayon ipapaseseg na Ganggan so hustisya? Panon so nepeg ya pangipaakseb ed Ganggan na saramay walaan na autoridad? Tan siopa ray espisipikon prinotektaan na Ganggan? Saray ebat ed saratan ya tepet et makaligliwa, mangiter na ilalo, tan ontulong pian lalo tayon onapit ed maaron Ama tayo.​—Gawa 17:27; Roma 15:4.

GANGGAN YA AKABASE ED ARO

4. (a) Akin ya nibaga tayon say Mosaikon Ganggan et akabase ed aro? (b) Base ed Mateo 22:36-40, anto ran ganggan so indanet nen Jesus?

4 Nibaga tayo ya say Mosaikon Ganggan et akabase ed aro lapud say aro so mamapakiwas ed si Jehova ed amin ya gagawaen to. (1 Juan 4:8) Amin ya walad Mosaikon Ganggan et imbase nen Jehova ed duaran manunan ganggan​—aroen so Dios, tan aroen so kaparan too. (Lev. 19:18; Deu. 6:5; basaen so Mateo 22:36-40.) Kanian seguradon walay naaralan tayo nipaakar ed panangaro nen Jehova diad kada sakey ed masulok ya 600 a ganggan ya walad Mosaikon Ganggan. Imanoen tayo so pigaran alimbawa.

5-6. Antoy labay nen Jehova ya gawaen na sanasawa, tan anto so iimanoen nen Jehova? Mangiter na alimbawa.

5 Manmatoor ka ed asawam, tan asikasom iray ananak mo. Labay nen Jehova ya paeleten na sanasawa so aroan da pian mansiansia itan legay bilay da. (Gen. 2:24; Mat. 19:3-6) Say pikakalugoran et sakey ed saray sankagrabian ya krimen ya nagawaan na sakey a too. Makatunongan labat sirin ya say pikakalugoran et isesebel na komapito ed Samploran Ganggan. (Deu. 5:18) ‘Kasalanan itan ed Dios’ tan grabe so epekto na satan ed inosentin asawa. (Gen. 39:7-9) Anggano dakel lan taon so linmabas, nayarin nalikna to nin siansia so ansakisakit ya impantraidor ed sikato.

6 Iimanoen nen Jehova no panon ya tratratoen na sanasawa so sakey tan sakey. Mapatnag ya labay nen Jehova ya maong so pantrato ed saray asawan bibii diad Israel. Say asawan laki ya rerespetoen toy Ganggan et aaroen toy asawa to tan agto idiborsyo lapud ataptapew iran rason. (Deu. 24:1-4; Mat. 19:3, 8) Balet no walay linmesan seryoson problema tan idiborsyo na laki so asawa to, kaukolan ton ikdan so asawan bii na kasulatan na diborsyo. Sayan kasulatan so manprotekta ed bii pian agnaakusaan na imoralidad. Sakey ni, antis ya makapangiter so asawan laki na kasulatan na diborsyo ed asawa to, mapatnag ya kaukolan to ni onkonsulta ed saray mamatatken ed syudad. Diad ontan et wala ni pankanawnawa na saray mamatatken ya tulongan so sanasawa ya nisalba so panamaley da. No indiborsyo na lakin Israelita so asawa to lapud makasarilin rason, aglanang ya onsasalet si Jehova. Balet sankanengneng to so iyaakis na asawan bii, tan nalilikna To so irap to.​—Mal. 2:13-16.

(Nengnengen so parapo 7-8) *

7-8. (a) Antoy ingganggan nen Jehova ya gawaen na saray atateng? (Nengnengen so litrato ed apis.) (b) Anto ray naaralan tayo?

7 Napatnagan met ed Ganggan ya talagan sankanonot nen Jehova so pankaabigan na saray ananak. Ingganggan nen Jehova iray ateng ya itarya da iray pisikal ya pankaukolan na ananak da, ontan met iray espiritual ya pankaukolan da. Diad amin a pankanawnawa et nepeg ya ibangat na atateng iray ananak da ya aroen si Jehova tan tulongan da ran natalosan tan pablien so Ganggan to. (Deu. 6:6-9; 7:13) Say sakey ya rason no akin ya dinusa nen Jehova iray Israelita et lapud graben kaugsan ya ginawa ra ed arum ya ananak da. (Jer. 7:31, 33) Saray atateng et agda nepeg ya ipasen iray ananak da ya singa labat kayarian ya sarag dan paulyanan odino usaren ed aliwan paraan, noagta ipasen da ran tawir o regalon nanlapud si Jehova ya nepeg dan pabpablien.​—Sal. 127:3.

8 Saray naaralan: Iimanoen nen Jehova no panon ya tratratoen na sanasawa so sakey tan sakey. Labay to ya aroen na atateng iray ananak da, tan walay eebatan na atateng ed sikato diad paraan na panagtrato ra ed ananak da.

9-11. Akin ya inter nen Jehova so ganggan ya mangisesebel ed panag-agum?

9 Agka mangaagum. Say sampot ed Samploran Ganggan et isesebel toy panag-agum, odino say agmanepeg ya pampilalek ed kayarian na arum. (Deu. 5:21; Roma 7:7) Inter nen Jehova iyan ganggan pian ibangat so sakey ya importantin leksion​—nepeg ya alwaran na totoo to so puso ra, ya ontutukoy ed kanonotan, liknaan, tan panagkatunongan da. Amta to ya saray mauges ya kagagawa et onggagapo ed mauges ya kanonotan tan liknaan. (Pro. 4:23) No paulyan na sakey ya Israelita ya ontubo ed puso to iray mauges ya pilalek, posible ya aliwliway pantrato to ed arum. Ontan so agawa ed si Arin David. Kabkabat a sikatoy maong ya too. Balet aminsan, pinilalek to so asawa na arum ya laki. Say pilalek to et nanresulta ed kasalanan. (Sant. 1:14, 15) Sikatoy akikalugoran, sinali ton palikdoen so asawa na samay bii, insan to impapatey.​—2 Sam. 11:2-4; 12:7-11.

10 Amta nen Jehova no sinumlang na sakey ya Israelita so ganggan nipaakar ed panag-agum​—nabasa To so walad puso. (1 Awa. 28:9) Say ganggan ya mangisesebel ed panag-agum so angipurek ed totoo to ya nepeg dan paliisan iray kanonotan ya mansumpal ed mauges ya kagagawa. Talagan marunong tan maar-aron Ama si Jehova!

11 Saray naaralan: Si Jehova et aglabat onnenengneng ed itsura, noagta sikatoy onnenengneng ed puso, say peteg ya inkatoo tayo. (1 Sam. 16:7) Antokaman so nononoten, nalilikna, odino gagawaen tayo, agtayon balot niyamot iratan ed sikato. Sikatoy onnenengneng ed kamaongan ya walad puso tayo, tan atan so labay to ya mantultuloy ya ontubo ditan. Balet labay to met ya amta tayon ibiig iray mauges ya kanonotan tan kontrolen tayo la iratan antis ya mansumpal ed mauges a kagagawa.​—2 Awa. 16:9; Mat. 5:27-30.

GANGGAN YA IPAPASESEG TOY HUSTISYA

12. Antoy idadanet na Mosaikon Ganggan?

12 Idadanet met na Mosaikon Ganggan ya aaroen nen Jehova so hustisya. (Sal. 37:28; Isa. 61:8) Impanengneng toy perpekton alimbawa no panon so patas ya pantrato ed arum. Nen inunor na saray Israelita iray ganggan ya inter nen Jehova, benendisyonan to ra. Nen agda inunor iray maptek tan matunong ya estandarte to, mauges so nansumpalan da. Imanoen so duara ni ed Samploran Ganggan.

13-14. Antoy ibabaga na unona tan komadua ed Samploran Ganggan, tan panon ya agunggonaan iray Israelita nen inunor da iratan?

13 Si Jehova labat so dayewen. Ibabaga na unona tan komadua ed Samploran Ganggan ya si Jehova labat so nepeg a dayewen na saray Israelita tan ag-ira nayarin mandayew ed saray idolo. (Exo. 20:3-6) Saratan ya ganggan et aliwan pakagunggonaan nen Jehova, noagta pakagunggonaan na totoo to. Nen nansiansian matoor ed sikato iray totoo to, maong so nansumpalan da. Balet nen nandayew ira ed dirios na arum a nasyon, mauges so nansumpalan da.

14 Isipen pa iray Canaanita. Mandadayew ira ed saray andiay bilay ya idolo imbes ya diad tua tan mabilay a Dios. Bilang resulta, inyabeba day sarili da. (Sal. 115:4-8) Kabiangan na panagdayew da so pibiang ed makapadimla iran seksual ya kagagawa tan say makapasinagem ya panagbagat na ananak. Mipadpara, nen ag-inunor na saray Israelita si Jehova tan nandayew ira ed saray idolo, inyabeba day sarili da tan sinakitan day pamilya ra. (2 Awa. 28:1-4) Saramay walaan na autoridad et imbaliwala day estandarte nen Jehova ed hustisya. Inabuso day autoridad da tan pinairap da ray makapuy tan saramay agda sarag ya idepensay sarili da. (Eze. 34:1-4) Pinasakbayan nen Jehova iray Israelita ya ukomen to iramay manbibiktima ed saray pakaskasin bibii tan ugugaw. (Deu. 10:17, 18; 27:19) Balet benendisyonan nen Jehova iray totoo to sanen nanmatoor ira ed sikato tan patas so impantrato da ed sakey tan sakey.​—1 Ara. 10:4-9.

Inar-aro itayo nen Jehova tan amta to no makakaeksperiensya tayoy ag-inkahustisya (Nengnengen so parapo 15)

15. Anto ray naaralan tayo nipaakar ed si Jehova?

15 Saray naaralan: Aliwan si Jehova so natetel no saramay mangibabagan manlilingkor ed sikato et ibabaliwala da iray estandarte to tan papairapen da iray totoo to. Anggaman ontan, inar-aro itayo nen Jehova tan amta to no makakaeksperiensya tayoy ag-inkahustisya. Nalilikna toy paniirap tayo ya mas ni ed nalilikna na sakey ya ina ed paniirap na melag nin anak to. (Isa. 49:15) Anggano nayarin ag-onsalet ya tampol si Jehova, saray agmagbabawin nankasalanan et ukomen to diad dugan panaon lapud paraan na impantrato da ed arum.

PANON SO NEPEG YA PANGIPAAKSEB ED GANGGAN?

16-18. Anto ray sakop na Mosaikon Ganggan, tan anto ray naaralan tayo?

16 Sakop na Mosaikon Ganggan so dakel ya aspekto na bilay na saray Israelita, kanian importante ya saray tinuron mamatatken et matunong so pangukom da ed totoo nen Jehova. Responsabilidad da ya asikasoen iray espiritual ya bengatla, pati saray agpantatalosan tan krimen. Imanoen irayan alimbawa.

17 No say sakey ya Israelita et akapatey, sikatoy agbastabasta pateyen. Imbestigaan ni na saray mamatatken ed syudad ya panaayaman to no antoy agawa antis iran mandesisyon no kasin sikatoy manepeg ya sentensiaan na patey. (Deu. 19:2-7, 11-13) Saray mamatatken et manlilingkor met bilang ukom ed nanduruman aspekto na inagew-agew ya bilay​—singa say panresolbe ed saray isyu ed komunidad nipaakar ed kayarian tan anggan say agpantatalosan na sanasawa. (Exo. 21:35; Deu. 22:13-19) No patas iray mamatatken tan uunoren na saray Israelita so Ganggan, nagunggonaan so amin, tan napagalangan na interon nasyon si Jehova.​—Lev. 20:7, 8; Isa. 48:17, 18.

18 Saray naaralan: Importante ed si Jehova so kada aspekto na bilay tayo. Labay to ya patas tan maaro so pantrato tayo ed arum. Tan iimanoen to ray ibabaga tan gagawaen tayo, anggan diad mismon abung tayo ya anggapoy arum ya makakarengel o makakanengneng.​—Heb. 4:13.

19-21. (a) Panon so nepeg ya pantrato na saray mamatatken tan ukom ed saray totoo na Dios? (b) Panon ya prinotektaan nen Jehova iray totoo to panamegley na Ganggan, tan anto ray naaralan tayo?

19 Labay nen Jehova ya protektaan iray totoo to ed mauges ya impluensya na saray kakaabay ya nasyon. Kanian binilin to ray mamatatken tan ukom ya nepeg ya patas so pangipaakseb da ed Ganggan. Balet saramay manlilingkor bilang ukom et nepeg ya aliwan is-istrikto odino maruksa so panagtrato da ed totoo. Imbes, nepeg dan aroen so hustisya.​—Deu. 1:13-17; 16:18-20.

20 Walay panangabagey nen Jehova ed saray totoo to, kanian angiter na saray ganggan pian naprotektaan so kada indibidual ed aliwan patas ya panagtrato. Singa bilang, lapud Ganggan et agbastabasta naakusaan so sakey ya too ed krimen ya agto ginawa. Say sakey ya akusado et walay kanepegan ton amtaen no siopay mangaakusa ed sikato. (Deu. 19:16-19; 25:1) Tan antis ya sikatoy sentensiaan, nepeg ya duaran tasi odino onsulok ni so mangiter na testimonya. (Deu. 17:6; 19:15) Panon to no walay Israelitan akagawa na krimen ya saksakey so akatasi? Agto nayarin isipen ya natakasan toy dusa. Anengneng nen Jehova so ginawa to. Diad loob na pamilya, saray kaamaan so naikdan na autoridad, balet walay limitasyon na autoridad da. Wala ray pigaran problema ed loob na pamilya ya nepeg ya asikasoen na saray mamatatken ed syudad tan sikara so mangiter na pinal ya desisyon.​—Deu. 21:18-21.

21 Saray naaralan: Si Jehova so angipanengneng na perpekton alimbawa; amin ya gagawaen to et patas. (Sal. 9:7) Tutumangan nen Jehova iramay matoor ya manguunor ed saray estandarte to, balet dudusaen to iramay aabusoen day autoridad da. (2 Sam. 22:21-23; Eze. 9:9, 10) Nayarin say arum et manggagawa na mauges tan singa natatakasan day dusa, balet diad dugan panaon ya denesidi nen Jehova, seguroen to ya niwalay hustisya. (Pro. 28:13) Tan no ag-ira magbabawi, naamtaan da lanlamang ya “makapataktakot so pakaawat na dusa manlapud mabilay a Dios.”​—Heb. 10:30, 31.

SIOPA RAY ESPISIPIKON PRINOTEKTAAN NA GANGGAN?

Nepeg ya aligen na saray mamatatken so panangaro nen Jehova ed totoo tan ed hustisya no reresolbien da ray problema (Nengnengen so parapo 22) *

22-24. (a) Siopa ray espisipikon prinotektaan na Ganggan, tan antoy naaralan tayo nipaakar ed si Jehova? (b) Anton pasakbay so nabasa ed Exodo 22:22-24?

22 Espisipikon prinotektaan na Ganggan iramay agda naprotektaan so sarili da, singa saray ulila, balon bibii, tan saray dayo. Oniay ingganggan ed saray ukom ed Israel: “Agmo pipikeweten so hustisya parad dayo odino ugaw ya ulilad ama, tan agmo aalaen so kawes na sakey a balon bii bilang garantiya ed utang.” (Deu. 24:17) Iyaansakit tan aasikasoen nen Jehova iray totoo ed komunidad ya agda sarag ya idepensay sarili da. Tan dinusa to so siopaman ya amairap ed sikara.​—Basaen so Exodo 22:22-24.

23 Prinotektaan met na Ganggan iray membro na pamilya manlapud krimen ed sekso diad impangisebel to ed amin ya klase na pisekso ed kapamilya o kanayon. (Lev. 18:6-30) Aliwan singa saray nasyon diad kaliberliber na Israel ya mangokonsinti odino onaabobon ni ingen ed satan ya kagagawa, saray totoo nen Jehova et nepeg dan aligen so panmoria nen Jehova ed satan ya krimen​—nepeg dan ipasen itan bilang makapadimlan kagagawa.

24 Saray naaralan: Labay nen Jehova ya saramay inikdan toy responsabilidad et aroen tan iyansakit da so amin ya walad panangasikaso ra. Kabusol to iray krimen ed sekso tan labay ton naseguro ya naprotektaan tan makaawat na hustisya so amin, lalo la iramay agda sarag ya idepensay sarili da.

SAY GANGGAN ET “ANINO LABAT NA SARAY MAABIG A BENGATLAN ONSABI”

25-26. (a) Akin ya nibaga tayon say aro tan hustisya et singa ingas tan bilay? (b) Antoy aralen tayo ed komaduan artikulo na sayan serye?

25 Say aro tan hustisya et singa ingas tan bilay; ag-itan nayarin pansianen. No kombinsido tayo ya ipapatnag nen Jehova so hustisya diad pidedeneng to ed sikatayo, ombiskeg so panangaro tayo ed sikato. Tan no inaro tayo so Dios tan saray matunong ya estandarte to, napakiwas itayon aroen so arum tan ipatnag so hustisya diad panagtrato tayo ed sikara.

26 Say Mosaikon Ganggan a sipanan so tinmulong ed saray Israelita pian lalon onelet so relasyon da ed si Jehova. Balet nen sinumpal la nen Jesus so Ganggan, agla itan kaukolan ya unoren na saray totoo na Dios tan sinalatan itan na mas maabig. (Roma 10:4) Imbaga nen apostol Pablo ya say Ganggan et “anino labat na saray maabig a bengatlan onsabi.” (Heb. 10:1) Diad komaduan artikulo na sayan serye, aralen tayo so arum ed saratan ya maabig a bengatla tan no akin ya importante so aro tan hustisya ed Kristianon kongregasyon.

KANSION 109 Manaaroan ya Maong Manlapud Puso

^ par. 5 Saya so unona ed serye na apatiran artikulo ya mangipaliwawa no akin ya makaseguro itayon iyaansakit itayo nen Jehova. Say nakekeran talora ya artikulo et walad Mayo 2019 ya isyu na Say Panag-bantayan. Aralen ed saratan ya artikulo no panon ya ipapanengneng nen Jehova so aro tan hustisya diad Kristianon kongregasyon, no panon ya nasalimbengan na saray elder so kongregasyon tan naprotektaan na atateng iray ananak da ed seksual ya panag-abuso, tan no panon tayon naligliwa iray abiktima na sayan graben kaugsan nen ugaw ira.

^ par. 2 KABALIKSAN NA SALITA: Say masulok ya 600 a ganggan ya inter nen Jehova ed saray Israelita panamegley nen Moises et tinukoy ya “Ganggan,” “Ganggan nen Moises,” “Mosaikon Ganggan,” tan “saray ganggan.” Ontan met, say unonan limaran libro na Biblia (Genesis anggad Deuteronomio) et mabetbet ya tutukoyen bilang Ganggan. No maminsan, sayan termino et uusaren pian tukoyen so interon Hebreon Kasulatan.

^ par. 60 LITRATO ED APIS: Labay nen Jehova ya maligen so liknaan na saray ananak tan ligtas ira legan iran papabalegen tan ibabangat na atateng da diad maaron paraan

DESKRIPSION NA LITRATO: Sakey ya Israelitan ina ya malikeliket ya mitotongtong ed ananak ton bibii legan iran manpaparaan na panangan. Diad beneg, ipapasal na ama so anak ton laki no panon ya asikasoen iray karnero.

^ par. 64 DESKRIPSION NA LITRATO: Saray mamatatken a walad puerta na syudad ya maaron ontutulong ed sakey ya balon bii tan say anak to ya sinaol na sakey ya managlako.