Ir al contenido

Ir al índice

9 YACHAQANA

Jehová Diosqa israelitasta munakorqa, cheqan kajtataj paykunapaj ruwarqa

Jehová Diosqa israelitasta munakorqa, cheqan kajtataj paykunapaj ruwarqa

“Tata Diosqa cheqan kajta, justiciatawan munakun. Khuyakuyninwan tukuy kay pacha juntʼa kashan” (SAL. 33:5).

3 TAKIY Kallpaytaj suyakuyniytaj kanki Diosníy

¿IMATÁ KAYPI YACHAKUSUN? *

1, 2. 1) ¿Imatataj tukuypis munanchej? 2) ¿Imatataj mana iskaychakuspa nisunman?

TUKUYPIS munanchej wajkuna munakunawanchejta, derechosninchejtapis valechinankuta. Ni pi munakuwajtinchej, nitaj cheqan kajman jina juzgawajtinchejqa ni imapaj valesqanchejta yuyasunman.

2 Jehová Diosqa yachan ni pipis chejnisqa kayta, nitaj sarusqa kayta munasqanchejta (Sal. 33:5). Chayrayku mana iskaychakuspa nisunman pay mayta munakuwasqanchejta, ni pej sarusqan kananchejtataj munasqanta. Chaytataj sutʼita reparasunman israelitasman qosqan Leypi. Chay Leytaqa Moisesnejta qorqa. Ichapis sufrishanchej wajkuna mana munakuwasqanchejmanta chayri mana derechosninchejta valechisqankumanta. Chaywanpis Moisespa Leyninta * ukhunchashaspaqa, reparasunchej Diosninchej kamachisninmanta llakikusqanta. Chayta yachaspataj mayta sonqochakusunchej.

3. 1) Romanos 13:8-10 nisqanman jina, ¿imatataj reparasunchej Moisespa Leyninta ukhunchaspa? 2) ¿Imatataj qhepan parrafospi yachakusunchej?

3 Moisespa Leyninta ukhunchaspaqa, reparasunchej Jehová Dios maytapuni munakuwasqanchejta (Romanos 13:8-10 leey). Qhepan parrafospitaj ukhunchasunchej Jehová Dios israelitasman qosqan leyesmanta wakinta. Chaykunata ukhunchaspaqa, yachakusunchej Jehová Dios israelitasta munakusqanrayku paykunaman chay leyesta qosqanta. Yachakullasuntaj chay leyesta Jehová Dios churasqanta justicia ruwakunanpaj. Chantapis yachakusunchej imaynatachus cargoyoj kajkuna chay leyesta juntʼachisqankuta. Yachakullasuntaj chay leyes pikunatachus astawan jarkʼasqanta. Chaykunata yachaspaqa sonqochakusunchej, allin imasta suyakusunchej, Tatanchej Jehovamantaj qayllaykusunchej (Hech. 17:27; Rom. 15:4).

DIOSQA MUNAKUSQANRAYKU LEYESTA CHURARQA

4. 1) ¿Imaraykutaj nisunman Jehová Dios munakusqanrayku israelitasman leyesta qosqanta? 2) Mateo 22:36-40 nisqanman jina, ¿ima kamachiykunamantataj Jesús parlarqa?

4 Jehová Diosqa tukuy imata munakusqanrayku ruwan. Chayrayku nisunman israelitasta munakusqanrayku Moisesnejta leyesta qosqanta (1 Juan 4:8). Ujnin leypi nerqa: “Jehová Diosniykitaqa munakunayki tiyan”, nispa. Ujnin leypitaj nerqa: “Runa masiykita munakunayki tiyan”, nispa. Moisespa Leynintaj chay iskay kamachisqaspi sayachisqa kasharqa. Moisespa Leyninpi kamachiykunataj karqanku seiscientosmanta astawan (Lev. 19:18; Deu. 6:5; Mateo 22:36-40 leey). Chay kamachiykunataj reparachiwanchej Jehová Dios munakuyniyoj kasqanta. Chay kamachiykunamanta wakinta qhawarinachej.

5. ¿Imatá Jehová Dios munan qhariwarmismanta?

5 Qhariwarmis mana wasanchanakunankumanta, wawasta qhawanamantawan leyes. Jehová Diosqa munan qhariwarmis wañupunankukama sinchʼita munanakunankuta (Gén. 2:24; Mat. 19:3-6). Qhenchachakoyqa millay jucha. Chantachá Dios kamacherqa: “Ama khuchichakunkichu casarakusqaykita wasanchaspa”, nispa (Deu. 5:18). Qhenchachakoj runaqa ‘Diospa contranpi juchallikun’. Chantapis qosanpa chayri warminpa sonqonta mayta nanachinman (Gén. 39:7-9). Señorantaj chayri qosantaj unayta sonqo pʼakisqa kanman.

6. ¿Imatataj Jehová Dios qhawashan?

6 Jehová Diosqa qhawashan imaynatachus qhariwarmis kausakusqankuta. Jehová Diosqa munarqa casado israelitas warminkuwan allinta kausakunankuta. Leyta kasukoj israelitaqa warminta munakoj, nitaj imitallamantapis divorciakojchu (Deu. 24:1-4; Mat. 19:3, 8). Chaywanpis uj qhareqa aterqa warminwan jatun problemapi kaspa divorciakuyta. Chaypajtaj divorcio papelta warminman jaywapunan karqa. Chay papeltaj warmita jarkʼaj mana qhasimanta runas ninankupaj: “Khuchichakuy juchapi urmasqa”, nispa. Chaywanpis uj qosaqa niraj chay divorcio papelta warminman qoshaspa, llajtamanta kurajkunawanrajsina parlaj. Llajtamanta kurajkunataj chay qhariwarmita yanapaj kanku mana divorciakunankupaj. Jehová Diosqa wakin kutispi mana allinchajchu uj israelita allinnillanta maskʼaspa warminmanta divorciakojtin. Chaywanpis chay warmej llakiyninta entiendej, sonqo nanayta waqasqantapis qhawaj (Mal. 2:13-16).

Jehová Diosqa tatasta kamacherqa wawasninkuta munasqata uywanankuta. Ajinamanta wawas ni imata manchachikunankupaj. (7, 8 parrafosta qhawariy). *

7, 8. 1) ¿Imatataj Jehová Dios tatasman kamachisqa? (Tapapi kaj dibujota qhawariy). 2) ¿Imatataj Leymanta yachakusunman?

7 Jehová Diosqa munan wawas allinta kausakunankuta. Chaytataj reparasunman Moisespa Leyninpi. Jehová Diosqa tatasman kamacherqa wawasninkuman tukuy ima necesitasqankuta qonankuta. Chaywanpis mana chayllatachu kamacherqa. Kamachillarqataj paymanta yachachinankuta. Tatasqa Leyman jina sapa kuti wawasninkuman yachachinanku karqa Diospa kamachiykunasninta, Diosta munakuytapis (Deu. 6:6-9; 7:13). Chaywanpis Jehová Diosqa israelitasta castigarqa tatas wawasninkuta llulla diosesman qʼolaykuchisqankurayku (Jer. 7:31, 33). Israelitasqa wawasninkuta mana uj qʼepita jinachu qhawananku karqa, nitaj sufrichinankuchu karqa. Astawanpis wawasninkuta ‘Diosmanta herenciata jina’ qhawananku karqa, munasqatataj uywananku karqa (Sal. 127:3).

8 ¿Imatataj Leymanta yachakusunman? Yachakusunman Jehová Dios imaynatachus qhariwarmis kausakusqankuta qhawashasqanta. Chantapis yachakusunman Jehová Dios munasqanta tatas wawasninkuta munakunankuta, imaynatachus wawasninkuta uywasqankumanta cuentata mañananta ima.

9-11. ¿Imaraykutaj Jehová Dios kamachisqa ‘ama runa masiykej imasninta munapayankichu’ nispa?

9 Munapayaymanta Ley. Diosqa kamacherqa: ‘Ama runa masiykej imasninta munapayankichu’, nispa (Deu. 5:21; Rom. 7:7). Jehová Diosqa chayta kamachispa israelitasta nisharqa sonqonkuta waqaychanankuta, nisunman mana sajra imaspi yuyanankuta, nitaj munapayanankuta. Imaraykuchus pay yacharqa sonqonchejpi sajra imas kajtin sajra imasta ruwananchejta (Pro. 4:23). Uj israelitaqa mana munayninwan sonqonta suwachikunanchu karqa. Imaraykuchus uj imata chayri uj runata munapayallanmanpuni karqa chayqa, mana wajkunata munakuyta atillanmanchu karqa. Chaytaqa sutʼita reparasunman rey Davidpa kausayninpi. Davidqa mana sajra runachu karqa. Chaywanpis uj kutipi casada warmita munapayarqa. Chay munaynintaj juchallicherqa (Sant. 1:14, 15). Davidqa chay warmiwan puñuykuspa juchallikorqa, chay warmej qosantataj engañayta munarqa, mana engañayta atispataj uj maqanakupi wañuchicherqa (2 Sam. 11:2-4; 12:7-11).

10 Jehová Diosqa “tukuypa sonqonkuta rejsin”. Chayrayku yachaj maykʼajchus uj israelita runa masinpa imasninta munapayasqanta (1 Cró. 28:9). Chay ley nisqanman jina israelitasqa, mana sajra imasta ruwanankupaj mana millay imaspi yuyanankuchu karqa. Jehová Diosqa chayta kamachispa may munakuyniyoj, may yachayniyojtaj kasqanta rikucherqa.

11 ¿Imatataj Leymanta yachakusunman? Jehová Dios mana rijchʼaynillanchejtachu qhawasqanta, manachayqa sonqonchejta (1 Sam. 16:7). Jehová Diosmantaqa ni imata pakasunmanchu. Payqa yachan imapichus yuyasqanchejta, imatachus munapayasqanchejta, imatachus ruwasqanchejtapis. Chaykunata yachaspapis allin imasta noqanchejpi maskʼan, allin imasta ruwanapajtaj yanapawanchej. Chaywanpis Diosqa munan imaspichus yuyashasqanchejta reparakunanchejta. Munantaj sajra imaspi yuyashasqanchejta reparajtinchej, chay yuyayta wijchʼunanchejta manaraj ima juchatapis ruwashajtinchej (2 Cró. 16:9; Mat. 5:27-30).

DIOSQA JUSTICIA RUWAKUNANPAJ LEYESTA CHURARQA

12. ¿Imatataj Moisespa Leynin reparachillawanchejtaj?

12 Moisespa Leynenqa reparachillawanchejtaj Jehová Dios justiciata chayri cheqan kajta munakusqanta (Sal. 37:28; Isa. 61:8). Jehová Diosqa tukuypaj cheqan kajtapuni ruwaj. Israelitastaqa cheqan kamachiykunasninta kasukojtinku bendicej, mana kasukojtinkutaj ñakʼarinankuta saqej. Kunantaj chunka kamachiykunamanta iskayta qhawarina.

13, 14. 1) ¿Imatataj Jehová Dios ñaupaj kamachiykunasninpi kamachisqa? 2) ¿Ñakʼarerqankuchu israelitas Diosta kasukojtinku?

13 Jehová Diosllata yupaychanamanta leyes. Jehová Diosqa kamacherqa: “Noqamanta jawaqa waj diosniyki ama kachunchu. Ama ni ima lantita ruwakunkichu”, nispa. Chay iskay kamachiykunaqa chunka kamachiykunamanta ñaupaj kaj karqanku (Éxo. 20:3-6). Chay kamachiykunaqa mana Jehová Diospa allinninpajchu karqa, manachayqa israelitaspa allinninkupaj karqa. Israelitasqa Jehová Diosta kasukuspa allinta kausakoj kanku, waj nacionesmanta llulla diosesta yupaychaspataj ñakʼarej kanku.

14 Cananeosmanta parlarina. Paykunaqa Jehová Diosman kʼumuykukunankumantaqa qhasi dioskunaman kʼumuykukoj kanku. Jinaspataj pisipaj qhawachikorqanku (Sal. 115:4-8). Cananeosqa diosesninkuta khuchichakuspa, wawasninkuta ninapi qʼolachispataj yupaychaj kanku. Israelitaspis Jehová Diosta mana kasukuspa llulla diosesta yupaycharqanku, wawasninkutapis ninapi qʼolacherqanku. Jinaspataj pisipaj qhawachikorqanku (2 Cró. 28:1-4). Cargoyoj kajkunataj Jehová Diospa cheqan kamachiykunasninta mana kasukorqankuchu. Munayninkuman jina kamachispataj, pobresta, llakiypi kajkunatataj ñakʼaricherqanku (Eze. 34:1-4). Jehová Diostaj israelitasta nerqa warmi sapaspaj, wajcha wawaspaj ima mana cheqanta ruwajkunata castigananta (Deu. 10:17, 18; 27:19). Chaywanpis Jehová Diosqa israelitasta bendicerqa kasukojtinku, cheqan kajtataj ruwajtinku (1 Rey. 10:4-9).

Jehová Diosqa munakuwanchej, yachantaj maykʼajchus qhasimanta sufrisqanchejta. (15 parrafota qhawariy).

15. ¿Imatataj Leymanta yachakusunman?

15 ¿Imatataj Leymanta yachakusunman? Jehová Dios mana juchayojchu kasqanta uj hermano kamachiykunasninta pʼakisqanmanta, chay hermanonejta waj hermanos ñakʼarisqankumantapis. Chaywanpis Jehová Diosqa munakuwanchej, yachantaj pikunachus qhasimanta ñakʼarishasqankuta. Payqa sufrejtinchej uj mamamanta nisqa astawan llakikun (Isa. 49:15). Ichapis Jehová Diosqa mana castiganqapachachu mana cheqan kajta ruwajkunata, mana pesachikojkunatapis. Chaywanpis maychus tiemponpi justiciata ruwanqa.

¿IMAYNATATAJ LEYTA JUNTʼACHEJ KANKU?

16-18. 1) ¿Pikunatataj kurajkuna Moisespa Leyninman jina juzgaj kanku? 2) ¿Imatataj Leymanta yachakusunman?

16 Moisespa Leynenqa casi tukuy imapaj karqa. Chayrayku kurajkunaqa Moisespa Leyninman jina juzgananku karqa. Paykunaqa mana Diospa contranpi juchallikojkunallatachu juzgaj kanku, manachayqa juzgallajtaj kanku tukuy imaymana problemaspi rikukojkunata, wañuchejkunatapis. Wakin casosmanta parlarina.

17 Pillatapis wañurpachej israelitataqa, mana chay ratochu wañurpachillajtaj kanku. Llajtamanta kurajkunaqa sutʼitaraj yachananku karqa imaynapichus wañuchisqanmanta. Chayta yachasparaj nej kanku wañuchichisqa kanantachus chayri manachus (Deu. 19:1-7, 11-13). Chantapis chay kurajkunaqa juzgaj kanku jallpʼasninkumanta, animalesninkumanta, herenciankumanta, waj imasmantawan problemaspi rikukojkunata. Juzgallajtaj kanku qhariwarmi ukhupi problemaspi rikukojkunatapis (Éxo. 21:35; Deu. 22:13-19). Kurajkuna cheqan kajta ruwajtinku, israelitaspis Leyta kasukojtinku, tukuypis allinpi kausakoj kanku, Jehová Diostataj jatunchaj kanku (Lev. 20:7, 8; Isa. 48:17, 18).

18 ¿Imatataj Leymanta yachakusunman? Jehová Dios tukuy imapi allin rinawanchejta munasqanta. Munantaj wajkunapaj cheqan kajta ruwapunanchejta, munakunanchejtataj. Chantapis Jehová Diosqa yachan imastachus sapallanchejpi ruwasqanchejta, imastachus parlasqanchejtapis (Heb. 4:13).

19. ¿Imatataj Jehová Dios kurajkunaman, juezkunamanpis kamachisqa?

19 Israelpa muyuyninpi kaj nacionesqa, justiciata ruwaspa wakillanman kutikoj kanku. Jehová Diostaj mana munarqachu israelitaspis paykuna jina kanankuta. Chayrayku kurajkunaman, juezkunamanpis kamacherqa tukuyta uj rejllata qhawanankuta. Chantapis kamachillarqataj justiciata ruwaspa mana rumi sonqos kanankuta, manachayqa cheqan kajllatapuni ruwanankuta (Deu. 1:13-17; 16:18-20).

20, 21. 1) ¿Ima Leyestataj Jehová Dios churasqa runas mana qhasimanta juchachasqa kanankupaj? 2) ¿Imatataj Leymanta yachakusunman?

20 Jehová Diosqa khuyakuyninpi wakin kamachiykunata churarqa, ama juchachasqa kanankupaj mana juchayojkuna. Por ejemplo, Leyqa mana saqejchu uj runa qhasimanta juchachasqa kaspa castigasqa kananta. Qhasimanta juchachasqa runaqa derechoyoj karqa pichus juchachashasqanta yachananpaj (Deu. 19:16-19; 25:1). Chantapis chay runa juchayojpunichus manachus kasqanta ninankupajqa, iskay testigosllapis kananpuni karqa (Deu. 17:6; 19:15). Chaywanpis uj runa juchallikusqanmanta uj testigolla kajtenqa, juchachakoj runaqa mana yuyananchu karqa castigomanta librakusqanta. Imaraykuchus Jehová Diosqa chay runaj juchanta yacharqa. Tatasmantañataj parlarina. Paykunaqa familiankumanta cargoyoj kaspapis, wakin problemasta allinchanankupaj kurajkunaman rinanku karqa. Kurajkunataj chay familiata juzgaj, juchayojtataj nej kanku ima castigotachus japʼinanta (Deu. 21:18-21).

21 ¿Imatataj Leymanta yachakusunman? Jehová Dios cheqan kajtapuni ruwasqanta (Sal. 9:7). Diosqa bendecin paymanta mana karunchakojkunata, paypa kamachiykunasninta kasukojkunatapis. Chaywanpis castigan cargonkuman atienekuspa munayninkuman jina ruwajkunata (2 Sam. 22:21-23; Eze. 9:9, 10). Wakinkunaqa sajra imasta ruwajtinkupis ichá mana castigasqachu kankuman. Chaywanpis Jehová Diosqa paykunata maychus tiemponpi juzganqa (Pro. 28:13). Chantapis paykuna mana pesachikojtinkoqa, reparanqanku “kausaj Diospa makisninman urmayqa, manchariywan kharkatitinapaj jinapuni” kasqanta (Heb. 10:30, 31).

¿PIKUNATATAJ LEY ASTAWAN JARKʼAJ?

Kurajkunaqa ima chʼajwatapis Jehová Dios jina munakuywan, cheqan kajman jinataj juzgananku karqa. (22 parrafota qhawariy). *

22-24. 1) ¿Pikunatataj Ley astawan jarkʼaj? 2) ¿Imatataj Leymanta yachakusunman? 3) ¿Imatataj Jehová Dios nisqa Éxodo 22:22-24 versiculospi?

22 Leyqa astawan jarkʼaj wajcha wawasta, viudasta, forasterosta ima. Israelmanta juezkunamantaj kayta kamachikorqa: “Ama forasteropajqa imachus mana cheqan kajtaqa ruwankichejchu, ni wajcha wawaspajpis, amallataj viudasmantapis pʼachasninkuta prendapaj japʼikapunkichejchu”, nispa (Deu. 24:17). Jehová Diosqa mana piniyoj kajkunamanta llakikoj. Paykunata llakichejkunatataj castigaj (Éxodo 22:22-24 leey).

23 Chantapis Leyqa familiasta jarkʼaj mana khuchichakuy juchapi urmanankupaj. Chayrayku Leypi kamachikorqa: ‘Amapuni mayqen familiarniykiwanpis puñuykunkichu’, nispa (Lev. 18:6-30). Israelpa muyuyninpi kaj nacionesmanta runasqa familiarninkuwan puñuykojta saqellaj kanku, nitaj juchapajchu qhawaj kanku. Chaywanpis israelitasqa chay millay ruwaykunata Dios jina millachikunanku karqa.

24 ¿Imatataj Leymanta yachakusunman? Cargoyoj kajkuna cargonpi kajkunamanta llakikunankuta Jehová Dios munasqanta. Yachakullanchejtaj Jehová Diosqa khuchichakuy juchata ni imarayku ruwananchejta munasqanta. Chantapis Jehová Diosqa munan tukuy kamachisnin, astawanqa mana piniyoj kajkuna jarkʼasqa kanankuta, cheqan kajtaj paykunapaj ruwakunanta.

“LEYQA JAMUNAN KARQA CHAY SUMAJ IMASPA LLANTHULLAN”

25, 26. 1) ¿Imaraykutaj wajkunata munakunanchejpuni, cheqan kajtapunitaj ruwananchej kasqa? 2) ¿Imatataj mayo de 2019 revistaj ñaupaj yachaqananpi yachakusunchej?

25 Mana wajkunata munakojtinchejqa, mana cheqan kajta ruwayta atisunchu. Mana cheqan kajta ruwajtinchejtaj, manallataj wajkunata munakuyta atisunchu. Chayrayku wajkunata munakunanchej tiyan, cheqan kajtapunitaj ruwananchej tiyan. Jehová Dios cheqan kajtapuni ruwapuwasqanchejta creesunchej chayqa, payta astawan munakusunchej. Diosta munakojtinchej, cheqan kamachiykunasninta kasukojtinchej imaqa, wajkunata munakusunchej, cheqan kajtapunitaj paykunapaj ruwapusunchej.

26 Moisespa Leynenqa israelitasta yanaparqa Jehová Diosman astawan qayllaykunankupaj. Chaywanpis chay Leytaqa manaña kasukunanchejchu tiyan. Imaraykuchus chay Leyqa “tukukaporqa” Cristoj wañuyninwan, cuentanmantataj aswan sumaj imata churakorqa (Rom. 10:4). Chayrayku apóstol Pabloqa nerqa: “Leyqa jamunan karqa chay sumaj imaspa llanthullan”, nispa (Heb. 10:1). Mayo de 2019 revistaj ñaupaj yachaqananpeqa yachakusunchej chay sumaj imasmanta. Yachakullasuntaj imaraykuchus congregación ukhupi munanakuna kasqanta, cheqan kajpis ruwakunanpuni kasqanta.

109 TAKIY Tukuy sonqowan munanakunachej

^ párr. 5 Yachakusunchej Jehová Dios noqanchejmanta llakikusqanta. Kay jina yachaqanasqa kinsapiwanraj kanqa. Chaykunatataj estudiasunchej mayo de 2019 revistapi. Chay revistaj ñaupaj yachaqananpi yachakusunchej Jehová Dios congregacionpi justiciata ruwasqanta, munakuwasqanchejtataj. Qhepan yachaqananpitaj yachakusunchej sajra imaspi rikukojtinchejpis imaynatachus Jehová Dios munakuwasqanchejta, justiciatapis ruwapuwasqanchejta. Ujnin yachaqananpitaj yachakusunchej imaynatachus abusasqa kajkunata sonqochanata.

^ párr. 2 MANA QONQANAPAJ: Jehová Diosqa Moisesnejta israelitasman ashkha leyesta qorqa. Chay leyestaj seiscientosmanta astawan karqanku. Chay leyestataj Ley, Moisespa Leynin, kamachiykuna ima nikun. Bibliaj ñaupaj phishqa librosnintapis Ley nikullantaj (Génesis-Deuteronomio). Wakin kutitaj Ley palabrata oqharikun Ñaupa Testamentomanta parlanapaj.

^ párr. 62 DIBUJO: Uj señora wawasninwan khuska waykʼushaspa sumajta wawasninwan parlarishan. Wasankupitaj uj tata lloqallitunta ovejasta qhawayta yachachishan.

^ párr. 66 DIBUJO: Llajtamanta kurajkunaqa kʼachamanta uj viudata wawitantawan yanapashanku, paykunata uj qhatero tratarpasqanmanta.