Ima tiyashcata ricui

Ima tiyashcata ricui

YACHAI 9

Diosca cꞌuyashcata, cashcata rurashcatami ricuchishca

Diosca cꞌuyashcata, cashcata rurashcatami ricuchishca

“Mandaj Diosca cashcata ruranata, imatapish chashnataj cashcata ruranatami cꞌuyan. Mandaj Diospaj cꞌuyaica cai pacha jundami” (SALMO 33:5).

CANTO 3 Canmi ñucata ayudaj cangui

CAITAMI YACHASHUN *

1, 2. a) ¿Imatataj tucuicuna munanchij? b) ¿Imatataj tucui shunguhuan crinchij?

TUCUICUNAMI ñucanchijta cꞌuyachun, alli tratachun munanchij. Pero ñucanchijta llaquichijpi, mana cꞌuyaita ricuchijpica ¿ima shinataj sintirinchijman? Imapaj mana valishca layami sintirinchijman.

2 Jehová Diosca ñucanchijta cꞌuyachun, llaquichun munashcataca allimi yachan (Salmo 33:5). Chaimantami paica ñucanchijtaca achcata cꞌuyan. Shujtajcunapish ñucanchijmanta cashcata rurachunmi munan. ¿Imamantataj chaitaca tucui shunguhuan crinchij? Jehová Diosca israelitacunaman leycunata cushpaca chashna Dios cashcatami ricuchirca. ¿Quiquintaca shujtajcuna pꞌiñashcachu? ¿Llaquichishcachu? Chaita rurashca cajpica Yaya Dios Moisesman cushca leytami * estudiana cangui. Chaipica Diosca paita sirvijcunata cꞌuyaj, llaquij cashcatami ricuchin.

3. a) Romanos 13:8-10-pi nishca shinaca Moisesman cushca leyta estudiashpaca ¿imatataj yachanchij? b) ¿Ima tapuicunatataj yachashun?

3 Moisesman cushca leyta estudiashpaca Dios ñucanchijta achcata cꞌuyashcatami yachanchij (Romanos 13:8-10-ta liyipai). Cai yachaipica Diosca huaquin mandamientocunata israelitacunaman cushcatami ricushun. Shinallataj ¿Dios cushca leypica imamantataj pai cꞌuyaj cashcata ricuchin ninchij? ¿Chai leypica imamantataj cashcata rurachun mandarca ninchij? ¿Cunaj yuyajcunapish juezcunapish chai leytaca ima shinataj pajtachina carca? ¿Chai leyca picunatataj ashtahuan ayudarca? nishca tapuicunatami yachashun. Cai tapuicunata yachashpami cushilla causashun. Yaya Diospajmanpish ashtahuan cꞌuchuyashun (Hechos 17:27; Romanos 15:4).

DIOS CUSHCA LEYCA PAI CꞌUYAJ CASHCATAMI RICUCHIN

4. a) ¿Dios cushca leypica imamantataj pai cꞌuyaj cashcata ricuchin ninchij? b) Mateo 22:36-40-pi nishca shinaca ¿ima mandamientocunamantataj Jesusca parlarca?

4 ¿Dios cushca leypica imamantataj pai cꞌuyaj cashcata ricuchin ninchij? Jehová Diosca tucuitami cꞌuyaimanta ruran (1 Juan 4:8). Moisespaj punllacunapica ishqui mandamientocunami ashtahuan valishca carca. Shujca Diosta cꞌuyana, caishujca shujtajcunata cꞌuyana. Cai ishqui mandamientota ricushpami 600 yalli mandamientocunata llujchircacuna (Levítico 19:18; Deuteronomio 6:5; Mateo 22:36-40-ta liyipai). Chaimantami tucui mandamientocuna Dios cꞌuyashcata ricuchin. Cunanca huaquin mandamientocunamanta yachashun.

5, 6. a) ¿Cusa huarmicuna ima shina causachuntaj Diosca munan? b) ¿Diosca imatataj ricuracun? Shuj ejemplomanta parlai.

5 Cusata o huarmita yangamanta mana shitana, huahuacunatapish cuidana. Diosca cusa huarmicuna huañungacama cꞌuyanacuchunmi munan (Génesis 2:24; Mateo 19:3-6). Huainayanaca jatun llaquicunamanmi apan. Chaimantami canchis mandamientopica ama huainayangui nin (Deuteronomio 5:18). Shujtajhuan huainayajcunaca Jehová Diospaj ñaupajpipish juchallincunami. Paicunapaj cusata o huarmitapish llaquichincunami (Génesis 39:7-9). Chaimantami mana culpata charij cusa o huarmica achca huatacunata llaquilla causangacuna.

6 Jehová Diosca cusa huarmicuna paicunapura cꞌuyaita ricuchijcuna cashcata o mana cꞌuyaita ricuchijcuna cashcatami ricuracun. Ñaupa tiempoca Israel llajtapica Diosca huarmicunata cꞌuyachunmi mandarca. Chai mandashcata cazuj cusaca paipaj huarmitaca cꞌuyajmi carca. Mana yangamanta divorciarijchu carca (Deuteronomio 24:1-4; Mateo 19:3, 8). Pero shuj problema tiyajpica cusaca divorciarishpami shuj certificadota huarmiman cuna carca. Chai certificadoca huarmimi huainayashca nishpa mana degana juchachina cashcatami ricuchirca. Ashtahuanpish cusaca cai certificadota manaraj cushpami cunaj yuyajcunahuan parlanacunaraj cashcanga. Chaimi cai cunaj yuyajcunaca ama divorciarichun ayudanalla carca. Jehová Diosca shuj israelita deganalla divorciarijpica huaquinpica mana imata rurajchu carca. Shinapish Diosca mana culpata charij huarmi llaquilla purijtami ricuj carca (Malaquías 2:13-16).

Huahuacuna ama manchaita charichun, yaya mamacuna cꞌuyaihuan huiñachichunmi Jehová Diosca munan. (Párrafo 7-8-ta ricui). *

7, 8. a) ¿Yaya Diosca yaya mamacunataca imatataj mandarca? (Página unopi tiyaj dibujota ricui). b) ¿Imatataj yachacunchij?

7 Moisesman cushca leypica Jehová Dios huahuacunamanta preocuparij cashcatami ricuchirca. ¿Chaitaca ima shinataj yachanchij? Diosca yaya mamacunataca huahuacunata alli huiñachingapajca ima minishtishcatami cuna canguichij nishpami mandarca. Shinallataj ñucata sirvichunmi yachachina canguichij nishpami mandarca. Chaimi paicunaca maipi cashpapish Diosta cꞌuyachun, paita cazuchun yachachina carcacuna (Deuteronomio 6:6-9; 7:13). Pero achca huatacuna qꞌuipaca yaya mamacunaca paicunapaj huahuacunata dimastijmi llaquichijcuna carca. Chaita ricushpami Jehová Diosca paicunata llaquichirca (Jeremías 7:31, 33). Yaya Diosca yaya mamacunamanca huahuacunataca shuj herenciata shinami curca. Chaimi huahuacunataca mana llaquichina carcacuna. Chaipaj randica cꞌuyanami carcacuna (Salmo 127:3).

8 ¿Imatataj yachacunchij? Jehová Diosca cusa huarmicuna paicunapura cꞌuyaita ricuchijcuna cashcata o mana cꞌuyaita ricuchijcuna cashcatami ricucun. Shinallataj Yaya Diosca yaya mamacuna paicunapaj huahuacunata cꞌuyachunmi munan. Pero llaquichijpica shamuj punllapimi paicunata juzganga.

9-11. Diosca chunga mandamientopi “shujtajpajta ama munangui” nishpaca ¿imatataj yachachisha nirca?

9 Shujtajpajta mana munana. Diosca chunga mandamientopica “shujtajpajta ama munangui” nircami (Deuteronomio 5:21; Romanos 7:7). Chashna nishpaca Jehová Diosca ¿imatataj yachachisha nirca? Paica mana alli yuyaicuna millaita ruranaman apaj cashcataca allimi yacharca. Chaimantami israelitacunataca paicunapaj yuyaicunata, paicunapaj shunguta cuidachun mandarca (Proverbios 4:23). Shuj israelita mana alli yuyaicuna paipaj shungupi huiñachun saquishpaca shujtajcunamanca mana cꞌuyaita ricuchijchu carca. Rey Davidca chaitami rurarca. Paica alli shunguta charishpapish cazada huarmitami munarca. Chaimantami chai huarmihuan huainayarca (Santiago 1:14, 15). Chaita rurashca huashapish chai huarmipaj cusatami umasha nirca. Qꞌuipaca huañuchircapishmi (2 Samuel 11:2-4; 12:7-11).

10 Diosca ñucanchij shungutaca allimi rijsin. Chaimantami shuj israelita shujtajpajta munajpica ña yacharca (1 Crónicas 28:9). Chunga mandamientopica Jehová Diosca israelitacunataca mana alli ruraicunaman apaj yuyaicunamanta jarcarichunmi mandarca. Chashnami yachaisapa, cꞌuyaj Dios cashcata ricuchirca.

11 ¿Imatataj yachacunchij? Jehová Diosca ñucanchij shungupi ima yuyaicunata, ima munaicunata charishcataca allimi yachan (1 Samuel 16:7). Chaimantami paipaj ñaupajpica ni imata mana pacai tucunchij. Pero paica ñucanchijpica allitami ricunata munan. Chaimantami alli shungucuna cachun ayudan. Chashna jahuapish ñucanchij shungupi ima mana alli munaicuna tiyashcata o mana tiyashcata ricuchunmi Diosca munan. Tiyajpica millai cosascunapi ama urmangapajmi jarcarichun nin (2 Crónicas 16:9; Mateo 5:27-30).

DIOS CUSHCA LEYPICA CASHCATAMI RURANA CARCACUNA

12. ¿Moisesman cushca leypica imatataj ricunchij?

12 Moisesman cushca leyta yachashpaca Diosca imapipish cashcata rurajtami ricunchij (Salmo 37:28; Isaías 61:8). Por ejemplo, Diosca shujtajcunamanta cashcata ruranatami ricuchirca. ¿Ima shina? Diosca israelitacuna paipaj mandashcacunata cazujpimi bendiciaj carca. Pero mana cazujpica llaquicunata apachunmi saquirca. Cunanca shujtaj mandamientocunamanta yachashunchij.

13, 14. a) ¿Punta ishqui mandamientopica Diosca imatataj mandarca? b) Chai mandamientocunata cazushpaca israelitacunaca ¿ima shinataj causarcacuna?

13 Jehová Diosllata adorana. Punta ishqui mandamientopica Diosca israelitacunataca ñucallatami adorana canguichij. Shujtaj dioscunataca mana adoranachu canguichij nircami (Éxodo 20:3-6). Chai mandamientocunata cazushpaca israelitacunaca ¿ima shinataj causarcacuna? Cushillami causarcacuna. Pero shujtaj dioscunata adorashpaca llaquicunapimi urmarcacuna.

14 Canaán llajtapi causajcuna ima tucushcata yuyashun. Paicunaca Jehová Diosta adoranapaj randica yanga dioscunatami adorarcacuna (Salmo 115:4-8). Yanga dioscunata adorashcata ricuchingapajca huainayajcunami carca. Paicunapaj huahuacunatapish rupachishpami cujcuna carca. Israelitacunapish chashnallatajmi rurarcacuna. Chaimantami paicunapaj familiata llaquichircacuna (2 Crónicas 28:1-4). Pushajcunapish Dios mandashcata saquishpami irquicunata, mana ayudarij tucujcunata llaquichircacuna (Ezequiel 34:1-4). Huarmicunatapish, yaya mama illaj huahuacunatapish mana alli tratajcunachu carca. Chaimantami Diosca paicunataca castigashami nirca (Deuteronomio 10:17, 18; 27:19). Pero cashcata rurajcunataca bendiciarcami (1 Reyes 10:4-9).

Jehová Diosca ñucanchijta cꞌuyanmi. Ima llaquicunata apacushcatapish yachanmi. (Párrafo 15-ta ricui).

15. ¿Jehová Diosmantaca imatataj yachacunchij?

15 ¿Imatataj yachacunchij? Huaquincunaca Diosta sirvinchijmi nishpapish paipaj mandashcacunata mana cazuncunachu. Shujtajcunatapish llaquichincunami. Pero paicuna chashna cajpica Diosca mana culpata charinchu. Ashtahuanpish ñucanchij ima llaquita apacushcatami paica ricucun. Chaita ricushpami shuj mama huahuacunata llaquishcatapish yalli llaquin, cꞌuyan (Isaías 49:15). Chaimantami Diosca llaquichijcunata mana chai rato castigashpapish pai agllashca horaspi castiganga.

¿LEYTACA IMA SHINATAJ PAJTACHINA CARCACUNA?

16-18. a) ¿Moisesman cushca leypica imallatataj rurajcuna carca? b) ¿Imatataj yachacunchij?

16 Moisesman cushca leypica huaquin cosascunapi ima shina ruranatami ricuchij carca. Cunaj yuyajcunaca mana Diosta adoranallamantachu consejota cuna carca. Jatun problemacunatapishmi allichina carca. Chaimantami leypi mandashca shina rurana carca.

17 Por ejemplo, shuj israelita shujtajta huañuchijpica mana paita enseguida huañuchinachu carca. Ashtahuanpish cunaj yuyajcunaca imamanta huañuchishcatami yachanaraj carcacuna. Chaimi huañuchij runa huañuna cashcata o mana huañuna cashcata decidina carcacuna (Deuteronomio 19:2-7, 11-13). Shinallataj paicunaca allpamanta, animalcunamanta ima litunacui tiyashcatami allichina carcacuna. Cusa huarmicuna ima problemacunata charishcatapishmi allichina carcacuna (Éxodo 21:35; Deuteronomio 22:13-19). Cunaj yuyajcunapish israelitacunapish leypi nishca shina rurashpaca cushillami causarcacuna. Jehová Diostapishmi jatunyachircacuna (Levítico 20:7, 8; Isaías 48:17, 18).

18 ¿Imatataj yachacunchij? Huasipi ñucanchijlla imata nijpipish, ñucanchijlla imata rurajpipish Yaya Diosca ricuracunmi (Hebreos 4:13). Chaimantami Diosca ñucanchijcuna shujtajcunaman cꞌuyaita ricuchichun, cashcata rurachun munan.

19-21. a) Cunaj yuyajcunapish juezcunapish israelitacunataca ¿ima shinataj tratana carcacuna? b) ¿Ima leycunapitaj cashcata rurana carcacuna? c) ¿Imatataj yachacunchij?

19 Cꞌuchulla llajtacunaca imatapish cullqui raicumi rurajcuna carca. Pero Yaya Diosca paipaj pueblo chashna cachunca mana munarcachu. Chaimantami paica cunaj yuyajcunata, juezcunataca ñataj ñahuita ricushpalla, sinchita juzgacunguichijman. Cashcata rurashpami juzgana canguichij nircami (Deuteronomio 1:13-17; 16:18-20).

20 Jehová Diosca gentecunata llaquijmi can. Chaimantami pai cushca leypica cashcata rurachun mandarca. Por ejemplo, leypica pitapish mana deganallamanta juchachinallachu canguichij nishpami mandarca. Chaimantami juchachishca runaca pi paita culpashcata yachana carca (Deuteronomio 19:16-19; 25:1). Ashtahuanpish pai culpata charishcata ricuchichunca ishqui testigocunami juezpajman rina carca (Deuteronomio 17:6; 19:15). Pero ¿shuj runa ciertotaj juchata rurashca cajpica? ¿Chaita shujlla runa ricushca cajpica? Diosca tucuitami ricucurca. Chaimantami juchata ruraj runaca mana paipaj munashcata rurai pudirca. Shinallataj yaya mamacunaca pushaj cashpapish familia ucupi tiyashca huaquin problemacunataca mana paicunallachu allichina carcacuna. Chai llajtapi causaj cunaj yuyajcunapishmi allichina carcacuna (Deuteronomio 21:18-21).

21 ¿Imatataj yachacunchij? Jehová Diosca siempremi cashcata ruran (Salmo 89:14). Chaimantami paita cazujcunataca bendician. Pero pushajcunataca shujtajcunata llaquichijpica castiganmi (2 Samuel 22:21-23; Ezequiel 9:9, 10). Huaquincunaca mana allita rurashpaca mana ima tucushca layami ricurincuna. Pero Diosca pai agllashca punllapimi paicunata juzganga (Proverbios 28:13). Ashtahuancarin mana arrepintirijpica “¡Causaj Diospaj maquipi urmanaca, mancharina jatun llaquimari!” canga (Hebreos 10:30, 31).

DIOS CUSHCA LEYPICA ¿PICUNATATAJ ASHTAHUAN CUIDANA CARCACUNA?

Cunaj yuyajcunaca ima problemacuna ricurijpica Jehová Dios shinami cꞌuyaihuan, cashcata rurashpa allichina carcacuna. (Párrafo 22-ta ricui). *

22-24. a) ¿Moisesman cushca leypica picunatataj ashtahuan cuidachun mandarca? b) ¿Jehová Diosmantaca imatataj yachacunchij? c) ¿Éxodo 22:22-24-pica Diosca imatataj ñataj ruranguichijman nirca?

22 Moisesman cushca leypica paicunallamanta mana ayudarij tucujcunatami ashtahuanca cuidachun mandarca. Por ejemplo, Yaya Diosca Israel llajtamanta caj juezcunataca: “Cancunaca shujtaj llajtamanta cajcunatapish, yaya mama illajcunatapish paicunapaj ima shinalla rurana cashcataca ñataj mana ruranguichijman. Viuda huarmi imata mañajpica tigrachingacama ama ima prendata apanguichijchu” nircami (Deuteronomio 24:17). Jehová Diosca chashna laya gentecunatami cꞌuyaj, llaquij carca. Paicunata llaquichijpica castigajmi carca (Éxodo 22:22-24-ta liyipai).

23 Moisesman cushca leypica familiapura ama huainayanguichij nircami (Levítico 18:6-30). Cꞌuchullapi caj llajtacunaca chaita ruranaca allimi can nijcunami carca. Pero israelitacunaca huainayanamantaca Dios shinami yuyana carcacuna. Shuj jatun jucha cashcatami yuyana carcacuna.

24 ¿Imatataj yachacunchij? Familiapura huainayajcunata, uchillacunata violajcunataca Diosca pꞌiñanmi. Chaimantami paica ñaupajman pushajcuna cada unomanta sustarichun, cuidachun munan. Mana ayudarij tucujcunamantapish cashcata rurachunmi munan.

“MANDASHCACA, QꞌUIPATA SHAMUNA ALLICUNATA RICUCHIJ LLANDU SHINALLAMI”

25, 26. a) ¿Imamantataj cꞌuyanapish, cashcata ruranapish, causana, samaita aisana shinami can ninchij? b) ¿Mayo de 2019 Huillaj revistapica imatataj yachashun?

25 Cꞌuyanapish, cashcata ruranapish, causana, samaita aisana shinami can. Cꞌuyai tiyachunca cashcata ruranapishmi tiyana can. Chai shinallatajmi Jehová Dios ñucanchijmanta cashcata rurajpica ñucanchijpish paitaca ashtahuan cꞌuyanchij. Chashnallataj Diosta cꞌuyashcamanta paipaj mandashcacunata shungumanta cazushpaca shujtajcunatapishmi cꞌuyanchij. Paicunamanta cashcatapishmi ruranchij.

26 Jehová Dios israelitacunaman leycunata cushpaca paicunahuanmi ari ninacurca. Chashnami israelitacunaca Dioshuan alli carcacuna. Shinapish Jesús ñucanchijmanta huañujpica chai leycunata pajtachinaca mana minishtirircachu (Romanos 10:4). Apóstol Pabloca: “Mandashcaca, qꞌuipata shamuna allicunata ricuchij llandu shinallami” nircami (Hebreos 10:1). Chai allicunamantaca mayo de 2019 Huillaj revistapimi yachashun. Shinallataj congregación ucupi cashcata ruranata, cꞌuyaita ricuchinatami yachashun.

CANTO 109 Shungumanta cꞌuyanacushunchij

^ par. 5 ¿Jehová Dios ñucanchijta cꞌuyaj cashcataca imamantataj crinchij? Caimantaca cai yachaipi, shujtaj quimsa yachaipipishmi intindishun. Cai quimsa yachaicunaca mayo de 2019 Huillaj revistapimi ricuringa. Shinallataj chai yachaicunapica Jehová Dios huauqui panicunaman ima shina cꞌuyaita ricuchishcata, paicunamanta cashcata rurashcatapishmi yachashun. Shinallataj huahuacunata ama violachun ancianocuna imata rurana cashcata, yaya mamacunapish huahuacunata ima shina cuidana cashcatami yachashun. Y ultimopica uchillapi violashcacunata ima shina cushichinatami ricushun.

^ par. 2 ALLI INTINDISHUNCHIJ: Moisesman cushca leypica 600 yalli mandamientocunami tiyan. Diosmi israelitacuna chai mandamientocunata cazuchun churarca. Moisesman cushca leytaca huaquinpica Ley, Moisespaj ley, o mandamientocuna ninchijmi.

^ par. 60 FOTOCUNAMANTA: Shuj mamaca paipaj ushushicunahuan micunata preparacushpami parlanacucun. Janajmanca shuj yayaca ovejacunata cuidachunmi paipaj churiman yachachicun

^ par. 64 FOTOCUNAMANTA: Shuj cꞌatujca shuj viudata, paipaj churitapishmi mana alli tratarca. Chaimi cunaj yuyajcunaca cꞌuyaihuan paicunata ayudacun.