Ankan kxpulakni

Ankan kliputsan

ARTÍCULO NEMA NATALIKGALHTAWAKGA 9

Tapaxkit chu tuku xaʼakgstitum k’Israel xala makgasa

Tapaxkit chu tuku xaʼakgstitum k’Israel xala makgasa

«Xla lakgati tatanksni y tlan talakapastakni. Wakg katiyatni litsama ixtalakgalhaman Dios» (SAL. 33:5, Salmos Ixtatlincan ti Talipawan Dios, SXP).

TAKILHTLIN sjj 3 Wix kimaxkiya litliwakga chu klipawanan

TUKU NATALICHUWINAN *

1, 2. 1) ¿Tuku lakaskinaw kimputumkan? 2) ¿Tuku liwana kilikatsitkan?

KIMPUTUMKAN lakaskinaw pi nakinkapaxkikanan chu akgstitum nakinkalikatsinikanan. Akxni ni kinkapaxkikanan chu nitlan kinkalikatsinikanan, max lu nalilakgaputsayaw chu nalakpuwanaw pi nitu litaxtuyaw.

2 Jehová katsi pi wa uma lakaskinkgo putum latamanin (Sal. 33:5). Tlan liwana nakatsiyaw pi xla lu kinkapaxkiyan chu lakaskin pi tlan nakinkalikatsinikanan. Liwana akxilhaw pi chuna xlakata Limapakgsin nema kamaxkilh Jehová kachikin Israel. Komo wix lu nitlan makgkatsiya xlakata lakpuwana pi niti paxkiyan o xlakata nitlan likatsinikanita, tlan namakgkatsiya akxni nalikgalhtawakgaya Limapakgsin nema maxkika Moisés * niku limasiya pi Dios kapaxki xlakskujnin.

3. 1) Chuna la wan Romanos 13:8-10, ¿tuku katsiniyaw akxni likgalhtawakgayaw xLimapakgsin Moisés? 2) ¿Tuku takgalhskinin nakgalhti uma artículo?

3 Akxni likgalhtawakgayaw Limapakgsin nema maxkika Moisés akxilhaw pi Jehová lu kinkapaxkiyan (kalikgalhtawakga Romanos 13:8-10). Kʼuma artículo, nalichuwinanaw makgapitsi limapakgsin nema kamaxkilh israelitas chu nakgalhtiyaw umakgolh takgalhskinin: ¿Tuku xlakata tlan nawanaw pi Limapakgsin anta xtakilhtinit ktapaxkit? ¿Tuku xlakata tlan nawanaw pi naʼanan tuku xaʼakgstitum? ¿La tlan xlimaklakaskinkgolh tiku xkgalhikgo limapakgsin? ¿Chu tiku xlitamakgtayakgo? Xatakgalhtin nakinkamakgoxamixayan, nakinkamaxkiyan takgalhkgalhin chu natlawa pi tlakg natalakatsuwiniyaw xapaxkina kinTlatkan xalak akgapun (Hech. 17:27; Rom. 15:4).

LIMAPAKGSIN NEMA TAKILHTINIT KTAPAXKIT

4. 1) ¿Tuku xlakata tlan nawanaw pi Limapakgsin nema maxkika Moisés anta xtakilhtinit ktapaxkit? 2) Chuna la wan Mateo 22:36-40, ¿tuku limapakgsin tlakg lichuwinalh Jesús?

4 ¿Tuku xlakata tlan nawanaw pi Limapakgsin nema maxkika Moisés anta xtakilhtinit ktapaxkit? Xlakata putum tuku tlawa Jehová limaklakaskin tapaxkit (1 Juan 4:8). Liwaka akgchaxan ciento Limapakgsin nema maxkika Moisés akgtiy nema lu xlakaskinka xmakgtanuma: paxkikan Dios chu kapaxkikan latamanin (Lev. 19:18; Deut. 6:5; kalikgalhtawakga Mateo 22:36-40). Wa xlakata, xlilat nalakpuwanaw pi pulakatunu Limapakgsin nema xkgalhi xlimasiya xtapaxkit Jehová. Kaʼakxilhwi makgapitsi liʼakxilhtit.

5, 6. 1) ¿Tuku lakaskin Jehová pi natlawakgo tiku makgaxtokgkgo? 2) ¿Tuku lu kuenta tlawa Jehová? Kawili akgtum liʼakxilhtit.

5 Limapakgsin xlakata ni naʼakgskgawiya tiku tamakgaxtokga chu la nakuentajtlawaya minkamanan. Jehová lakaskin pi tiku tamakgaxtokgkgonit nalakgalhinikgo tapaxkit nema makgapala putum kilhtamaku (Gén. 2:24; Mat. 19:3-6). Naʼakgskgawiya tiku tamakgaxtokga wa uma tlakg nitlan talakgalhin nema natlawaya. Wa xlakata ni kaks lilakawanaw pi xlipulaktujun Limapakgsin xwan pi ni natlawayaw (Deut. 5:18). Xlakata uma kilhchanima «lakgalhinankan kxlakatin Dios», chu lu nitlan katilimakgkatsilh tiku nitu tlawanit (Gén. 39:7-9). Chu max akglhuwa kata nitlan katilimakgkatsilh.

6 Jehová kuenta tlawa la lalikatsinikgo tiku makgaxtokgkgo. Anta kʼIsrael lu xkalilakgaputsakan xlakata lakpuskatin tlan xkalikatsinika. Chixku tiku xmaxki kakni Limapakgsin xpaxki xpuskat chu ni xmakgxtakga kaj xlakata tuku ni xlakaskinka (Deut. 24:1-4; Mat. 19:3, 8). Pero komo xtawila akgtum lanka taʼakglhuwit chu xlakxtlawalh xtamakgaxtokgat, xtalakaskin namaxki maktum kapsnat niku xwan pi lakxtlawalh xtamakgaxtokgat. Uma xmakgtaya xlakata ni nalimawakakan pi tlawalh talakgxtumit xalimaxana. Nachuna, akxni nina xmaxkikan uma kapsnat, pulana xtalakaskin pi xachixku nakatachuwinan lakgkgolotsin xala ama kachikin. Chuna xlakan tlan xkamakgtayakgolh uma tamakgaxtokgat xlakata ni nalakxtlawakgo xtamakgaxtokgatkan. Jehová ni ankgalhin xmakgtanu akxni wi tiku xlakxtlawa xtamakgaxtokgat kaj xlakata xachixku chuna xlakaskin, pero xʼakxilha xtalipuwan chu xtatasa puskat (Mal. 2:13-16).

Jehová xlakaskin pi laktsu kamanan ni xpekuankgolh chu xnatlatni xkalimasiyanikgolh tapaxkit (Ka’akxilhti párrafos 7 chu 8). *

7, 8. 1) ¿Tuku kamatlawilh Jehová xanatlatni? (Kaʼakxilhti xmakni revista). 2) ¿Tuku katsiniyaw xlakata uma?

7 Limapakgsin nachuna wan pi Jehová lu kalilakgaputsa laktsu kamanan. Xla ni kajwatiya kawanilh pi nakamakgtakgalha, wata nachuna kuenta xtlawalh xtakanajlakan. Xtalakaskin ankgalhin xkamasiyanikgolh xkamanankan xlakata lanka xtapalh naliʼakxilhkgo limapakgsin chu xlakata napaxkikgo Jehová (Deut. 6:6-9; 7:13). Pulaktum tuku xlakata Jehová kastakyawalh israelitas wa xlakata lu nitlan tuku tlawanikgolh xkamanankan (Jer. 7:31, 33). Israelitas ni xliʼakxilhatkan xkamanan la komo tuku kaj xmakglhtinankgonit o nitlan xlikatsinikgolh, wata xliʼakxilhatkan xwanit la akgtum tamaskiwin nema Jehová xkamaxkinit chu xatapaxuwan xkuentajtlawakgolh (Sal. 127:3).

8 Tuku katsiniyaw: Jehová kuenta tlawa la lalikatsinikgo tiku makgaxtokgkgo. Lakaskin pi natlatni napaxkikgo xkamanankan chu kaskini kuenta xlakata la kalikatsinikgo.

9-11. ¿Tuku xlakata Jehová mastalh limapakgsin xlakata kgalhiputunkan tuku ni kilakan?

9 Limapakgsin xlakata kgalhiputunkan tuku ni kilakan. Xlipulakkaw Limapakgsin xwan pi ni nakgalhiputunaw tuku ni kilakan, kilhchanima lu nakgalhiputuna tuku tapakgsini a chatum (Deut. 5:21; Rom. 7:7). Uma limapakgsin, Jehová wi tuku xlakaskinka kamasiyanilh xlakskujnin: xtalakaskin kuenta natlawakgo xtapuwankan chu tuku xmakgkatsikgo o xnakujkan. Xla katsi pi akxni wi tuku nitlan tlawakan, anta minacha kkintalakapastaknikan chu tuku makgkatsiyaw (Prov. 4:23). Komo chatum israelita xmastalh talakaskin pi nitlan tapuwan nastaka kxnaku, max ni xkalimasiyanilh tapaxkit amakgapitsin. Wa uma tuku akgspulalh mapakgsina David. Xla tlan xlikatsi, pero akgtum kilhtamaku kgalhiputulh chatum puskat tiku xkgalhiya xchixku, chu uma tuku xlakpuwan matlawilh akgtum talakgalhin (Sant. 1:14, 15). Tatlawalh talakgxtumit xalimaxana ama puskat, xʼakgskgawiputun xchixku chu alistalh mamakgnininalh kʼakgtum talachipat (2 Sam. 11:2-4; 12:7-11).

10 Jehová tlan akxilha tuku wi kkinakujkan, wa xlakata akxni chatum israelita xtlawa akgtum talakgalhin xlakata xkgalhiputun tuku ni xla, Jehová xkatsi (1 Crón. 28:9). Uma limapakgsin xlichuwinan pi xlakskujnin xtalakaskin nalakgmakgankgo nitlan talakapastakni nema xkamatlawi tuku nitlan. ¿Nixlikana pi Jehová chatum Tlat tiku skgalala chu xapaxkina?

11 Tuku katsiniyaw: Jehová ni kajwatiya akxilha la tasiyayaw. Akxilha tuku wi kkinakujkan, tuku xlikana lakpuwanaw (1 Sam. 16:7). Nila matsekgniyaw tuku lakpuwanaw, tuku makgkatsiyaw chu tuku tlawayaw. Putsa tuku tlan kimpalakatakan chu kinkamakgtayayan tlan chuna natlawayaw. Pero nachuna lakaskin pi nakatsiyaw tuku nixatlan talakpuwan chu namachokgoyaw xlakata ni natlawayaw tuku nitlan (2 Crón. 16:9; Mat. 5:27-30).

LIMAPAKGSIN NEMA TLAWA PI AKGSTITUM NATAWILAYAW

12. ¿Tuku atanu lichuwinan Limapakgsin nema maxkika Moisés?

12 Limapakgsin nema maxkika Moisés nachuna lichuwinan pi Jehová paxki tuku xaʼakgstitum (Sal. 37:28; Is. 61:8). Xla liwana limasiyalh tuku kilhchanima tlan nakalikatsiniya amakgapitsin. Xkasikulunatlawa israelitas akxni xkgalhakgaxmatkgo xlimapakgsin, pero xmasta talakaskin napatinankgo akxni xlakatsalakgo limapakgsin. Kalichuwinamparaw akgtiy limapakgsin.

13, 14. 1) ¿Tuku xwan xapulana akgtiy limapakgsin? 2) ¿La xkamakgtaya israelitas nakgalhakgaxmatkgo limapakgsin?

13 Limapakgsin nema xwan pi kajwatiya xkakninanika Jehová. Xapulana akgtiy limapakgsin xwan pi israelitas kajwatiya nakakninanikgo Jehová chu ni xmasta talakaskin nakakninanikan ídolos (Éx. 20:3-6). Uma limapakgsin ni wa xlitamakgtaya Jehová, wata wa xlitamakgtayakgo israelitas. Tlan xkakitaxtuni akxni ni xmakgxtakgkgo Dios, pero nitlan xkakitaxtuni akxni xkakninanikgo atanu dioses.

14 Kalilakpuwaw tuku ka’akgspulalh xalak Canaán. Nitlan tuku tlawakgolh xlakata kakninanikgolh ídolos nema ni xastakna chu ni wa xaxlikana Dios Jehová (Sal. 115:4-8). Takaknin nema xtlawakgo nachuna xmakgtanuma talakgxtumit xalimaxana chu xmakamastakgo laktsu xkamanankan. Nachuna, akxni israelitas ni kgalhakgaxmatkgolh Jehová chu kakninanikgolh ídolos, tlawakgolh tuku nitlan chu katlawanikgolh tuku nitlan xfamilia (2 Crón. 28:1-4). Tiku xkgalhikgo limapakgsin ni tlawakgolh tuku wan xlimapakgsin Jehová, nitlan limaklakaskinkgolh limapakgsin nema xkgalhikgo chu nitlan kalikatsinikgolh tiku ni lakgtliwakga xwankgonit (Ezeq. 34:1-4). Jehová liwana kawanilh xkachikin pi x’ama kamalakgaxokge tiku nitlan xkalikatsinikgolh lakpuskatin chu laktsu kamanan (Deut. 10:17, 18; 27:19). Pero kasikulunatlawalh israelitas xlakata ni makgxtakgnankgolh chu akgstitum likatsikgolh (1 Rey. 10:4-9).

Jehová kinkapaxkiyan chu katsi akxni ni xa’akgstitum kinkalikatsinikanan (Kaʼakxilhti párrafo 15).

15. ¿Tuku katsiniyaw xlakata Jehová?

15 Tuku katsiniyaw: Jehová ni lin kuenta xlakata tiku wankgo pi skujnanikgo pero ni kgalhakgaxmatkgo xlimapakgsin chu nitlan tuku katlawanikgo amakgapitsin. Maski chuna, kinkapaxkiyan chu katsi akxni patiyaw tuku ni xa’akgstitum. Lu nitlan limakgkatsi akxni patinanaw nixawa akxni chatum tse akxilha la patinan kskgata (Is. 49:15). Max ni tunkun katikamalakgaxokgelh tiku tlawakgo tuku ni xa’akgstitum chu ni makgxtakgkgo tuku nitlan tlawamakgo, pero chuna natlawa akxni nachin xkilhtamaku.

LA XMAKGANTAXTIKAN LIMAPAKGSIN

16-18. 1) ¿La tanu tanu xkamakgtaya Limapakgsin nema xmaxkikanit Moisés? 2) ¿Tuku katsiniyaw xlakata uma?

16 Limapakgsin nema xmaxkikanit Moisés tanu tanu la xkamakgtaya kxlatamatkan israelitas. Lakgkgolotsin ni kajwatiya xlilakgaputsakgo xtakanajlakan, wata nachuna xlakata lakxtlawakan tamakgaxtokgat chu lamakgnikan. Wa xlakata xlakaskinka xwanit pi xa’akgstitum xmakgantaxtikgolh limapakgsin. Kaʼakxilhwi makgapitsi li’akxilhtit.

17 Komo chatum israelita wi tiku xmakgni, ni tunkun xmalakgaxokgekan. Lakgkgolotsin xala ama kachikin pulana xtalakaskin naputsanankgo xlakata nakatsikgo komo lakgchan namakgnikan (Deut. 19:2-7, 11-13). Nachuna, xtalakaskin nalakkaxtlawakgo taʼakglhuwit xala chali chali, xlakata tuku xkgalhikgo asta taʼakglhuwit xlakata tamakgaxtokgat (Éx. 21:35; Deut. 22:13-19). Akxni lakgkgolotsin xa’akgstitum tuku xtlawakgo chu israelitas xkgalhakgaxmatkgo Limapakgsin, putum tlan xkakitaxtuni chu putum kachikin xmaxki kakni Jehová (Lev. 20:7, 8; Is. 48:17, 18).

18 Tuku katsiniyaw: Jehová lu lilakgaputsa kilatamatkan. Lakaskin pi amakgapitsin nakalimasiyaniyaw tapaxkit chu tuku xa’akgstitum. Kuenta tlawa tuku wanaw chu tuku tlawayaw asta akxni kiʼakstukan wilaw kkinchikkan (Heb. 4:13).

19-21. 1) ¿La xtalakaskin xkalikatsinikgolh lakgkgolotsin chu jueces xkachikin Dios? 2) ¿Tuku limapakgsin xwan pi ni natlawakan tuku ni xa’akgstitum? 3) ¿Tuku katsiniyaw xlakata uma?

19 Kachikinin nema xwilakgolh k’Israel lu nitlan xlikatsikgo. Komo Jehová ni xlakaskin pi xkachikin nachuna xkgalhikgolh uma nitlan tayat, kamalakgachalh lakgkgolotsin chu jueces tiku ni xlaksakpaxkinankgolh. Nachuna kawanilh pi tlan xkalikatsinikgolh chu xtlawakgolh tuku xa’akgstitum (Deut. 1:13-17; 16:18-20).

20 Xlakata Jehová lu xalakgalhamana, wililh limapakgsin nema xwan pi ni xtlawaka tuku ni xa’akgstitum. Kalichuwinaw pulaktum. Limapakgsin xwan pi niti nalimawakakan takgsanin. ¿La xtlawakan? Pulana, tiku xlimawakakan takgsanin xtalakaskin nakatsi tiku chuna xlimawakama (Deut. 19:16-19; 25:1). Nachuna, xlakata nalimawakakan uma talakgalhin, xtalakaskin chatiy tiku xwa tuku xlanit (Deut. 17:6; 19:15). Pero ¿komo xtlawakan tuku nitlan chu kaj chatum tiku akxilhli? Uma lataman ni xtalakaskin nalakpuwan pi nitu katitlawanika, xlakata Jehová putum akxilha. Nachuna, natlatni xkamaxkikanit limapakgsin xlakata napulalinkgo familia, pero xkawanikan pi ni namalakatsalikgo. Asta makgapitsi taʼakglhuwit xalak familia, xtalakaskin pi lakgkgolotsin xmakgtanukgolh chu xwankgolh tuku xtatlawalh (Deut. 21:18-21).

21 Tuku katsiniyaw: Jehová wili xatlan li’akxilhtit, xlakata nikxni tlawa tuku ni xa’akgstitum (Sal. 9:7). Kasikulunatlawa tiku ni makgxtakgkgo chu kgalhakgaxmatkgo xlimapakgsin, pero kamalakgaxokge tiku malakatsalikgo xlimapakgsin (2 Sam. 22:21-23; Ezeq. 9:9, 10). Max wi tiku tlawakgo tuku nitlan chu tasiya pi nitu katlawanikan, pero Jehová nakamalakgaxokge akxni nachan kilhtamaku (Prov. 28:13). Chu komo ni makgxtakgkgo tuku tlawakgo, kaj ni makgas nakatsikgo pi «tuwa [patinankan] kxmakan Dios xastakna» (Heb. 10:30, 31).

¿TIKU XLITAMAKGTAYAKGO LIMAPAKGSIN?

Akxni xlakkaxtlawakgo taʼakglhuwit lakgkgolotsin, xtalakaskin pi nakalimasiyakgo xtapaxkit Jehová latamanin chu tuku xa’akgstitum (Ka’akxilhti párrafo 22). *

22-24. 1) ¿Tiku xlitamakgtayakgo Limapakgsin? 2) ¿Tuku katsiniyaw uma xlakata Jehová? 3) ¿Tuku tastakyaw tekgsaw kÉxodo 22:22-24?

22 Limapakgsin xkamakgtaya tiku nila x’akstukan xtamakgtayakgo, la komo tiku ni xkgalhikgo xnatlatnikan, tiku xninita xchixkukan chu tiku xalak alakatanu kachikin. Juez xalak Israel xtalakaskin xkgalhakgaxmatli uma limapakgsin: «Ni natlawaya tuku ni xaʼakgstitum akxni nakalakkaxtlawaniya xtakglhuwitkan. Tiku xala alakatanu kachikin chu xpalakata kamanan tiku nialhti lama xnatlatni chu ni namakglhtiya tuku maklakaskin puskat tiku ninita xchixku» (Deut. 24:17). Jehová tlakg xkalilakgaputsa tiku nitu xkgalhikgo chu xkaskini kuenta tiku nitlan xkalikatsinikgo (kalikgalhtawakga Éxodo 22:22-24).

23 Xlakata nakakuentajtlawa familias, Limapakgsin ni xmasta talakaskin nalatatalakgxtumi tiku xalak xfamilia (Lev. 18:6-30). Kachikinin tiku lakatsu xwilakgolh chuna xtlawakgo chu xmastakgo talakaskin pi chuna xtlawaka. Pero xkachikin Jehová xtalakaskin kxkajnikgolh chuna la xla xkajni.

24 Tuku katsiniyaw: Jehová lakaskin pi tiku kgalhikgo limapakgsin, nakalilakgaputsakgo tiku kamakuentajlimaka. Lu nitlan akxilha talakgxtumit nema ni xlitatlawat chu lakaskin pi nakamakgtayakan chu tlan nakalikatsinikan xlakskujnin, liwaka tiku nila x’akstukan tamakgtayakgo.

LIMAPAKGSIN AKGTUM TUKU «LIMASIYULH WANTU NAMIN XATLAN»

25, 26. 1) ¿Tuku xlakata tlan wanaw pi tapaxkit chu tuku xa’akgstitum xtachuna la komo nalatapaya chu najaxanana? 2) ¿Tuku nalichuwinanaw k’atanu artículo xla uma revista?

25 Tlan nawanaw pi tapaxkit chu tuku xa’akgstitum xtachuna la komo tlan nalatapaya chu najaxanana: uma pulaktiy lu xlakaskinka. Akxni liwana katsiyaw pi Dios xa’akgstitum kinkalikatsiniyan, tlakg taliwaka tapaxkit nema kgalhiniyaw. Chu akxni paxkiyaw Dios chu xa’akgstitum xlimapakgsin, kapaxkiyaw amakgapitsin chu xa’akgstitum kalikatsiniyaw.

26 Jehová chu israelitas tlan latalalinkgolh xlakata Limapakgsin nema xmakikanit Moisés. Pero uma limapakgsin lakgsputli akxni Jesús nachuna makgantaxtilh chu atanu tuku tlakg tlan lilakgpalika (Rom. 10:4). Apóstol Pablo lichuwinalh pi Limapakgsin akgtum tuku «limasiyulh wantu namin xatlan» (Heb. 10:1). K’atanu artículo xla uma revista nalichuwinan makgapitsi tuku tlan chu la xlilakaskinka tapaxkit chu tlan xa’akgstitum nalalikatsinikan kcongregación.

TAKILHTLIN sjj 109 Kalapaxkiw xliputum kinakujkan

^ párr. 5 Wa uma xapulana xla akgtati artículos nema nalichuwinan tuku xlakata liwana nalikatsiyaw pi Jehová kinkalilakgaputsayan. Pulaktutu nema aku nalichuwinanaw anta namin krevista Makatsinina xla mayo kata 2019 chu nalichuwinan la limasiya Jehová tapaxkit chu tuku xaʼakgstitum anta kcongregación, chu la tlan lakgkgolotsin nakamakgtayakgo congregación xlakata ni nakalikgamanankan kamanan chu tuku tlan natlawakgo natlatni xlakata nakakuentajtlawakgo xkamanankan, chu la tlan nakamakgoxamixayaw tiku chuna titaxtukgonit akxni aktsujku xwankgonit.

^ párr. 2 TUKU LU XLAKASKINKA: Limapakgsin nema maxkika Moisés litakgatsi liwaka akgchaxan ciento limapakgsin nema Jehová kamaxkilh israelitas. Lakgachunin, limapakuwikan la Limapakgsin chu xLimapakgsin Moisés. Nachuna, xapulana makkitsis libros xalak Biblia (Génesis asta Deuteronomio) kalimapakuwikan Limapakgsin. Chu lakgachunin nachuna kalimapakuwikan putum Tatsokgni xaHebreo.

^ párr. 60 TUKU TASIYA KDIBUJO: Chatum tse xatapaxuwan katachuwinan xlaktsuman akxni tlawakgo liwat. Nachuna tasiya pi xatlat masiyanima xkgawasa la nakuentajtlawa xborregos.

^ párr. 64 TUKU TASIYA KDIBUJO: Lakgkgolotsin tiku xwilakgolh niku laktanukan kkachikin makgtayamakgolh chatum puskat tiku ninita xchixku chu kgawasa, tiku nitlan tuku katlawanilh chatum stana.