1-2. (a) Nuuni ubbay koyiyoobay aybee? (b) Nuuni ay ammanettana danddayiyoo?

NUUNI ubbay hara uri nuna siiqanaadan koyoos. Qassi nuuni ubbay hara asi nuna maara oyqqanaadan koyoos. Nuna asi siiqennabanne nuuyyo suure pirddennaba gidikko, pattennabadaaninne hidooti baynnabadan nuussi siyettana danddayees.

² Nuuni siiquwaanne tumu pirddaa koyiyoogaa Yihooway erees. (Maz. 33:5) Xoossay nuna keehi siiqiyoogaanne hara asi nuna maara oyqqanaadan I koyiyoogaa nuuni ammanettana danddayoos. Yihooway Muuse baggaara Israaˈeela deriyawu immido Higgiyaa nuuni loytti xannaˈiyo wode hegee qonccees. Harati nena siiqibeenna gishshawunne neeyyo suure pirddibeenna gishshawu neeni hidootaa qanxxikko, Muuse Higgee * Yihooway ba asaassi keehi qoppiyoogaa qonccissiyoogaa akeeka.

3. (a) Roome 13:8-10y qonccissiyoogaadan, nuuni Muuse Higgiyaa xannaˈiyo wode ay akeekiyoo? (b) Ha huuphe yohuwan zaaruwaa demmana oyshati awugeetee?

³ Nuuni Muuse Higgiyaa xannaˈiyo wode, nuna siiqiya Xoossaa Yihoowawu siyettiyaabaa akeekana. (Roome 13:8-10 nabbaba.) Ha huuphe yohuwan, Israaˈeelatussi imettida higgetuppe amaridaageetanne ha oyshatu zaarota nuuni beˈana: Nuuni Higgiyawu denddoy siiqo gaana danddayiyoy aybissee? Nuuni Higgee tumu pirddaa minttettees gaana danddayiyoy  aybissee? Maatay deˈiyoogeeti Higgiyaa oosuwan waati peeshshana koshshii? Qassi Higgee dummayidi oona naagidee? He oyshatu zaaroti nuna minttettana, qassi nuuyyo hidootay deˈanaadaaninne nuna siiqiya Aawaakko kaseegaappe aaruwan nuuni shiiqanaadan maaddana danddayoosona.—Oos. 17:27; Roo. 15:4.

4. (a) Nuuni Muuse Higgiyawu denddoy siiqo gaana danddayiyoy aybissee? (b) Maatiyoosa 22:36-40n odettidaagaadan, Yesuusi mintti yootido azazoti awugeetee?

⁴ Yihooway ubbabaa oottanaadan denttettiyay siiqo gidiyo gishshawu nuuni Muuse Higgiyawu denddoy siiqo gaana danddayoos. (1 Yoh. 4:8) Yihooway kumetta Higgiyawu naaˈˈu azazoti denddo gidanaadan oottiis; hegeetikka Xoossaa siiqa giyaagaanne ne shooruwaa siiqa giyaagaa. (Wog. 19:18; Zaa. 6:5; Maatiyoosa 22:36-40 nabbaba.) Hegaa gishshawu, Higgiyan deˈiya 600⁠ppe dariya azazoti ubbay Yihoowa siiquwaabaa nuna tamaarissoosona giidi nuuni qoppana danddayoos. Ane amarida leemisota beˈoos.

5-6. Yihooway aqo laggeti ay oottanaadan koyii, qassi Yihooway ay erii? Leemisuwaa yoota.

⁵ Ne aqo laggiyawu ammanetta; qassi ne naatussi koshshiyaabaa kuntta. Aqo laggeti deˈo laytta ubban issippe deˈana mala eti keehi siiqettanaadan Yihooway koyees. (Doo. 2:24; Maa. 19:3-6) Wodiraa laammiyoogee issi uri siiqennaagaa bessiya keehi wolqqaama danotuppe issuwaa. Tammu Azazotuppe laappunttaagee shaaramuxoppa woy wodiraa laammoppa giyoogee bessiyaaba. (Zaa. 5:18) Hegee “Xoossaa bolli” oottiyo nagara, qassi aqo laggiyawu meqettaa iitiyoogaa bessiyaaba. (Doo. 39:7-9) Wodiraa laammida ura aqo laggee he uri ammanettennan aggidoogan daro layttawu qohettana danddayees.

⁶ Aqo laggeti issoy issuwaa waati oyqqiyaakko Yihooway loytti erees. I Israaˈeelan machchoti loytti oyqettanaadan koyiis. Higgiyaa bonchchiya azinay ba machchiyo siiqana bessees; qassi O pattennaba gaasoyidi yeddana bessenna. (Zaa. 24:1-4; Maa. 19:3, 8) SHin wolqqaama metoy merettin I O yeddikko, paramaa iyyo xaafi immana koshshees. He xaafi immido paramay issi maccaasiyaa shaaramuxaasu giidi wordduwan mootennaadan naagees. Hegaa bollikka, azinay ba machcheessi paramaa xaafi immanaappe kase, I he katamaa cimata zoretaa oychchana bessennan aggenna. Yaatiyo wode, azinaanne machchee aqo deˈoy laalettennaadan cimati maaddanawu malana danddayoosona. Israaˈeela attuma asi ba xallaa siiqiyoogaa gaasuwan ba machchiyo yeddido wode ubban Yihooway kelttiyaa gelibeenna. Gidoppe attin, I machchiyaa yeekkiyoogaa beˈees; qassi A waayettiyoogan I azzanees.—Mil. 2:13-16.

7-8. (a) Yelidaageeti ay oottanaadan Yihooway azazidee? (Koyro sinttan deˈiya misiliyaa xeella.) (b) Nuuni tamaariyoobay aybee?

⁷ Yihooway naati ufayttanaadaaninne woppu giidi deˈanaadan koyiyoogaakka Higgee qonccissees. Yelidaageeti bantta naati dicciyo wode koshshiyaabaa kunttanaadaaninne eti Xoossaara dabbotanaadankka maaddana mala Yihooway eta azaziis. Yelidaageeti bantta naati Yihoowa Higgiyaa akeekanaadaaninne A siiqiyoogaa tamaaranaadan maaddana koshshees. (Zaa. 6:6-9; 7:13) Yihooway Israaˈeelata qaxxayido gaasuwaappe issoy eti bantta naatuppe amaridaageetussi keehi meqettaa iitido gishshataassa. (Erm. 7:31, 33) Yelidaageeti bantta naata shenehoo giidi woy bessenna ogiyan oyqqana danddayiyo pattennabadan gidennan, Yihooway immido laatadan xoqqu ootti xeellana bessees.—Maz. 127:3.

 ⁸ Tamaariyoobaa: Aqo laggeti issoy issuwaa waati oyqqiyaakko Yihooway akeekees. I yelidaageeti bantta naata siiqanaadan koyees; qassi naati maara oyqettana xayikko, I yelidaageeta pirddana.

9-11. Iitabaa amottiyoogaa diggiya higgiyaa Yihooway immidoy aybissee?

⁹ Amottoppa. Tammu Azazotuppe wurssettaagee iitabaa amottiyoogaa, woy hara asabaa qaaqqatiyoogaa diggees. (Zaa. 5:21; Roo. 7:7) Yihooway goˈˈiyaabaa tamaarissanawu ha higgiyaa immiis; A asay ba wozanaa naagana bessees, hegee ba qofaanne bawu siyettiyaabaa naagana bessees giyoogaa. Iita oosoy iita qofan doommiyoogaa I erees. (Lee. 4:23) Issi Israaˈeela asi ba wozanan iitabaa amottiyoogaa doommikko, siiqennaagaa bessiya ogiyan harata oyqqana danddayees. Leemisuwawu, Kawuwaa Daawiti hegaa mala balabaa oottiis. I loˈˈo asa. SHin issi wode, I hara asa machchiyo amottiis. Amoy A nagaraa ootissiis. (Yaaq. 1:14, 15) Daawiti wodiraa laammiis, maccaasee azinaa cimmanawu maliis, qassi guyyeppe A worissiis.—2 Sam. 11:2-4; 12:7-11.

¹⁰ Issi Israaˈeela asi amottoppa giya higgiyaa kanttiyo wode Yihooway erees; I nuuni qoppiyoobaanne nuuyyo siyettiyaabaa erees. (1 Odi. 28:9) Amottiyoogaa diggiya higgee A asay iitabawu kaalettiya qofaappe naagettana koshshiyoogaa akeekissiis. Yihooway keehi akeekanchchanne siiqiya Aawa!

¹¹ Tamaariyoobaa: Yihooway issi urawu bolla baggaara beettiyaaba xallaa xeellenna. I nu wozanan deˈiyaabaa beˈees. (1 Sam. 16:7) Appe geemmana danddayiya qofaynne oosoy baawa. I nu wozanan deˈiya loˈˈobaa koyidi nuna minttettees. SHin bala qofay nuna iitabaa ootissanaappe kase nuuni hegaa shaakki eridi naagettanaadan I koyees.—2 Odi. 16:9; Maa. 5:27-30.

12. Muuse Higgee nuna ay tamaarissii?

¹² Yihooway tumu pirddaa siiqiyoogaakka Muuse Higgee nuna tamaarissees. (Maz. 37:28; Isi. 61:8) Harata waati suure oyqqanaakko I nuussi leemiso gidiya wottiyoobi baynnabaa oottiis. Yihooway immido higgiyaa Israaˈeelati azazettido wode, I eta anjjiis. I kessido xillotettaa maaraa eti kaallennan ixxido wode, eti waayettidosona. Tammu Azazotu giddon deˈiya hara naaˈˈu higgeta beˈa.

13-14. Tammu Azazotuppe koyro naaˈˈatun aybi odettidee, qassi he higgeta azazettiyoogee Israaˈeelata waati goˈˈii?

¹³ Yihoowa xallawu aqiyoogaa. Tammu Azazotuppe koyro naaˈˈati Israaˈeelati Yihoowa xallawu aqanaadaaninne eeqa goynuwaappe naagettanaadan yootoosona. (Kes. 20:3-6) He azazoti Yihoowa goˈˈanaassi gidennan, A asaa goˈˈanawu imettidosona. A asay ayyo ammanettidi deˈido wode, eti anjjettidosona. Eti allaga biittaa eeqata goynnido wode, waayettidosona.

¹⁴ Kanaanetubaa ane qoppa. Eti deˈo Xoossawu goynniyoogaa aggidi eeqatussi goynnidosona. Hegaappe denddidaagan, eti banttana kawushshidosona. (Maz. 115:4-8) Eti bantta eeqawu goynniyo wode, sheneyiya pokkobaa oottoosonanne daganttiya hanotan naata yarshshoosona. Hegaadankka, Israaˈeelati Yihoowa aggidi eeqawu goynnanawu doorido wode, eti banttana kawushshidosona, qassi bantta soo asaa qohidosona. (2 Odi. 28:1-4) Aawatettay deˈiyoogeeti Yihooway kessido tumu pirddaa maaraa ixxidosona. Eti bantta maataa bessenna ogiyan goˈettidosona, qassi daafuranchchata naaqqidosona. (Hiz. 34:1-4) Maaddiyaabi baynna maccaasatanne naata naaqqiyaageetu bolli Yihooway pirddanaagaa Israaˈeelata akeekissiis. (Zaa. 10: 17, 18; 27:19) SHin, Yihooway A asay ayyo ammanettido wodenne harata suure oyqqido wode eta anjjiis.—1 Kaw. 10:4-9.

15. Yihoowabaa nuuni tamaariyoobay aybee?

¹⁵ Tamaariyoobaa: Yihoowayyo goynnoos giyaageeti I kessido maaraa bonchchenna wodenne A asaa qohiyo wode, Yihoowan gaasoyana koshshenna. Gidoppe attin, Yihooway nuna siiqeesinne nuna naaqoy gakkiyo wode erees. Aayyiyaa ba naˈawu qarettiyoogaappe aaruwan I nuuni waayettiyo wode qarettees. (Isi. 49:15) I eesuwan kelttiyaa gelana xayikkonne, bantta nagaraappe simmennaageeti harata bessenna ogiyan oyqqido gishshawu, I ba keerido wodiyan eta bolli pirddana.

16-18. Muuse Higgee nu deˈuwan aybin aybin oosuwan peˈii, qassi nuuni tamaariyoobay aybee?

¹⁶ Muuse Higgee issi Israaˈeela asa deˈuwan darobaara gayttidaba gidiyo gishshawu, sunttettida cimati Yihoowa asawu xillo pirddaa pirddiyoogee keehi koshshiyaaba. Etassi Yihoowa goynuwaara gayttidaba xallaa gidennan, ooshshaaranne danobaara gayttidabaakka pirddiyo aawatettay deˈees. Kaallidi deˈiya leemisota beˈa.

¹⁷ Issi Israaˈeela asi asa worikko, asay A eesuwaara worenna. A worana bessiyaakkonne kuuyanappe kase A katamaa cimati hanotaa loyttidi qoroosona. (Zaa. 19:2-7, 11-13) Cimati aquwaara gayttidaagan denddiya ooshshaa gidin woy aqo deˈuwan merettiya ooshshaa gidin, deˈuwan ubba galla merettiya darobaa pirddoosona. (Kes. 21:35; Zaa. 22:13-19) Cimati suure pirddiyo wodenne Israaˈeelati Higgiyawu azazettiyo wode, ubbay goˈettoosona; qassi deree Yihoowa bonchchissees.—Wog. 20:7, 8; Isi. 48:17, 18.

¹⁸ Tamaariyoobaa: Nu deˈuwan ubbabaa Yihooway xoqqu ootti xeellees. Haratuura gayttidaagan nuuni suurenne siiqiyaageeta gidanaadan I koyees. Qassi nuuni son nurkka deˈiyo wodekka, haasayiyoobaanne oottiyoobaa I akeekees.—Ibr. 4:13.

19-21. (a) Cimatinne daannati Xoossaa asaa waati oyqqidonaa? (b) Muuse Higgee asaa waati naagidee, qassi nuuni tamaariyoobay aybee?

¹⁹ SHooro biittaa asatu qohuwaappe Yihooway ba asaa ashshanawu koyiis. Hegaa gishshawu, cimatinne daannati Higgiyaa maara goˈettanaadan I koyiis. SHin, pirddiyaageeti A asawu meqettaa iitana koshshenna. Eti tumu pirddaa siiqana bessees.—Zaa. 1:13-17; 16:18-20.

²⁰ Yihooway ba asawu qarettiyo gishshawu asaa qohuwaappe teqqiya higgiyaa kessiis. Leemisuwawu, danobaa oottiis giidi issi ura wordduwan moottiyo daro hanotay merettennaadan Higgee naagees. Mootiyo uri bana ooni mootiyaakko eriyo maatay deˈees. (Zaa. 19:16-19; 25:1) Qassi mooranchcha giidi A bolli pirddanaappe kase, baa giishin naaˈˈu  markkati markkattana koshshees. (Zaa. 17:6; 19:15) Issi Israaˈeela asi danobaa oottidoogaa beˈiday issi markka xalla gidikko shin? I ba oottido balabaa gishshawu qaxxayettikke giidi mule qoppana koshshenna. I oottidobaa Yihooway beˈiis. Son, aawaayyo aawatettay deˈiyaaba gidikkonne, hegawu zaway deˈees. Son merettiya amarida metuwaara gayttidaagan, katamaa cimatussi hegaa xeelliyoonne pirddiyo aawatettay deˈees.—Zaa. 21:18-21.

²¹ Tamaariyoobaa: Yihooway wottiyoobi baynna leemiso; I suure gidennabaa aybanne oottenna. (Maz. 9:7) I kessido maarawu azazettiyaageeta I anjjees; shin bantta maataa bessenna ogiyan goˈettiyaageeta I qaxxayees. (2 Sam. 22:21-23; Hiz. 9:9, 10) Issoti issoti iitabaa oottidi qixaatiyaappe attiyaaba milatikkonne, bessiya wodiyan eta bolli Yihooway pirddana. (Lee. 28:13) Eti bantta nagaraappe simmana xayikko, “de7o Xoossaa kushiyan kunddanaagee daro” yashshiyaaba gidiyoogaa eti takkennan akeekana.—Ibr. 10:30, 31.

22-24. (a) Higgee dummayidi oona naagidee, Yihoowabaa nuuni ay tamaariyoo? (b) Kessaabaa 22:22-24y aybippe naagettanaadan yootii?

²² Aawu aaya baynnaageetu, amˈˈetunne kare biittaa asatu mala banttana naagana danddayennaageeta Higgee dummayidi naagiis. Israaˈeela daannatuyyo hagaadan odettiis: “Kare biitta asatu pirddaanne aawu aaya bainnaageetu pirddaa geellayoppa; am77ee maayuwaa a tal77idobau gaada oiqqoppa.” (Zaa. 24:17) Deretettan naagiyaabi baynnaageetussi  Yihooway qarettiyoogaa bessiis. Eta maara oyqqibeennaageeta I qaxxayiis.—Kessaabaa 22:22-24 nabbaba.

²³ Higgee dabbo gidida oonaaranne mattumaa gayttiyoogaa diggees. (Wog. 18:6-30) Israaˈeela biittaa yuushuwan deˈiya hegaa malabaa coˈˈu gi xeelliya deretuppe dumma hanotan, Yihoowa asay hegaa mala danuwaa Yihoowaagaadan sheneyiyabadan xeellana koshshees.

²⁴ Tamaariyoobaa: Yihooway I aawatettaa immidoogeeti eti heemmiyoogeeta ubbaa siiqanaadan koyees. I mattumaara gayttida danobaa ixxees; qassi ashshiya uri baynnaageeta gujjin, ubbay naagettanaadaaninne suure pirddaa demmanaadan I koyiyoogaa ammanettana danddayoos.

25-26. (a) Nuuni siiqoynne tumu pirdday shemppiyo carkkuwaanne deˈuwaa mala gaana danddayiyoy aybissee? (b) Kaalli kaalli kiyiya huuphe yohotun hagaappe kaalliyaagan nuuni ay tamaaranee?

²⁵ Siiqoynne tumu pirdday saˈan issoy haray xayikko deˈenna, shemppiyo carkkuwaanne deˈuwaa mala. Nuna Yihooway suure oyqqiyoogaa nuuni ammanettiyo wode, A kaseegaappe aaruwan siiqoos. Qassi nuuni Xoossaanne I kessido xillotettaa maaraa siiqiyo wode, harata siiqanawunne eta suure oyqqanawu koyoos.

²⁶ Muuse Higgee Israaˈeelati Yihoowaara keehi dabbotanaadan maaddiis. SHin, Yesuusi Higgiyaa poli simmin, Xoossaa asay Higgiyawu azazettiyoogee attiis; qassi hegee loˈˈoban laamettiis. (Roo. 10:4) Kiitettida PHawuloosi Higgee “yaana lo77obaa eesho” gidiyoogaa qonccissiis. (Ibr. 10:1) Kaalli kaalli kiyiya huuphe yohotun hagaappe kaalliyaagee Kiristtaane gubaaˈiyan siiqoynne tumu pirdday keehi koshshiyaaba gidiyoogaa bessiya he loˈˈobatuppe amaridaageeta qonccissana.