1, 2. ა) მუშ სურვილ მიღნა არძას? ბ) მუშა შემლებნა ვორდათ დარწმუნებულ?

არძას მოკონა, ჸოროფათ დო სამართლიანო მიმექცუან. ათეშენ დუც უღირსო დო უიმენდოთ ბგინაფლენთ, მუჟამსით თაშ ვა ხვადუ.

² იეჰოვას უჩქჷ, ნამდა მიღნა თიშ სურვილ ვუჸორდათ დო სამართლიანო მოქცუდან (ფსალმ. 33:5). შემლებნა დარწმუნებულ ვორდათ, ნამდა თის მანგარო ვუჸორთ დო ოკო შხვეფ ხოლო თაშ მოქცუდან. თეს უჯგუშო ქინვანჭუთ, მუჟამსით უმოს დეტალურო გუვარჩიენთ კანონს, ნამუთ იეჰოვაქ მოსეშ საშვალებათ ისრაელეფს მეჩჷ. შხვეფ უსამართლოთ ქუგოქცუნა დო თეშენ გურ გოტახილ ქუგაფნან-და, მორთ, გუვარჩუათ მოსეშ კანონი, * სოვრეშეთ იძირე, მუჭო ზრუნენდჷ იეჰოვა მუშ ხალხშე.

3. ა) მუჭოთ რომაელეფიშ 13:8—10-ის რე ენწყუმილ, მუშ გაგებას მიმეხვარებნა მოსეშ კანონიშ დეტალურო გარჩიება? ბ) ნამ კითხვეფს მიაჩამუ პასუხ თე სტატიას?

³ მუჟამსით მოსეშ კანონეფს იბრკვიენთ, ვორწყეთ მუნერ თბილ გრძნობეფ უღჷ ჩქინ მოჸოროფე ღორონთ, იეჰოვას (წეკითხით რომაელები 13:8—10). თე სტატიას გუვარჩიენთ მუსხირენ კანონს დო პასუხის ქიმეფჩანთ თეცალ კითხვეფს: მუშენ შემლებნა თიშ რაგად, ნამდა ღორონთიშ კანონ ჸოროფაშა რე გერსხილ? მუშენ შემლებნა ფთქუათ, ნამდა ღორონთიშ  კანონ ხეს უნწყუნს სამართლიანობას? მუჭო მეთხიებდეს უფლებამოსილ პირეფს თე კანონიშ გიმორნაფა? დო კონკრეტულო მის იცვენდჷ კანონ? თე კითხვეფშე პასუხიშ მეღება გურშა ემქექუანა, ქომჩანა იმენდის დო უმოსო დუმაახლოვენა ჩქინ მოჸოროფე მუმაწკუმა (საქ. 17:27; რომ. 15:4).

4. ა) მუშენ შემლებნა ფთქუათ, ნამდა მოსეშ კანონ ჸოროფაშა რდუ გერსხილ? ბ) მუჭოთ მათეშ 22:36—40-ის რე მოშინაფილ, მუ მითითებეფშა გამახვილ ყურადღება იესოქ?

⁴ თამამას შემლებნა ფთქუათ, ნამდა მოსეშ კანონეფ ჸოროფაშა რე გერსხილ, მუშენდა იეჰოვა ირფელს ჸოროფათ ორთჷ (1 იოან. 4:8). ისრაელეფშა მეჩამილ კანონეფ ჟირ ძირითად მცნებაშა, ღორონთიშ დო მოყვასიშ ჸოროფაშა რდუ გერსხილ (ლევ. 19:18; კან. 6:5; წეკითხით მათე 22:36—40). მუჟამსით თე კანონეფშე დეფიფქრებუთ, ქობძირუნთ, ნამდა იეჰოვას ვუჸორთ. მორთ, გუვარჩუათ მუსხირენ კანონ.

5, 6. მუს ითხინს იეჰოვა დაქორწინებულ წყვილეფშე დო მუს აქციენს ყურადღებას? ქიმიჸონით მაგალით.

⁵ რდათ მეუღლეშ ართგურეფ დო ქიზრუნით თქვან სქუალეფშო. იეჰოვას ოკო, დაქორწინებულ წყვილეფს უჸორდან ართიან მთელ მუნეფიშ სიცოცხლეს (დაბ. 2:24; მათ. 19:3—6). ღალატი ართ-ართ უდიდაშ დანაშაულ რე, ნამუთ შილებე პიროვნებაქ ჩედინას. ათეშენ ვით მცნებაშე მაშკვითა კრძალენდჷ ღალატის (კან. 5:18). თენა ღორონთიშ წინააღმდეგ დაშება რე დო მეუღლეშა სასტიკო მოქციება (დაბ. 39:7—9). თი გურჭუაქ, ნამუთ ღალატის მოჸუნს, შილებე ბრელ ხანს ვა გაჭყორდას პიროვნებას.

⁶ იეჰოვას უყურადღებუო ვა სკიდუ, მუჭო ოქცუნა ჩილ დო ქომონჯ ართიანს. თის ოკოდ ისრაელ ოსურეფს ჯგირო მექცუესკო ქომონჯეფქ. ქომონჯის, ნამუთ აფასენდჷ კანონს, უჸორდჷ მუშ ოსურ დო უბრალო მიზეზით ვეჩეთხინუანდჷ თის (კან. 24:1—4; მათ. 19:3, 8). მარა სერიოზულ პრობლემა გორჩქინდუდ დო ჩეთხინუანდ-და, ჩათხინაფაშ მოწმობა ოკო ქიმეჩკო. თე მოწმობა დეცვენდჷ ოსურს, ბრალქ ვეგიადვუკო უზნეო საქციელს. თეს გეძინელ, სოიშახ ქომონჯ მუშ ოსურს ჩათხიებაშ მოწმობას მეჩანდკო, თიქ ქალაქიშ უხუცესეფს რჩევა ოკო ქელაკითხუკო. თეგვარო, უხუცესეფს უღდეს საშვალება, ქიმეხვარესკო წყვილს, ვეკარღვესკო ოჯახ. მუჟამსით ქომონჯ მუშ სურვილით გეგნოჭყვიდუნდჷ, ჩეთხინუკო ოსურ, იეჰოვა ირიათო ვეჩერიებუდ. მარა თის გურშა მეუღუდ ოსურიშ გაჭირება დო ორწყედ თიშ ჩილამურეფს (მალ. 2:13—16).

7, 8. ა) მუს ითხინს იეჰოვა მშობლეფშე? (ქოძირით სურათ პირველ გვერდის). ბ) მუს ბგურაფლენთ თავრეშე?

⁷ კანონეფშე თის ხოლო ბგებულენთ, ნამდა იეჰოვას ოკო ბაღანეფ ბედნერეფ დო დაცულეფ რდან. თინა მშობლეფშე ითხინდჷ ქიზრუნესკო მუნეფიშ სქუალეფიშ მუჭოთ ფიზიკურ, თეშ სულიერ მოთხოვნილებეფშენ ხოლო. მშობლეფიშ მოვალეობა რდუ, ქიმეხვარესკო სქუალეფს, დაფასესკო დო ქიჸოროფესკო იეჰოვაშ კანონი (კან. 6:6—9; 7:13). ართ-ართ მიზეზ, მუშ გურშენით იეჰოვაქ ისრაელეფ დასაჯ, თინა რდუ, ნამდა სასტიკო მექცუეს მუნეფიშ სქუალეფს (იერ. 7:31, 33). სქუალეფ იეჰოვაშე მემკვიდრეობა დო ძვირფას საჩუქარ რდუ, ნამუთ ოკო დაფასესკო დო ვართ ხოლო საკუთრება, ნამდგას მუჭო ოკოდესინ თეშ მექცუესკო (ფსალმ. 127:3).

⁸ მუს ბგურაფლენთ: იეჰოვა ორწყე, მუჭო ოქცუ ჩილ დო ქომონჯ ართიანს. თის ოკო, მშობლეფს უჸორდან სქუალეფ დო პასუხის მოთხინს, მუჟამსით ჯგირო ვემექციებნა თინეფს.

9—11. მუშენ მეჩჷ იეჰოვაქ ისრაელეფს კანონი, ნამუთ ოხუდ თიშ კორნებას, მუთ შხვას ოკუთვნუდ?

⁹ შხვაშ მუთუნ ვემიკორინუა. ვით მცნებაშე ბოლო მცნება კრძალენდჷ თიშ კორნებას,  მუთ შხვას ოკუთვნუდ (კან. 5:21; რომ. 7:7). იეჰოვაქ თე კანონიშ მეჩამათ მნიშვნელოვან გაკვეთილ დაგურუ ისრაელეფს — თინეფქ დეცვესკო ოკო მუნეფიშ გურ, ფიქრეფი დო აზრეფი. ღორონც უჩქჷ, ნამდა უბადო საქმეეფი უბადო ფიქრეფი დო აზრეფშე იჭყაფ (იგავ. 4:23). ისრაელეფ მუნეფიშ დუც არასწორ სურვილეფიშ გავითარებაშ უფლებას ქიმეჩანდეს-და, შხვეფს გლახათ ქიმექციებდეს. მაგალთო, თაშ მიქცუ მეფე დავითიქ. თინა ჯგირ კოჩ რდუ, მარა ართშა არასწორ სურვილ გავითარ დო შხვა კოჩიშ ოსურ ქიმიკორინუ. თეცალ სურვილქ თინა სერიოზულ ცოდაშა ქიმიჸონ (იაკ. 1:14, 15). დავითიქ სიძვა ჩედინ, შეცდომაშა გემშიჸონ თი ოსურიშ ქომონჯ დო ბოლოს დაჸვილაფუ (2 სამ. 11:2—4; 12:7—11).

¹⁰ იეჰოვაშო შეუმჩნეველ ვა დოსკიდუდ, მუჟამსით ისრაელეფ კანონიშ დაუმორჩილებლობას გიმირჩქინანდეს, მუშენდა თის უჩქჷ, მუ მიღნა გურს (1 მატ. 28:9). კანონი, ნამუთ ოხუდ თიშ კორნებას, მუთ შხვას ოკუთვნუდ, ხალხშე ითხინდჷ დუდ ეუჩილითესკო ირნერ ფიქრის, ნამუთ გლახა საქციელშა ქიმიჸონანდჷ. ნამდვილო, იეჰოვა ბრძენ დო მოჸოროფე მუმა რე!

¹¹ მუს ბგურაფლენთ: იეჰოვა ხვალე ჩქინ გარეგნულ პიროვნებას ვარწყე. თინა ორწყე ჩქინ გურს (1 სამ. 16:7). ღორონთშა მუთუნნერ ფიქრი, გრძნობა ვარდა მოქმედება ვა მაფულენა. თინა ოცად ჩქინ ჯგირ მხარეეფ დოგორას დო გურშა ელამკინან. მარა იეჰოვას ოკო ქობძირათ დო ჩეფთხინუათ არასწორ ფიქრეფი, სოიშახ თინეფ გლახა შედეგეფშა მემიჸონანა (2 მატ. 16:9; მათ. 5:27—30).

12. მუ იძირე მოსეშ კანონშე?

¹² მოსეშ კანონშე თინა ხოლო ჯგირო იძირე, ნამდა იეჰოვას სამართლიანობა უჸორს (ფსალმ. 37:28; ეს. 61:8). თიქ სრულყოფილ მაგალით მუჩეს, მუჭო მივექცუათ შხვეფს სამართლიანო. მუჟამსით ისრაელეფ ომორჩილდეს იეჰოვაშ მეჩამილ კანონეფს, თინეფს კურთხევეფ უღდეს. მარა ღორონთიშ სამართლიან ნორმეფს გინურთანდესინ, გაჭირება ვეიოჩირთუდეს. მორთ, ქობძირათ ვით მცნებაშე ხოლო ჟირ კანონი.

13, 14. მუს ითხინდჷ ვით მცნებაშე პირველ ჟირ კანონი დო მუ ჯგირობუას მოუღანდჷ მორჩილება ისრაელეფს?

¹³ ხვალე იეჰოვას ცით თაყვანი. ვით მცნებაშე პირველ ჟირ კანონი ითხინდჷ, ნამდა ისრაელეფქ ხვალე იეჰოვას ემსახურესკო დო აფრთხილენდჷ, შხვა ღორონთეფს ვარდა კერპეფს ვა ცესკო თაყვან (გამ. 20:3—6). თე კანონეფიშ დაცვება იეჰოვას ვარინ, კინ ისრაელეფს მოუღანდჷ ჯგირობუას. მუჟამსით ღორონთიშ ართგურობას გიმირჩქინანდეს, წარმატებულ რდეს, მარა მუჟამსით შხვა ერეფიშ ღორონთეფს ცენდეს თაყვანს, თინეფიშ ცხოვრება ტანჯებათ რდუ ეფშა.

¹⁴ დეფიქრით ქანაანელეფშე. ჭეშმარიტ დო ცოცხალ ღორონთიშ მანგიორო, უსიცოცხლო კერპეფს ცენდეს თაყვანს. შედეგო, თინეფს გილალუაფირ აზროვნება დო ცხოვრებაშ წესი უღდეს (ფსალმ. 115:4—8). თინეფ მეძავენდეს დო მუნეფიშ ბაღანეფს წირენდეს კერპეფს, მუთ ტყურა თაყვანიშმცემლობაშ ნაწილ რდუ. მუჟამსით ისრაელეფ იეჰოვაშ წინააღმდეგ მიდეშეს დო კერპეფიშ თაყვანიშცემას ქიდიჭყანდეს, თინეფ ხოლო ქანაანელეფცალო იჭყანდეს ცხოვრებას დო გურჭუას მიორინუანდეს ოჯახის (2 მატ. 28:1—4). იეჰოვაშ სამართლიან ნორმეფიშ დაცვება თინეფქ ხოლო მიოტეს, მიდგას უფლებამოსილება უღუდ დო ხალხიშ ხემძღვანელობა ოვალუდ. თინეფ არასწორო გიმირინუანდეს მუნეფიშ ძალაუფლებას დო აჩაგრენდეს დაუცველ ხალხის (ეზეკ. 34:1—4). იეჰოვაქ გაფრთხილ ისრაელეფ, ნამდა განაჩენს გეგშუღანდჷ თინეფს, მით გლახათ ოქცუდ დაუცველ ოსურეფს დო ბაღანეფს  (კან. 10:17, 18; 27:19). მარა იეჰოვა კურთხევას ვარკენდჷ ისრაელეფს, მუჟამსით თინეფ ართგურობას გიმირჩქინანდეს დო ართიანს სამართლიანო ოქცუდეს (1 მეფ. 10:4—9).

15. მუს ბგებულენთ იეჰოვაშ გურშენ?

¹⁵ მუს ბგურაფლენთ: იეჰოვაშ ბრალ ვა რე, მუჟამსით თინეფ, მით თიშ მსახურეფო აცხადენა დუც, ვამორჩილნა კანონეფს დო გლახათ ოქცუნა თიშ ხალხის. მარა ღორონც ვუჸორთ დო ორწყე, მუჟამსით უსამართლოთ მოქცუნა. თის არჩქილე ჩქინ გურჭუა თიშე უმოსო, ვინემ დიდას მუშ ჭიჭე ბაღანაშ ტანჯება (ეს. 49:15). შილებე ხეთეშე ვეჩერუას, მარა შემლებნა დარწმუნებულ ვორდათ, ნამდა მუშ დროს პასუხის მოთხინს თინეფს, მით გლახათ ოქცუ შხვეფს.

16—18. ცხოვრებაშ ნამ მხარეეფს ოხუდ მოსეშ კანონი დო მუს ბგურაფლენთ თავრეშე?

¹⁶ მოსეშ კანონი ისრაელეფიშ ცხოვრებაშ ბრელ მხარეს ოხუდ, ათეშენ მნიშვნელოვან რდუ დანიშნულ უხუცესეფქ სამართლიანო განსაჯენსკო იეჰოვაშ ხალხი. თინეფიშ პასუხიშმგებლობაშა მიშეშ მაგვარესკო ხვალე სულიერ საკითხეფ ვარინ, თიცალ საკითხეფ ხოლო, ნამუთ უთანხმოებეფს დო დუნაშებუს ოხუდ. გუვარჩუათ მუსხირენ მაგალით.

¹⁷ ისრაელ კოჩ შხვას დოჸვილუნდჷ-და, თის ხეთეშე ვა დასაჯენდეს. ქალაქიშ უხუცესეფქ გეგმირკვისკო ოკო არძა გარემოება, სოიშახ მიღენდეს თე პირონვებაშ ღურათ დასაჯებაშ გადაწყვეტილებას (კან. 19:2—7, 11—13). უხუცესეფქ შხვა ირდღაშიან პრობლემეფ ხოლო ოკო გარჩისკო, მაგალთო თიცალ საკითხეფ, ნამუთ ოხუდ ქონებას ვარდა ჩილ დო ქომონჯ შკას უთანხმოებეფს (გამ. 21:35; კან. 22:13—19). მუჟამსით უხუცესეფ სამართლიანო იქციებდეს დო ისრაელეფ კანონს ომორჩილდეს, თეს არძაშო ჯგირობუა მოუღუდ და მთელ ერი იეჰოვას განადიდენდჷ (ლევ. 20:7, 8; ეს. 48:17, 18).

¹⁸ მუს ბგურაფლენთ: იეჰოვაშო ჩქინ ცხოვრებაშ არძა მხარე მნიშვნელოვან რე. თის ოკო შხვეფს სამართლიანო დო ჸოროფათ მივექცუათ. თინა ორწყე, მუს იფჩიებუთ დო მუჭო იფქციებუთ თიმწკუმა ხოლო, მუჟამსით ხვალე ვორეთ (ებრ. 4:13).

19—21. ა) მუჭო ოკო მექცისკო უხუცესეფქ დო მსაჯულეფქ ღორონთიშ ხალხის? ბ) მუჭო იცვენდჷ კანონი ღორონთიშ ხალხის დო მუს ბგურაფლენთ თავრეშე?

¹⁹ იეჰოვას ოკოდ დეცვუკო მუშ ხალხი შხვა ერეფიშ გლახა გავლენაშე. ათეშენ თინა ითხინდჷ უხუცესეფშე დო მსაჯულეფშე კანონიშ აღსრულებაშ დროს გიშაკერძაფა ვეგმურჩქინდესკო. თინეფქ, მიდგას კანონიშ აღსრულება ოვალუდ, სასტიკო ოკო ვემექცისკო მუნეფიშ ხალხის. პირიქით, სამართლიანობა ოკო ქიჸოროფესკო (კან. 1:13—17; 16:18—20).

²⁰ იეჰოვას ოცოდუდ მუშ ხალხი, ათეშენ თიშ კანონეფ იცვენდჷ თინეფს შხვეფიშ უსამართლო მოქციებაშე. მაგალთო, კანონი ტყურა ბრალდებეფშე იცვენდჷ პიროვნებას. თის უღუდ უფლება უჩქუდკო, მი გედვანდჷ  ბრალს (კან. 19:16—19; 25:1). განაჩენიშ გიშაღალაშახ, არძაშ უნაკლებაშ, ჟირ მოწმე იშენით რდუ საჭირო, ნამდა ჩვენება ქიმეჩესკო (კან. 17:6; 19:15). მუჭო იჸუაფუდ საქმე, მუჟამსით დანაშაულიშ მოწმე ხვალე ართ პიროვნება რდუ? თიქ ვეფიქრუკო ოკო, ნამდა დუც ეუჩილითუანდჷ დასაჯებას. იეჰოვა ირფელს ორწყედ. ოჯახეფს, მუმალეფს უღდეს ძალაუფლება, მარა თინეფიშ ძალაუფლება შეზღუდულ რდუ. ნამთინე შემთხვევას, მუჟამსით ოჯახეფს პრობლემეფ რდუ, ქალაქიშ უხუცესეფქ ოკო ჩერიესკო დო მიღესკო საბოლა გადაწყვეტილება (კან. 21:18—21).

²¹ მუს ბგურაფლენთ: იეჰოვა არძაშ უჯგუშ მაგალითის მარზენა. თინა უსამართლოთ მითინს ვაქცუ (ფსალმ. 9:7). ღორონთ აკურთხენს თინეფს, მით ართგურო ასრულენს თიშ კანონეფს დო დასაჯენს თინეფს, მით სწორას ვეგმირინუანს ძალაუფლებას (2 სამ. 22:21—23; ეზეკ. 9:9, 10). ნამთინე უსამართლოთ იქციებ დო ფიქრენს, ნამდა დუც ეუჩილითუანს დასაჯებას, მარა იეჰოვა მუშ დროს აუცილებერო გეგმაარგამენს თეცალ პიროვნებაშ საქციელს დო დასაჯენს თის (იგავ. 28:13). მარა ვემინანუეს-და, მალას ქოძირნა, ნამდა „საშინელება რე ცოცხალ ღორონთიშ ხეს აშალაფა“ (ებრ. 10:30, 31).

22—24. ა) მის იცვენდჷ კანონი კონკრეტულო დო მუს ბგურაფლენთ იეჰოვაშ გურშენ? ბ) მუ გაფრთხილება რე მოჩამილ, გამოსვლაშ 22:22—24-ის?

²² კანონი კონკრეტულო იცვენდჷ თინეფს, მიდგას ვეშულებუდ დუდიშ დაცვება, მაგალთო ომბოლეფს, ქომონჯ ღურელ ოსურეფს ვარდა ხიზნეფს. მოსეშ კანონი მსაჯულეფს ურაგადუდ: „ვემექცუა უსამართლოთ ვართ ხიზანს დო ვართ მუმა ვაჸუნს ფერ ბაღანას  დო ვეგწუღა ქომონჯ ღურელ ოსურს გირათ მიკაქუნალ“ (კან. 24:17). თავრეშე იძირე, ნამდა იეჰოვა განსაკუთრებულო ზრუნენდჷ თეცალ კატეგორიაშ ხალხშო. თინა არძას მოთხინდჷ პასუხის, მით გლახათ მექციებუდ თინეფს (წეკითხით გამოსვლა 22:22—24).

²³ კანონი ოჯახიშ წევრეფს ხოლო იცვენდჷ, მუშენდა თინა კრძალენდჷ ზისხირიშ აღრევას (ლევ. 18:6—30). შხვა ერეფ იწონუანდეს ვარდა მეჸუნდეს თეცალ ცხოვრებაშ წესის, მარა იეჰოვაშ ხალხშო თენა მიუღებელ ოკო რდუკო დო უჯინესკო მუჭოთ ღორონთიშ წოხოლე დანაშაულინ თეშ.

²⁴ მუს ბგურაფლენთ: იეჰოვას ოკო არძაქ, მიდგას ხემძღვანელობა ოვალ, ჸოროფათ მექცუას მუშ ხალხის. თის ჯოგჷ სექსუალურ ძალადობა, ათეშენ დეცვენს დო სამართალს გურჩქინანს განსაკუთრებულო თინეფს, მიდგას ვეშულებ დუდიშ დაცვება.

25, 26. ა) მუშენ შილებე შევადარათ ჸოროფა დო სამართლიანობა შურიშ ღალას დო სიცოცხლეს? ბ) მუს გუვარჩიენთ ოთხ ნაწილიან სერიაშ ანწიან სტატიას?

²⁵ ჸოროფა დო სამართლიანობა შურიშ ღალა დო სიცოცხლეცალ რე; თინეფ ართმაჟიაშ უმშო ვეარსებენა. მუჟამსით დარწმუნებულ ვორეთ, ნამდა იეჰოვა სამართლიანო მოქცუნა, ჩქინ უმოსო მეჸოროფებნა თინა. ღორონთიშ დო თიშ სამართლიან ნორმეფიშ ჸოროფა მოხვარნა მიჸორდან დო სამართლიანო მივექცუათ შხვეფს.

²⁶ მოსეშ კანონქ მეხვარ ისრაელეფს ხოლოშიან ურთიერთობა უღდესკო იეჰოვაწკუმა. მარა ქრისტეშ გიშაჸიდირალ მსხვერპლიშ უკულ თე კანონქ თირელქ იჸუ უჯგუშ მუდგარენით (რომ. 10:4). პავლე მოციქულქ თე კანონიშ გურშენ თქუ, ნამდა თინა „მომავალ კურთხევეფიშ ჩრდილ“ რდუ (ებრ. 10:1). თე ოთხ ნაწილიან სერიაშ მაჟია სტატიას გარჩიებულ იჸუაფ ჸოროფაშ დო სამართლიანობაშ გიმორჩქინაშ მნიშვნელობა ქრისტიანულ კრებას.