اولین کنیسه‌ها چه زمانی تأسیس شد؟‏

ریشهٔ یونانی واژهٔ «کنیسه» به معنای «تجمّع» یا «گردهمایی» است.‏ از زمان باستان،‏ کنیسه‌ها مکانی برای گردهمایی یهودیان به منظور تعلیم و عبادت بود.‏ در نوشته‌های عبری اشاره‌ای به کنیسه نشده است.‏ اما نوشته‌های یونانی نشان می‌دهد که در قرن اول چنین اماکنی وجود داشته است.‏

بسیاری از محققین بر این باورند که کنیسه‌ها طی اسارت اسرائیلیان در بابل به وجود آمد.‏ در دایرة‌المعارف جوداییکا چنین آمده است:‏ «تبعیدیان یهودی در سرزمین بیگانه که از معبد خود دور بودند،‏ گاه برای تسلّی‌خاطر احتمالاً در روزهای سَبَّت گرد هم می‌آمدند و نوشته‌های مقدّس را می‌خواندند.‏» ظاهراً یهودیان بعد از رهایی از اسارت،‏ همچنان برای دعا و خواندن نوشته‌های مقدّس گرد هم می‌آمدند و هر جا که مستقر می‌شدند،‏ کنیسه‌هایی می‌ساختند.‏

در قرن اول کنیسه‌ها مرکز فعالیت‌های مذهبی و اجتماعی یهودیانی بود که در سراسر خاورمیانه،‏ اسرائیل و سرزمین‌های مجاور مدیترانه زندگی می‌کردند.‏ لی لِواین،‏ استاد دانشگاه عبری در اورشلیم چنین می‌گوید:‏ «کنیسه‌ها مکانی برای مطالعه،‏ صرف غذاهای مقدّس،‏ رسیدگی به امور قضایی،‏ اهدای اعانه برای مصارف عمومی و جلسات سیاسی و اجتماعی بود.‏» او در ادامه می‌افزاید:‏ «البته مراسم مذهبی مهم‌ترین فعالیت آنجا بود.‏» جای تعجب نیست که عیسی به طور مرتب به کنیسه می‌رفت.‏ (‏مرق ۱:‏۲۱؛‏ ۶:‏۲؛‏ لو ۴:‏۱۶‏)‏ او در آنجا به حضار تعلیم و پند می‌داد و تشویقشان می‌کرد.‏ بعد از پایه‌گذاری جماعت مسیحی،‏ پولُس رسول نیز وقت زیادی را به موعظه در کنیسه‌ها اختصاص می‌داد.‏ معمولاً آنانی که به امور روحانی اهمیت می‌دادند به کنیسه می‌رفتند.‏ بنابراین وقتی پولُس به شهری وارد می‌شد،‏ اغلب به کنیسه می‌رفت و در آنجا موعظه می‌کرد.‏—‏اعما ۱۷:‏۱،‏ ۲؛‏ ۱۸:‏۴‏.‏