Go dayrɛkt to di men tin

Go dayrɛkt to di say we di difrɛn difrɛn atikul dɛn de

Yu Bin No?

Sinagɔg we Bin De Insay di Fɔstɛm Kristian dɛn Tɛm: Dis sinagɔg we dɛn bin bil bak bin gɛt sɔm pat dɛn we bin de pan di sinagɔg we bin de insay di fɔstɛm Kristian dɛn tɛm ɛn we bin de na Gamla (Gamala) we de lɛk siks mayl (10 km) frɔm di Si na Galili. I mek wi no aw di sinagɔg we bin de trade trade bin tan lɛk

Yu Bin No?

Wetin mek dɛn bigin fɔ yuz di sinagɔg?

DI WƆD “sinagɔg” kam frɔm wan Grik wɔd we min “asɛmbli” ɔ “gɛda togɛda.” Di nem fit am bikɔs frɔm trade trade, di Ju pipul dɛn bin dɔn de yuz sinagɔg dɛn as ples fɔ gɛda togɛda fɔ tich ɛn fɔ wɔship Jiova. Di Ibru Skripchɔ dɛn nɔ tɔk klia wan bɔt sinagɔg dɛn, bɔt wi si klia wan frɔm di Grik Skripchɔ dɛn fɔ se sinagɔg dɛn bin de insay di fɔstɛm Kristian dɛn tɛm.

Bɔku masta sabi bukman dɛn biliv se di Ju pipul dɛn bin bigin fɔ yuz sinagɔg dɛn di tɛm we dɛn bin kɛr dɛn go as slev na Babilɔn. Di Encyclopaedia Judaica bin tɔk se: “Di Ju pipul dɛn we dɛn bin kɛr go as slev nɔ bin gɛt tɛmpul na Babilɔn, ɛn dɛn bin rili nid ɛnkɔrejmɛnt bikɔs dɛn at pwɛl. So dɛn bin de mit togɛda wan wan tɛm, sɔntɛm na di Sabat de fɔ rid di Skripchɔ dɛn.” We dɛn bin fri dɛn, i go mɔs bi se di Ju pipul dɛn bin kɔntinyu fɔ de mit togɛda fɔ pre ɛn fɔ rid di Skripchɔ dɛn, ɛn dɛn bin de mek sinagɔg dɛn ɛnisay we dɛn bin de.

Insay di fɔstɛm Kristian dɛn tɛm, sinagɔg dɛn na bin di say usay di Ju pipul dɛn bin de mit we i kam pan rilijɔn ɛn fɔ ol mitin dɛn we dɛn bin de gɛt na di eria dɛn we bin de arawnd di Mɛditarenian, ɔlsay na di Midul Ist, ɛn na Izrɛl. Profɛsɔ Li Lɛvin we de wok na The Hebrew University of Jerusalem bin tɔk se: “Dɛn bin de yuz [di sinagɔg] as ples fɔ stɔdi, fɔ it oli it dɛn, fɔ kɔt kes, ɛn as say fɔ put mɔni fɔ ɛp pipul dɛn lɛk di po wan dɛn, fɔ pe ticha dɛn, ɛn fɔ sɔpɔt di wok na di tɛmpul. Ɛn dɛn bin de yuz am bak fɔ ol mitin bɔt pɔlitiks ɛn ɔda tin dɛn we gɛt fɔ du wit di eria.” Dis profɛsɔ bin tɔk bak se: “Di men tin we dɛn bin de du de na fɔ wɔship.” So wi nɔ sɔprayz fɔ no se Jizɔs bin de go na di sinagɔg bɔku tɛm. (Mak 1:​21; 6:​2; Lyuk 4:​16) Na de Jizɔs bin de tich, advays, ɛn ɛnkɔrej di pipul dɛn we bin de gɛda de. Dɔn bak, di apɔsul Pɔl bin prich bɔku tɛm na di sinagɔg afta we dɛn bin dɔn mek di Kristian kɔngrigeshɔn. Pipul dɛn we bin want fɔ gɛt tayt padi biznɛs wit Gɔd kin go na di sinagɔg. So we Pɔl bin de ɛnta na ɛni siti, i kin go fɔs na di sinagɔg ɛn prich de.—Di Apɔsul Dɛn Wok [Akt] 17:​1, 2; 18:​4.