Ndokoni pa mphangwa

Pitani pa tsamba ya Pyankati

Kodi Imwe Mukhapidziwa?

Kodi Imwe Mukhapidziwa?

Sinagoga ya mu Ndzidzi wa Apostolo: Cithundzithundzi ceneci cacitwa mwakubverana na madembe a sinagoga ya mu ndzidzi wa apostolo inagumanika ku Gamla, nsindzo wa makilometru 10 kumabulukiro a dzuwa a ku Galileya. Cithundzithundzi ceneci cisatiphedza kuona kuti sinagoga ikhali tani mu ndzidzi wa apostolo

Masinagoga atoma tani?

FALA yakuti “sinagoga” yabulukira ku fala Yacigerego yakuti isabveka “nsonkhano” peno “kugumanyikana pabodzi.” Dzina ineyi ndi yakuthema, thangwi kutomera kale Ayuda akhali na nsambo wakugumanyikana pabodzi m’masinagoga toera kupfundza na kulambira Mulungu. Nkhabepo khundu ya Malemba Acihebheri inalongeratu pya masinagoga, mbwenye Malemba Acigerego Acikristu asapangiza kuti masinagoga akhalipo kale mu ndzidzi wa apostolo, pakumala kubalwa kwa Kristu.

Anyakufufudza azinji asakhulupira kuti masinagoga atoma mu ndzidzi udaendeswa Ayuda kuubitcu ku Bhabhilonya. Bukhu ya História Geral dos Judeus yalonga: “Nakuti Ayuda akhafuna cibalangazo, iwo akhagumanyikana kazinji kene panango ntsiku za Sabudu toera kuleri Malemba, mbwenye iwo nee akhali na templo mu ndzidzi unoyu ukhali iwo ku ubitcu ku Bhabhilonya.” Pisaoneka kuti pidasudzulwa iwo ku ubitcu, Ayuda akhapitiriza kugumanyikana toera kucita phembero na kuleri Malemba, pontho akhamanga masinagoga m’mbuto zonsene zikhaenda iwo.

Mu ndzidzi wa apostolo, masinagoga adzakhala akufunika kakamwe mu uphemberi Waciyuda na mu umaso wa anthu onsene akakhala ku Mediterrâneo, Oriente Médio na mu Izraeli. Mpfundzisi Lee Levine wa Universidhadhe Yacihebheri wa ku Yerusalemu alonga: “[Masinagoga] anewa akhaphatisirwa ninga mbuto yakupfundza, yakuphikira cakudya cakupambulika, yakutongera miseru, yakucitira pyakupereka, na yakucitira misonkhano ya ndale za dziko.” Iye athimiza: “Mbwenye misonkhano yakufunika kakamwe ndi yauphemberi.” Pyenepi pisatiphedza kubvesesa kuti thangwi yanji Yezu kazinji kene akhaenda ku masinagoga. (Marko 1:21; 6:2; Luka 4:16) Kweneko iye akhapfundzisa, kuacenjeza na kuawangisa mwauzimu. Mukupita kwa ndzidzi mudakhadzikiswa mpingo Wacikristu, mpostolo Paulu akhaenda kamwaza mphangwa m’masinagoga. Angapita mu nzinda kazinji kene Paulu akhatoma kuenda ku sinagoga thangwi kweneko iye mbadagumanako anthu akuti ali na cifuno cakupfundza Mafala a Mulungu.—Mabasa 17:1, 2; 18:4.