Aver yem sha atineakaa

Aver yem sha mver u atineakaa

U Fa Kpa?

U Fa Kpa?

Shinagoge u sha ayange a Mbaapostoli la: Kwaghkpelan ne tese akaa agen a yange lu ken shinagoge u sha ayange a mbaapostoli u i zua a mi hen gar u Gamla (Gamala) yô; mough hen ijiir ne yem hen Zegemnger u Galilia la nôngo u kuman ukilomita pue nahan. A shi nan kpa kape shinagoge yange a lu je ne

Kwagh u shinagoge yange hii nena?

INJA i ishember i ken zwa Grika i i gem ér “shinagoge” la ér “mkohol” shin “u kohol imôngo.” Iti ne kuma sha ijiir la kpen kpen sha ci u Mbayuda ndera kohol ken ushinagoge sha u ungwan akaawan shi civir Aôndo ka kwagh u nyian a mi ga. Ruamabera u ken zwa Heberu la ter kwagh u shinagoge keng ga, kpa Ruamabera u Mbakristu u ken zwa Grika la tese ér sha shighe u mbaapostoli la nahan, shinagoge lu kwagh u he ga.

Mbafantakerada kpishi na jighjigh ér kwagh u shinagoge yange hii shighe u Mbayuda lu uikyangen ken Babilon la. Takerada u Encyclopædia Judaica la kaa ér: “Er ior mba i yem a ve uikyangen la kera lu a Tempel ga, shi ve lu ken tar u icaa yô, ve kohol imôngo sha ashighe ashighe, man alaghga i lu sha Iyange i Memen, ve ôr Ruamabera. Yange ve er kwagh ne sha ci u surun ayol a ve ishima ken ican i ve lu ker la.” Mbayuda mba va dugh ken uikyangen yô, ikyav tese ér ve za hemen u kohol imôngo sha u eren msen shi ôron Ruamabera; shi hanma ijiir i ve lu cii ve bugh shinagoge her.

Sha shighe u Yesu la, Mbayuda mba ve lu ken vegher u Zegemnger u Mediterenia man ken vegher u i yer ér Middle East la kua ken Iserael cii gema eren akaa a kwaghaôndo kua akaa agen ken shinagoge. Profesôr ugen ken makeranta u The Hebrew University of Jerusalem, iti na ér Lee Levine, a kaa ér shinagoge lu “ijiir i henen kwagh kua i yan kwagh sha Iyange i Memen man sha ayange a uiniongo mba gen, shi lu ijiir u ôron ajir shi kohol inyaregh shi eren mitin i mbapatii man umitin mbagen. Kpa kwagh u vesen u i eren her yô, lu u civir Aôndo.” Kwagh ne maa wase se u kaven er hii ve Yesu banen ken shinagoge ga yô. (Mar. 1:21; 6:2; Luka 4:16) Yange a za tese ior ker shi a wa ve kwagh shi a taver ior ishima. Ka va veren tiônnongo u Kristu shighe kar yô, apostoli Paulu kpa pase kwagh ken ushinagoge. Ior mba yange i sar ve u fan Aôndo yô, ve zaan ken shinagoge, nahan Paulu una za nyôron hen ma gar je a hii zan ken shinagoge a za pase kwagh ker.—Aer. 17:1, 2; 18:4.