1. Mungya 1 Petelo 3:8, mwanda waka tusangelanga kwikala na bantu batele mutyima ku masusu etu ne betusakila biyampe?

TUSANGELANGA kwikala na bantu batele mutyima ku masusu etu ne betusakila biyampe. Mwanda baloñanga bukomo bwa kwitūla pa kyetu kyaba mwa kuyukila milangwe ne mwiivwanino wetu. Babadikilanga kujingulula bisakibwa byetu, kupwa betukwasha—kyaba kimo nansha shi ketwebalombele betukwashe. Tusangelanga bantu badi ‘na mutyima wa kwitulangila.’ *​—Tanga 1 Petelo 3:8.

2. Mwanda waka tufwaninwe kulonga bukomo pa kwitūla pa kyaba kya bakwetu?

² Byotudi bene Kidishitu, batwe bonso tufwaninwe kwitūla pa kyaba kya bakwetu, nansha kuta mutyima ku masusu abo. Inoko kunena na bubine, kino kitulomba kulonga bukomo. Mwanda waka? Bubinga bumo bidi, twi bampikwa kubwaninina. (Loma 3:23) O mwanda tufwaninwe kulwa na milangwe yetu ya kibutwila ya kwisakila. Kadi bamo motudi babwanya kukomenwa kwitūla pa kyaba kya bakwabo pa mwanda wa kitamina kyabo nansha mwanda wa bintu byebatene mu būmi. Pakwabo, tubwanya kutādilwa na mwikadilo wa bantu betujokolokele. Mu ano mafuku a mfulo, bantu bavule kebatelepo mutyima ku masusu a bakwabo. Ino i ‘besanswe abo bene.’ (2 Tm. 3:1, 2) Le i bika bibwanya kwitukwasha tunekenye bino bikoleja mwanda wa tute mutyima ku masusu a bakwetu?

3. (a) Le i bika bibwanya kwitukwasha tute mutyima ku masusu a bakwetu? (b) Le i bika byotusa kubandaula mu kino kishinte?

³ Kimfwa kya Yehova Leza ne kya Yesu Kidishitu wandi Mwana, kibwanya kwitukwasha tute mutyima ku masusu a bakwetu.  Yehova i Leza wa buswe, kadi i mushiye kimfwa kiyampe kya kuta mutyima ku masusu a bantu. (1 Yo. 4:8) Yesu wāiwile bumuntu bwa Shandi mu muswelo mubwaninine. (Yoa. 14:9) Paādi pano pa ntanda, wālombwele muswelo ubwanya muntu kwivwanina bakwabo lusa. Mu kino kishinte, tusa kubandaula’mo dibajinji muswelo ulombwele ba Yehova ne Yesu amba batele mutyima ku masusu a bantu. Kupwa tusa kwifunda mwa kwiwila bimfwa byabo.

4. Le Isaya 63:7-9 ulombola namani amba Yehova utele mutyima ku masusu a bengidi bandi?

⁴ Bible ufundija’mba Yehova utele mutyima ku masusu a bengidi bandi. Kimfwa, langulukila pa muswelo wēivwene Yehova kitatyi kyādi kisusuka bininge bene Isalela. Kinenwa kya Leza kinena’mba: “Mu tusua twabo tonso, nandi wadi mu tusua.” (Tanga Isaya 63:7-9.) Kupwa, Yehova wānena kupityila kudi mupolofeto Zekadia amba kitatyi kyādi kisusuka bantu bandi, wēivwene’nka bwa aye ususuka. Yehova wāsapwidile bengidi bandi amba: “Yewa ense wimutenga, uteñanga nkishi wa mu diso dyami.” (Zek. 2:8) Bine, uno shao o muneneno wa kyelekejo ulombola’mba Yehova utele bantu bandi mutyima bininge!

5. Leta kimfwa kilombola’mba Yehova uloñanga’po kintu mwanda wa kukwasha bengidi bandi basusuka.

⁵ Yehova uloñanga bivule kupita’ko’tu kwivwanina lusa bitupu bengidi bandi basusuka. Uloñanga’po kintu mwanda wa kwibakwasha. Kimfwa, kitatyi kyādi kisusuka bene Isalela mu bupika bwa Edipito, Yehova wāivwene misanshi yabo ne kulonga’po kintu mwanda wa kwiitalaja. Yehova wāsapwidile Mosesa amba: “Bine namone malwa a bantu bami . . . , kadi naivwana kudila kwabo . . . ndyukile biyampe masusu obasusuka. Nsa kutūka kukebakūla ku kuboko kwa bene Edipito.” (Div. 3:7, 8) Yehova byawāivwanine bantu bandi lusa, wēbakūdile mu bupika. Myaka tutwa pa kupita’po, bene Isalela bādi batambwa na balwana nabo mu Ntanda ya Mulao. Le Yehova wālongele’po namani? “Wadi wibakwatyilwa lusa pa mwanda wa kubinza kwabo kwadi kwibaletela boba badi bebasusula ne boba badi bebamwesha malwa.” Yehova wāivwanine monka bantu bandi lusa ne kulonga’po kintu mwanda wa kwibakwasha. Wāpele  bene Isalela batyibi ba kwibakūla ku balwana nabo.​—Bat. 2:16, 18.

6. Leta kimfwa kilombola’mba Yehova wātele mutyima ku masusu a muntu wādi na mulangilo mubi.

⁶ Yehova utele mutyima ku masusu a bantu bandi​—nansha shi kyaba kimo mulangilo wabo i mubi. Langulukila pa kimfwa kya Yona. Leza wātumine uno mupolofeto akasapwile bene Nineva musapu wa butyibi. Abo pa kwisāsa, Leza wāleka kwibonakanya. Inoko Yona kāsangedilepo buno butyibi. “Wakwatwa bulobo bukatampe” mwanda bupolofeto bwandi bwa kwibonakanya kebwāfikidilepo. Inoko Yehova wātūkijije Yona mutyima ne kumukwasha ashinte mulangilo wandi. (Yona 3:10–4:11) Kupwa Yona wāivwanija byādi bisaka kumufundija Yehova, kadi Yehova wāmwingidija alembe ino nsekununi mwanda wa kamweno ketu.​—Loma 15:4. *

7. Le muswelo wikele Yehova na bengidi bandi witukulupija bika?

⁷ Muswelo wikele Yehova na bantu bandi witukulupija’mba wivwaninanga bengidi bandi lusa. Uyukile misanshi ne masusu asusuka umo ne umo motudi. Yehova “uyukile senene mutyima wa muntu.” (2 Bi. 6:30) Uyukile milangwe yetu ya munda ne mikalo yetu. Kadi ‘kaketulekapo tutompibwe kupita pa byotubwanya kutyumwina mu manwi.’ (1 Ko. 10:13) Bine uno mulao witupa’po kikulupiji kashā!

8-10. Le i bika byākweshe Yesu ate mutyima ku masusu a bakwabo?

⁸ Paādi bu muntu pano pa ntanda, Yesu wādi utele mutyima bininge ku masusu a bantu. Kudi bintu byāmukweshe mu uno mwanda. Kintu kibajinji, enka na mokilombwedilwe kala, Yesu wāmwekeje bumuntu bwa Shandi wa mūlu mu muswelo mubwaninine. Pamo bwa Shandi, Yesu wādi usenswe bantu. Nansha byaāsangedile bintu byaālongele paākweshe’ko Yehova, ino Yesu wādi usenswe “bikatampe bana ba bantu.” (Nki. 8:31) Buswe bo bwādi butonona Yesu ate mutyima ku masusu a bantu.

⁹ Kintu kya bubidi, pamo bwa Yehova, Yesu nandi wādi ubwanya kuyuka bidi mu mutyima. Wādi ubwanya kuyuka kukanina kwa mutyima ne mwiivwanino wa bantu. (Mat. 9:4; Yoa. 13:10, 11) O mwanda Yesu paāmwene amba bantu i batyumukwe mutyima, wēbatele mutyima ne kwibasenga.​—Isa. 61:1, 2; Luka 4:17-21.

¹⁰ Kintu kya busatu, Yesu wātenwe ne na bikoleja bimobimo byādi bitana bantu. Kimfwa, bimweka bu Yesu wātamīne mu kisaka kilanda. Pobādi bengila na Yosefa, shandi wa bulelwa, Yesu wēfundile mwa kwingidila mingilo ya makasa. (Mat. 13:55; Mako 6:3) Bimweka bu Yosefa wāfwile kitatyi kampanda kumeso kwa Yesu kushilula mwingilo wandi. Nanshi mobimwekela Yesu nandi wāivwene bulanda bwa kufwilwa muntu wasenswe. Kadi Yesu wādi uyukile mwikadile kisaka kidi’mo mitōtelo mishile. (Yoa. 7:5) Bino bintu ne bikwabo byākweshe Yesu ayuke bikoleja ne masusu ekonda na bantu bonso.

11. Le muswelo wādi utele Yesu mutyima ku masusu a bakwabo wāmwekele nakampata kitatyi’ka? Shintulula. (Tala kifwatulo pa kibalu.)

¹¹ Muswelo wādi utele Yesu mutyima ku masusu a bakwabo wāmwekele nakampata kitatyi kyaālongele bingelengele. Yesu kālongelepo bingelengele mwanda’po’tu ye byaādi ufwaninwe kulonga. ‘Wākwatyilwe lusa’ boba bādi basusuka. (Mat. 20:29-34; Mako 1:40-42) Kimfwa, langulukila pa mwēivwanine Yesu paāselele muntu umo mu kibumbo waenda nandi kufula ne kumujikula matwi, nansha kitatyi kyaāsangwile mwana umo kete wa mwana-mukaji  wa kishala. (Mako 7:32-35; Luka 7:12-15) Yesu wētūdile pa kyaba kya bano bantu, kupwa wēbakwasha.

12. Lelo Yoano 11:32-35 ulombola namani amba Yesu wātele mutyima ku masusu a ba Mata ne Madia?

¹² Yesu wātele mutyima ku masusu a ba Mata ne Madia. Pa kumona mobādi bekadile na bulanda pa mwanda wa lufu lwa mwanabo Lazalasa, “Yesu wasūmija impolo.” (Tanga Yoano 11:32-35.) Kādidilepo’tu mwanda wa kujimija kwaājimije mulunda nandi. Mwanda wādi uyukile amba usa kusangula Lazalasa. Ino Yesu wādidile mwanda wāivwanije ne kutengwa na misanshi ya balunda nandi.

13. Le kuyuka’mba Yesu utele mutyima ku masusu a bantu kwitukankamika namani?

¹³ Kuyuka muswelo wādi utele Yesu mutyima ku masusu a bantu i kwa kamweno kotudi. Shako ke twi babwanininepo pamo bwa Yesu. Inoko, tumusenswe pa muswelo waādi wikele na bantu. (1 Pe. 1:8) Tukankamikwanga pa kuyuka’mba pano uludikanga bu Mulopwe wa Bulopwe bwa Leza. Panopano ponka usa kutalula’ko masusu onso. Yesu byaādi bu muntu pano pa ntanda, ubwanya kukwasha bantu senene mwanda wa banyongololwe ku misanshi ne masusu atamba ku buludiki bwa Satana. Na bubine, tudi na dyese dya kwikala na Mulopwe ubwanya “kwitūla pa kyetu kyaba mu bukōkekōke bwetu.”​—Bah. 2:17, 18; 4:15, 16.

14. Mungya Efisesa 5:1, 2, le i bika byotufwaninwe kulonga?

¹⁴ Shi tulangulukila pa kimfwa kitushidile ba Yehova ne Yesu, nabya netu tukalonga bukomo bwa kuta mutyima bininge ku masusu a bakwetu. (Tanga Efisesa 5:1, 2.) Inoko ketubwanyapo kuyuka bidi mu mutyima pamo bwa abo. Nansha nankyo, tubwanya kulonga bukomo bwa kuyuka masusu a bakwetu ne byobasakilwa. (2 Ko. 11:29) Kwishila na bantu ba kwisakila ba mu ino ntanda, batwe tuloñanga bukomo bwa kuleka kuta ‘mutyima enka ku tumweno twa batwe bene, ino i ne ku tumweno twa bakwetu.’​—Fid. 2:4.

15. Le i bāni nakampata bafwaninwe kuta mutyima ku masusu a bakwabo?

¹⁵ Nakampata bakulumpe mu kipwilo bafwaninwe kuta mutyima ku masusu a bakwabo. Mwanda bayukile amba bakeshintulwila pa mwanda wa mikōko yobapelwe kulela. (Bah. 13:17) Pa kukwasha banababo mu lwitabijo, bakulumpe bafwaninwe kwitūla pa kyaba kya bakwabo. Le bakulumpe babwanya kuta mutyima ku masusu a bakwabo namani?

16. Le i bika biloñanga mukulumpe witūla pa kyaba kya bakwabo, ne mwanda waka kino kidi na mvubu?

¹⁶ Mukulumpe witūla pa kyaba kya bakwabo upityijanga kitatyi na batutu ne bakaka bene Kidishitu. Wibepangula bipangujo ne kwibateja senene na kitūkijetyima. Kino kidi na mvubu mpata shi mukōko usaka kulombola bidi ku mutyima ino wikonda mwa kunenena’byo. (Nki. 20:5) Shi mukulumpe upityija kitatyi na banababo, nabya bakamukulupila, kupwana nandi, ne kumusanswa.​—Bil. 20:37.

17. Le batutu ne bakaka bavule banenanga’mba i ngikadila’ka yobasangelanga bininge ku bakulumpe? Leta kimfwa.

¹⁷ Batutu ne bakaka bavule banenanga’mba ngikadila yobasangelanga bininge ku bakulumpe mu kyabo kipwilo i kuta mutyima ku masusu a bakwabo. Mwanda waka? Kaka Adelaide unena’mba: “I kipēla kwisamba nabo mwanda uyukile amba basa kukwivwana.” Ubweja’ko amba: “Ukamona’mba batele mutyima ku masusu obe kupityila ku byobalonga powisamba nabo.” Tutu umo uvuluka na mutyima wa kufwija’ko amba: “Namwene impolo yayengayenga mu meso a  mukulumpe ponadi musapwila makambakano ami. Nkikelwapo uno mwanda nansha dimo.”​—Loma 12:15.

18. Le i muswelo’ka otubwanya kutamija ngikadila ya kuta mutyima ku masusu a bakwetu?

¹⁸ Na bubine, ke enkapo bakulumpe kete bafwaninwe kuta mutyima ku masusu a bakwabo. Batwe bonso tubwanya kutamija ino ngikadila. Namani? Longa bukomo bwa kuyuka makambakano ekonda na bantu ba mu kisaka ne banabenu mu kipwilo. Tá bankasampe ba mu kipwilo mutyima, boba babela, banunu, ne boba bafwidilwe baswe babo. Wibepangule mobabūkīle. Wibateje pobakulombola mobeivwanina. Wibakwashe bamone amba wivwanije ngikadilo yobadi’mo. Wibakwashe mu muswelo o-onso obwanya. Shi tulonge uno muswelo, nabya tulombolanga buswe bwa binebine mu bilongwa.​—1 Yo. 3:18.

19. Mwanda waka tufwaninwe kutadija kitatyi kyotulonga bukomo bwa kukwasha bakwetu?

¹⁹ Tufwaninwe kutadija kitatyi kyotukwasha bakwetu. Mwanda waka? Mwanda bantu baloñanga bintu mu muswelo mwishile kitatyi kyobadi mu makambakano. Bamo besambanga yabo myanda patōkelela, ino bakwabo nabo bekaka. Nansha shi tusaka kwibakwasha, ino tufwaninwe kwepuka kutwela mu myanda ibatala. (1 Ts. 4:11) Nansha shi bakwetu abetulombola mobeivwanina, kyaba kimo tubwanya kulanga’mba abaela’mo kepo. Ino, tufwaninwe kukulupila’mba ye mobeivwanina. Tufwaninwe kupeja pa kwivwana ne kwija pa kwisamba.​—Mat. 7:1; Yak. 1:19.

20. Le i bika byotukabandaula mu kishinte kilonda’ko?

²⁰ Kutentekela pa kuta mutyima ku masusu a bakwetu mu kipwilo, tufwaninwe ne kulombola ino ngikadila miyampe mu mwingilo wetu. Le i muswelo’ka otubwanya kuta mutyima ku masusu a bakwetu potulonga bana ba bwanga? Tukabandaula uno mwanda mu kishinte kilonda’ko.