1. Extëm jyënaˈanyë 1 Peedrʉ 3:8, ¿tiko oy nnayjyäˈäwëm ko nyajpatëm mëdë jäˈäy diˈib xymyëmäˈäy xymyëdäjëm ets diˈib xytyukmëtsojkëmë oyˈäjtën?

JANTSY oy nnayjyäˈäwëm ko nyajpatëm mëdë jäˈäy diˈib xymyëmäˈäy xymyëdäjëm ets diˈib xytyukmëtsojkëmë oyˈäjtën. Duˈumbë jäˈäy tyuumbyë mëjääw parë tjaygyujkë ti nwinmäˈäyëm ets wiˈix nnayjyäˈäwëm. Pyejkypyë kuentë tijaty nyajtëgoyˈäjtëm ets xypyudëkëyäˈänëm, ets näˈäty axtë mä kyajnëm nˈamdoˈowëm. Ntsojkëm ets mëjwiin kajaa nyajtsobatëm ja jäˈäy diˈib pyaˈˈayoobyë myëguˈuk * extëm jyënaˈanyë 1 Peedrʉ 3:8 (käjpx).

2. ¿Tidaa ko xytsyiptakxëm njäˈäwëm ti ja nmëguˈukˈäjtëm yajkëjx yajnäjxtëp?

² Niˈamukë Dios mëduumbë njayajnigëxëˈëgäˈänëm ko njäˈäwëm ti ja nmëguˈukˈäjtëm yajkëjx yajnäjxtëp, per xytsyiptakxëm. ¿Tiko? Tuk pëky, yëˈko pokyjyaˈay nyajpatëm (Rom. 3:23). Ets ja tuk pëky, yëˈko duˈun njäˈäyˈäjtëm, këˈëm nnaymyëmäˈäy nnaymyëdäjëm. Ta nanduˈun nääk diˈib tsiptakxëdëp, mët ko tëgatsy të yaak të pyattë o wiˈixëm të jyukyˈattë. Ets nan waˈan të xynyinäjxëm wiˈixë naxwinyëdë jäˈäy jyaˈayˈattë, pes mä tyäˈädë tiempë jyëjpkëxanë kyaj pën tkuentëty wiˈix ja jyiiky myëguˈuk nyayjyawëdë, këˈëm jeˈeyë nyaymyëmay nyaymyëdäjëdë (2 Tim. 3:1, 2). Min nˈokˈijxëm ti mbäät xypyudëjkëm parë kyaj xyyajtuˈuˈadujkëm tukëˈëyë tyäˈädë ets parë net nmëmäˈäy nmëdäjëmë nmëguˈukˈäjtëm.

3. 1) ¿Ti xypyudëkëyäˈänëm parë njäˈäwëm ti ja nmëguˈukˈäjtëm yajkëjx yajnäjxtëp? 2) ¿Ti nˈixäˈänëm mä tyäˈädë artikulo?

³ Diˈib mbäät xypyudëjkëm parë njäˈäwëm ti ja nmëguˈukˈäjtëm yajkëjx yajnäjxtëp, yëˈë ko nbanëjkxëmë yˈijxpajtënë Jyobaa  etsë yˈUˈunk, Jesukristë. Jyobaa yëˈë tuˈugë Dios diˈib xytsyojkëm ets yëˈë diˈib yajkypyë mas oybyë ijxpajtën (1 Fwank 4:8). Jesus, yajxon dyajnigëxëˈky ja Tyeetyë jyaˈayˈäjtën (Fwank 14:9). Ko jyukyˈajty yä Naxwiiny, ojts dyajnigëxëˈëky ko naxwinyëdë jäˈäy mbäät dyaˈixyëtyë paˈˈayoˈowën. Mä tyäˈädë artikulo, yëˈë nˈixäˈänëm wiˈixë Jyobaa mëdë Jesus të dyaˈixëdë ko myëmääy myëdäjtëp wiˈixë naxwinyëdë jäˈäy nyayjyawëdë, ets ta net nˈixäˈänëm wiˈix mbäät nbanëjkxëmë yˈijxpajtën.

4. ¿Wiˈix xytyukˈijxëmë Isaías 63:7-9 ko Jyobaa myëmääy myëdajpy wiˈix nyayjyawëdë pënaty mëduunëdëp?

⁴ Biiblyë jyënaˈany ko Jyobaa myëmääy myëdajpy wiˈix nyayjyawëdë pënaty mëduunëdëp. Min nˈokˈijxëm wiˈix nyayjyäˈäwë ko ja israelitëty dyajnäjxtë amay jotmay. Diosë yˈAyuk jyënaˈany: “Nuˈun jyejky ja kyëjx tyujkën nanduˈun yëˈë kyëjxy tyujky” (Is. 63:7-9). Ok, ta Jyobaa jyënany mët yëˈëgyëjxmë kyugajpxy Zacarías ko duˈunxyëp extëm yëˈë yajtuny axëëk ko ja kyäjpn axëëk jyaty. Duˈun tˈanmääy ja nyax kyäjpn: “Pënaty mdoonëdëp, yëˈë nety tyoombyëtsë nwintsää” (käjpxë Zacarías 2:8). * ¡Ix axtë ti mëdë Jyobaa tˈijxkijpxyë ko tmëmay tmëdäjˈyë kyäjpn!

5. Nimaytyäˈäk wiˈixë Jyobaa tpudëjkë ja israelitëty ko yˈayoowdë.

⁵ Ko Jyobaa tˈixy yˈayoy pënaty mëduunëp, kyaj jeˈeyë tpaˈˈayoy, yajnigëxëˈkypyë duˈun ko net tpudëkë. Min nˈokˈijxëm tuˈugë ijxpajtën. Myentrës ja israelitëty yajtuumbëˈäjt yajmosëˈäjttë Egipto, Jyobaa jyäˈäwë wiˈixë nety jap jyat kyëbattë ets pääty dyaˈˈawäˈätspëtsëmany. Duˈun tˈanmääyë Moisés: “Ëjts wäˈätsëts të nˈixy të nduny, wiˈixëts yëˈë nnax ngäjpn jap yˈëyoyë jyotëgoyën Egiptë. [...] Tëëjëts nmëdoowˈity yëˈë yˈëjënëty tyujkënëty, [...] tëëjëts wäˈäts nijawë, wiˈix jap jyattën kyëbattën. Päätyëts ëjts të njënaky, etsëts nyajtsoˈogäˈändë mä yëˈë Ejiptë jäˈäyëtyën” (Éx. 3:7, 8, MNM). Komë Jyobaa pyaˈˈayoow ja israelitëty, ta dyaˈˈawäˈätspëtsëëmy mä nety yajtuumbëˈat yajmosëˈattë. Kyum jeky, ko nety yajpatnëde mä ja Nax diˈib Yajtukwandaktë, ta ja wiink nasionk nyimiinëdë ets axëëk tyuunëdë. ¿Wiˈixë Jyobaa  nyayjyäˈäwë? Biiblyë jyënaˈany ko “myëtoopy ënaty ko ja Israel jaˈayëty jyëˈëtë yaˈaxtë ko ja myëtsiptëjkëty oˈktëy yajjat yajkëpajtëtë”. Ta jatëgok tpudëjkë mët ko tpaˈˈayooy ets ttuknigejxyë fesëty parë yaˈˈawäˈätspëtsëmëdët mä ja myëtsipëty (Juec. 2:16, 18, TY).

6. Oknimaytyäˈäk näˈä Jyobaa dyajnigëxëˈky ko jyaygyujkëp wiˈix nyayjyawëdë pënaty mëduunëp axtë oy näˈäty kyaj yajxon ti ttundë.

⁶ Jyobaa nan jyaygyujkëp wiˈix nyayjyawëdë pënaty mëduunëp axtë oy näˈäty kyaj yajxon ti ttundë. Min nˈokˈijxëm wiˈix jyajtyë kugajpxy Jonás. Jyobaa jam kyajxë Nínive parë nëjkxë jäˈäy tˈawanë ko kutëgoyandëp. Per kom jodëmbijttë, ta Jyobaa ojts pyokymyaˈkxëdë. Jonás jantsy axëëk nyayjyäˈäwë, “ta jyantsy jyotˈambëjky” mët ko kyaj nety të tyuny të jyatyëty extëm jyënany. Perë Jyobaa mëmaˈkxtujkë ets pudëjkë parë dyajtëgatsët ja wyinmäˈäny (Jon. 3:10-4:11). Ko tiempë nyajxy, ta Jonás tjaygyujkë tiko Jyobaa tpaˈˈayooy ja Nínive käjpn, ets axtë yajkujäˈäyë mä Biiblyë parë mbäät nnaytyukpudëjkëm (Rom. 15:4). *

7. ¿Wiˈix xyjyotkujkmoˈoyëm extëmë Jyobaa të jyaˈayˈaty mëdë naxwinyëdë jäˈäy diˈib mëduunëp?

⁷ Ko nnijäˈäwëm wiˈixë Jyobaa të jyaˈayˈaty mëdë naxwinyëdë jäˈäy diˈib mëduunëp, yëˈë xypyudëjkëm parë nˈijtëm seguurë ko jyäˈäwëp nanduˈun wiˈix nnayjyäˈäwëm. Pyëjkypyë kuentë wiˈix niduˈuk niduˈuk nyajnäjxëmë amay jotmay etsë jäj jëmuˈumën. Nan wäˈäts tnijawë “wiˈixjaty [...] yë jaˈay ja jyot wyinmaˈanyën” (2 Crón. 6:30, TY). Jyaygyujkëp tukëˈëyë tijaty nwinmäˈäyëm, wiˈix nnayjyäˈäwëm ets nuˈunën tijaty nmëmadakëm. Jyobaa nan xytyukwandakëm ko kyaj tnasˈixëyaˈany mas niˈigyë nˈayoˈowëm pën kyaj nˈokmëmadakënë (1 Cor. 10:13, TNM). ¿Këdii xyjotkujkmoˈoyëm ko duˈun xytyukwandakëm?

8-10. ¿Tijatyëdaa Jesus pudëjkë parë tjaygyujkë ja jäˈäyë yˈamay jyotmay?

⁸ Ko Jesus jyukyˈajty yä Naxwiiny, yaˈijxë ko jantsy naytyukjotmaytyuunë jäˈäy. Taaˈäjtp tëgëk pëky tiko duˈun jyaˈayˈajty. Tuk pëky, yëˈë extëm të nˈijxëm, yajnigëxëˈk yajxon wiˈixë Tyeety jyaˈayˈaty. Jesus duˈun jyaˈayˈajty extëmë Tyeety, tsyojkë jäˈäy. Yëˈë jyantsy tyukxondak tijaty ojts dyajkojtë mëdë Tyeety, per diˈib mas niˈigyë tsyojk, yëˈë ja naxwinyëdë jäˈäy (Prov. 8:31). Ko tmëdäjtyë tsojkën, yëˈë pudëjkë parë tjaygyujkë wiˈixë nety ja jäˈäy nyayjyawëdë.

⁹ Myëmajtsk pëky, duˈun extëmë Jyobaa, Jesus mbäädë nety tnijawë ti japˈäjtp mä jäˈäyë jyot kyorasoon, ti wyinmaapy ets wiˈix nyayjyawëty (Mat. 9:4; Fwank 13:10, 11). Ko Jesus tˈijxy ja jäˈäy myon tyuktë, ta tjotkujkmooy mët ko tjäˈäwë ti nety yajkëjx yajtujkëdëp (Is. 61:1, 2; Luk. 4:17-21).

¹⁰ Ets myëdëgëk pëky, Jesus nan yajkëjx yajnäjx tuˈuk majtskë amay jotmay diˈibë netyë jäˈäy myëdäjttëp. Extëm nˈokpëjtakëm, waˈan yeˈky pyejty mä tuˈugë familyë diˈib ayoop. Ets nan tyuunë tuunk mä tsyokyëtyë jot mëjääw, pes yëˈë mëët tyuunyë José, diˈib yajˈyaˈk yajpajtë (Mat. 13:55; Mar. 6:3). Nan waˈanë Jesus tjäˈäwë jäj jëmuˈumën diˈib yajjäˈäwëp ko yˈooky tuˈugë jiiky mëguˈuk, pes mä nety tkayajtsondaˈakynyëmë Diosë tyuunk, waˈanë José ja yˈoˈky. Jesus nan nyijäˈäwë tidën yˈandijpy nmëdäjtëmë jiiky mëguˈuk diˈib kyaj mëët tyuˈugyë ja mëbëjkën (Fwank 7:5). Tyäˈädë amay jotmay diˈibë Jesus yajkëjx yajnäjx etsë wiinkpë, yëˈë pudëjkë parë tjaygyujkë ets tjäˈäwë ja jäˈäyë yˈamay jyotmay.

11. ¿Mä yajxonë Jesus dyajnigëxëˈky ko jyäˈäwë ja jäˈäyë jyäj jyëmuˈumën? (Ixë dibujë diˈib miimp mä rebistë nyiˈak).

¹¹ Ko Jesus ttuunyë miläägrë ja mä yajxon dyajnigëxëˈky ko jyäˈäwë ja jäˈäyë jyäj jyëmuˈumën.  Ets kyaj duˈun ttuuny mët ko wyinmääy ko tsojkëp duˈun ttunët, yëˈë duˈun mët ko tjantsy pyaˈˈayooyë jäˈäy (Mat. 20:29-34; Mar. 1:40-42). Nˈokpawinmäˈäyëm wiˈixëdaa Jesus nyayjyäˈäwë ko jagam ojts twoownëjkxy tuˈugë yetyëjk diˈibë nety nat parë dyajmëdoowëˈëgäˈäny, ets nan wiˈixëdaa nyayjyäˈäwë ko dyajjukypyejky ja kuˈookytyoxytyëjkë tyuˈukˈuˈunk (Mar. 7:32-35; Luk. 7:12-15). Jesus jyäˈäwë ti netyë tyäˈädë jäˈäy yajkëjx yajnäjxtëp, ets pääty tpudëkëyany.

12. Extëm jyënaˈanyë Fwank 11:32-35, ¿wiˈixë Jesus dyajnigëxëˈky ko jyäˈäwë ja jäj jëmuˈumën diˈibë netyë Marta mëdë María yajnäjxtëp?

¹² Ko Lázaro yˈoˈky, Jesus jyäˈäwë ja jäj jëmuˈumën diˈibë nety yajnäjxtëbë Marta mëdë María, ets pääty “jyëëy” yaxy (käjpxë Fwank 11:32-35). Kyaj jyëëy yaxy mët ko kyaj nety mëdë Lázaro yˈokˈyajpäädanë, pes nyijäˈäwëbë nety ko yajjukypyëkaampy. Diˈibën yajjëëy yajˈyaxë, yëˈë ko tjäˈäwë ja jäj jëmuˈumën diˈibë netyë Marta mëdë María yajnäjxtëp.

13. ¿Tiko xyjyotkujkmoˈoyëm ko Jesus tjäˈäwë ti nety ja jäˈäy yajkëjx yajnäjxtëp?

¹³ Mëjwiin kajaa xyjyotkujkmoˈoyëm ko nnijäˈäwëm wiˈixë Jesus tjäˈäwë ti nety ja jäˈäy yajkëjx yajnäjxtëp, ets ntsojkëm mët ko pyaˈˈayoowë jäˈäy (1 Peed. 1:8). Xyjyotkujkmoˈoyëm ko yëˈë tyuny Rey mä Diosë yˈAnaˈam Kyutujkën ets ko tim tsojk dyajjëgaˈagäˈäny tukëˈëyë tijaty xyyaˈˈayoˈowëm. Komë Jesus jyukyˈäjt extëmë naxwinyëdë jäˈäy, pääty yëˈëyë mbäät dyajtsoktäˈäy ja jäj jëmuˈumën diˈibë Satanás të xymyoˈoyëm. Jantsy jotkujk nnayjyäˈäwëm ko nmëdäjtëm tuˈugë Rey diˈib nyijäˈäwëp yajxon “yëˈë nˈayoˈonˈäjt njotmayˈäjtëm” (Eb. 2:17, 18; 4:15, 16).

14. Extëm jyënaˈanyë Éfesʉ 5:1, 2, ¿ti net ndunäˈänëm ko nnijäˈäwëm wiˈix jyaˈayˈatyë Jyobaa mëdë Jesus?

¹⁴ Jyobaa mëdë Jesusë yˈijxpajtën, yëˈë xypyudëjkëm parë mas niˈigyë nbaˈˈayoˈowëm tuˈugë jäˈäy ets njäˈäwëm ti yajkëjx yajnäjxtëp (käjpxë Éfesʉ 5:1, 2). Ëtsäjtëm, kyaj mbäät nnijäˈäwëm ti japˈäjtp mä jäˈäyë jyot kyorasoon, pes pokyjyaˈay nyajpatëm, per mbäät nduˈunëmë mëjääw parë njaygyujkëm wiˈix nyayjyawëdë ets wiˈix yajpudëkëyäˈändë (2 Kor. 11:29). Oy tyamë naxwinyëdë jäˈäy këˈëm nyaymyëmay nyaymyëdäjëdë, ëtsäjtëm yëˈë nduˈunëm extëmë Pablo jyënany: “Waˈan niduˈuk niduˈuk miits tˈëxtäˈäytyë ja diˈibë tyukˈoyˈattëp ja wiinkpëty, kyaj jeˈeyë diˈibë këˈëm mdukˈoyˈattëp” (Filip. 2:4).

15. ¿Pënaty mbäät mas niˈigyë tjaygyukëdë ti ja myëguˈuktëjk yajkëjx yajnäjxtëp?

¹⁵ Jëjpˈam etsë mëjjäˈäytyëjkëty diˈib tuundëp mä nduˈukmujkëm tpaˈˈayowdëdë myëguˈuktëjk ets tjawëdët ti yajkëjx yajnäjxtëp. Pes nyijäˈäwëdëp ko kyëyakandëbë kuentë mä Jyobaa mä wiˈix tˈijxˈit tkuentˈattë ja myëguˈuktëjk diˈibë Dios të tyuknipëkëdë (Eb. 13:17). Per parë tpudëkëdët, tsojkëp tjaygyukëdët ti ja myëguˈuktëjk yajkëjx yajnäjxtëp. ¿Wiˈix dyajnigëxëˈëktë?

16. ¿Ti tyuundëbë mëjjäˈäytyëjk diˈib jyaygyujkëdëp ti ja myëguˈuktëjk yajkëjx yajnäjxtëp?

¹⁶ Mëjjäˈäytyëjk diˈib jyaygyujkëdëp ti ja myëguˈuktëjk yajkëjx yajnäjxtëp, jyuˈttëbë tiempë parë mëët yajpäättë. Nan yajtëëwdëp wiˈix yaˈix yajpäättë, ta net tsuj yajxon tmëdoowˈittë ets maˈkxtujkën myëët. Per jëjpˈam duˈun tundët pën ja myëguˈuk yaˈˈawäˈätsaambyë jyot kyorasoon ets kyaj tpääty ja ääw ayuk wiˈix tyukmëtmaytyäˈägëdët (Prov. 20:5). Ko ja mëjjäˈäytyëjk tjuuttë tiempë parë yajpäättë mëdë myëguˈuktëjk, ta niˈigyë nyaymyaaybyëkëdë, nyaytsyokëdë ets nyaytyukjotkujkˈatëdë (Apos. 20:37).

17. ¿Ti nimayë nmëguˈukˈäjtëm yajtsobattëp mä mëjjäˈäytyëjk? Pëjtäˈäk tuˈugë ijxpajtën.

¹⁷ Mayë nmëguˈukˈäjtëm jyënäˈändë ko diˈib mas yajtsobattëp mä mëjjäˈäytyëjk, yëˈë ko nyaytyukjotmaytyunëdë wiˈix yaˈix yajpäättë. ¿Tiko duˈun jyënäˈändë? Adelaide, jyënaˈany: “Kyaj mtsiptakxëty xymyëtmaytyäˈäktët, pes mnijäˈäwëp ko jyaygyukëyandëp wiˈix mnayjyawëty”. Ets ta yˈakjënaˈany: “Mbëjkypyë  kuentë ko jyaygyujkëdëp wiˈix mnayjyawëty, ko xyˈixy wiˈix nanduˈun nyayjyawëdë mientrës xymyëtmaytyaˈaky”. Tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm duˈun tjamyetsy wiˈix yajpudëjkë, jyënaˈany: “Kotsë nety ndukmëtmaytyaˈagyë njotmay tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm diˈib tuump mëjjäˈäy, ta wyinëëjukoˈomë. Extëmëts nˈijxy, ninäˈäts ngajäˈäytyëgoyët” (Rom. 12:15).

18. ¿Wixaty mbäät nyajnigëxëˈkëm ko njaygyujkëm ti ja nmëguˈukˈäjtëm yajkëjx yajnäjxtëp?

¹⁸ Per kyaj yëˈëyëtyë mëjjäˈäytyëjk diˈib mbäät duˈun ttundë, niˈamukë mbäät njaygyujkëm ti ja nmëguˈukˈäjtëm yajkëjx yajnäjxtëp. ¿Wixaty mbäät nduˈunëm? Ko njaygyujkëm ja amay jotmay diˈib yajnäjxtëbë nfamilyëˈäjtëm, nmëguˈukˈäjtëm diˈib mëët nˈëxpëjkëm, ko naytyukjotmaytyuˈunëmë ënäˈktëjk, ja diˈib pëjk ijxëdëp, ja diˈib të myëjjäˈäyëndë ets ja diˈib të yˈoogyë jyiiky myëguˈuk. Nˈokˈyajtëˈëwëm wiˈix yaˈix yajpäättë ets ta net yajxon nmëdoowˈijtëm wiˈix xyˈatsoˈowëm. Nˈoktukˈijxëm ko njantsy jyaygyujkëm ti yajkëjx yajnäjxtëp, ets nˈokˈawäˈänëmë naybyudëkë axtë nuˈun nmadakëm. Ko duˈun nduˈunëm, yëˈë nety nyajnigëxëˈkëm ko njantsy tsyojkëm ja nmëguˈukˈäjtëm (1 Fwank 3:18).

19. ¿Tiko mbäät njaygyujkëm wiˈix yaˈix yajpäättë ja nmëguˈukˈäjtëm ko nety nbudëkëyäˈänëm?

¹⁹ Ko nety nbudëkëyäˈänëmë nmëguˈukˈäjtëm, oy ko njaygyujkëm wiˈix niduˈuk niduˈuk yaˈix yajpäättë. ¿Tiko? Yëˈko wiˈixëm twinguwäˈägëdë amay jotmay. Ta nääk diˈib kyaj tsyiptakxëdë parë tnimaytyäˈäktët ets ta diˈib tsiptakxëdëp mët ko kyaj nëgoo yˈagäjpxˈattë. Pääty, oy njapudëkëyäˈänëm, kyaj yˈoyëty nyajtëˈëwëm diˈib mbäät tëgatsy yajnayjyawëdë (1 Tes. 4:11). Ets axtë ko pën dyaˈˈawäˈätsëdë jyot kyorasoon, waˈan kyaj nˈoymyëdoˈowëm extëm tijaty xytyukmëtmaytyakëm. Per tsojkëp njaygyujkëm ko duˈunën yëˈë nyayjyawëty. Pääty, oy ko nmëdoowˈijtëm ets kyaj netyë nˈatsoˈogojëm (Mat. 7:1; Sant. 1:19).

20. ¿Ti nˈixäˈänëm mä jatuˈukpë artikulo?

²⁰ Kyaj yëˈëyë mbäät njaygyujkëm wiˈix yaˈix yajpäättë ja nmëguˈukˈäjtëm diˈib mëët nˈëxpëjkëm, nanduˈunën mbäät nyajnigëxëˈkëmë tyäˈädë jäˈäyˈäjtën ko nëjkxëm ëwäˈkx käjpxwäˈkxpë. ¿Wiˈix mbäät nyajnigëxëˈkëm ko njaygyujkëm wiˈix yaˈix yajpäättë jäˈäy diˈib nyaˈëxpëjkëm? Tyäˈädë yëˈë nˈixäˈänëm mä jatuˈukpë artikulo.