Bzimogeni bzinthu bzimwebzi

Ndokoni pa mbuto ya misolo ya nkhani

Nkhani Yakupfunza 12

Mbabverani Nsisi Winango

Mbabverani Nsisi Winango

‘Mwensenemwe mukhale . . . wansisi kwene-kwene.’—1 PEDRU 3:8.

NYIMBO 90 Timbalimbisane

BZOMWE TIN’PFUNZA *

1. Mwakubverana na cinembo ca 1 Pedru 3:8, thangwe ranyi ifepano timbakomedwa wanthu akambatitsangalaza?

IFEPANO timbakomedwa wanthu winango akambatitsangalaza na kutithandiza. Kuti akwanise kuzindikira bzomwe tinkukumbuka na momwe tinkubvera iwo ambabziikha m’mbuto mwathu. Iwo ambawona bzakusaya bzathu ndipo ambatithandiza napo tiribe kuwakumbira. Tenepo, ifepano timbakomedwa ndipo timbatenda kwene-kwene wanthu akambatibvera ‘nsisi.’ *Werengani 1 Pedru 3:8. *

2. Thangwe ranyi tin’funika kucita nyongo kuti timbabvere nsisi winango?

2 Ifepano ninga Akristau, tin’funika kumbabvera nsisi anzathu. N’cadidi kuti nthawe zinango, bzimbanesa kubvera nsisi winango. Thangwe ranyi tinkulewa tenepo? Thangwe lakuyamba ndakuti ifepano ndife wakuperewera. (Waroma 3:23) Tenepo, tin’funika kucita nyongo yakumalisa makumbukidwe yomwe tidabadwa nayo yakumbakumbukira bza ife tekha. Thangwe laciwiri ni momwe tidakulira ayai bzomwe bzidacitika nthawe zinango pa moyo wathu. Thangwe lacitatu ni kutengera momwe wanthu wa m’dzikoli ambacitira bzinthu pa nkhani ya nsisi. Mu nsiku zakumalizira zino, wanthu azinji alibe basa na makumbukidwe ya anzawo. Koma ambandobzifuna wokha. (2 Timotio 3:1, 2) Kodi n’ciyani comwe cingatithandize kuti tikunde bzinthu bzomwe bzingatitazise kubvera nsisi winango?

3. (a) Kodi tingacite tani kuti tikulise lufoyi lathu na kumbabvera nsisi winango? (b) Kodi mu nkhani ino tin’pfunza ciyani?

3 Tikambatewezera Yahova pabodzi na Mwana wace, Jezu Kristu, lufoyi lathu kwa wanthu lin’dzathumizirika ndipo tin’dzapitiriza kuwabvera nsisi. Yahova ni Mulungu wa lufoyi, ndipo iye ni ciratizo cabwino pa nkhani yakubvera nsisi wanthu. (1 Juwau 4:8) Jezu adatewezera ndendende unthu bwa Baba wace. (Juwau 14:9) Pomwe akhali pansi pano, iye adawonesa momwe wanthu angalatizire nsisi winango. Mu nkhani ino, cakuyamba tiniwona momwe Yahova na Jezu adalatizira kuti ambacita thupo na winango. Ndipo tiniwonambo momwe tingatewezerere bziratizo bzawo.

MOMWE YAHOVA ADALATIZIRA KUTI AMBABVERA NSISI WINANGO

4. Mwakubverana na cinembo ca Zaiya 63:7-9, kodi Yahova ambabzibva tani atumiki wace akambabonera?

4 Bibliya limbalewa kuti Yahova ambasamalira makumbukidwe ya atumiki wace. Mwa ciratizo, kumbukirani momwe Yahova adabvera pomwe Ajirayeri akhagumana na mabvuto yakusiyana-siyana. Bibliya limbalewa kuti: ‘Pomwe iwo akhabonera m’matsautso yawo, iye akhabonerambo.’ (Werengani Zaiya 63:7-9. *) Na kupita kwa nthawe, mwakuphatisa basa mpolofeta Zakariya, Yahova adalewa kuti pomwe wanthu wace akhaboneresedwa, bzikhakhala ninga kuti ndiye akhaboneresedwayo. Tenepo, Yahova adauza atumiki wace kuti: ‘Ali-wense omwe an’khuya imwepo, an’khuya mboni ya diso langu.’ (Zakariya 2:8) Mafalaya yakulatiza kuti Yahova ambacita thupo kwene-kwene na wanthu wace!

Pomwe Ajirayeri akhali pa ukapolo ku Edjipito, Yahova adawatsudzula thangwe ra nsisi (Onani ndime 5)

5. Fotokozani momwe Yahova adathandizira atumiki wace pomwe akhabonera.

5 Yahova ambacita bzinthu bzizinji sikuti kokha kubvera nsisi atumiki wace akambabonera. Iye ambacita ciri-cense kuti awathandize. Mwa ciratizo, pomwe Ajirayeri akhaboneresedwa ku Edjipito, Yahova adabva kudandaula kwawo ndipo thangwe ra nsisi iye adawapulumusa. Yahova adauza Mozeji kuti: ‘Inepano ndayawona matsautso ya mbumba yangu . . . , ndabva kulira kwawo . . . ndipo inepano ndinkuyadziwa bwino mazunzo yawo. Tenepo, ndin’buluka kuti ndikawapulumuse m’manja mwa Aedjipito.’ (Kufuluka 3:7, 8) Thangwe ra nsisi, Yahova adatsudzula wanthu wace ku ukapolo bwawo. Na kupita kwa nthawe, pomwe Ajirayeri akhali m’Dziko Lakupiciridwa, anyamadulanthaka wawo akhabwera kudzamenyana nawo. Kodi n’ciyani comwe Yahova akhacita? Iye akhawabvera nsisi thangwe ra kubuula komwe akhabva thangwe ra kuboneresedwa na ‘wale omwe akhawapondereza’ na kuwacitira bzinthu mwakusaya cirungamo. Ndipo thangwe ra nsisizo, Yahova adacita ciri-cense kuti awathandize. Kodi adacita tani bzimwebzo? Iye adatumiza ayeruzi kuti akapulumuse Ajirayeriwo kuna anyamadulanthaka wawo.—Wayeruzi 2:16, 18.

6. Fotokozani momwe Yahova adathandizira mtumiki wace munango omwe akhana makumbukidwe yakuphonyeka.

6 Yahova ambalatiza kuti ambadziwa bwino makumbukidwe ya wanthu wace, napo kuti nthawe zinango makumbukidwe yawoyo yambakhala lini yakulungama. Kumbukirani bzomwe bzidacitika na Djona. Mulungu adatumiza mpolofetayu kuti akauze wanthu wa ku Ninive bza mafala yakulewa bza kuyeruzidwa kwawo. Tsono pomwe wanthuwo adakungula, Mulungu alibe kudzawapha. Koma Djona alibe kukomedwa na bzomwe Mulungu adacitabzo. Ndipo ‘adakalipa kwene-kwene’ thangwe adawona kuti mafala yomwe akhapalizira yakulewa bza kupfudzidwa kwa mzindayo yalibe kukwanisika. Tsono Yahova adapirira naye ndipo adamuthandiza kucinja makumbukidwe yaceyo. (Djona 3:10–4:11) Na kupita kwa nthawe, Djona adadzabvesesa bzomwe Yahova akhafuna kumupfunzisa na bzomwe adacita, ndipo adam’phatisa basa kuti anembe bzimwebzi m’Bibliya kuti bzitithandizembo nsiku zathu zino.—Waroma 15:4. *

7. Kodi timbapfunza ciyani na momwe Yahova adacitira bzinthu na atumiki wace m’mbuyomu?

7 Bzomwe Yahova adacita na atumiki wace m’mbuyomu bzimbatithandiza kuwona kuti iye ambabvera nsisi atumiki wace. Ndipo ambadziwa kuwawidwa na kubonera komwe ali-wense wa ifepano ambagumana nako. Yahova ambadziwa bwino momwe ‘mtima wa wanthu’ uliri. (2 Nkhani 6:30) Iye ambabvesesa makumbukidwe yathu, unthu bwathu na bzomwe timbakwanisa lini kucita. Ndipo iye ‘an’dzalekerera [lini] kuti [tiyezedwe] mpaka [kutazira] kupirira.’ (1 Wakolinto 10:13) Mafalaya njakutsangalaza kwene-kwene!

MOMWE JEZU ADALATIZIRA KUTI AMBABVERA NSISI WINANGO

8-10. Kodi ni bzinthu bziponi bzomwe bzidacitisa Jezu kubvera nsisi wanthu winango?

8 Pomwe Jezu akhali pano pa dziko la pansi, akhabvera nsisi wanthu winango. Kodi thangwe ranyi iye adacita bzimwebzi? Pana bzinthu bzitatu bzomwe bzidamucitisa kubvera nsisi wanthuwo. Cakuyamba, ninga momwe tafotokozera pakuyamba pale, Jezu adacita bzinthu ndendende ninga momwe Baba wace wakudzulu ambacitira. Ninga Baba waceyo, Jezu adalatiza kuti akhafuna kwene-kwene wanthu. Napo kuti iye akhakomedwa na bzinthu bzense bzomwe akhathandizira pomwe Yahova akhabzikonza, Jezu akhakondwa kwene-kwene ‘thangwe ra wana wa wanthu.’ (Mimwani 8:31) Bzinkuwonekeratu padeca kuti lufoyi ndiro likhacitisa Jezu kubvera nsisi winango.

9 Caciwiri, ninga Yahova, Jezu ambawona bzomwe bziri mu mtima. Tenepo, iye akhakwanisa kudziwa makumbukidwe na bzomwe bzikhacitisa wanthuwo kukhala na makumbukidweyo. (Mateu 9:4; Juwau 13:10, 11) Ndipopa, pomwe Jezu akhawona kuti wanthu asunama, iye akhawabvera nsisi ndipo akhawatsangalaza.—Zaiya 61:1, 2; Luka 4:17-21.

10 Cacitatu, Jezu adagumana na mabvuto ninga yomwe wanthu wa mu nthawe yace akhagumana nayo. Mwa ciratizo, Jezu adakulira m’banja lakusauka. Iye adapfunza momwe angacitire basa lakuthupi na baba wace wakumufuwa, Zuze. (Mateu 13:55; Marko 6:3) Bzinkuwoneka kuti pomwe Jezu adayamba utumiki bwace, pinango Zuze akhadafa kale. Tenepo, Jezu bzidamuwawa kwene-kwene thangwe ra kufedwa babaceyo. Ndipo iye akhadziwa momwe bzikhaliri bzakunesa kukhala m’banja na wanthu wakusiyana makumbukidwe pa nkhani ya cipembedzo. (Juwau 7:5) Tenepo, bzomwe bzidacitikabzo bzidathandiza Jezu kubvesesa mabvuto yomwe wanthu ambagumana nayo na momwe iwo ambabvera.

Thangwe ra nsisi Jezu akupoza mkhuthu omwe ali pakati pa wanthu azinji (Onani ndime 11)

11. Thangwe ranyi Jezu adacita bzakudabwisa? Fotokozani. (Onani cithunzi-thunzi ca pa tsamba lakuyamba.)

11 Nsisi za Jezu zidawoneka pomwe iye akhacita bzakudabwisa. Tsono iye akhacita lini bzakudabwisabzo thangwe rakuti akhana mphanvu zakucitira bzimwebzo. Koma thangwe ra kubvera ‘nsisi’ wale omwe akhabonera. (Mateu 20:29-34; Marko 1:40-42) Mwa ciratizo, ndokumbukirani momwe Jezu adabvera pomwe adatenga mwamuna munango nkhuthu omwe akhali pakati pa thimu la wanthu acikamupoza, ayai pomwe adalamusa mwana wacimuna wa mkazi mansiwa. (Marko 7:32-35; Luka 7:12-15) Tenepo, Jezu adawabvera nsisi ndipo adafunisisa kuwathandiza.

12. Kodi cinembo ca Juwau 11:32-35, cimbalatiza tani kuti Jezu adabva nsisi pomwe adawona Marta na Mariya ankulira?

12 Jezu adabva nsisi kwene-kwene pomwe adawona Marta na Mariya ankulira thangwe ra kufedwa m’bale wawo, Lazaro, tenepo, ‘Jezu adagwesa misozi.’ (Werengani Juwau 11:32-35. *) Tsono iye alibe kulira kokha thangwe rakuti akhadaluza xamwali wace wa pa mtima, pakuti akhadziwa kuti angadamulamusa. Koma iye adalira thangwe ra kubvesesa na kutokonyedwa na kuwawidwa komwe axamwali wace wale akhabva.

13. Thangwe ranyi kudziwa kuti Jezu ambabvera nsisi winango kumbatilimbisa?

13 Napo ifepano ndife lini wakulungamiratu ninga momwe Jezu akhaliri, koma kudziwa kuti iye akhabvera nsisi wanthu kumbatilimbisa kwene-kwene. Tenepo, ifepano timbamufuna thangwe iye akhabvera nsisi wanthu. (1 Pedru 1:8) Ndipo kudziwa kuti iye tsapano ankutonga ninga Mambo mu Umambo bwa Mulungu kumbatilimbisa kwene-kwene. Tsapanopapa iye animalisa kubonera kwense. Pakuti iye adakhalambo kale pano pa dziko la pansi, ni mthandizi mkulu wa wanthu pa nkhani yakumalisa kulira na kubonera kwawo komwe kumbayambisidwa thangwe ra utongi bwakuipa bwa Sathani. Tenepo, ndife wakusimbidwa thangwe tina Mtongi omwe ‘[ambatibvera] nsisi pa kutepa kwathu.’—Wahebereu 2:17, 18; 4:15, 16.

TEWEZERANI CIRATIZO CA YAHOVA NA JEZU PA NKHANI YAKUBVERA NSISI WINANGO

14. Mwakubverana na cinembo ca Wayefezo 5:1, 2, kodi timbalimbisidwa kucita ciyani tikambakumbukira ciratizo ca Yahova na Jezu?

14 Tikambakumbukira ciratizo ca Yahova na Jezu pa nkhani ya kubvera nsisi winango, timbalimbisidwa kucitambo bzibodzi-bodzibzo. (Werengani Wayefezo 5:1, 2. *) Ifepano tingakwanise lini kuwona bzomwe bziri mu mtima mwa munthu ninga momwe iwo ambacitira. Napo bziri tenepo, tingakwanise kubvesesa makumbukidwe na bzakusaya bza winango. (2 Wakolinto 11:29) Mwakusiyana na wanthu wadyera wa m’dzikoli, ifepano tin’funika kumbacita nyongo kuti tireke ‘kumbandokumbukira bzakufuna [bzathu] bzokha, koma [timbakumbukirembo] bzakufuna bza wanthu winango.’—Wafiripo 2:4.

(Onani ndime 15-19) *

15. Kodi ni mbani maka-maka omwe an’funika kumbalatiza thupo m’gwere?

15 Akulu wa gwere an’funika kumbalatiza thupo kuna abale wawo wauzimu, thangwe iwo adapasidwa udindo na Yahova bwakusamalira mabira yace. (Wahebereu 13:17) Tsono kuti akwanise kuthandiza abale na mpfumakazi zawo, akuluwo an’funika kukhala wansisi. Kodi iwo angacite tani bzimwebzo?

16. Kodi n’ciyani comwe mkulu omwe ana thupo na abale wa m’gwere ambacita, ndipo thangwe ranyi kucita bzimwebzi n’kwakufunika?

16 Mkulu wa gwere omwe ana thupo ambapambula nthawe yakuceza na abale na mpfumakazi za m’gwere. Ndipo pa macezayo iye ambabvunza mibvunzo acimbatetekera mwatceru na mwakupirira. Abale wa m’gwere ambakomedwa kwene-kwene akakhala na mipata ninga imweyi thangwe pa nthaweyi iwo ambafotokoza bzomwe bziri mu mtima mwawo, na kugumana mafala yakuwatsangalaza. (Mimwani 20:5) Tenepo, akulu wa gwere akambapambula nthawe yakuceza na abale wawo, an’dzakhulupirana, an’dzakhala pa uxamwali bwakulimba ndipo lufoyi lawo lin’dzathumizirika.—Mabasa 20:37.

17. Kodi abale azinji ambafuna kuti akulu wa gwere akhale na khalidwe liponi? Fotokozani bziratizo.

17 Abale azinji ambalewa kuti khalidwe lakufunika kwene-kwene lomwe akulu wa gwere an’funika kukhala nalo ni kucita thupo na abale wawo wa m’gwere. Thangwe ranyi? Mpfumakazi inango yakucemeredwa Adelaide, idalewa kuti: “Bzimbakhala bzakusaya kunesa kuceza na akulu wa gwere, tikadziwa kuti iwo ambabvesesa bzomwe timbalewa.” Iye adalewa pomwe kuti: “Tingazindikire kuti akulu wa gwere ana thupo na ife mwa kuwona momwe ambatawirira tikambaceza nawo.” M’bale munango omwe ambatenda na momwe mkulu wa gwere adamucitira bzinthu, adalewa kuti: “Nsiku inango pomwe ndikhafotokozera mkulu munango wa gwere mabvuto yomwe ndikhagumana nayo, iye adagwesa misozi. Mpaka pano ndimbayebwa lini nsiku imweyire.”—Waroma 12:15.

18. Kodi tingalatize tani thupo kwa winango?

18 Kulewa cadidi, mbakulu lini wokha wa m’gwere omwe an’funika kumbalatiza thupo kwa winango, koma tensenefe tin’funika kukulisa khalidweri. Kodi tingalikulise tani? Mwa kubvesesa mabvuto yomwe wanthu wa m’banja mwathu na abale wathu wa m’gwere ankugumana nayo. Ndipo timbalatize thupo kwa maswaka ya m’gwere, omwe ankuduwala, acikulire na omwe afedwa acibale wawo. Mukambaceza nawo mbawabvunzani kuti mudziwe bzomwe akucita kuti amalise bvuto lawo. Ndipo akambafotokoza momwe ankubvera mbawatetekerani mwatceru. Mbalatizani kuti munkubvesesa bvuto lawo. Ndipo mbakhalani wakukonzeka kuwathandiza bzomwe mungakwanise. Tikacita bzimwebzi, tin’dzalatiza kuti tina lufoyi lacadidi.—1 Juwau 3:18.

19. Thangwe ranyi tin’funika kumbaphatisa basa njira zakusiyana-siyana tikambathandiza winango?

19 Thangwe ranyi tin’funika kumbaphatisa basa njira zakusiyana-siyana tikambathandiza winango? Thangwe ndakuti munthu ali-wense ambawona mabvuto mwakusiyana-siyana. Mwa ciratizo, wanthu winango ambaneseka lini kufotokozera winango mabvuto yawo, pomwe winango ambafuna lini kuti munthu munango ayadziwe. Tsono tikafuna kuwathandiza, tin’funika lini kuwabvunza mibvunzo yomwe ingawapasise manyazi. (1 Watesalonika 4:11) Napo winango angakhale wakutsudzuka kutiuza momwe ankubvera, ni nthawe lini zense tingabverane na bzomwe iwo angalewe. Tenepo, tin’funika kuzindikira kuti bzomwe angalewe ni momwe iwo ankubvera. Ndipo tin’funika kufulumiza kubva na kucedwa kulewalewa.—Mateu 7:1; Tiyago 1:19.

20. Kodi mu nkhani yakutewera tin’dzagumana mtawiro wa mbvunzo uponi?

20 Tin’funika kumbalatiza thupo kwa abale wathu wa m’gwere napo mu utumiki bwakumunda. Kodi tingalatizembo tani khalidweri kuna wanthu omwe timbapfunza nawo Bibliya? Mu nkhani yakutewera tin’dzagumana mtawiro wa mbvunzo umweyu.

NYIMBO 130 Khalani Wakulekerera

^ ndi. 5 Yahova na Jezu ambabvera nsisi winango. Mu nkhani ino, tiniwona bzomwe tingapfunze na bziratizo bzawo. Tiniwonambo kufunika kwa kumbabvera nsisi winango na momwe tingalatizire nsisizo.

^ ndi. 1 KAFOTOKOZEDWE KA MAFALA MANANGO: Kubvera ‘nsisi’ munthu kumbathandauza kubvesesa momwe munthuyo ankubvera na kubziikha m’mbuto mwace. (Waroma 12:15) Mu nkhani ino fala lakuti ‘nsisi’ na ‘thupo’ likuthandauza cinthu cibodzi.

^ ndi. 1 1 Pedru 3:8 Pakumalizira, mwensenemwe mukhale na makumbukidwe yabodzi, wakufuna abale, wansisi kwene-kwene, na makumbukidwembo yakubzicepswa.

^ ndi. 4 Zaiya 63:7 Ndin’dzadziwisa mabasa ya lufoyi lakukhulupirika la Yahova, mabasa yakutumbiza Yahova, thangwe ra bzinthu bzense bzomwe iye adaticitira, bzinthu bzizinji bzabwino bzomwe Yahova adacitira nyumba ya Jirayeri, ndipo iye adacita bzimwebzi thangwe ra nsisi pabodzi na lufoyi lace likulu lakukhulupirika. 8 Iye adalewa kuti: “Kulewa cadidi iwo ni wanthu wangu, wana omwe an’dzacita lini bzinthu bzakusaya kukhulupirika.” Tenepo, iye adakhala Mpulumusi wawo. 9 Pomwe iwo akhabonera m’matsautso yawo, iye akhabonerambo. Ndipo mtumiki omwe akhadawatumizira adawapulumusa. Thangwe ra lufoyi na nsisi zace, iye adawalombola; ndipo adawalamusa na kuwanyamula nsiku zense zakalezo.

^ ndi. 6 Yahova adalatiza kuti akhabvera nsisi atumiki wace winango wakukhulupirika omwe akhana thupo na mantha. Kumbukirani bza nkhani ya Ana (1 Samuweri 1:10-20), Eliya (1 Wamambo 19:1-18), na Ebedi-meleki (Jeremiya 38:7-13; 39:15-18).

^ ndi. 12 Juwau 11:32 Pomwe Mariya adafika komwe kukhana Jezu acimuwona, iye adamugodamira m’minyendo mwace, acimuuza kuti: “Mbuya, ‘bzingadakhala kuti mukhali kuno, m’bale wangu angadafa lini.” 33 Pomwe Jezu adamuwona ankulira na Ajuda omwe adabwera naye ankulirambo, iye adabuula ndipo adawawidwa mu mtima. 34 Ndipo adabvunza kuti: “Kodi mwamuikha kuponi?” Iwo adamutawira kuti: “Mbuya, bwerani mudzawone.” 35 Jezu adagwesa misozi.

^ ndi. 14 Wayefezo 5:1 Tenepo, khalani anyakutewezera Mulungu ninga wana wakufunidwa, 2 pitirizani kufamba mu lufoyi, ninga momwe Kristu adatifunira. Iye adabzipereka yekha thangwe ra ifepano, ninga Mphaso ndipo ninga nsembe yakununtcira kuna Mulungu.

^ ndi. 69 BZOMWE BZINKUCITIKA PA CITHUNZI-THUNZI: Mitsonkhano yomwe ikucitikira pa Nyumba za Umambo inkupereka mipata mizinji yakulatizira lufoyi kwa winango. Tikuwona (1) mkulu wa gwere akuceza mwakudeka mtima na mpalizi omwe ni tswaka pabodzi na mai wace, (2) pai pabodzi na mwana wace wacikazi ankuthandiza mpfumakazi inango yacikulire kupakira kandere-ndere, ndipo (3) akulu awiri wa gwere ankutetekera mwatceru pomwe mpfumakazi inango inkuwafotokozera mabvuto yace.