1. Faandi mbei u ta fii bunu te u dë makandi ku sëmbë di ta fii ku u, söseei di ta booko de hedi ku u, te u luku di soni di sikifi a 1 Petuisi 3:8?

U TA fii bunu te u dë ku sëmbë di ta lei taa de ta fii ku u, söseei di ta booko de hedi ku u. Dee lö sëmbë aki ta mbei möiti u de ko sabi unfa u ta pakisei, söseei de ta mbei möiti u de ko sabi unfa u ta fii. De ta fusutan andi u abi fanöudu, nöö de ta heepi u aluwasi wa bi hakisi de seei. U lobi te sëmbë ta lei taa de ta „fii ku” * u.​—Lesi 1 Petuisi 3:8.

2. Faandi mbei a dë fanöudu fuu lei taa u ta fii ku wotowan?

² U di u da Keesitu sëmbë mbei hii u tuu kë lei taa u ta fii ku wotowan. Ma so juu a sa ta taanga da u fuu du di soni aki. Faandi mbei u taki sö? Wë wan u dee soni mbei u taki sö, hën da u di u da zöndu libisëmbë (Lom. 3:23). Fëën mbei u musu ta mbei taanga möiti fuu sa ta pakisei wotowan. Di fasi fa de kiija so fuu, nasö dee soni dee pasa a di libi fuu, ta mbei a ta taanga da u fuu lei taa u ta fii ku wotowan. Boiti di dë, a sa pasa taa u ko ta tja useei kumafa dee sëmbë ka u ta dë, ta tja deseei. A dee lasiti daka u di goonliba aki, sömëni sëmbë an ta hoi wotowan a pakisei. Ma de ta lobi „de seei nöö” (2 Tim. 3:1, 2). Andi sa heepi u fu an taanga da u sö möön fuu lei taa u ta fii ku wotowan?

3. (a) Unfa u sa möön lei taa u ta fii ku wotowan? (b) Fuun soni woo taki a di woto aki?

³ U sa ko ta möön lei taa u ta fii da wotowan te u ta djeesi Jehovah Gadu, ku di Womi Mii fëën Jesosi Keesitu. Jehovah  da wan Gadu di lobi sëmbë, nöö hën da di sëmbë di u sa möön djeesi a di lei di u musu lei taa u ta booko u hedi ku wotowan (1 Joh. 4:8). Jesosi bi ta djeesi hën Tata finifini a dee fasi dee a abi (Joh. 14:9). Di Jesosi bi dë a goonliba aki, hën a bi lei unfa wan libisëmbë bi sa lei taa a ta fii ku wotowan. A di woto aki woo taki u di fasi fa Jehovah ku Jesosi bi lei taa de ta fii ku wotowan. Baka di dë, woo luku unfa u sa djeesi de.

4. Unfa di soni di sikifi a Jesaaja 63:7-9 ta lei taa Jehovah ta booko hën hedi ku di fasi fa dee dinima fëën ta fii?

⁴ Di Bëibel ta lei u taa Jehovah ta booko hën hedi ku di fasi fa dee dinima fëën ta fii. Luku unfa Jehovah bi fii di dee Isaëli sëmbë bi tja sömëni fuka. Di Wöutu u Gadu ta taki taa: „Te de bi dë ku fuka, nöö hënseei bi ta dë ku fuka tu.” (Lesi Jesaaja 63:7-9.) Bakaten, Jehovah bi mbei di tjabukama de kai Sakalia piki dee sëmbë fëën taa te sëmbë ta du ku de, nöö a dë kuma de ta du ku ën tu. Jehovah bi piki dee dinima fëën taa: „Di sëmbë di panjan unu, panjan di wojo mii u mi” (Sak. 2:8). Di soni aki ta lei u tuutuu unfa Jehovah ta booko hën hedi ku dee sëmbë fëën tjika!

5. Konda unfa Jehovah bi du soni u puu dee dinima fëën a fuka.

⁵ Na fii nöö Jehovah ta fii ku dee dinima fëën nöö a kaba. Ma a ta du wan soni u heepi de tu. Di dee Isaëli sëmbë bi dë saafu a Egepiti, nöö Jehovah bi ta fusutan unfa de ta fii, söseei a bi kë du wan soni u puu de a di fuka di de bi ta tja. Jehovah bi piki Mosesi taa: „Mi si unfa dee sëmbë u mi ta tja sitaafu a Egepiti, nöö mi jei fa de ta bai ta suku heepi . . . Mi sabi unfa de ta tja sitaafu tjika. Mi o go puu de a dee Egepiti sëmbë maun” (Ëki. 3:7, 8). U di Jehovah bi lobi dee sëmbë fëën mbei a bi puu de a katibo. Höndöhöndö jaa baka di dë, di dee Isaëli sëmbë bi dë a di Paamusi Köndë, hën wanlö felantima u de bi ko u feti ku de. Andi Jehovah du? Wë a „bi ta tjubi dee sëmbë fëën da dee felantima u de. Te dee sëmbë bi ta djëmë u di wotowan bi ta du ku de, söseei di de bi ta libi hogi ku de, nöö a bi ta hati Gadu”. U di Jehovah bi ta fii ku dee sëmbë fëën, mbei a heepi de. A bi manda wanlö kuutuma  u puu dee Isaëli sëmbë a dee felantima u de maun.​—Kuutm. 2:16, 18

6. Konda unfa Jehovah be lei taa a ta fii da wan sëmbë di an bi ta si soni a di soifi fasi.

⁶ Jehovah ta booko hën hedi ku di fasi fa dee sëmbë fëën ta fii, aluwasi de an ta si soni a di soifi fasi. Luku di woto u Jona. Gadu bi manda di tjabukama aki faa go tja wan kuutu bosikopu go da dee sëmbë u Ninifei. Di de bi tjali u dee soni di de bi ta du, hën Gadu an kii de möön. Ma Jona an bi wai ku di soni aki. „Hati fëën boonu gaanfa seei”, u di di tjabukama woto di a bi konda an bi pasa tuutuu. Ma Jehovah bi abi pasensi ku Jona, nöö a bi heepi ën faa tooka di fasi fa a bi ta pakisei (Jona 3:10–4:11). Baka wan pisiten, Jona bi ko fusutan andi Jehovah bi ta lei ën, nöö Jehovah bi mbei a sikifi di buku Jona fuu sa feni wini fëën.​—Lom. 15:4 *

7. Fuun soni u sa dë seiki te u luku di fasi fa Jehovah ta libi ku dee dinima fëën?

⁷ Di fasi fa Jehovah bi libi ku dee sëmbë fëën, ta lei u taa a ta fii ku dee dinima fëën. A sabi unfa hiniwan fuu ta tja fuka. Jehovah „wanwan tö sabi libisëmbë hati” (2 Klon. 6:30). A sabi andi u ta pakisei, unfa u ta fii, söseei a sabi andi u sa du ku andi wa sa du. Nöö ’an o disa u u soni musu wini u’ (1 Kol. 10:13). Di soni di Jehovah paamusi u aki, ta da u taanga seei!

8-10. Andi da wantu soni di bi musu u heepi Jesosi faa bi sa lei taa a ta booko hën hedi ku wotowan?

⁸ Di Jesosi bi dë a goonliba aki, a bi lei taa a ta booko hën hedi ku wotowan. U sa taki taa wantu soni bi dë di bi ta heepi Jesosi faa bi sa ta lei taa a ta booko hën hedi ku wotowan. Woo taki u dii soni. Di fosu soni, hën da Jesosi bi ta djeesi hën Tata a dee fasi dee a abi. Jesosi bi lo’ sëmbë leti kumafa hën Tata lobi libisëmbë. Hii fa a bi ta wai ku hii dee soni dee a bi heepi Jehovah mbei, tökuseei „a bi lobi libisëmbë gaanfa seei” (Nöng. 8:31). U di Jesosi lobi libisëmbë, mbei a bi ta booko hën hedi ku di fasi fa de ta fii.

⁹ Di u tu soni, hën da Jesosi bi sa sabi andi dë a wan sëmbë hati. A bi sa sabi faandi mbei wan sëmbë ta du wan soni, söseei a bi sa sabi unfa a ta fii (Mat. 9:4; Joh. 13:10, 11). U di Jesosi bi ta booko hën hedi ku wotowan, mbei a bi ta si taa de bi lasi hati, nöö a bi ta da de kötöhati.​—Jes. 61:1, 2; Luk. 4:17-21.

¹⁰ Di u dii soni, hën da so u dee fuka dee bi ta miti wotowan, bi ta miti Jesosi tu. Jesosi bi kiija a wan wosudendu ka de an bi gudu. U di Jesosi bi ta wooko makandi ku Josëfu, di tata di kiijëën, mbei a bi lei u wooko taanga (Mat. 13:55; Maik. 6:3). A ta djei kuma Josëfu bi dëdë kaa ufö Jesosi kaba di diniwooko fëën a goonliba aki. Fëën mbei a kan taa Jesosi seei bi fii di pen di sëmbë ta fii te sëmbë u de dëdë. Jesosi bi sabi tu andi a kë taki u libi a wan wosu dendu ka sëmbë an abi di wan seei biibi (Joh. 7:5). Hii dee soni aki, ku woto soni jeti, bi o sa heepi Jesosi faa ko sabi andi ta miti wotowan, söseei faa ko sabi unfa de ta fii.

11. Na un ten a bi ta dë gbelingbelin u si taa Jesosi bi ta booko hën hedi ku wotowan? (Luku di peentje u di kafiti.)

¹¹ A bi ta dë u si taa Jesosi bi ta booko hën hedi ku wotowan, möönmöön te a bi ta du dee foombo wooko fëën. Jesosi an bi ta du dee foombo wooko dë, u di a bi musu u du de. Ma te fuka bi ta miti sëmbë, nöö „tjali u de” bi ta kisi ën (Mat. 20:29-34; Maik. 1:40-42). Pakisei unfa Jesosi bi musu u ta fii, di a bi puu wan bookowojoma a wanlö hia sëmbë dendu,  hën a kulëën, nasö di a bi weki di womi mii u wan mujëë ko a libi baka. Di mujëë aki manu bi dëdë (Maik. 7:32-35; Luk. 7:12-15). Jesosi bi ta fii ku dee sëmbë aki, nöö a bi kë heepi de.

12. Unfa Jesosi bi lei taa a ta fii ku Maita ku Malia, te u luku di soni di sikifi a Johanisi 11:32-35?

¹² Jesosi bi lei taa a ta fii ku Maita ku Malia. Di a bi si unfa de bi ta këë u di di baaa u de de kai Lazalosi bi dëdë, hën „wata [bi] pasa a Masa Jesosi wojo.” (Lesi Johanisi 11:32-35.) Jesosi an bi ta këë u di an bi o sa dë makandi ku di mati fëën möön. Biga a bi sabi taa a bi o weki Lazalosi ko a libi baka. Ma Jesosi bi këë u di a bi fusutan unfa di soni aki bi sa hati Maita ku Malia tjika.

13. Faandi mbei a ta da u taanga te u ko sabi taa Jesosi ta fii ku sëmbë?

¹³ Te u ta si unfa Jesosi bi ta lei taa a ta fii ku sëmbë, nöö a ta da u taanga seei. A dë sö tuu taa u da zöndu libisëmbë. Wa dë kumafa Jesosi bi dë. Ma u sa lei taa u lobi di fasi fa a bi ta libi ku wotowan (1 Pet. 1:8). Di sabi di u sabi taa a dë Könu ta tii a di Könuköndë u Gadu, ta da u taanga seei. Abiti möön a o puu hii dee fuka dee ta miti sëmbë a goonliba aki. U di Jesosi bi libi a goonliba aki tu, mbei hën da di möön bunu sëmbë di sa puu libisëmbë a dee fuka di de abi u di Saatan ta tii di goonliba aki. U sa taki taa wan gaan bunu u feni u di u abi wan Tiima di ta „fii ku u te wan soni taanga da u poi fuu musu du.”​—Heb. 2:17, 18; 4:15, 16.

14. Andi u ta dë kabakaba u du, te u luku di soni di sikifi a Efeise 5:1, 2?

¹⁴ Te u ta pakisei di fasi fa Jehovah ku Jesosi bi lei taa de ta fii ku wotowan, nöö useei ta kë lei möön gaanfa taa u ta fii ku wotowan tu. (Lesi Efeise 5:1, 2.) Wa sa sabi andi dë a sëmbë hati kuma Jehovah ku Jesosi. Ma tökuseei u sa mbei möiti fuu ko sabi unfa wotowan ta fii, söseei u ko sabi andi de abi fanöudu (2 Kol. 11:29). Hii fa dee sëmbë u di goonliba aki lo’ u pakisei deseei nöö, tökuseei u ta mbei möiti fu wa ’ta mëni [fuu] wanwan soni nöö a kaba, ma hibiwan [fuu] ta mëni soni u di otowan fëën tu.’​—Fil. 2:4.

15. Ambë musu ta lei möön gaanfa taa a ta fii ku wotowan?

¹⁵ Möön gaanfa dee gaanwomi u kemeente musu ta lei taa de ta fii ku wotowan. De sabi taa Gadu o kuutu de u di fasi fa de bi luku dee sëmbë fëën (Heb. 13:17). Ee dee gaanwomi kë heepi dee baaa ku dee sisa u de, nöö de musu ta lei taa de ta fii ku de. Unfa dee gaanwomi sa lei taa de ta fii ku wotowan?

16. Andi wan gaanwomi di ta fii da wotowan ta du, nöö faandi mbei di soni aki dë fanöudu?

¹⁶ Wan gaanwomi di ta fii da wotowan, ta dë makandi ku dee baaa ku dee sisa fëën. A ta hakisi de unfa a nango ku de, söseei a ta haika de ku pasensi. Di soni dë dë fanöudu, möönmöön te wan baaa nasö wan sisa kë konda dee soni dee ta möön ën, ma a ta taanga dëën faa du ën (Nöng. 20:5). Te wan gaanwomi ta tei di ten fëën faa du dee soni aki, nöö hën ku dee baaa ku dee sisa ta möön futoou deseei, de ta möön lobi deseei, nöö de ta dë mati tu.​—Tjab. 20:37.

17. Andi sömëni baaa ku sisa ta taki taa de möön lobi a wan gaanwomi?

¹⁷ Sömëni baaa ku sisa ta taki taa di fasi di de möön lobi a wan gaanwomi, hën da te di gaanwomi ta fii ku wotowan. Faandi mbei? Wan sisa de kai Adelaide ta taki taa: „An ta taanga da i fii go fan ku de, biga i sabi taa de o fusutan i.” A bi taki tu taa: „I sa si unfa de ta fii da i tjika te i jei di fasi fa de ta piki te i go fan ku de.” Wan baaa seei bi taki taa: „Mi bi si wata ta pasa a di gaanwomi wojo di mi bi  ta konda di fuka u mi dëën. Ma o fëëkëtë di soni aki nöiti.”​—Lom. 12:15.

18. Unfa u sa ko ta lei taa u ta fii ku wotowan?

¹⁸ An dë u taki taa na dee gaanwomi wanwan musu lei taa de ta fii ku wotowan. Hii u tuu musu ko abi di fasi dë. Unfa u sa ko abi ën? Mbei möiti fii ko sabi dee fuka di dee sëmbë fii wosudendu, nasö dee sëmbë u di kemeente fii abi. Lei taa i ta booko i hedi ku dee njönkuwan, dee sëmbë dee dë ku suwaki, dee sëmbë dee ko gaandi kaa, ku dee sëmbë dee sëmbë u de dëdë. Hakisi de unfa a nango ku de. Haika bunu te de ta konda da i unfa de ta fii. Lei de taa i ta fusutan andi ta miti de. Piki de taa i dë kabakaba u heepi de. Te u ta du di soni aki, nöö u ta lei taa u lobi de tuutuu.​—1 Joh. 3:18.

19. Faandi mbei u musu sa dë kabakaba u fiti useei te u kë heepi wotowan?

¹⁹ U musu ko dë wan sëmbë di dë kabakaba u fiti hënseei ee u kë heepi wotowan. Faandi mbei u taki sö? Wë biga sëmbë sa du soni a peipei fasi te fuka ta miti de. So sëmbë ta dë kabakaba u fan, ma wotowan an ta kë fan. Fëën mbei hii fa u kë heepi wan sëmbë, tökuseei u musu ta köni fu wa hakisi ën soni di sa mbei a fii wan fasi (1 Tes. 4:11). Ma aluwasi so sëmbë ta fan te u hakisi de soni, tökuseei a kan taa dee soni di de ta taki an ta kai ku u. U musu hoi a pakisei taa sö de ta fii. Fëën mbei wa kë biinga u taki soni hesi poi, ma u kë dë kabakaba u haika.​—Mat. 7:1; Jak. 1:19.

20. Andi woo luku a di woto di ta ko?

²⁰ A dë sö tuu taa u musu lei taa u ta fii ku dee baaa ku dee sisa u di kemeente, ma tökuseei u kë lei taa u ta fii ku wotowan a di peleikiwooko tu. Unfa u sa lei taa u abi di fasi aki te u ta heepi sëmbë u de ko dë bakama u Jesosi? Wë woo taki u di soni dë a di woto di ta ko.