Skip to content

Skip to table of contents

CIBALO CAKWIIYA 12

Amubikkile Maano Kujatikizya Mbobalimvwa Bamwi

Amubikkile Maano Kujatikizya Mbobalimvwa Bamwi

“Nyoonse . . . amweetelelane.”—1PET. 3:8.

LWIIMBO 90 Amukulwaizyanye

IZILI MUCIBALO *

1. Kweelana alugwalo lwa 1 Petro 3:8, nkaambo nzi ncotukkomana kuba akati kabantu ibabikkila maano kujatikizya mbotulimvwa alimwi abukkale bwesu?

TULAKKOMANA kuba akati kabantu ibabikkila maano kujatikizya mbotulimvwa alimwi abukkale bwesu. Balasoleka kulibikka mubukkale bwesu, nkokuti kuzyiba nzyotuyeeya alimwi ambotulimvwa. Balazyiba nzyotuyandika alimwi akutugwasya katutanalomba lugwasyo. Tulabalumba kapati bantu ibatondezya ‘lweetelelo’ * kulindiswe.—Amubale 1 Petro 3:8.

2. Nkaambo nzi ncotuyandika kubeleka canguzu kutondezya lweetelelo?

2 Mbuli Banakristo, toonse tuyanda kutondezya lweetelelo, naa kubikkila maano. Pele mubwini, talili lyoonse nocili cuuba-uba kucita boobo. Nkaambo nzi? Kaambo kakusaanguna nkakuti tatulondokede. (Rom. 3:23) Ncizyalwa buya kubikkila maano kuzintu nzyotuyanda tobeni. Aboobo tweelede kubeleka canguzu kutegwa katubabikkila maano bamwi. Kabili nkakuti tobamwi cilakonzya kutukatazya kutondezya lweetelelo ambweni akaambo kambotwakakomezyegwa naa akaambo kazintu zyakatucitikila aciindi cimwi mubuumi. Kamamanino nkakuti ambweni tulanyonganizyigwa abube bwabantu batuzingulukide. Mumazuba aano aamamanino, bantu banji tababikkili maano kujatikizya mbobalimvwa bamwi. Muciindi caboobo, ‘balaliyanda.’ (2Tim. 3:1, 2) Ncinzi cikonzya kutugwasya kulwana buyumuyumu oobu ibutupa kuti kacituyumina kubikkila maano kujatikizya mbobalimvwa bamwi?

3. (a) Mbuti mbotukonzya kuyaambele mukutondezya lweetelelo? (b) Ncinzi ncotutiilange-lange mucibalo eeci?

3 Tulakonzya kuyaambele mukutondezya lweetelelo kwiinda mukwiiya Jehova Leza alimwi a Mwanaakwe, Jesu Kristo. Jehova ngu Leza siluyando, alimwi ulapa cikozyanyo ciinda kubota kujatikizya kubabikkila maano bamwi. (1Joh. 4:8) Jesu wakabwiiya cakulondoka bube bwa Bausyi. (Joh. 14:9) Ciindi naakali anyika, wakatondezya muntu mbwakonzya kutondezya luzyalo. Mucibalo eeci, cakusaanguna tulanga-langa Jehova alimwi a Jesu mbobatondezya kubikkila maano kujatikizya mbobalimvwa bamwi. Mpoonya tulalanga-langa mbotukonzya kwiiya cikozyanyo cabo.

CIKOZYANYO CA JEHOVA ICIJATIKIZYA MBWABABIKKILA MAANO BAMWI

4. Mbuti lugwalo lwa Isaya 63:7-9 mbolutondezya kuti Jehova ulabikkila maano kujatikizya mbobalimvwa babelesi bakwe?

4 Bbaibbele liyiisya kuti Jehova ulabikkila maano kujatikizya mbobalimvwa babelesi bakwe. Mucikozyanyo, amubone Jehova mbwaakalimvwa ciindi bana Israyeli bansiku nobakasikilwa masunko. Jwi lya Leza lyaamba kuti, “Mumapenzi aabo oonse wakali kupenga mumoyo awalo.” (Amubale Isaya 63:7-9.) Nokwakainda ciindi, kwiinda mumusinsimi Zekariya, Jehova wakaamba kuti ciindi bantu bakwe nobateendelezyegwi kabotu, cili mbuli kuti walo nguuteendelezyegwi kabotu. Jehova wakaambila babelesi bakwe kuti: “Kufwumbwa uumuguma nywebo uguma mboni yaliso lyangu.” (Zek. 2:8) Eelo kaka eeyi ninzila mbotu kapati yakutondezya mbwababikkila maano bantu bakwe Jehova!

Akaambo kalweetelelo Jehova wakabaangununa bana Israyeli kuzwa mubuzike ku Egepita (Amubone muncali 5)

5. Amupe cikozyanyo icitondezya mbwaakabweza ntaamu Jehova kugwasya babelesi bakwe ibakali kupenga.

5 Jehova tagoleli buyo aakubafwida luzyalo babelesi bakwe ibali mumapenzi. Ulabweza ntaamu kutegwa abagwasye. Mucikozyanyo, ciindi bana Israyeli nobakali kupenga kabali bazike mu Egepita, Jehova wakakumvwa kupenga kwabo alimwi wakabagwasya. Jehova wakaambila Musa kuti: “Masimpe ndaabona mapenzi aabantu bangu . . . , alimwi ndakumvwa kulila kwabo . . . Ndilaazyi kabotu mapenzi aabo. Ndilaseluka kuyoobavwuna kumaanza aabana Egepita.” (Kul. 3:7, 8) Akaambo kakuti Jehova wakabafwida luzyalo bantu bakwe, wakabaangununa kuzwa mubuzike. Nokwakainda myaanda yamyaka, mu Nyika Yakasyomezyedwe, bana Israyeli bakalwanwa abasinkondonyina. Ino Jehova wakacita buti? “Wakali kubafwida luse akaambo kakutongela kwabo ikwakaletwa abaabo ibakali kubapenzya akubadyaaminina.” Mbubwenya buyo, lweetelelo lwakapa kuti Jehova abagwasye bantu bakwe. Wakatuma babetesi kuvwuna bana Israyeli kuli basinkondonyina.—Bab. 2:16, 18.

6. Amupe cikozyanyo icitondezya Jehova mbwaakabikkila maano kujatikizya mbwaakali kulimvwa muntu umwi ooyo iwatakali kuyeeya kabotu.

6 Jehova ulabikkila maano kujatikizya mbobalimvwa bantu bakwe, noliba leelyo kuyeeya kwabo nokutaluzi. Amubone cikozyanyo ca Jona. Leza wakatuma musinsimi ooyu kuyookambauka mulumbe walubeta kubana Nineve. Ciindi nobakeempwa, Leza wakasala kutabanyonyoona. Nokuba boobo, Jona tanaakakkomana kujatikizya kusala ooku. “Wakanyema kapati” akaambo kakuti businsimi bwakwe bwakunyonyoonwa kwa Nineve tiibwakazuzikizyigwa. Pele Jehova wakamukkazikila moyo Jona alimwi akumugwasya kucinca mbwaakali kuyeeya. (Jon. 3:10–4:11) Mukuya kwaciindi, Jona wakakabona kaambo, mane buya wakabelesyegwa a Jehova kulemba makani aaya kutegwa tugwasyigwe.—Rom. 15:4. *

7. Ino tuba alusyomo nzi ciindi notubona mbwabeendelezya babelesi bakwe Jehova?

7 Mbwabeendelezya bantu bakwe Jehova citupa lusyomo lwakuti ulijisi lweetelelo kubabelesi bakwe. Ulikuzyi kucisa alimwi akupenga kwaumwi aumwi wesu. Jehova ‘uliizyi kabotu myoyo yabantu.’ (2Mak. 6:30) Ulizyi nzyotuyeeya, mbotulimvwa alimwi akulezya kwesu. Alimwi ‘takatulekeli kuti tusunkwe kwiinda nguzu zyesu pe.’ (1Kor. 10:13) Eelo kaka cilaumbulizya kapati cisyomezyo eeci!

CIKOZYANYO CA JESU ICIJATIKIZYA MBWABABIKKILA MAANO BAMWI

8-10. Ntwaambo nzi itwakamugwasya Jesu kubabikkila maano bamwi?

8 Ciindi naakali anyika kali muntu, Jesu wakali kubabikkila maano kapati bamwi. Kuli twaambo totatwe itwakamugwasya Jesu kutegwa kababikkila maano bamwi. Kakusaanguna, mbubwenya mbokwaambwa kale, Jesu wakabutondezya kabotu-kabotu bube bwa Bausyi bakujulu. Mbubwenya mbuli Bausyi, Jesu wakali kubayanda bantu. Nokuba kuti wakakkomana kapati azintu zyoonse nzyaakagwasyilizya Jehova kupanga, Jesu ‘wakali kubayanda kapati bana babantu.’ (Tus. 8:31) Luyando lwakapa kuti Jesu kabikkila maano kujatikizya mbobalimvwa bamwi.

9 Kabili, mbubwenya mbuli Jehova, Jesu ulakonzya kuzyiba izili mumyoyo yabantu. Ulakonzya kuzyiba makanze ngobajisi bantu alimwi ambobalimvwa. (Mt. 9:4; Joh. 13:10, 11) Aboobo ciindi Jesu naakabona kuti bantu balityompedwe mumoyo, wakababikkila maano alimwi akubaumbulizya.—Is. 61:1, 2; Lk. 4:17-21.

10 Katatu, Jesu lwakwe kumugama wakapenga mbubwenya mbobakali kupenga bantu bamwi. Mucikozyanyo, kweelede kuti wakakomenena mumukwasyi mobakali bacete. Akaambo kakuti wakali kubeleka abausyi ibakamukomezya ba Josefa, Jesu wakaiya kubeleka mulimo wakumubili muyumu. (Mt. 13:55; Mk. 6:3) Alimwi kulibonya kuti Josefa wakalifwide kale Jesu katanatalika mulimo wakwe. Aboobo kweelede kuti Jesu wakacimvwa mbocicisa kufwidwa muyandwa. Alimwi wakalizyi mbocibede kuba abanamukwasyi ibatakali kusyoma nzyasyoma. (Joh. 7:5) Zintu zili boobu alimwi azimwi zyakamugwasya Jesu kumvwisya buyumuyumu alimwi ambobakali kulimvwa bantu ibatakali kubikkilwa maano.

Kali kulamfwu ankamu, calweetelelo Jesu waponya mwaalumi musinkematwi (Amubone muncali 11)

11. Ndilili kubikkila maano kwa Jesu nokwakalibonya kapati? Amupandulule. (Amubone cifwanikiso icili aacivwumbyo.)

11 Kubikkila maano kwa Jesu kubantu kwakalibonya ikapati ciindi naakacita maleele. Jesu tanaakacita maleele cakwiinzya buyo mulawo. ‘Wakeetezyegwa’ akaambo kabaabo ibakali mumapenzi. (Mt. 20:29-34; Mk. 1:40-42) Mucikozyanyo, amweezyeezye buyo mbwaakalimvwide Jesu ciindi naakatola mwaalumi musinkematwi ambali kuzwa munkamu kutegwa amuponye naa ciindi naakali kubusya mwana wamukamufwu simuzyalwaalikke. (Mk. 7:32-35; Lk. 7:12-15) Jesu wakabeetelela bantu aabo alimwi wakaliyandide kubagwasya.

12. Mbuti lugwalo lwa Johane 11:32-35 mbolutondezya lweetelelo lwa Jesu kuli Marta alimwi a Mariya?

12 Jesu wakatondezya lweetelelo kuli Marta alimwi a Mariya. Ciindi naakabona mbobakauside akaambo kakufwidwa munyina, Lazaro, “Jesu yakamweenda misozi.” (Amubale Johane 11:32-35.) Tanaakalila akaambo kakusweekelwa mulongwe wakwe. Kayi, wakalizyi kuti ulamubusya Lazaro. Muciindi caboobo, Jesu wakalila nkaambo wakalizyi mbobakapengede mumyoyo balongwe bakwe akaambo kalufwu lwa Lazaro.

13. Nkaambo nzi ncocitukulwaizya kuzyiba kuti Jesu ulaalweetelelo kubantu?

13 Cilatukulwaizya kapati kuzyiba kuti Jesu wakali kubeetelela bantu. Nokuba boobo, swebo tatulondokede mbuli nguwe. Aboobo, tulamuyanda akaambo kakuti wakali kubeendelezya calubomba bantu. (1Pet. 1:8) Alimwi tulakulwaizyigwa kuzyiba kuti lino ulalela kali Mwami wa Bwami bwa Leza. Lino-lino, uyakubugwisya bubi boonse. Akaambo kakuti Jesu wakapona anyika kali muntu, uleelela kapati kugwasya bantu kwaanguluka kukucisa alimwi akupenga ikwakaletwa abweendelezi bwa Saatani. Masimpe, tulilelekedwe kuba a Mweendelezi uukonzya “kutweetelela mukubula nguzu kwesu.”—Heb. 2:17, 18; 4:15, 16.

AMWIIYE CIKOZYANYO CA JEHOVA ALIMWI A JESU

14. Kweelana alugwalo lwa Baefeso 5:1, 2, ino ncinzi ncotukulwaizyigwa kucita?

14 Ciindi notuyeeya cikozyanyo ca Jehova alimwi a Jesu, tulakulwaizyigwa kubeetelela bamwi. (Amubale Baefeso 5:1, 2.) Tatukonzyi kuzyiba izili mumyoyo yabamwi mbuli mbabo. Nokuba boobo, tulakonzya kusoleka kumvwisya mbobalimvwa bamwi alimwi anzyobayandika. (2Kor. 11:29) Mukwiimpana abantu baliyanda ibatuzingulukide, tulasolekesya ‘kutabikkila buyo maano kuzintu nzyotuyanda swebo, pele akuzintu nzyobayanda bamwi.’—Flp. 2:4.

(Amubone muncali 15-19) *

15. Mbaani kwaambisya ibeelede kutondezya lweetelelo?

15 Kwaambisya baalu bambungano beelede kutondezya lweetelelo. Bayoolyaambilila kuli Jehova kweelana ambobazilanganya mbelele zyakwe. (Heb. 13:17) Kutegwa bagwasye bakombinyina, baalu beelede kuba alweetelelo. Mbuti baalu mbobakonzya kutondezya lweetelelo?

16. Ino ncinzi ncayelede kucita mwaalu silweetelelo, alimwi nkaambo nzi ncociyandika kapati kucita boobo?

16 Mwaalu silweetelelo ulajana ciindi cakuba abakwesu alimwi abacizyi Banakristo. Ulabuzya mibuzyo mpoonya akuswiililisya cakukkazika moyo. Eeci cilayandika kapati ikuti umwi wambelele eezyi kayanda kwaamba mbwalimvwa pele kacimukatazya kwaambaula. (Tus. 20:5) Ciindi mwaalu najana ciindi cakuba amukwesu cakuliyandila, cilongwe cabo cilayuma.—Mil. 20:37.

17. Mbube nzi bakwesu alimwi abacizyi banji mbobaamba kuti bulayandika kapati kubaalu? Amupe cikozyanyo.

17 Bakwesu alimwi abacizyi banji baamba kuti lweetelelo mbube buyandika kapati baalu mbobeelede kuba ambubo. Nkaambo nzi? Ba Adelaide bakaamba kuti, “Cilauba-uba kwaambaula ambabo, nkaambo inga ulizyi kuti balamvwisya nzyoamba.” Bakayungizya kuti, “Ulakonzya kuzyiba kuti balaalweetelelo kwiinda mubwiinguzi bwabo ciindi noambaula ambabo.” Mukwesu uutondezya kulumba akaambo kambwaakamweendelezya mwaalu umwi wakaamba kuti, “Ndakabona misozi mumeso aamwaalu umwi ciindi nondakali kumwaambila kujatikizya bukkale bwangu. Ndinoociyeeya lyoonse eeci.”—Rom. 12:15.

18. Mbuti mbotukonzya kubatondezya lweetelelo bamwi?

18 Bwini mbwakuti, tabali buyo baalu balikke ibeelede kutondezya lweetelelo. Toonse tulakonzya kuba abube oobu. Mubuti? Tweelede kusoleka kumvwisya buyumuyumu mbobajisi banamukwasyi alimwi abasyomima. Atutondezye kuti tulababikkila maano bakubusi ibali mumbungano, baciswa, bacembeede alimwi abaabo ibakafwidwa bayandwa babo. Atubabuzye kutegwa tuzyibe mbobapona. Tweelede kuswiililisya ciindi nobatwaambila kujatikizya mbobalimvwa. Atutondezye kuti tulabumvwisya kapati bukkale bwabo. Atulyaabe kubagwasya munzila iili yoonse njotukonzya. Ciindi notucita boobu, tutondezya luyando lwini-lwini.—1Joh. 3:18.

19. Nkaambo nzi ncotweelede kuba bantu banyoneka ciindi notusoleka kugwasya bamwi?

19 Tweelede kuba bantu banyoneka ciindi notusoleka kugwasya bamwi. Nkaambo nzi? Akaambo kakuti bantu balaindana mbobalimvwa ciindi nobali mumapenzi. Bamwi balaanguluka kwaamba mapenzi ngobajisi, pele bamwi tabaanguluki. Aboobo nokuba kuti tulayanda kugwasya, tatweelede kubuzya mibuzyo iikonzya kubamvwisya nsoni. (1Tes. 4:11) Noliba leelyo bamwi nobaanguluka kutwaambila mbobalimvwa, talili lyoonse notukonzya kuzumina nzyobaamba. Pele tweelede kuzyiba kuti oobo mbombubo balo mbobalimvwa. Tweelede kufwambaana kuswiilila alimwi akumuka kwaambaula.—Mt. 7:1; Jak. 1:19.

20. Ncinzi ncotuyoolanga-langa mucibalo citobela?

20 Kunze buyo lyakutondezya lweetelelo mumbungano, tuyanda kubutondezya bube oobu bubotu mumulimo wesu. Mbuti mbotukonzya kutondezya lweetelelo ciindi notugwasya bantu kuba basikwiiya? Tuyookalanga-langa kaambo aaka mucibalo citobela.

LWIIMBO 130 Kamulekelelana

^ munc. 5 Jehova alimwi a Jesu balabikkila maano kujatikizya mbobalimvwa bamwi. Mucibalo eeci tulalanga-langa ncotukonzya kwiiya kuzikozyanyo zyabo. Alimwi tulabandika kaambo ncotuyandika kutondezya lweetelelo alimwi ambotukonzya kucita oobo.

^ munc. 1 BUPANDULUZI BWAMABALA: Kutondezya ‘lweetelelo’ caamba kusoleka kumvwisya mbobalimvwa bamwi alimwi akusoleka kulimvwa mbobalimvwa. (Rom. 12:15) Mucibalo eeci, ‘lweetelelo’ alimwi ‘akubikkila maano’ caamba cintu comwe.

^ munc. 6 Jehova alimwi wakabafwida luzyalo bantu bamwi basyomeka aabo ibakatyompedwe naa ibakayoowede. Amuyeeye zibalo zijatikizya Hana (1Sam. 1:10-20), Elija (1Bam. 19:1-18), alimwi a Ebedi-meleki (Jer. 38:7-13; 39:15-18).

^ munc. 65 BUPANDULUZI BWAZIFWANIKISO: Miswaangano ku Ŋanda ya Bwami itupa zyoolwe zyakuyanzana abamwi. Tubona (1) mwaalu uubandika calubomba asikumwaya mukubusi alimwi abanyina, (2) bausyi alimwi amwanaabo bagwasyilizya mucizyi uucembeede kweenda kuya kumootokala, alimwi (3) baalu bobilo balaswiilila cakubikkila maano kumucizyi uuyanda lugwasyo.