1. Hi kuya hi 1 Pedro 3:8, hikuyini hi tsakako hi ku hanya ni vanhu va khatalako hi kutizwa ni kutshamiseka ka hina?

HONTLHENI ha tsaka nguvhu hi ku hanya ni vanhu va khatalako hi kutizwa ka hina ni kutshamiseka ka hina. A vanhu lavo, va zama ku ti veka ka ciyimo ca hina va tlhela va zama ku pola lezvi hi zvi pimisako ni kutizwa ka hina. Va zama ku pola ni lezvi zvi lavekako ka hina va guma va hi vhuna — ka zvikhati zvin’wani, ne na hi nga se va kombela. Ha tsaka nguvhu hi vanhu va kombisako lezvaku va hi “zwela” wusiwana. * — Lera 1 Pedro 3:8.

2. Hikuyini zvi nga lavako ku hi kulula hi n’watseka kasi hi kombisa kuzwela-wusiwana?

² Kota maKristu, hontlheni hi xuva ku kombisa kuzwela-wusiwana. Hambulezvo, a lisine hi ku zvi nga tshuka zvi lava ku hi kulula hi n’watseka kasi hi zvi kota. Hikuyini? A cin’we ca zvigelo hi ku a hi mbhelelangi. (Rom. 3:23) Hikwalaho hi fanele kulwa ni tshamela ga hina ga mabeleko ga ku alakanyela ga hina basi. A cin’wani, hi ku a vokari va hina va fanele kulwa kasi va gondza ku kombisa kuzwela-wusiwana hi kota ya mawundlelwa yabye kutani lezvi va zvi hanyileko. Co gumesa, hi nga tshuka hi thapelwa hi moya wa vanhu va tiko legi hi hanyako ka gona. Masikwini lawa yo gumesa, a kutala ka vanhu a va khatali hi kutizwa ka van’wani. Kanilezvi, va “ti randza wutsumbu”. (2 Tim. 3:1, 2) Zvini zvi nga hi vhunako ku hlula zvikarato lezvi, hi kombisa kukhatala hi kutizwa ka van’wani?

3. a) Hi yihi ndlela ya ku chukwatisa kasi hi zvi kota ku kombisa kuzwela-wusiwana van’wani? b) Zvini hi to wulawula hi zvona ka ndzima leyi?

³ Loku hi pimanyisa Jehovha Nungungulu ni N’wana wakwe Jesu Kristu, zvi nga koteka a ku hi chukwatisa, hi zvi kota ku kombisa kuzwela-wusiwana. Jehovha i Nungungulu wa lirandzo,  niku i hi vekele cikombiso ci nene ca ku kombisa kukhatala hi van’wani. (1 Joh. 4:8) Jesu i pimanyisile wumunhu ga Papayi wakwe hi kumbhelela. (Joh. 14:9) A cikhati a nga hi laha misaveni, i kombile lezvi a munhu a nga kombisisako zvona kukhatala hi van’wani. Ka ndzima leyi, hi ta ranga hi ku wona lezvi Jehovha na Jesu va nga kombisisa zvona kukhatala hi kutizwa ka van’wani, hi guma hi wona ku hi nga ci pimanyisisa kuyini a cikombiso cabye.

4. Isaya 63:7-9 i kombisa kuyini lezvaku Jehovha wa khatala hi kutizwa ka malandza yakwe?

⁴ A Bhibhiliya gi gondzisa lezvaku Jehovha wa khatala hi kutizwa ka malandza yakwe. Hi cikombiso, ehleketa hi lezvi Jehovha a nga ti zwisa zvona a cikhati leci a vaIzrayeli va nga kari va kumana ni zvikarato. A Bhibhiliya gi li: ‘Lomu zvikaratweni zvabye zvontlhe i no karateka zvin’we navo.’ (Lera Isaya 63:7-9.) Hi ndzhako ka cikhati, Jehovha i no wula zvokari hi ku tirisa muphrofeti Zakariya. Lezvi a nga wula zvi komba ku loku a malandza yakwe ma xaniseka, zvi maha ku khwatsi hi yena a xanisekako. I no byela malandza yakwe aku: ‘Loyi a mu khumbako i khumba a ndzololwani ya tihlo ga mina.’ (Zak. 2:8) Hi ngazwa mufananiso wa ntamu wu kombako khwatsi lezvi Jehovha a khatalisako zvona hi vanhu vakwe!

5. Wula makhati yo kari lawa Jehovha a nga wona malandza yakwe na ma xaniseka, a ma vhuna hi ku ma zwela wusiwana.

⁵ Jehovha a ngo ma zwela wusiwana basi a malandza yakwe ma xanisekako. I tlhela a ma vhuna. Hi cikombiso, a cikhati leci a vaIzrayeli va nga kari va xaniseka kota tikhumbi le Gibhite, Jehovha i no zvi zwisisa lezvi va nga xanisekisa zvona, zvi se mu kuca ku a va vhuna. I no byela Mosi aku: ‘Ndzi wonile kuxaniseka ka vanhu va mina . . . ndzi zwile kurila kabye; . . . ndza tiva a hlomulo wabye. Ndzi [ta] relela ku ta va tlhatlhisa mandleni ya vaGibhite.’ (Ekso. 3:7, 8) Jehovha i no va tlhatlhisa wukhumbini hi lezvi a nga va zwela wusiwana. Loku ku hundzile malembe yo tala, a cikhati leci a vaIzrayeli va nga hi le Tikweni ga Citsumbiso, va wa dhumelwa hi valala. Zvini a nga maha Jehovha? I no ‘va zwela wusiwana zvirilweni zvabye, lezvi va nga wa tshekulelwa hi vaxanisi vabye’. Ka makhati lawo kambe, Jehovha i no kuceka ku vhuna vanhu vakwe. I no yimisa valamuli lezvaku va va ponisa ka valala vabye. — Vala. 2:16, 18.

6. Nyika cikombiso ca lezvi Jehovha a nga kombisisa zvona kukhatala hi wokari a kupima kakwe ku nga humile ndleleni.

 ⁶ Jehovha wa khatala hi kutizwa ka vanhu vakwe — hambu loku a kupima kabye ku tshuka ku huma ndleleni. Wona cikombiso ca Jona. Jehovha i no ruma muphrofeti loyi le Ninivha lezvaku aya huwelela mahungu ya kulamula. Laha va nga ti sola, Nungungulu i no zvi wona zvi hi chukwana a ku nga va lovisi. Hambulezvo, Jona a nga xalalangi hi zvona. I no ‘tsan’wa nguvhu, a zangara’ hi lezvi a mahungu yakwe ya kulamula ma nga kala ku tatiseka. Kanilezvi, Jehovha i nova ni lihlazva-mbilu hi Jona, a mu vhuna ku cica kupima kakwe. (Jona 3:10–4:11) Hi kufamba ka cikhati, Jona i no zvi zwisisa lezvi Jehovha a nga kari a mu gondzisa. Jehovha i no guma a mu tirisa lezvaku a tsala matimu lawa kasi ku vhuna hina. — Rom. 15:4. *

7. Lezvi Jehovha a nga mahela vanhu vakwe zvi hi tiyisekisa yini?

⁷ Lezvi Jehovha a nga mahela vanhu vakwe, zvi hi tiyisekisa lezvaku wa va zwela wusiwana lava va mu tirelako. Wa ku tiva a kubayisa loku hi ku zwako, a tlhela a wona tixanisa leti a mun’we ni mun’wani wa hina a kumanako nato. Hakunene, Jehovha wa yi ‘tiva a mbilu ya munhu ni munhu’. (2 Kro. 6:30) Wa zvi zwisisa lezvi zvi nga timbilwini ta hina, lezvi zvi hi xanisako moyeni wa hina, ni lezvi hi nga zvi kotiko. Ahandle ka lezvo, ‘a nga ta hi tsika hi ringiwa a ku hundza a ntamu wa hina’. (1 Kor. 10:13) Lezvo zva hi tiyisa nguvhu.

8-10. Zvini zvi nga vhuna Jesu lezvaku a kombisa kukhatala hi van’wani?

⁸ A cikhati leci Jesu a nga hanya laha misaveni, i wa khatala nguvhu hi van’wani. Lezvi zvi nga mu vhuna, zvilo zvinharu hi wutsongwani ga kona. Kota lezvi hi zvi wonileko, a co sangula hi ku Jesu i gi pimanyisile khwatsi a wumunhu ga Jehovha, a Papayi wakwe wa le tilweni. Jesu i wa va randza vanhu a ku fana ni Papayi wakwe. Hambu lezvi Jesu a nga kari a tsaka hi zvontlhe lezvi a nga vhuna Jehovha lezvaku va zvi maha, a vanhu hi vona a nga kari a va “randza nguvhu”. (Mav. 8:31, NM) A kurandza van’wani zvi kucile Jesu lezvaku a khatala hi kutizwa kabye.

⁹ A ca wumbiri, hi ku Jesu i wa zvi kota ku tiva lezvi zvi nga mbilwini ya munhu — a ku fana na Jehovha. (Mat. 9:4; Joh. 13:10, 11) Hikwalaho, loku Jesu a wona lezvaku a vanhu va tshovekile timbilu, i wa va chavelela hi lezvi a nga khatala hi vona. — Isa. 61:1, 2; Luka 4:17-21.

¹⁰ Ca wunharu, Jesu yenawu i kumene ni zvikarato zvo kari lezvi a vanhu va nga lwisana nazvo. Hi cikombiso, ko khwatsi yenawu i kulele ka ngango wa wusiwana. I gondzile ku maha ntiro wo bindza laha a nga kari a tira na Josefa, a papayi wakwe wa ku mu wundla. (Mat. 13:55; Mar. 6:3) Ko khwatsi Josefa i file Jesu na a nga se mbheta ntiro wakwe laha misaveni. Maku, Jesu i zvi zwile lezvi zvi bayisisako zvona a ku felwa hi munhu u mu randzako. I hanyile ka ngango va nga kholwa zvilo zvo hambana kambe. (Joh. 7:5) Hi kota ya zviyimo lezvi ni zvin’wani a nga hundza hi ka zvona, zvi wa koteka ku a zvi zwisisa zvikarato ni kutizwa ka vanhu.

11. A kukhatala ka Jesu ku wonekile khwatsi a cikhati muni? Tlhamusela. (Wona mufota wa kapa.)

¹¹ A kukhatala ka Jesu ku wonekile khwatsi a cikhati a nga kari a maha zvihlamaliso. Phela Jesu a nga mahangi zvihlamaliso hi ku kurumetwa. I wo va ‘zwela wusiwana’ lava va nga kari va xaniseka. (Mat. 20:29-34; Mar. 1:40-42) Hi cikombiso, hi nga alakanyela lezvi Jesu a nga kari  a ti zwisa zvona a cikhati a nga suka lomu cikari ka vanhu ni wanuna wofa tindleve aya mu hanyisa; kutani lezvi a nga ti zwisa zvona a cikhati a nga vhuxa a n’wana wa mun’we wa wasati a nga felwe hi nuna! (Mar. 7:32-35; Luka 7:12-15) Jesu i vhunile vanhu lavo hi ku va zwela wusiwana.

12. Hi kuya hi Johani 11:32-35, Jesu i kombisile kuyini ku i wa va zwela wusiwana Marta na Mariya?

¹² Laha Jesu a nga wona lezvi Marta na Mariya va nga bayisekisile zvona hi ku felwa hi makabye wabye Lazaru, i no va zwela wusiwana vonawu, “a rila”. (Lera Johani 11:32-35.) A nga rilangi hi ku luza munghana wakwe basi. Phela Jesu i wa zvi tiva ku i ta vhuxa Lazaru. I rilile hi lezvi a nga zvi zwisisa lezvi a vanghana vakwe va nga bayisekisile zvona, a tlhela a va zwela wusiwana.

13. Hi vhunekisa kuyini hi ku tiva lezvaku Jesu i wa va zwela wusiwana vanhu?

¹³ A ku tiva lezvaku Jesu i wa va zwela wusiwana vanhu zva hi vhuna nguvhu. Ha mu randza hi lezvi a nga kari a va mahela zvilo vanhu hi ku va zwela wusiwana. (1 Ped. 1:8) Zva hi tiyisa a ku tiva lezvaku zvezvi o fuma kota Hosi ya Mufumo wa Nungungulu. Zvezvanyana i ta mbheta kuxaniseka kontlhe. Kota lezvi Jesu a hanyileko laha misaveni kota munhu, i ka ciyimo ci nene ca ku va susela tiphanja tontlhe a vanhu leti va vangelweko hi mufumo wa Sathani. Hakunene, hi katekile nguvhu hi kuva ni Hosi yi zvi kotako “ku hi zwela wusiwana gomeni ga hina”. — Mah. 2:17, 18; 4:15, 16.

14. Va Le Efesusi 5:1, 2 i hi kuca ku maha yini?

¹⁴ Loku hi ehleketa hi lezvi Jehovha na Jesu va nga kombisa zvona kuzwela-wusiwana, zvi hi kuca ku hinawu hi va zwela wusiwana van’wani. (Lera Va Le Efesusi 5:1, 2.) Hina a hi zvi koti ku wona lezvi zvi nga mbilwini ya munhu a ku fana na vona. Hambulezvo, hi nga zama ku zwisisa lezvi a van’wani va ti zwisako zvona ni lezvi zvi lavekako kabye. (2 Kor. 11:29) A ku hambana ni vanhu va tiko legi va nga khataliko hi munhu, hina hi ti karatela ku ‘nga ti laveli lezvi zvi tsakisako hina basi, kanilezvi hi lava ni lezvi zvi tsakisako van’wani.’ — Filp. 2:4.

15. Hi vamani nguvhunguvhu va faneleko ku kombisa kuzwela-wusiwana?

¹⁵ Nguvhunguvhu a madhota ya bandla hi wona ma faneleko ku kombisa kuzwela-wusiwana. Ma zvi tiva ku ma ta lamuliwa hi lezvi ma ti hlayisisako zvona a tiyivhu ti nga mandleni yabye. (Mah. 13:17) Kasi a madhota ma zvi kota ku vhuna vamakabye, ma fanele ku zama ku zwisisa zvikarato zvabye. Ma nga kombisa kuyini a kuzwela-wusiwana?

16. Zvini lezvi a dhota go zwela wusiwana gi mahako? Hikuyini lezvo zvi nga zva lisima?

¹⁶ A dhota go zwela wusiwana gi ti nyika cikhati ca ku tshama ni vamakabye. Gi maha zviwutiso gi guma gi ingisela khwatsi hi lihlazva-mbilu. Lezvo zva lisima nguvhu loku a makabye wo kari a lava ku ti phofula, kanilezvi na a nga zvi koti ku tlhamusela khwatsi lezvi a ti zwisako zvona. (Mav. 20:5) Loku a dhota gi ti nyika cikhati ca ku bhula ni vamakabye, gi tava ni wunghana navo, va tsumbana, va tlhela va randzana nguvhu. — Miti. 20:37.

17. Hi gihi tshamela legi a vamakabye vo tala va gi randzako nguvhu ka madhota ya bandla? Nyika cikombiso.

¹⁷ A vamakabye vo tala va wula lezvaku a tshamela va gi randzako nguvhu ka madhota ya bandla ku khatala hi kutizwa ka van’wani. Hikuyini? Adelaide i li: “Hi ku zva olova ku bhula navo hakuva ha zvi tiva khwatsi ku va ta hi zwisisa.” I tlhela aku: “Ka lezvi va mahako kutani va wulako a cikhati u bhulako navo, u tekela ku zvi wona ku va ku zwisisa.” A makabye wo kari a bongako hi lezvi a dhota go kari gi nga mu khomisa zvona i li: “Laha ndzi nga kari ndzi bhula ni dhota lego ndzi gi tlhamusela ciyimo ca mina, ndzi no mu wona na a humesa mihloti. Lezvo  ndzi nga ta tshuka ndzi zvi rivala.” — Rom. 12:15.

18. Zvini hi nga mahako kasi hi zvi kota ku kombisa kuzwela-wusiwana ka van’wani?

¹⁸ Ha zvi tiva khwatsi ku a hi madhota woce ma faneleko ku kombisa kuzwela-wusiwana. Hontlheni hi nga zvi kota ku kombisa tshamela legi. Hi ndlela muni? Zama ku zwisisa zvikarato lezvi a va laha ngangweni ni vamakabye va kumanako nazvo. Kombisa kukhatala hi vaswa va laha bandleni, ni lava va babyako, ni va khosaheleko, ni lava va felweko. Va wutise ku vo yini. Demba khwatsi ndleve a cikhati va ti phofulako. Va vhuni ku va wona lezvaku wa ci zwisisa khwatsi a ciyimo cabye. Ti nyiketi kasi u va vhuna ni cihi ci nga ntan’wini wa wena. Lezvo zvi komba ku ha va randza hi mbilu yontlhe a vamakabye va hina. — 1 Joh. 3:18.

19. Hikuyini hi faneleko ku zama ku zwisisa munhu mun’we ni mun’wani?

¹⁹ Kota lezvi hina vanhu hi hambeneko, ni lezvi a zvikarato zvi hi khumbako hi ndlela yo hambana, hi fanele ku zama ku zwisisa mun’we ni mun’wani wa hina. Hikuyini? Hi ku a vokari loku va hi ni zvikarato va lava ku tekela ku ti phofula. Kanilezvi a van’wani a va zvi lavi ku bhula hi zvikarato zvabye. Hambu lezvi hi lavako ku va vhuna, a hi faneli ku va wutisa zvilo va kalako va nga tlhatlheki ku hi tlhamusela. (1 Tes. 4:11) Hambu loku va tlhatlheka ku hi tlhamusela, zvikhati zvin’wani hi ngava ni mawonela yo hambana navo. Hambulezvo, a hi faneli ku va lamula. Hi fanele ku zvi zwisisa ku hi zvezvo va ti zwisako zvona futsi. Hi fanele ku hatlisa kuzwa, hi nonoka ku wulawula. — Mat. 7:1; Jak. 1:19.

20. Zvini hi to bhula hi zvona ka ndzima yi landzelako?

²⁰ Ahandle ka ku zwela wusiwana a vamakabye va hina basi, hi fanele ku kombisa tshamela legi go saseka ni le ntirweni wa hina wa kuchumayela. Hi nga kombisisa kuyini a kuzwela-wusiwana a cikhati hi mahako vapizani? Hi ta bhula hi zvona ka ndzima yi landzelako.