Ngani Jakulijiganya 12
Tukoleje Canasa
“Mŵeje . . . ŵakupikanilana canasa”—1 PET. 3:8.
NYIMBO 90 Tulimbisyaneje Jwine ni Mjakwe
YACITULIJIGANYE *
1. Mwakamulana ni 1 Petulo 3:8, ligongo cici tukusasangalala kutama ni ŵandu ŵakusasamala ya m’weji?
TUKUSASANGALALA kutama ni ŵandu ŵakusasamala ya m’weji. Jemanjaji akusapikanicisya nganisyo syetu soni mwatukusapikanila mumtima. Akusamanyilila yatukusosecela soni akusatukamucisya atamose mkanitwaŵende cikamucisyo. Tukusitwayamicila ŵandu ŵakusalosya kuti ‘akusatupikanila canasa.’ *—Aŵalanje 1 Petulo 3:8.
2. Ligongo cici kulosya canasa kuli kwakusawusya?
2 Mpela Aklistu, tukusosekwa kulosyaga canasa kapena kuti kutendelana canasa. Kusala yisyene, kutenda yeleyi kukusaŵa kwakusawusya. Ligongo cici? Ligongo limo lili lyakuti, tuli ŵangali umlama. (Alo. 3:23) Tukusapagwa ni ndamo jakulinonyela. M’yoyo, tukusosekwa kulingalinga kuti twaganicisyeje ŵane. Nambosoni ŵane mwa m’weji komboleka kuti yikusatusawusya kwalosya ŵane canasa ligongo lya yatusimene nayo paumi wetu. Kombolekasoni kuti twajigalile ndamo ja ŵandu ŵatusyungulile. Masiku gambesi gano, ŵandu ŵajinji ngakusaganicisya mwakusapikanila ŵane mumtima. M’malo mwakwe ali “ŵakunonyela mbiya.” (2 Tim. 3:1, 2) Ana cici campaka citukamucisye kuti tumalane ni yakusawusya yakutulepelekasya kwalosya ŵane canasa?
3. (a) Ana mpaka tutende yamtuli kuti tulosyaneje canasa? (b) Ana citukambilane cici mungani ajino?
3 Naga tukusamsyasya Yehofa Mlungu soni Mwanace jwakwe, Yesu Klistu, nikuti tuciŵa ŵakutendelana canasa. Yehofa ali Mlungu jwacinonyelo, soni ŵatupele cisyasyo cambone mnope pangani jakwaganicisya ŵandu ŵane. (1 Yoh. 4:8) Yesu ŵasyasisye cenene umundu wa Atatigwe. (Yoh. 14:9) Pajwaliji pacilambo capasi, jwalakwe jwalosisye mwampaka atendeleje ŵandu pakulosyana canasa. Mungani ajino, candanda citukambilane yaŵele mkutenda Yehofa soni Yesu pakulosya kuti akusiŵaganicisya ŵandu mwakusapikanila mumtima. Kaneko citulole yampaka tutende pakujigalila yisyasyo yawo.
YEHOFA ALI CISYASYO CAMBONE PANGANI JAKWAGANICISYA ŴANE
4. Ana lilemba lya Yesaya 63:7-9 akusalosya camtuli kuti Yehofa akusasamala mwakusapikanila mumtima ŵakutumicila ŵakwe?
4 Baibulo jikusajiganya kuti Yehofa akusasamala mwakusapikanila mumtima ŵakutumicila ŵakwe. Mwacisyasyo, aganicisye muŵapikanile Yehofa mumtima Aisalaeli paŵasimanaga ni yakulingwa yakulekanganalekangana. Maloŵe ga Mlungu gakusati, “Pa yipwetesi yawo yosope yaŵalagasikaga nayo, Mlungu nombe najo jwalagasikaga.” (Aŵalanje Yesaya 63:7-9, NW.) Kaneko, kupitila mwa jwakulocesya Sakaliya, Yehofa jwasasile kuti pandaŵi jaŵatendeledwaga ŵandu ŵakwe yangalwe, Yehofa jwalipikanaga mpela akumtendela jwalakwejo. Yehofa jwasalile ŵakutumicila ŵakwe kuti, “Jwalijose jwakumkwaya jemanja, nikuti akukwaya liso lyangu.” (Sak. 2:8, NW) Maloŵega, gakulosya kuti Yehofa akusiŵaganicisyaga mnope ŵandu ŵakwe.
Ligongo lya canasa, Yehofa ŵagopwele Aisalaeli ku ukapolo ku Iguputo (Alole ndime 5)
5. Apelece cisyasyo cakulosya yaŵatesile Yehofa pakwakamucisya ŵandu ŵakwe.
5 Yehofa ngakusagamba kupikanape canasa kwa ŵakutumicila ŵakwe ŵakulagasidwa nambo akusatendasoni yejinji. Jwalakwe akusatendapo kandu pakwakamucisya jemanjaji. Mwacisyasyo, Aisalaeli paŵaliji ku ukapolo ku Iguputo, Yehofa jwapikanicisyaga muŵalajilaga, mwamti yamtendekasisye kuti ŵagopole. Yehofa jwaŵecete kwa Mose kuti, “Nakuweni kulagasika kwa ŵandu ŵangu . . . , ni mbikene kulila kwawo . . . Ngumanyilila kulaga kwawo, ni une ndulwice kwisa kwakulupusya, m’myala mwa Aiguputo.” (Eks. 3:7, 8) Ligongo lyakuti Yehofa jwatendelaga canasa ŵandu ŵakwe, jwalakwe jwagopwele jemanjaji ku ukapolo. Kaneko pali papite yaka yejinji, m’Cilambo Celagucisye, Aisalaeli ŵasimene ni acimmagongo. Ana Yehofa jwatesile wuli? Jwalakwe “ŵatendelaga canasa jemanjajo ligongo ŵawuwulaga mkulaga ni mkusawusidwa kwawo.” Apasoni canasa camtendekasisye Yehofa kwakamucisya ŵandu ŵakwe. M’yoyo, jwalakwe jwatumisye ŵakulamula kuti akakulupusye Aisalaeli kwa acimmagongo ŵawo.—Ŵak. 2:16, 18.
6. Apelece cisyasyo cakulosya muŵatendele Yehofa ni Yona juŵakwete nganisyo syakulemweceka.
6 Yehofa akusalosya kuti akusasamala ya ŵandu ŵakwe atamose pandaŵi jele nganisyo sya ŵanduwo sili syakulemweceka. Kwende tulole cisyasyo ca Yona. Mlungu jwamtumisye jwakulocesyaju kuti akalalicile utenga wakwelusya kwa ŵandu ŵa ku Ninefe. Jemanjaji paŵapitikwice mtima, Mlungu nganiŵajonanga. Nambo Yona nganasangalala ni cisagula ciŵatesile Mlunguci. Mwamti jwalakwe “jwatumbile” ligongo lyakuti yijwalocesye kuti msinda wa Ninefe ciwujonanjidwe nganiyikwanilicikwa. Nambo Yehofa jwawusimene mtima ni Yona soni jwamkamucisye jwalakwe kuti acenje kaganisye kakwe. (Yon. 3:10–4:11) Kaneko Yona jwapikanicisye yaŵamjiganyaga jwalakwe mwamti jwamkamulicisye masengo kuti alembe nganiji kuti jitukamucisye.—Alo. 15:4. *
7. Ana mwakusatendela yindu Yehofa ni ŵandu ŵakwe yikusatusimicisya ya cici?
7 Yaŵatiga Yehofa pakutenda yindu ni ŵandu ŵakweyi, yikutusimicisya kuti jwalakwe akusiŵatendela ŵandu ŵakwe canasa. Jwalakwe akusamanyilila yipwetesi yatukusasimana nayo. Yehofa ali Mlungu “jwakusamanyilila nganisyo sya mumtima mwa mundu jwalijose.” (2 Mbi. 6:30) Jwalakwe akusamanyilila nganisyo syetu soni mwatukupikanila mumtima. Jwalakwe akusamanyililasoni yampaka tuyikombole ni yanganituŵa tuyikombwele. Soni jwalakwejo ngaŵa mkukunda kuti m’weji ‘tulinjidwe mwakupundanganya malile getu.’ (1 Akoli. 10:13) Maloŵega gali gakulimbikasya.
CISYASYO CA YESU CAKWAGANICISA ŴANE
8-10. Ana ni yindu yapi yayamkamucisye Yesu kuti ŵaganicisyeje ŵane?
8 Yesu pajwaliji pacilambo capasi, mpela mundu, jwaganicisyaga ŵane. Pana yindu yitatu yayamkamucisye kuti ŵaganicisyeje ŵane. Candanda, mpela mwatuyiwonele kala, umundu wa Yesu uli mpela umundu wa Atatigwe ŵakwinani. Mwakulandana ni Atatigwe, Yesu jwanonyelaga ŵandu. Atamose kuti jwasangalele ligongo lyakumkamucisya Yehofa kupanganya yindu, Yesu ‘jwasengwaga nawo ŵanace ŵa ŵandu.’ (Mis. 8:31) Cinonyelo ni cacatendekasisye kuti Yesu ŵatendeleje ŵane canasa.
9 Caŵili, Yesu jwamanyililaga nganisyo sya mundu. Jwalakwe jwakombolaga kumanyilila yakulinga yamundu soni mwakupikanila mumtima. (Mat. 9:4; Yoh. 13:10, 11) Yesu pamanyilile kuti ŵandu atengwice, canasa camlimbikasyaga kuti ŵatondoyeje.—Yes. 61:1, 2; Luk. 4:17-21.
10 Catatu, atamose Yesu msyenejo jwasimene ni yindu yine yakusawusya yaŵasimanaga nayosoni ŵandu. Mwacisyasyo, Yesu jwakulile m’liŵasa lyakulaga. Jwakamulaga masengo ni babagwe ŵakumlela, mwamti jwalijiganyisye mwampaka akamulile masengo ga payala. (Mat. 13:55; Mak. 6:3) Yikuwoneka kuti Yosefe jwawile Yesu mkanatande undumetume wakwe. M’yoyo, Yesu jwapikanicisyaga kupweteka kwakukusayika ligongo lya kuwilwa. Nambosoni jwalakwe jwamanyililaga mwayikusaŵela kutama m’liŵasa lyakulekangana dini. (Yoh. 7:5) Yakutendekwa yeleyi ni yinesoni yamkamucisye Yesu kupikanicisya yakusawusya soni muŵapikanilaga ŵandu mumtima.
Yesu akutyoka pekuga lya ŵandu ni kwawula pambali ni mundu jwangapikana. Kaneko mwacanasa akumposya (Alole ndime 11)
11. Ana Yesu jwalosisye camtuli kwaganicisya ŵane? Alondesye. (Alole ciwulili papeji jandanda.)
11 Yesu jwalosisyesoni kuti akusiŵaganicisya ŵane mwakutenda yakusimonjesya. Yesu nganatendaga yakusimonjesya ligongo lyakuti jwasosekwaga kutenda yeleyo. Nambo canasa pa ŵandu ŵakulaga ni cacamtendekasyaga kutenda yakusimonjesyayi. (Mat. 20:29-34; Mak. 1:40-42) Mwacisyasyo, agambe ganicisya mwaŵapikanile Yesu mumtima ali amjigele mundu jwangapikana palikuga lya ŵandu kuti akamposye. (Mak. 7:32-35; Luk. 7:12-15) Yesu jwatendelaga canasa ŵandu ŵamti mpela ŵeleŵa mwamti jwasakaga kwakamucisya.
12. Ana lilemba lya Yohane 11:32-35 likusalosya camtuli canasa ca Yesu pa Malita soni Maliya?
12 Yesu jwamtendele canasa Malita soni Maliya. Paŵaweni jemanjaji ali mkulila ligongo lya ciwa ca alumbuŵawo, Lasalo, “Yesu ŵalisile.” (Aŵalanje Yohane 11:32-35.) Jwalakwe nganalila ligongo lyakuti mjakwe awile. Jwalakwe jwamanyililaga kuti camjimusye Lasalo. Nambo, Yesu jwalisile ligongo lyakuti jwalakwe jwamanyilile muŵapikanilaga mumtima acimjakwewo ligongo lya ciwa ca Lasalo.
13. Ligongo cici yili yakulimbikasya kumanyilila kuti Yesu akusiŵatendela ŵandu canasa?
13 Yikusatulimbikasya kumanyilila kuti Yesu akusiŵatendela canasa ŵandu. Yili yisyene kuti nganituŵa ŵamlama mpela Yesu. Nambope, atamose kuti nganituŵa ŵamlama, tukusamnonyela jwalakwe ligongo lyakuti akusiŵatendela ŵandu canasa. (1 Pet. 1:8) Yikusatulimbikasyasoni kumanyilila kuti jwalakwe akulamulila mpela Mwenye jwa Ucimwene wa Mlungu. Pacangakaŵapa jwalakwe cacityosya yakupweteka yosope. Yesu pakwete paŵele mpela mundu pa cilambo capasi. M’yoyo, jwalakwe ali jwakuŵajilwa kwakamucisya ŵandu kumasya yipwetesi yosope, yayiŵele mkwalagasya ŵandu ligongo lya ulamusi wa Satana. Kusala yisyene, tukwete upile wakola Mwenye “jwakusatutendela canasa ligongo lya kulepetala kwetu.”—Aheb. 2:17, 18; 4:15, 16.
TUJIGALILEJE CISYASYO CA YEHOFA SONI YESU
14. Mwakamulana ni Aefeso 5:1, 2, ana tukulimbikasidwa kutenda cici?
14 Patukuganicisya ya cisyasyo ca Yehofa soni Yesu, yikusatulimbikasya kuti tulinjelinjeje kwalosya ŵane canasa. (Aŵalanje Aefeso 5:1, 2.) Nganituŵa tukombwele kumanyilila yayili munganisyo mwa ŵandu mpela mwakusatendela Yehofa soni Yesu. Nambope atamose yili m’yoyo, mpaka tulinjelinje kupikanicisya mwakupikanila ŵane mumtima soni yakusosecela yawo. (2 Akoli. 11:29) Mwakulekangana ni ŵandu ŵa m’cilamboci, ŵali ŵakulinonyela, ngatukusagamba ‘kusaka yindu yayikutunonyelesya m’we jikape, nambo yayikwanonyelesya ŵane.’—Afil. 2:4.
(Alole ndime 15-19) *
15. Ana ni ŵani mnopemnope ŵakusosekwa kulosya canasa?
15 Mnopemnope acakulungwa ŵa mumpingo akusosekwa kulosyaga canasa. Jemanjaji akusamanyilila kuti cacijanga magambo kwa Yehofa ligongo lya mwakutendela ni ngondolo syakwe. (Aheb. 13:17) Pakusaka kwakamucisya abale ni alongo, acakulungwaŵa akusosekwa kuŵa ŵakupikanicisya. Ana acakulungwa ŵa mumpingo mpaka alosye camtuli canasa?
16. Ana jwamkulungwa jwa mumpingo jwacanasa akusatenda yamtuli, soni ligongo cici yili yakusosekwa?
16 Jwamkulungwa jwa mumpingo jwakwete canasa akusapata ndaŵi jakunguluka ni abale ni alongo. Jwalakwe akusiŵawusya yiwusyo. Pakwanga, jwalakwe akusapikanila mwalung’wanu soni mwakuwusimana mtima. Yeleyi yili yakusosekwa mnopemnope naga jimo mwa ngondolo syakwe jikusaka kusala nganisyo syakwe, soni mwajikupikanila mumtima nambo jikukanika kusala. (Mis. 20:5) Ligongo lyakupata ndaŵi jakunguluka ni abale ni alongo, yikusakamucisya kuti papagwe mkamulano, cinonyelo soni abale ni alongo akusakola cikulupi mwa jemanjaji.—Mase. 20:37.
17. Ana ni cici cakusaciwona abale ni alongo ŵane kuŵa cakusosekwa mnope kuti acakulungwa ŵa mumpingo akole? Apelece cisyasyo.
17 Abale ni alongo ŵajinji akusaŵeceta kuti ndamo jakusajiwona kuŵa jakusosekwa kuti jwamkulungwa jwa mumpingo akole, jili canasa. Ligongo cici? Adelaide jwasasile kuti, “Yikusaŵa yangasawusya kuŵecetana nawo, ligongo ukusamanyilila kuti cakakupikanicisye.” Jwajonjecesyesoni kuti, “Ukusamanyilila kuti akukutendela canasa pakulola yakuti kajanje pawukuŵecetana nawo.” M’bale jwine jwakusayamicila yaŵamtendele jwamkulungwa jwine, jwasasile kuti, “Pandaŵi janamsalilaga jwamkulungwa jwa mumpingo jwine yakutendekwa ya paumi wangu, jwagwisisye misosi. Yajwatesile m’baleju ngusayikumbucilape.”—Alo. 12:15.
18. Ana mpaka tukusye camtuli ndamo ja canasa?
18 Nambope, ngaŵa kuti acakulungwa ŵa mumpingope ni ŵakusosekwa kulosya canasa. Jwalijose jwetuwe mpaka akusye ndamoji. Camtuli? Tukusosekwa kulingalinga kumanyilila yakusawusya yakusimana nayo ŵamwiŵasa mwetu soni abale ni alongo ŵetu. Tukusosekwa kolaga lung’wanu ni ŵacinyamata ŵa mumpingo mwetu kupwatikapo ŵakulwala, ŵakalambale soni ŵawililwe. Twawusyeje mwayikuŵela yindu paumi wawo. Pandaŵi jakusala mwakupikanila mumtima tukusosekwa kwapikanilaga mwalung’wanu. Twalosyeje kuti m’wejisoni yikutukwaya. Twakamucisyeje mwampaka tukombolele. Patukutenda yeleyi, tukusalosya cinonyelo cisyesyene.—1 Yoh. 3:18.
19. Ligongo cici tukusosekwa kuŵa ŵakundilila patukwakamucisya ŵane?
19 Tukusosekwa kuŵa ŵakundilila patukulingalinga kwakamucisya ŵane. Ligongo cici? Ligongo lyakuti ŵandu pasimene ni yipwetesi akusalosya kukwayidwa m’matala gakulekanganalekangana. Ŵane ngakusanonyela kusala yakusawusya yakusimana nayo. M’yoyo, atamose kuti mpaka tusace kwakamucisya, nambo tukusosekwa kuŵambala kwawusya yiwusyo yampaka yatesye sooni. (1 Ates. 4:11) Atamose kuti ŵane mpaka agopoce kutusalila mwakupikanila mumtima, nambo komboleka kuti ndaŵi sine nganituŵa tukamulene ni nganisyo syawosyo. Nambope tukusosekwa kumanyilila kuti mwelemo ni mwakupikanila. Tukusosekwa kuŵa jwacitema kupikana jwakokoŵa kuŵeceta.—Mat. 7:1; Yak. 1:19.
20. Ana mungani jakuyicisya citulijiganye cici?
20 Kupwatika pakulosya ndamo jakusosekwa mnopeji mumpingo, tukusosekwasoni kujilosyaga mu undumetume. Ana mpaka tulosye camtuli ndamo ja canasa patukukamula masengo gakupanganya ŵakulijiganya? Citulijiganye yeleyi mungani jakuyicisya.
NYIMBO 130 Aŵeje Ŵakululucila
^ ndime 5 Yehofa soni Yesu akusakwayidwa mwakupikanila ŵandu ŵane mumtima. Nganiji cijisale yampaka tulijiganye kutyocela pa yisyasyo ya jemanjaji. Citukambilanesoni ligongo lyakwe tukusosekwa kulosya canasa soni mwampaka tutendele yeleyi.
^ ndime 1 NGOPOLELO JA MALOŴEGA: Kulosya ‘kupikanilana canasa’ kukusagopolela kulingalinga kupikanicisya mwakupikanila ŵandu ŵane mumtima. (Alo. 12:15).
^ ndime 6 Yehofa jwalosisyesoni canasa kwa ŵandu ŵane ŵakulupicika ŵaŵatengwice kapena kutenda woga. Aganicisye ya ngani jakwamba Hana (1 Sam. 1:10-20), (Eliya 1 Ayi. 19:1-18), soni Ebedimeleki (Yel. 38:7-13; 39:15-18).
^ ndime 65 KULONDESYA YIWULILI: Misongano jampingo jikusatupa upile wakulosya cinonyelo kwa ŵakulambila acimjetu. Tukuyiwona (1) jwamkulungwa jwa mumpingo akuŵecetana ni jwakulalicila jwacinandipile soni mamagwe, (2) mtati ni mwanagwe jwamkongwe akumkamucisya mlongo jwamkalambale kuti akwele galimoto, soni (3) acakulungwa ŵaŵili ŵa mumpingo akumpikanila mwalung’wanu mlongo jwine jwakusaka cikamucisyo.
