Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

BUŊGƐI PƐƐKƐI 13

Chɔm Nyiɛɛye o Wali Pollo Niŋ

Chɔm Nyiɛɛye o Wali Pollo Niŋ

“Mi nyiɛɛye bii ndu le nda. . . . Mbo kandu nda pɛɛkoo a sɔɔŋ tau tau.”—MAKI 6:​34.

CHONDII 70 Wanaa Yaŋ Nilaŋ nda Nuuviaa

SƆƆŊ KULLOŊ O BUŊGƐI HEI NIŊ *

1. Ɔɔ nyɛ sɔvɛ bɛndu cho a kaa Chiisoo okɔɔ mbo pilaŋ naa kɔllo tau wo? Tɛɛsiaawɔ.

NYƐ sɔvɛ bɛndu cho a kaa Chiisoo okɔɔ mbo pilaŋ naa kɔllo wo cho ni maa, o tiuba mbo bii bahawɛila naalaŋ bila kanifuule, o sina maa wanaa lahakiaa naŋ cho ni. Teleŋ Chiisu wa o chieeŋndo choo wo, mbo tosa ‘kɔl kɛndɔɔ latulu a wanaa wa a kɔlta kɛndɛlaŋ nda’ nduyɛ ‘mbo chaŋ a wanaa wa chaŋndaŋ nda.’ (Luomaŋ. 12:​15) Le taamaseliiyo, mɛɛ tol kɔɔliaa nduaa ŋwaŋ 70 kɔ sɔla batiuwaa o yooŋgu kɛndɔɔ dimioo niŋ, ma miiŋgu o ndu lo a kɔl kɛndɛ bɛndoo, “mi Nyina Mɛlɛkaa tosa mi Chiisu naŋ kɔl tau.” (Luku 10:​17-21) O baa pilɔɔ choo, mɛɛ Chiisu che mɛɛ piɔm Lasalɔɔ wo piiliaŋ wanaa kaala ndu wa yɛ, “mi mɔnɛi bii ndu, nduyɛ, mbo tambu kɔl.”—Chɔŋ 11:​33.

2. Yɛɛ mala yɛ Chiisu le nyiɛɛye chɔmndo le waŋnda?

2 Mi che bɛɛ Chiisu ve wana haki le, kɛ mbo chɔm nyiɛɛye a buulaŋndo le wanaa lahakiaa. Yɛɛ mala yɛ ndu le keŋ tosaa? Nyɛ sɔvɛ bɛndu mala Chiisu wo cho kaala ndoo nɔ le waŋnda wo ni. A mɛɛ naŋ yaasiaa o buŋgɛi hiou ve niŋ yɛ, mi Chiisu ‘naŋ kɔl a waŋchieeyaa cho o chieeŋndo . . . niŋ nda.’ (Pulɔ. 8:​31) Nduyɛ kaala ndoo nɔ koŋndo nyindu ndu ni, le sinaa nyɛkɛndɛi mɛɛ waŋchieeya yiyaŋ yɛ. Mi Chɔŋ, wana Chiisu vem hɔlte ndɔ wo tɛɛsiaa aa, “Ndu pila sina yiyaŋnda ndalaŋ.” (Chɔŋ 2:​25) Chiisu ndoo nɔ nyiɛɛye le acheleŋnda. Mi waŋnda ndaa sina kaala ndoo nɔ le nda wo, nduyɛ mi ndaa yaŋ nilaŋ o yooŋgu kɛndɛ leMasaa. Mɛɛ naŋ hiau lachi fau a nyiɛɛyii waa naa chɔmndo le waŋnda yɛ, lende koni naŋ hiau lachi a waŋnda malaa o wali pollo niŋ ni.—2 Timo. 4:​5.

3-4. (a) Te ŋ nɔ pɛ nyiɛɛye, vɛɛ naŋ cho yɛ wali poli naa chɔ? (b) Yɛɛ naŋ cho yɛ yaasiaa o buŋgɛi hei niŋ?

3 Mi Pɔɔl, wana Chiisu vem hɔlte ndɔ wo sina maa o nɔ mbo dimi yooŋgu kɛndɔɔ, nduyɛ naa bɛɛ sina maa ŋ nɔ miŋ dimi yooŋgu kɛndɔɔ. (1 Kɔliŋ. 9:​16) Kɛ a koŋ kpou, nyiɛɛye nyindu naa le yooŋgu kɛndɔɔ dimioo kanifuule, ŋ buulaŋ le waŋnda, nduyɛ ŋ yeema le nda malaa, o cho le mɛɛ naŋ nɔ le ndi tosaa yɛ le. Ŋ sina maa, “waŋndo nyɔɔ kioo ndu wana hiou salaa sɔla a waŋndo num nyɔɔ kioo.” (Walta. 20:​35) Te ŋ wa pɛ yooŋgu kɛndɔɔ dimioo le mɛɛ naŋ yeema waŋnda malaa yɛ, ŋ cho tueiyɔɔ yooŋgu kɛndɔɔ dimioo yeela tau.

4 O buŋgɛi hei niŋ, ŋ cho yaasiaa mɛɛ naŋ chɔm nyiɛɛye o wali pollo niŋ yɛ. Ŋ cho fɛŋ pɛɛku mɛɛ Chiisu ndoo yiyaŋ a waŋnda okɔɔ yɛ. Okoŋ, miŋ yaasiaa nɛila hiɔɔlula naŋ tual taamasi ndɔɔ kɔɔli wo.—1 Pitɛ 2:​21.

MI CHIISU CHƆM NYIƐƐYE O WALI POLLO NIŊ

Nyiɛɛye nyindu Chiisu ni le yooŋgu kɔl dɛɛniaa dimioo (Tofa pɛlta 5-6)

5-6. (a) Nɛɛ waa Chiisu ndoo chɔm yɛ nyiɛɛye? (b) A mɛɛ Aisaya 61:​1, 2 dimi yɛ, le yɛɛ Chiisu ndoo chɔm yɛ wanaa ndoo dimul yooŋgu kɛndɔɔ wa nyiɛɛye?

5 Tofawɔ taamaseliiyo a mɛɛ Chiisu chɔm nyiɛɛye yɛ. Teleŋ pilɛ, Chiisu nda buɛiyaa nduaa wa a saŋgɛiya yɔkɔɔ kanifuule, ndaa fula yooŋgu kɛndɔɔ dimioo, nduyɛ ndaa pɛŋgi wɔ le. Ndaa nɔ pɛɛŋ teleŋ le “nyɛ diaa dio . . . le.” Okoŋ, mi Chiisu dimul buɛiyaa nduaa le ma kuɛ “naa doŋdoŋnda nda kpeele” ma “pɛŋgi nyɛ pɔmbɔ.” Kɛ mi faŋga bɛndoo nyaanuŋ Chiisu a buɛiyaa nduaa lachi o fondaŋ nda wa kɔlaŋndo. Mɛɛ Chiisu fuuluu loŋ, nduyɛ mbo cha faŋga bɛndu koŋ, yɛɛ o tosa yɛ? “Mi nyiɛɛye * bii ndu le nda. Kani fondole, a wa mawaa mɛɛ saa wa nuaa a nɔ wana mandaa le yɛ. Mbo kandu nda pɛɛkoo a sɔɔŋ tau tau.”—Maki 6:​30-34.

6 Le sabu yɛɛ Chiisu chɔm yɛ nyiɛɛye ɔɔ buulaŋndo le wanaa kaŋ? Mbo cha maa wanaa kaŋ a wa “mawaa mɛɛ saa wa nuaa a nɔ wana mandaa le yɛ.” Naapum, mi Chiisu cha maa apum wanaa bala fonduaa nda wa ni. Nduyɛ, a wa wallo tosaa kalaŋ le yuŋgula ndalaŋ kioo nyɛm nda hau ba woŋ. Naapum, acheleŋnda wa mɔnɛi biyɔɔ le wana nda kaalaa vi wo. Te lende i wa ni, mɛɛ naapum mi Chiisu bii bahawɛila ndalaŋ bila. Nduyɛ a mɛɛ naŋ yaasiaa o buŋgɛi hiou ve niŋ yɛ, naapum mi bahawɛila waa naa komal Chiisu. Chiisu ndoo buulaŋ le acheleŋnda, nduyɛ mi keŋ nyindu ndu le nda yooŋgu kɔl dɛɛniaa kioo.—Nuawɔ Aisaya 61:​1, 2.

7. Vɛɛ naŋ tuallɛ taamasi Chiisoo kɔɔli?

7 Yɛɛ naŋ pɛɛku yɛ o taamasi Chiisoo niŋ? Maa Chiisu, naa bɛɛ wanaa balu naa wa cho ko “mɛɛ saa wa nuaa a nɔ wana mandaa le yɛ.” Waŋnda haa cho bahawɛila bɔɔbɔɔ chɔulabaa. Kɛ naŋ nɔ nyɛ nda yeema wo, ndu cho yooŋgoo a Masale Mɛlɛkaleŋ okɔɔ ni. (Sɔɔŋ. 14:​6) Le hei, miŋ tol taamasi Masa naa kɔɔli le yooŋgu kɛndɔɔ dimioo kanifuule, ŋ nɔ nyiɛɛye le “wanaa cho o kuɛi niŋ a nɔ kpaaya o kpaaya le wa.” (Sam 72:​13) Ŋ nɔ nyiɛɛye le waŋnda, nduyɛ ŋ yeema miŋ tosa nyɛ le nda malaa.

MƐƐ NAŊ CHƆM NYIƐƐYE O WALI POLLO NIŊ YƐ

Yiyaŋ a bahawɛila wana kɛ kɛ okɔɔ (Tofa pɛlta 8-9)

8. Ɔɔ nɛiyo opilɛ o naŋ chɔm nyiɛɛye o wali pollo niŋndo? Chɔmndɔ taamaseliiyo.

8 Yɛɛ mala yɛ naa le miŋ chɔm wanaa naŋ komal o wali pollo niŋnda nyiɛɛye? Ŋ nɔ miŋ sina mɛɛ wanaa naŋ komal o wali pollo niŋnda yiyaŋ yɛ, nduyɛ miŋ bii nda mɛɛ naŋ yeema mi nda bɛɛ bii naa yɛ. * (Maa. 7:​12) Ŋ yaasiaŋndɔ nɛila hiɔɔlula kpeekpei naŋ tosa heiyo. O tasoo, yiyaŋ a bahawɛi wana kɛ kɛ okɔɔ. Ŋ tuu yooŋgu kɛndɛ naŋ dimi wo a nyɛ wana chiɔuwaa tosa le wanaa cho a naalaŋnda malaa wo. Mi wana chiɔuwaa kɛndɔɔ yiyaŋ a bahawɛi kɛndiaa wana kɛ kɛ cho a naa. Mbo nyuuniaa wana cho a naa wo, nduyɛ mbo yaŋ nilaŋ yekeŋ te wana koŋ wa pɛ bahawɛi kɛndiaa ndɔɔ tɛɛsiaa ɔɔ chɔmndo nyɛ cho ndu nɛiyo wo. Wana chiɔuwaa keleŋa ko wana koŋ kooma o nɔ le chuaa waŋ chɔm te, kɛ naapum mi wana chiɔuwaa chɔɔlu ndu mɛɛndaŋ, okoŋ mbo chɔm ndu kooma o nɔ le chuaa waŋ. O nɛi pilɛ koŋ choo, ŋ nɔ miŋ soliŋ nɛiyo opilɛ kpeku le wanaa naŋ komal o wali pollo niŋnda yooŋgu kɛndɔɔ dimullo le. Kɛ, ŋ nɔ miŋ sina bahawɛi kpeekpei wana kɛ kɛ nɔ wo vɛlɛ a yiyaŋnda yɛ yɛla nda nɔ laŋ.

9. Yiyaŋ yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ nɔ le? Tɛɛsiaawɔ.

9 Te a komal pɛ waŋndo o wali pollo niŋ, yiyaŋ naa maa a sina bahawɛila ndɔlaŋ ɔɔ nyɛ o laalaŋndo, vɛlɛ a le sabu o laalaŋ ndu wo le. (Pulɔ. 18:​13) Kɛ, a nɔ ma chaa wana koŋ nyuna o nɛi lebɛɛ niŋ le sinaa a ndu okɔɔ, vɛlɛ a nyɛ o laalaŋndo. (Pulɔ. 20:​5) Te i ve suɛi wɔɔŋ o naamu nyaa niŋ te, a nyuna wana koŋ le wali o tosa wo, yuŋgu ndɔɔ, kɔɔlima nduaŋ, vɛlɛ a yiyaŋnda ndɔlaŋ okɔɔ. Te ŋ nyuna pɛ waŋnda o nɛi lebɛɛ niŋ, keŋ mala nda ma chɔm naa le sabu nda yeema yooŋgu kɛndɔɔ wo. Te ŋ sina pɛ keŋ, ŋ tiuba miŋ chɔm nda nyiɛɛye, nduyɛ miŋ ke nda mala nda yeema le bahawɛila ndalaŋndo, mɛɛ Chiisu bɛɛ tosa yɛ.—Tuuwɔ Kɔliŋtiaŋ Tasoo 9:​19-23.

Yiyaŋ a mɛɛ yoomu wana ŋ dimul yooŋgu kɛndɔɔ wo cho yɛ (Tofa pɛlta 10-11)

10-11. A mɛɛ Kɔliŋtiaŋ Diiŋ Ndɔɔ 4:​7, 8 dimi yɛ, ɔɔ nɛi diiŋndɔ naŋ chɔm nyiɛɛye wo? Chɔmndɔ taamaseliiyo.

10 O diiŋ ndɔɔ, kindiŋ ma yiyaŋ mɛɛ yoomula ndalaŋ la cho yɛ. O nɛilaŋ lapum niŋ, miŋ bii bahawɛila ndalaŋ bila. Naa bɛɛ waŋchieeyaa lahakiaa naŋ cho ni, nduyɛ mi bahawɛilaŋ la komal naa. (1 Kɔliŋ. 10:​13) Ŋ sina maa yoomoo o chieeŋ wɔɔŋndo hoo niŋ cho bɔɔ o kala kala. A mala Chɛhowaa kinɛi naŋ nɔla ni miŋ biunuŋ. (Nuawɔ Kɔliŋtiaŋ Diiŋ Ndɔɔ 4:​7, 8.) Kɛ yiyaŋndɔ niko a wanaa cho o chaŋyɛi kpɛɛluŋnde niŋ a Chɛhowa le wa. Te a ve mala Mɛlɛkaa sɔlaa le, nda nyɔɔ hiau wa ikala choo kpoke le waa achal o chieeŋndo hoo niŋ. Maa Chiisu, miŋ nɔ nyiɛɛye le nda, nduyɛ mi keŋ nyindu naa le miŋ dimul nda “yooŋgu kɔl kɛndɔɔ, yooŋgu cho a kɔl nyuloo okɔɔ wo.”—Aisaya 52:​7.

11 Yiyaŋndɔ a taamaselii puaapilɛnɔ pilɛ okɔɔ diolaŋ aa Sɛka. Tuupa mi Sɛka pɛɛku tonyaa, ndoo nɔ bɔɔ siɔmbulaŋ. Nduyɛ ndoo nɔla isɔɔ le. Mi ndoo che ndi ikala le suɛi o waŋnda lo. Kɛ mbo chɛl le Baabuiyo pɛɛkoo. Mi Sɛka dimi aa, “Mɛɛ ya kandu Baabuiyo pɛɛkoo, mi sina maa Kilisiɔŋnda nɔ kalaŋndo le ma chɔm acheleŋnda nyɛ nda cho pɛɛkoo wo. Mi yiyaŋ kɛsɛ maa pesiŋ bɛɛ I tiuba le keŋ tosaa le.” Kɛ a koŋ kpou, mbo yiyaŋ a wanaa ndaa tuiyɔ a tonyaa okɔɔ le wa. Mbo sina maa yoomu ndaa cho bɔɔ o kala kanifuule, a sina a Chɛhowa okɔɔ le. Mbo chɔɔlu dimi aa, “Mi sɔɔŋ sɛnɛŋ ya wa pɛɛkoo woŋ tosa mi wa a kɔl kɛndɛ, vɛlɛ a kɔl hiniaa. Mi sina maa acheleŋnda bɛɛ nɔ ma sina tonyaa.” Mɛɛ Sɛka chɔɔlu nyiɛɛye nɔ le waŋnda, mbo sɔla kɔl sikpaa le yooŋgu kɛndɔɔ dimioo. Mi Sɛka dimi vɛlɛ aa, “Mi kɔndɔfillo bii ya. Mi cha kɛsɛ maa acheleŋnda dimullo a Baabuiyo okɔɔ chɔɔlu ya dialuŋfulaŋ ke le suɛi o waŋnda lo. Nduyɛ, mi suɛi o acheleŋnda lo a laalaŋnda nilaŋ okɔɔ kindi tiindaŋ nuu poŋ.” *

Naapum mbo chua teleŋndo le mi waŋnda apum tosa hiouwɔɔ lachioo o Mɛlɛka piɛiyo niŋ (Tofa pɛlta 12-13)

12-13. Le yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ biunuŋ wanaa naŋ pɛɛku o wali pollo niŋnda? Chɔmndɔ taamaseliiyo.

12 O yaa ndɔɔ, biunuŋ wanaa ŋ cho pɛɛkoo wa. Loonuŋ maa, waŋnda haa pɛɛku wɔ tonyalaŋ lapum o Baabuiyo niŋ la naŋ sina nyɛkɛndɛi laŋ te. Nduyɛ a bɔɔbɔɔ nɔ kaalaa tau le nyɛ nda laalaŋndo. Naapum, ma yiyaŋ maa piɛile ndaleŋ le tosa ma wa kpɛɛluŋ a yuŋgula ndalaŋ, naamulaŋ ndalaŋ vɛlɛ a wanaa nda chiɛɛliaŋnda. Vɛɛ naŋ mala yɛ nda?

13 Ŋ tuuwɔ ndi o nɛiyo hoo choo. Yɛɛ yɔŋnuŋ yɛ te tallo simnuŋ pɛ o paandu, nduyɛ mbo nɔ le siŋgaŋndo? Teleŋnda bɔɔbɔɔ, waŋnda lo keilaŋ o tal paandoo choo haaa ma chii tal sɛnɛiyo taŋgul. Te a chii pɛ tal sɛnɛiyo taŋgul, a pɛl niko tal paandoo. O nɛi pilɛ koŋ choo, tuupa miŋ dimul waŋnda le ma mal laalaŋnda ndala “paandula” cho la sɔvɛ le nda laŋ, naapum ŋ nɔ fɛŋ miŋ mala nda le ma sina, nduyɛ ma kaala tonyala “sɛnɛila” naŋ cho nda pɛɛkoo o Baabuiyo niŋndo. Laŋ la cho ni, tonyala ndaa sina wɔ le laŋ tuupa miŋ kandu Baabuiyo pɛɛkoo a nda. O hei niŋ, a nɔla niŋ ma bɛɛndiaŋ le laalaŋnda ndala paandulaŋ malɔɔ. Naapum, mbo chua teleŋndo tau le waŋnda malaa ma tosa siŋgaŋnda waa naa.—Luomaŋ. 12:​2.

14-15. Vɛɛ naŋ mala yɛ wanaa sina nyɛɛmbɔ, ɔɔ a sina nyɛ o nyɛ a tiindaŋ yoomu fafɛɛŋndo o kpele hɛnɛkiɔɔ niŋ o chieeŋndo choo le wa? Chɔmndɔ taamaseliiyo.

14 Te ŋ biunuŋ pɛ wanaa naŋ komal o wali pollo niŋnda, ŋ ve nda kɔl le ma bii bila ɔɔ ma chɛl tonya Baabuiyo teleŋ tase nda tuei ndu wo le. Kɛ, mi nyiɛɛye nyindu naa le miŋ mala nda ma yiyaŋ nyɛkɛndɛi a nyɛ Baabuiyo dimi wo mɛɛ teleŋndo hiau fau yɛ. Le taamaseliiyo, yiyaŋndɔ mɛɛ naŋ mala waŋndo le mbo bii bila tiindaŋ yoomu fafɛɛŋndo o kpele hɛnɛkiɔɔ niŋ o chieeŋndo choo yɛ. A bɔɔbɔɔ sina nyɛ o nyɛ a pɛɛkoo hoo okɔɔ le, ɔɔ nyɛɛmbɔ koni nda sina ni. Naapum, ma laalaŋ maa te waŋndo vi pɛ, o miiŋgu lɛ yoomu o chilaŋ niŋ te. Ɔɔ naapum, ma yiyaŋ maa wanaa kɛndiaa kpou cho lakɔ o choo choo niŋ. Vɛɛ naŋ mala yɛ nda?

15 Nuawɔ mɛɛ puaapilɛnɔ pilɛ mala waŋnda le ma bii bila tiindaŋ yoomu lefafɛɛŋndo o chieeŋndo choo yɛ. O kandu fɛŋ a diomndaŋ veeloo o Chɛnɛsee 1:​28 niŋ. Okoŋ, o nyuna wana chiɛiyo le mbo chɔm fondɛi Mɛlɛka ndoo yeema mi waŋchieeya ndaa wa achallo, vɛlɛ a yoomu suu ndoo yeema mi ndaa nɔ wo. Mi wanaa bɔɔbɔɔ muli aa, “Ndoo yeema nda ma wa a kɔl kɛndɛ o chieeŋndo choo.” Okoŋ kɔɔli, mbo veelu vɛlɛ diomndaŋ o Aisaya 55:​11 niŋ, nduyɛ mbo nyuna te sabu Mɛlɛkaa siŋgaŋ niŋ pɛ. Teleŋnda bɔɔbɔɔ, mi wana chiɛiyo muli aa, ɛ ɛ. Nduyɛ o mɛɛlulaŋ kpɔŋ, mi puaapilɛnɔɔ veelu diomndaŋ o Sam 37:​10, 11 niŋ, okoŋ mbo nyuna mɛɛ chila waŋchieeya wa niŋ yɛ. Baabuiyo soliŋndo kpeku o nɛiyo hoo choo tosa niŋ mi puaapilɛnɔɔ hoo mala wanaa bɔɔbɔɔ, le ma bii bila maa Mɛlɛka nɔ wɔ yeemɛi le mi wanaa kɛndiaa wa achal lefafɛɛŋ o Kpele Hɛnɛkiɔɔ niŋ o chieeŋndo choo.

Kɛndɛi taaniŋnde tosaa, mɛɛ yau kɔl dɛɛniaa waŋndo poonyiallo cho naa yɛ, huŋ a fulamakɔɔli kɛndɔɔ (Tofa pɛlta 16-17)

16-17. A mɛɛ Pulɔwaa 3:​27 dimi yɛ, ɔɔ nɛilaŋ lapum la naŋ chɔm nyiɛɛye wo? Chɔmndɔ taamaseliiyo.

16 O hiɔɔlu ndɔɔ, yiyaŋ a nyɛ ŋ tosa le waŋnda chɔmndo maa a buulaŋ a nda wo. Le taamaseliiyo, baa ŋ kuɛ niŋ pa o wana chiɛiyo lo miŋ cha maa o ve a teleŋ kɛndɛ le naŋ komal ndu le? Ŋ dimul ndu mbo mal haki, nduyɛ miŋ kɛɛsiaa le miiŋgoo loŋ a teleŋ cheleŋ. Te o wa yɛ mi wana chiɛiyo yeema naa miŋ mala ndu a wali pɔmbɔ? Ɔɔ, te o wa yɛ mi wana koŋ wa chiɛi niŋ a naa ɔɔ o yuuwɛi, nduyɛ o tiuba mbo kuɛ ba o ba le, okoŋ mbo nyuna naa le miŋ kɔ tosal ndu nyɛ? O sɔɔŋ waa naa niŋ, naapum ŋ nɔla miŋ mala wana koŋ.—Nuawɔ Pulɔwaa 3:​27.

17 Mi ndepilɛnɔ pilɛ sɔla fulamakɔɔlila kɛndɛlaŋ mɛɛ o tosal waŋndo suɛi taaniŋnde. Mi mɔnɛi bii ndu tau mɛɛ kala chua pilɛ viikuu po ndɔɔ, okoŋ mbo poonyial yuŋgu koŋ yauwo. Nduyɛ mbo duau bolii Baabui ke wana kɔl dɛɛniaa ve o yau koŋ niŋ. Vɛɛ yau koŋ ndoo piiliaŋ yɛ yuŋgu koŋ? Mi kala chua wa mɔnɛi biyɔɔ le po ndɔ o viikuu wo poonyiaa aa, “Paale wɔɔŋndeŋ pila le wa chiɛi le ya ni. Yau ŋ poonyial naa wo piiliaŋ naa bɔɔ. Ŋ naŋ bɔɔ kɔl a yau ŋ poonyiaa koŋndo. O dɛɛniaa naa bɔɔ kɔllo. I che maa mi veelu diomndaŋ o yau koŋ niŋ chiɛi hiouwɔɔ bɛmbɔɔ 20. Ŋ ve bɛɛ kɔl pɛɛŋ le yau kɔl dɛɛniaa bɛndu ŋ poonyiaa koŋndo sɔlaa le. Nduyɛ o kpeekpei niŋ, ŋ yeema miŋ mel num balika yiŋgoloŋndo fulaa naa o lakɔl di.” A tonya, miŋ sɔla fulamakɔɔlila kɛndɛlaŋ tau te ŋ yiyaŋ pɛ mɛɛ yoomoo cho o kala le wanaa cho o saŋgaa niŋnda yɛ, nduyɛ miŋ kindiŋ le nyɛ tosa le nda malaa.

SINAPƐŊGU MAA CHƐHOWA SINA KPELEŊ NUMNDO

18. A mɛɛ Kɔliŋtiaŋ Tasoo 3:​6, 7 dimi yɛ, yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ loonuŋ a wali pol naa okɔɔ, nduyɛ le yɛɛ?

18 A tonya, ŋ nɔ miŋ wa kpeŋkpeŋ a nyɛ naŋ nɔ miŋ tosa o wali pollo niŋndo. Ŋ cho waŋnda malaa le ma pɛɛku a Mɛlɛka okɔɔ, kɛ o cho naa le cho nyɛ hiou wa o sɔvɛ wo tosaa le. (Nuawɔ Kɔliŋtiaŋ Tasoo 3:​6, 7.) Chɛhowa tosa a sabu ni mi waŋnda hiŋ ndu o ibuŋ. (Chɔŋ 6:​44) Nduyɛ, te waŋndo chɛl niŋ ɔɔ o kɛɛ niŋ pɛ yooŋgu kɛndɔɔ, tɔlnuŋ a mɛɛ wana koŋ cho o kɔl ndɔɔ niŋ yɛ. (Maa. 13:​4-8) Loonuŋ maa mi wanaa bɔɔbɔɔ kɛɛ yooŋgu Chiisu wa dimioo wo, mi che bɛɛ o wa wana pɛɛkaa bɛndu. Lelaŋ, ŋ nɔ miŋ tambu kɔl le mɛɛ wanaa bɔɔbɔɔ naŋ cho kindiŋndo le malaa wa kɛɛ naa nilaŋ yaŋɔɔ yɛ le.

19. Tɔnɔla kuɛɛ naŋ sɔla yɛ te ŋ chɔm pɛ nyiɛɛye o wali pol naa niŋ?

19 Ŋ cho fulamakɔɔlila kɛndɛlaŋ sɔla tau te ŋ chɔm pɛ nyiɛɛye o wali pol naa niŋ. Nduyɛ, keŋ tosa miŋ tuei yooŋgu kɛndɔɔ dimioo yeela tau. Ŋ cho sala wana sɔla o waŋndo nyɔɔ kioo niŋndo tueiyɔɔ yeela tau. Nduyɛ miŋ tosa ndi tɛtɛlɛ le mi ‘wanaa . . . sɔla niŋ yoomu kpeekpeiyo o nɔ lamɛɛlu le wo wa’ chɛl yooŋgu kɛndɔɔ. (Walta. 13:​48) Lelaŋ, “boondii naa ŋ nɔ hei fondaa ve, ŋ tosaŋ tonyaa naa waŋnda chua.” (Kalee. 6:​10) Okoŋ, ŋ cho nyaaloo sɔla le Finya naa cho o choo choo niŋndo saŋgalaa.—Maa. 5:​16.

CHONDII 64 Yɔŋguŋ o Wali Kuauwaa Niŋ a Kɔl Kɛndɛ

^ pɛl. 5 Te ŋ chɔm pɛ waŋnda nyiɛɛye, mi koŋ tosa miŋ chɔɔlu nyaaloo sɔla, nduyɛ mi waŋnda yɔŋguŋ wulee le nilaŋ yaŋɔɔ o yooŋgu naŋ dimul nda wo. Le yɛɛ naŋ dimi yɛ lende? O buŋgɛi hei niŋ, ŋ cho yaasiaa nyɛ naŋ pɛɛku o taamasi Chiisoo niŋndo, vɛlɛ a nɛila hiɔɔlula naŋ chɔm wanaa naŋ komal o wali pollo niŋnda nyiɛɛye wo.

^ pɛl. 5 TƐƐSIAA LE DIOMNDO: O buŋgɛi hei niŋ, nyiɛɛye sim ni, buulaŋndo chɔmndo le wana cho saŋgaa ɔɔ wana nda bii biyɔɔ wɔɔŋndo wo. Nduyɛ te ŋ nɔ pɛ yiyaŋ waa naa, keŋ cho naa nyindɔɔ le tosaa nyɛ o nyɛ naŋ tiuba le waŋnda malaa.

^ pɛl. 8 Tofa buŋgɛi hei “Follow the Golden Rule in Your Ministry” o Bandu Mɛŋgɛlaa hoo niŋ, Bukuloo 15, 2014. O puuluei niŋ.

^ pɛl. 11 Tofa Bandu Mɛŋgɛlaa Naandɔɔ 1, 2011, pei 21-22. O puuluei niŋ.