1. Oknimaytyäˈäk tuk pëkyë Jesusë jyaˈayˈäjtën diˈib njantsy yˈoyˈijxëm ets yaˈˈamutskˈäjtypyë ääw jot.

TUK pëkyë Jesusë jyaˈayˈäjtën diˈib njantsy yˈoyˈijxëm ets yaˈˈamutskˈäjtypyë ääw jot, yëˈë ko mbäät tjaygyukë ja amay jotmay diˈib pyattëbë naxwinyëdë jäˈäy. Ko jyukyˈajty yä Naxwiiny, xondak mët ja diˈib xondaktë ets pyujëˈëy pyuyaxë ja diˈib jëëy yaxtë (Rom. 12:15). Extëm nˈokpëjtakëm, ko ja 70 yˈëxpëjkpëty jyëmbijttë agujk jotkujk mä nety ojts të yˈëwäˈkx të kyäjpxwäˈkxtë, ta “Jesus jyantsy jyotkujkëtyaay mët ja espiritë santë” (Luk. 10:17-21). Per ko yˈoˈkyë Lázaro, ets tˈijxy wiˈix dyajnaxtë jäj jëmuˈumën ja jyiiky myëguˈuk, ta Jesus “nyayjyäˈäjë jotmaymyëët es yˈamutskˈäjty” (Fwank 11:33).

2. ¿Tiko Jesus tpaˈˈayooyë jäˈäy?

² Oyë netyë Jesus wyäˈätsjäˈäyëty, pyaˈˈayoow ets oyjyaˈaytyak mëdë naxwinyëdë jäˈäy diˈib pokyjyaˈay yajpattëp. ¿Tiko duˈun jyaˈayˈajty? Yëˈko tmëdäjtyë tsojkën. Mä jatuˈukpë artikulo ojts nˈijxëm ko diˈib mas niˈigyë tsyojk, yëˈë naxwinyëdë jäˈäy (Prov. 8:31). Tyäˈädë tsojkën yëˈë pudëjkë parë yajxon tnijäˈäwë wiˈix wyinmay tuˈugë jäˈäy. Apostëlë Juan duˈun tkujäˈäyë: “Yëˈë këˈëm nyijäˈäbë nety wiˈixë wyinmäˈäny ja jäˈäyëty” (Fwank 2:25). Jesus pyaˈˈayoowë jäˈäy, ets ko nimay tjäˈäwëdë ko yajtsojktëp, ta tmëdoowˈijttë ja oybyë ayuk diˈib myaytyakypy ja Diosë yˈAnaˈam Kyutujkën. Ko mas niˈigyë nduˈunëmë mëjääw parë nbanëjkxëmë yˈijxpajtënë Jesus, ta jantsy oy wyimbëtsëmäˈäny mä nˈëwäˈkx ngäjpxwäˈkxëm (2 Tim. 4:5).

3, 4. 1) Pën njaygyujkëm ti jäˈäy yajkëjx yajnäjxtëp, ¿ti xypyudëkëyäˈänëm parë ndukmëtmaytyakëmë Diosë yˈayuk? 2) ¿Ti nˈixäˈänëm mä tyäˈädë artikulo?

³ Apostëlë Pablo nyijäˈäwëbë nety ko tsojkëp nyëjkxët käjpxwäˈkxpë, ets ëtsäjtëm nan tsojkëp duˈun nduˈunëm (1 Kor. 9:16). Pën njaygyujkëm ti ja jäˈäy yajnäjx yajkëjxtëp,  ta ndukmëtmaytyäˈägäˈänëmë Diosë yˈayuk mët ko nmëmäˈäy nmëdäjëm ets ko nbudëkëyäˈänëm, kyaj mët ko jeˈeyë të nyajtuknipëjkëm. Nnijäˈäwëm ko “niˈigyë njotkujkˈäjtëm ko wiink jäˈäy nbudëjkëm es kyaj ko wiink jäˈäy xypyudëjkëm” (Apos. 20:35). Ko duˈun nwinmäˈäyëm, yëˈë xypyudëkëyäˈänëm parë mas niˈigyë ndukˈijt ndukxoˈonëmë Diosë tyuunk.

⁴ Mä tyäˈädë artikulo yëˈë nˈixäˈänëm wiˈix mbäät nbaˈˈayoˈowëmë jäˈäy mä nˈëwäˈkx ngäjpxwäˈkxëm. Per min jawyiin nˈoknimaytyakëm wiˈixë Jesus tˈijxy ja jäˈäyëty ets ti xytyukniˈˈijxëm. Ta net nnimaytyakëm wiˈix taxk pëky mbäät nbanëjkxëmë yˈijxpajtën (1 Peed. 2:21).

5, 6. 1) ¿Pënatyë Jesus pyaˈˈayoow? 2) Extëm jyënaˈanyë Lukʉs 4:18, 19, ¿tiko Jesus tpaˈˈayooy pënaty myëtmaytyak?

⁵ Min nˈokˈijxëm wiˈixë Jesus dyajnigëxëˈkyë paˈˈayoˈowën mä nety yˈëwäˈkx kyäjpxwäˈkxtë. Tëgok, të nety jyantsy yˈanuˈkxëtyaˈaytyë mët ja yˈëxpëjkpëty ets kyaj tyim poˈkxtë ni tiempë tkamëdattë parë kyaytyët, ta tˈanmääy: “Mindë. Joˈom nˈokpoˈxëm mä tuˈugë abak it”. Per ta ja mayjyaˈay pyatsoˈonëdë. ¿Wiˈixëdaa Jesus nyayjyäˈäwë ko jyajty mä nety pyoˈkxäˈändë ets tˈijxy ko të ja mayjyaˈay jam nyajäjnëdë? Ta “tpaˈˈayooy, * mët ko dëˈënë nety extëmë borreegë diˈibë kyaj tmëdaty ja kyuentˈäjtpë. Ta tyëjkë yaˈëxpëjkpë, es ttukˈëxpëjktë kanäk peky” (Mar. 6:30-34).

⁶ ¿Tiko Jesus tpaˈˈayooyë jäˈäy? Yëˈko tˈijxy “extëmë borreegë diˈibë kyaj tmëdaty ja kyuentˈäjtpë”. Waˈan tˈijxy ko tamë nety näägë jäˈäy diˈib kyaj ti myeeny syentääbë ets mëk jyantsy tyundë parë tmoˈoytyë kyaˈay yˈukënë fyamilyë. Nan waˈanë nety jyamëty diˈib të yˈooktë jyiiky myëguˈuk. Waˈanë Jesus yajxon tjaygyujkë wiˈixë nety nyayjyawëdë, pes nan yajnäjx tuˈuk majtskë duˈumbë jotmay extëm ojts nˈijxëm mä jatuˈukpë  artikulo. Ets mët ko nyaytyukjotmaytyuunë jäˈäy, ta ojts ttukninëjkxy ja oybyë ayuk diˈib mbäät jyotkujkmoˈoyëdë (käjpxë Lukʉs 4:18, 19).

7. ¿Wiˈix mbäädë Jesusë yˈijxpajtën nbanëjkxëm?

⁷ ¿Wiˈix mbäädë Jesusë yˈijxpajtën nbanëjkxëm? Mayë jäˈäy nan myëdäjttëbë amay jotmay ets yajpäättë “extëmë borreegë diˈibë kyaj tmëdaty ja kyuentˈäjtpë”. Per ëtsäjtëm nmëdäjtëm ja oybyë ayuk diˈib yajtëgoyˈäjttëp (Diˈibʉ Jat. 14:6). Ets duˈun extëm ja nMaˈestrëˈäjtëm, ndukninëjkxëm ja oybyë ayuk mët ko nbaˈˈayoˈowëm “ja diˈib kyaj ti tmëdaty tjaygyepy ets ja diˈib ayoop” (Sal. 72:13). Njantsy pyaˈˈayoˈowëmë jäˈäy ets nbudëkëyäˈänëm.

8. ¿Ti mbäät xypyudëjkëm parë nbaˈˈayoˈowëm ja diˈib ndukmëtmaytyakëmë Diosë yˈayuk? Pëjtäˈäk tuˈugë ijxpajtën.

⁸ Parë mbäät nbaˈˈayoˈowëm ja diˈib ndukmëtmaytyakëmë Diosë yˈayuk, tsojkëp nbawinmäˈäyëm ti myëmääy myëdajpy ets wiˈix nyayjyawëty, ets ndukmëduˈunëm tijaty extëm ntsojkëm tijaty nyajtukmëduˈunëm * (Mat. 7:12). Min nˈokˈijxëm taxk pëky diˈib mbäät xypyudëjkëm parë duˈun nduˈunëm. Tuk pëky, yëˈë ko nmëmäˈäy nmëdäjëm wiˈix yajpudëkëyaˈany tuˈuk tuˈugë jäˈäy. Ko ngäjpxwäˈkxëm, mbäät yaˈijxkijpxyë mët tuˈugë doktoor. Tuˈugë oybyë doktoor nyijäˈäwëp wiˈix yaˈixy yajpääty tuˈuk tuˈugë jäˈäy diˈib yajtsoybyejtypy. Yajtëëpy wiˈix nyayjyawëty ets tsuj yajxon tmëdoowˈity ko ja jäˈäy tnimaytyaˈaky. Yˈijxypy ti tsooy yajtëgoyˈajtypy ets kyaj alokë tnasjayë diˈib tim miimp mä jyot wyinmäˈäny, yajtuumbyë tiempë parë tˈixy wiˈix ja jäˈäy yaˈixy yajpääty etsë net tmooy ja tsooy diˈib yajtëgoyˈajtypy. Nanduˈun ëtsäjtëm, ko nˈëwäˈkx ngäjpxwäˈkxëm kyaj tuknaxë jäˈäy nmëtmaytyakëm. Nduˈunëmë mëjääw parë njaygyujkëm wiˈix ja jäˈäy yaˈix yajpäättë ets wiˈix wyinmaytyë niduˈuk niduˈuk.

9. 1) ¿Ti kyaj mbäät nwinmäˈäyëm mä ja jäˈäy diˈib nmëtmaytyakëm 2) ¿Tijaty mbäät nyajtëˈëwëm?

⁹ Kyaj mbäät nwinmäˈäyëm ko njaygyujkëtyaˈayëm ja jäˈäyë jyotmay, tijaty myëbëjktëp ets tiko duˈun tijaty tmëbëktë (Prov. 18:13). Parë nnijäˈäwëm, oy ko nˈëxtäˈäyëmë winmäˈäny wiˈix mbäät nyajtëˈëwëm tijaty (Prov. 20:5). Pën kyaj wiˈix yajmëdoy mä ntsënäˈäyëm, mbäädë jäˈäy nyajtëˈëwëm ja tyuunk, ja fyamilyë, wiˈix wyinmay ets wiˈix të jyukyˈaty. Ko duˈun nyajtëˈëwëm, ta mbäät nnijäˈäwëm ti jyantsy yajtëgoyˈäjttëp. Ets ko nety të nnijäˈäwëm, mbäädë net naytyukjotmaytyuˈunëm wiˈix yaˈixy yajpääty ets nˈijxëm wiˈix mbäät nbudëjkëm extëm ttuunyë Jesus (ix nanduˈunë 1 Korintʉ 9:19-23).

10, 11. Oknimaytyäˈäk ja myëmajtsk pëkypyë diˈib xypyudëkëyäˈänëm parë nbaˈˈayoˈowëmë jäˈäy extëm jyënaˈanyë 2 Korintʉ 4:7, 8. Pëjtäˈäk tuˈugë ijxpajtën.

 ¹⁰ Myëmajtsk pëky, ko nbawinmäˈäyëm ja jäˈäyë jyukyˈäjtën. Ko duˈun nduˈunëm, xypyudëkëyäˈänëm parë njaygyujkëm ja jyotmay, pes nan nyajnäjxëmë jotmay mët ko pokyjyaˈay nyajpatëm (1 Kor. 10:13). Nnijäˈäwëm ko mä tyamë Satanás yˈaneˈemy, tsipë jukyˈäjtën nyaxy ets yëˈëyë Jyobaa diˈib mbäät xypyudëjkëm parë nmëmadakëm (käjpxë 2 Korintʉ 4:7, 8). Nˈokwinmäˈäyëm wiˈixë jäˈäy jyukyˈatët diˈib kyaj nyaymyayëdë mëdë Jyobaa, mëk tsip dyajnaxtë jyukyˈäjtën ets kyaj tmëdattë pën pudëkëdëp. Ets duˈun extëmë Jesus, nan nbaˈˈayoˈowëmë tyäˈädë jäˈäyëty, pääty ndukninëjkxëm ja “oybyë ayuk diˈib mas oy” (Is. 52:7).

¹¹ Nˈokˈijxëmë yˈijxpajtënë Sergey. Mä tkaˈixyˈatynyëmë Jyobaa, kyaj ijty yˈaˈëw yˈagäjpxëty. Ko tiempë nyajxy, ta tˈëxpëjktsondakyë Biiblyë. Yëˈë jyënaˈany: “Mäts nˈëxpëkyë Biiblyë, tats nnijäˈäwë ko Dios mëduumbë tsojkëp tnimaytyäˈägëdë myëbëjkën. Per nwinmääyëts ko ninäˈäts mbäät duˈun ngatuny”. Sergey xëmë twinmääy wiˈixë jäˈäy jyukyˈattë diˈib kyaj tˈixyˈattë Jyobaa ets diˈib kyaj tnijawëdë tëyˈäjtën. Yëˈë jyënany: “Jantsy agujk jotkujkëtsë nety xyyajnayjyawëty tijatyëts nˈëxpëjkypy, ets nnijäˈäwëbëtsë nety ko tsojkëp nanduˈunë jäˈäy tnijawët ja tëyˈäjtën”. Ko Sergey duˈun wyinmääy, yëˈë pudëjkë parë jyotmëktaky ets ojts nyijkxy ëwäˈkx käjpxwäˈkxpë. ¿Wiˈix wyimbëtsëëmy? Yëˈë jyënaˈany: “Kyajts ndimwinmääy xyyajnayjyawëdët seguurë kots nimaytyäˈägëdë Biiblyë. Per kots nimaytyaky tijatyëts nmëbëjkypy, yëˈë yajkëktëjkëtsë nmëbëjkën”. *

12, 13. ¿Tiko mbäät nmëmaˈkxtujkëm ja jäˈäy diˈib nyaˈëxpëjkëm? Pëjtäˈäk tuˈugë ijxpajtën.

¹² Myëdëgëk pëky, nˈokmëmaˈkxtujkëm ja jäˈäy diˈib nyaˈëxpëjkëm. Ko nimaytyakëm tijatyë Biiblyë tukniˈˈijxëp, oy ko njamyajtsëm  ko waˈan ja jäˈäy kyaj ttimmëdoynyëm diˈib ëtsäjtëm të nmëdoowˈyujjënë. Nimay nan yˈookjäˈäwëdëp tijaty myëbëjktëp ets waˈan wyinmaytyë ko yëˈë diˈib yajtuˈugyëdëp mëdë fyamilyë, mëdë myëgunax myëgugäjpn ets ja kyostumbrë. ¿Wiˈixë net mbäät nbudëjkëm?

¹³ Nˈokwinmäˈäyëmë tyäˈädë ijxpajtën. ¿Ti yajtuump ko nyitëgatsäˈäny tuˈugë puentë diˈib të wyindëgooynyë? Yëˈë yajkojp tuˈugë jembyë mientrës tyuunˈadëˈëtsy ja tukpë. Ko nety të yˈoˈoyëtyaˈay ja jembyë, taanëm yajjity ja tukpë. Nanduˈun jyaty pën ntsojkëm ets tuˈugë jäˈäy tmastuˈudët tijatyë nety myëbëjkypy, tsojkëp jawyiin nbudëjkëm parë dyajtsobäädët tijatyë Biiblyë tukniˈˈijxëp, pes parë yëˈë ak jemy tijaty jyajtypy. Ko duˈun nduˈunëm, mbäädë net tmastuˈuty tijatyë nety myëbëjkypy, per myënëjkxaambyë tiempë (Rom. 12:2).

14, 15. ¿Wiˈix mbäät ndukjaygyujkëm tuˈugë jäˈäy diˈib kyaj ttimnijawë o diˈib nyijäˈäwëp wanaty ko yˈitäˈäny ja tsujpë it lugäär yä Naxwiiny? Nimaytyäˈäk mët tuˈugë ijxpajtën.

¹⁴ Pën nmëmaˈkxtujkëmë jäˈäy, ta kyaj nëjkx nˈawijxëm parë netyë tˈaxäjët ja tëyˈäjtën ko tim jawyiin ndukmëtmaytyakëm. Ko nyaˈijxëmë paˈˈayoˈowën, yëˈë xypyudëkëyäˈänëm parë wanaty wanaty ja jäˈäy ndukjaygyujkëm wiˈixë Biiblyë jyënaˈany. Extëm nˈokpëjtakëm, ¿wiˈix mbäät tuˈugë jäˈäy ndukjaygyujkëm ko yˈitäˈäny ja tsujpë it lugäär yä Naxwiiny? Nimayë jäˈäy kyaj ttimnijawëdë o ta diˈib nyijäˈäwëdëp wanaty. Nääk, wyinmaytyë ko tuˈugë jäˈäy yˈooky ja kyëjxtäˈäy nyäjxtäˈäy tukëˈëyë. Etsë wiinkpë wyinmaytyë ko niˈamukë oyjyaˈay nyëjkxtë tsäjpotm. ¿Wiˈixë net mbäät nbudëjkëmë duˈumbë jäˈäy parë tkupëktët tijatyë Biiblyë tukniˈˈijxëp?

¹⁵ Tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm tnimaytyaˈaky wiˈix tpudëkë duˈumbë jäˈäy. Tim jawyiin, yëˈë kyajpxypyë Génesis 1:28, ets ta net dyajtëy: “¿Mä netyë Dios ttsoky ets jyukyˈattëdë naxwinyëdë jäˈäy, ets wiˈix?”. Nimay yˈatsowdë ko yä Naxwiiny ets ko agujk jotkujk. Ta net ttukwingugäjpxë Isaías 55:11 etsë net dyajtëy: “¿Tëdaa tyëgatsy diˈibë Dios tyuknibëjtakë?”. Ta ja jäˈäy yˈatsoy ko kyaj. Tim ok, ta net tukwingugäjpxë Salmo 37:10 etsë 11, ta dyajtëy: “Extëm yä të ngäjpxëm, ¿wiˈix jyukyˈatäˈändë naxwinyëdë jäˈäy mä tiempë myiny kyëdaˈaky?”. Ko tyäˈädë nmëguˈukˈäjtëm dyajtuny duˈunë Biiblyë, ta kanäägë jäˈäy të ttukjaygyukë ko Dios duˈunyëm ttsoky etsë oyjyaˈay jyukyˈattë winë xëëw winë tiempë yä Naxwiiny mä ja it lugäärë tsujpë.

16, 17. Extëm jyënaˈanyë Proverbios 3:27, ¿wixaty mbäät nyaˈijxëm ko nbaˈˈayoˈowëmë jäˈäy? Pëjtäˈäk tuˈugë ijxpajtën.

¹⁶ Ets myëmäjtaxk pëky, nˈokwinmäˈäyëm wixaty mbäät nyaˈijxëm ko nbaˈˈayoˈowëmë jäˈäy. Extëm nˈokpëjtakëm pën mä nˈëwäˈkx ngäjpxwäˈkxëm jäjtëm mä tuˈugë tëjk ets ja jäˈäy mëk jap tyuny o tap myaˈay, mbäät nˈanmäˈäyëm: “Okmaˈkx, jats jatëgok naxët”. O ta ja tuk pëky, pën ja jäˈäy jap ti yiˈin waanë  yajtukpudëkëyaˈany o kyaj mbäät mä nyijkxy ets yajtëgoyˈajtypy parë nëjkx ndëjkˈayoˈoyëm, mbäät nnayˈawäˈänëm parë nbudëjkëm (käjpxë Proverbios 3:27). *

¹⁷ Min nˈokˈijxëm wiˈix jantsy oy wyimbëtsëmy ko nyaˈijxëmë paˈˈayoˈowën. Ko tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm tnijäˈäwë ko të nety tuˈugë familyë yˈoogyë yˈuˈunk ja xëëw mä myaxuˈunkˈäjty, ta dyajnigëxëˈkyë oyjyaˈayˈäjtën diˈib kyaj tyim mëjwiin tyim kajaajëty, tjääy tuˈugë neky ets jap tkujäˈäyë tuˈuk majtskë tekstë diˈib mbäät jyotkujkmoˈoyëdë. ¿Wiˈixëdaa nyayjyäˈäwëdë tyäˈädë familyë? Ja uˈunktääk duˈun tˈatsoowëmbijtyë tyäˈädë nmëguˈukˈäjtëm: “Ëxëˈëy jantsy mon tukëts nnayjyäˈäwë. Kyaj xytyim winmay wiˈixëts mëjwiin kajaa xypyudëjkëdë ja neky diˈibëts xytyuknijäˈäyëdë. Kyajtsë ääw ayuk nbääty parë nmoˈoyëdë dyoskujuyëp ets nˈanëëmët ko mëjwiin kajaajëts xyjyotkujkmooy. Ëxëˈëy jats ojts ngajpxy naa iˈpx okën. Ix wiˈixëts të xytyukˈixyë mˈoyjyaˈayˈäjtën, mtsojkën etsë mbaˈˈayoˈowën. Amumduˈukjotëts nguˈëw ngukäjpxëdë”. Extëm nˈijxëm, mëjwiin kajaa yˈoybyëtsëmäˈäny ko nduˈunëmë mëjääw parë njaygyujkëm ti ja jäˈäy yajkëjx yajnäjxtëp mä jyukyˈäjtën ets ko ti nduˈunëm parë nbudëjkëm.

18. Extëm jyënaˈanyë 1 Korintʉ 3:6, 7, ¿ti mbäät njamyajtsëm ko nëjkxëm ëwäˈkx käjpxwäˈkxpë, ets tiko?

¹⁸ Mä nˈëwäˈkx ngäjpxwäˈkxëm, nbudëjkëmë jäˈäy parë tˈixyˈattëdë Dios, per tsojkëp njamyajtsëm ko Jyobaa yëˈë diˈib tuump mëjwiin kajaa (käjpxë 1 Korintʉ 3:6, 7). Jyobaa yëˈë diˈib myëjwoobyë jäˈäy (Fwank 6:44). Extëm ja jäˈäy niduˈuk niduˈuk tmëdaty ja jyot korasoon, duˈun tkupëkäˈändë ja Diosë yˈayuk ets yëˈë këˈëm diˈib wyinˈixandëp (Mat. 13:4-8). Nˈokjamyajtsëm ko nimayë jäˈäy kyaj ojts tˈaxäjëdë ko Jesus myëtmaytyakëdë, oyë nety jyayëˈëjëty diˈib mas oy yaˈëxpëjkp. Pääty, kyaj mbäät wiˈix nnayjyäˈäwëm pën nimayë jäˈäy kyaj tmëdowäˈändë Diosë yˈayuk.

19. ¿Wiˈix ndukˈoyˈatäˈänëm ko nbaˈˈayoˈowëmë jäˈäy mä nˈëwäˈkx ngäjpxwäˈkxëm?

¹⁹ Jantsy oy wyimbëtsëmäˈäny ko nyaˈijxëmë paˈˈayoˈowën mä nˈëwäˈkx ngäjpxwäˈkxëm. Ndukxondäˈägäˈänëm mas niˈigyë ets nbudëkëyäˈänëm pënaty jënandëp “ja yˈääw jyot ko kyupëkandëp ja tëyˈäjtën parë jyukyˈattët winë xëëw” (Hech. 13:48, TNM). Pääty, nˈokmayˈäjtënduˈunëm “mët oytyim pënëty nidëgekyëty” (Gal. 6:10). Duˈuntsoo nëjkx nnayjyäˈäwëm jotkujk ko nyajmëjpëtsëˈëmëmë nDeetyˈäjtëmë Jyobaa (Mat. 5:16).