1. Nkintu kinyi kya ku bumuntu bwa Yesu akitukumu ku mashimba ngofu? Patuula.

KIMUNE kya ku bintu abitukumu ku mashimba pabitale bumuntu bwa Yesu, nyi mpa kuuka’shi amonaa myanda yatudi nayo mwanda twi bakutwe kupwidika. Pabadi Yesu pa nsenga badi ‘asepeela na be na muloo’ na ‘kudila na abadidi.’ (Lom. 12:15) Kileshesho, pabalukile balondji baaye 70 na muloo kunyima kwa kukita bulungudi bwibuwa, Yesu “badi na muloo ku bukome bwa kikudi kiselele.” (Luk. 10:17-21) Ku lungi lupese, pabamwene bibadi bakwabo na Lazaare babungame mwanda wa lufu lwaye, Yesu “eshimba nkumushiidika; beenyongwele.”—Yo. 11:33.

2. Nkinyi kibadi kikwashe Yesu bwa kwitula pa mbalo ya bangi?

² Sunga’shi Yesu badi muntu mupwidikye, badi na lusa kwi bantu bakutwe kupwidika. Nkinyi kibamukwashishe bwa kwikala bino? Kya kumpala, badi mufule bantu. Anka byatumwene mu mwisambo ushale, badi “asepêla na bantu boso.” (Nki. 8:31) Kifulo bwa bantu kibadi kimutakule bwa kuuka kalolo mushindo aunangushenaa bantu. Yowano mutumibwa apatula’shi: “Baadi mupwe kuuka kii munda mwa muntu.” (Yo. 2:25) Yesu badi na lusa lukata bwa bangi. Bantu abaadi abamono bi kifulo kyaye bwabo na abo nkuteemesha mukandu wa Bufumu. Nsaa yoso yatwitulu pa mbalo ya bangi, atwikala na mushindo wa kwibakwasha mu bulungudi.—2 Tim. 4:5.

3-4. (a) Su atwitulu pa mbalo ya bangi, twi kwikala na mweneno kinyi pabitale mudimo wetu wa bulungudi? (b) Atulongo kinyi mu uno mwisambo?

³ Mpoolo mutumibwa badi auku’shi e na kitungo kya kulungula mukandu wi buwa, mpa n’atwe namu twi na kyakya kitungo. (1 Kod. 9:16) Anka, su atwitulu pa mbalo ya bangi, tatumono mudimo wetu wa bulungudi penda bu kintungo  kyatudi nakyo nya. Atwikala na lukalo lwa kwibalambukisha pamutwe pa kwibimona bu kitungo. Atuuku’shi “muloo wa kupana ngukile wa kupebwa.” (Bik. 20:35, Kilombeeno kipya 2014) Nsaa yatukitshi bulungudi pa mwanda atukumina ku kwasha bantu, atwikala na muloo wa kulungula ngofu.

⁴ Mu uno mwisambo, atulongo mushindo wa kwitula pa mbalo ya bangi mu bulungudi. Kya kumpala, atutala akitulongyesha mushindo ubadi aupusha Yesu pabitale bantu. Akupu, atutaluula mishindo inanka yatudi bakumbene kumwambula.—1 Mp. 2:21.

5-6. (a) Yesu badi mwitule pa mbalo ya bantu kinyi? (b) Bwakinyi Yesu badi apusha bantu babadi alambukisha lusa, bu byabadi baleshe mu Yeeshaya 61:1, 2?

⁵ Banda kutala kileshesho kya mushindo ubadi Yesu mwitule pa mbalo ya bangi. Ungi mususa, Yesu na balongi baye babadi bakokye ngofu mwanda babadi balungule kushi kwikisha. Tababadi “sunga na nsâ ya kudya.” Yesu batshile balongi baye benda “kwa bupenka bwâbo mu mapya” bwa “kwikisha.” Anka, kibumbu kya bantu kibabadidile ku mbalo ibaadi Yesu ende na balongi baye. Pabafikile Yesu kwanka na amona bantu, bakitshine kinyi? “Lusa * lukata nkumukwata, mwanda abádi bu mikôko ishi na mulami. Byabya babangile kwibalongyesha myanda i bungi.”—Mak. 6:30-34.

⁶ Banda kutala kibadi kitakule Yesu mu kupusha lusa, sunga nkwitula pa mbalo ya bangi. Balesheshe’shi “abádi bu mikôko ishi na mulami.” Pangi Yesu bamwene’shi bangi ba kwabadi mbalanda na babadi abafubu ngofu bwa kulombasha nkalo ya bifuko byabo. Pangi bangi babadi abenyongola mwanda wa lufu lwa bakwabo. Su mbyabya, Yesu badi mukumbene kupusha myanda ibabadi nayo. Anka byatumwene mu mwisambo ushale, pangi Yesu badi mufumankane na myanda ibino. Yesu badi etulu pa mbalo ya bangi, na bibadi abimutakula  bwa kwibatwadila mukandu wa kwibanyingisha.—Badika Yeeshaya 61:1, 2.

7. Mushindo kinyi watudya kwambula kileshesho kya Yesu?

⁷ Kileshesho kya Yesu akitulongyesha kinyi? Anka bu Yesu, twi munkatshi mwa bantu be bu “mikôko ishi na mulami.” Bakwete kukalakashwa na myanda ibungi. Twi na kyakya kyabakimbi—mukandu wa Bufumu. (Kibaf. 14:6) Byabya mu kwambula kileshesho kya Nfumwetu, atulungula mukandu wibuwa mwanda ‘atupushiisha mulanda na mubofule lusa.’ (Mis. 72:13) Atupusha bantu lusa, nyi bwakinyi atukumina kukita kintu kampanda bwa kwibakwasha.

8. Mushindo kinyi umune watudi balombene kwitula pa mbalo ya bangi? Tusha kileshesho.

⁸ Nkinyi kilombene kwitukwasha bwa kwitula pa mbalo ya baaba batulambukisha? Bibuwa tunangushene pabitale abipusha na kupwandikisha bantu batufumankana nabo, na kwibakitshina myanda mu mushindo umune watukumina’shi betukitshine namu. * (Mat. 7:12) Tubandeyi kwisambila mishindo inanka yatudya kwibikita. Wa kumpala, nangushena ku nkalo ya muntu na muntu. Twi kupwandikisha byatukitaa mu bulungudi na abikitaa doktere bwa kukwasha sha maladi. Doktere ebuwa anangushenaa pabitale nkalo ya sha maladi oso. Elaa nkonko na kumuteemesha kalolo nsaa i sha maladi amupatulwila byapusha. Kumpala kwa kumupa bwanga, abandaa kutadilaa bwadya kutala bitundwilo kwi sha maladi, kunyima nyi amupe bwanga. Bi mumune, ta twi balombene kufuba nka na mayele amune bwa kubanga mwisambo na muntu oso atufumankana naye mu bulungudi nya. Anka, atutalaa bwa kuuka myanda inayo muntu na bi mweneno a muntu na muntu.

9. Nkinyi kyatushakukita mu bulungudi? Patuula.

⁹ Su bofumankana na muntu mu bulungudi, topwandikishanga’shi we mupwe kuuka myanda yadi nayo sunga yadi mukumine na bwakinyi mwiyikumine. (Nki. 18:13) Anka, mwele nkonko na kanemo koso bwa kuuka myanda i mwandi na bi lukumino lwaye. (Nki. 20:5) Su abikitshikaa mu mbalo yanudi, mwipushe pabitale mudimo waye, kifuko kyaye, na myanda yadi mumone, mpa na mweneno aye. Nsaa yatwele nkonko, atupa bantu mushindo wabadya kwitulesha bwakinyi abitungu kwibalungula mukandu wibuwa. Nsaa yatuuku byabya, atwikala na mushindo wa kwitula pa mbalo yabo, bwa nkalo kampanda yabadi nayo na kwibakasha nka bibadi abikitshi Yesu.—Lesha byabidi bipushene na 1 Beena-Kodinda 9:19-23.

10-11. Muyile 2 Beena-Kodinda 4:7, 8, mmushindo kinyi wa kabidi watudi balombene kwitula pa mbalo ya bangi? Tusha kileshesho.

¹⁰ Wa kabidi, nangushena bilombene  kwikala nshalele abo. Mu mishindo kampanda, twibalombene kupusha bi nshalelo aabo. Anka, atwe boso twi bakutwe kupwidika na atufumankanaa na myanda i mumune na yabo. (1 Kod. 10:13) Atuuku shi nshalelo mu uno ndumbulwilo e bukopo. Atunyingiilaa ku bukwashi bwa Yehowa. (Badika 2 Beena-Kodinda 4:7, 8.) Kadi banda kunangushena bwa baaba bakwete kwitatshisha bwa kunyingila kushi’bo kwikala mu kipwano na Yehowa. Nka bu Yesu, atwibapushishaa lusa, na atukumiina kwibalungula “myanda yi buwa.”—Lom. 10:15, Kilombeeno kipya 2014.

¹¹ Tubandeyi kutaluula kileshesho kya mukwetu Sergey. Kumpala kwa kulonga bya binyibinyi, baadi muntu mutaale na e na buufu. Tabaadi obesha kwakula na bantu nya. Mu aa mafuku, bakuminyine kulonga Bible. Amba’shi: “Panabangile kulonga Bible, nalongyele’shi bena Kidishitu be na kitungo kya kulungula bangi myanda yabadi bakumiine. Mu binyibinyi, tampwandikishanga shi ne kwibikita.” Anka, baadi anangushena bwa baaba bashapushishe bya binyibinyi, na bamwene shi nshalelo aabo e bukopo mwanda tabauku Yehowa nya. Amba shi: “Myanda ipya inaadi nalongo ibampele muloo ukata na butaale mwishimba. Naukanga shi, bangi bantu namu be na lukalo lwa kulonga bya binyibinyi.” Bu bibaadi Sergey etulu pa mbalo ya bangi, bapetele eshimba dinyingye bwa kulungula mukandu wibuwa. Amba shi: “Bibadi binkanyishe pa kumona shi, kwisamba na bangi pabitale myanda ya mu Bible kubankwashishe bwa kumona shi ne na ngobesha ya kwibikita. Dingi kubaadi kunyingishe lukumiino lwande.” *

12-13. Bwakinyi abitungu twikale na lwishinko na bantu batulongyesha mu bulungudi? Tusha kileshesho.

¹² Wa kasatu, Ikala na lwishinko na bantu bokwete kulongyesha. Tentekyesha shi, pangi tababandile kupusha bingi bya binyibinyi bya mu Bible byatuuku. Na shi bangi abekalaa balamate ngofu ku myanda yabo yabadi bakumiine. Be kwikala abamono shi myanda ya mu kipwilo kyabo  ngibekashe mu buumune na kifuko kyabo, na bipikwa bya kwabo, mpa na bantu ba kwabo. Mbikunyi byatudya kwibakwasha?

¹³ Banda kunangushena pabitale kino kileshesho: Su kilalo kya kala kyalwila na abitungu kwikikatusha bwa kwela kipya, nkinyi kilombene kukitshika? Nsaa yabebaka kipya, abatungunuka na kufubisha kya kala. Su kitala kipya kibapu, be kulwisha kya kala. Mu mushindo umune, kumpala kwa kuteka muntu bwa shi alekye myanda ya “kala” yadi mukumiine, abitungu tubande kwibakwasha bwabadya kuuka na kufula bya binyibinyi “bipya”—malongyesha a mu Bible abashabandile kuuka. Yaya nsaa abekala balombane ba kuleka yaya nkumiino yabo. Bwa kukwasha bantu bwa’shi bashintulukye byabya, mbilombene kwata nsaa ibungi.—Lom. 12:2.

14-15. Mbikunyi byatudya kukwasha bantu abauku myanda ipeela sunga bashabauku kintu pabitale lukulupilo lwa kwikala na muwa mu mpaladiiso pa nsenga? Tusha kileshesho.

¹⁴ Su twi na lwishinko na bantu batulongyesha mu bulungudi, tatukulupila shi bapushe na kukumiina bya binyibinyi bya mu Bible nka mususa wa kumpala wabebipusha nya. Kadi, kwitula pa mbalo yabo akwitutakula bwa kwibakwasha bwa’shi, banangushene pa Bifundwe munda mwa kipungo kampanda. Bu kileshesho, tubande kutaluula mushindo watudi balombene kunangushena na bantu pabitale lukulupilo lwa kwikala na muwa mu mpaladiiso pa nsenga. Bantu bebungi abauku myanda ipeela sunga’shi tabauku dino dilongyesha. Be kwikala abamono’shi lufu nyi nfudilo a byoso. Sunga be kwikala abanangushena’shi bantu bebuwa abendaa mwiyilu. Mbikunyi byatudi balombene kwibakwasha?

¹⁵ Tutaleyi abikita ungi mukwetu bwa kwibakwasha. Kya kumpla, abadikaa mukanda wa Kibangilo 1:28. Kunyima, epusha sha nshibo pabitale mbalo na nshalelo baadi Efile Mukulu mukumiine shi bantu bekale naye. Bantu bebungi abaluula shi: “Pa nsenga na nshalelo e buwa.” Dingi, mukwetu abadika Yeeshaya 55:11 na epusha sha nshibo su mpàngo y’Efile Mukulu ngishintulukye. Misusa ibungi, sha nshibo aluulaa shi nya. Akupu, mukwetu abadika Misambo 37:10, 11 na amwipusha pabitale abikekala nshalelo a bantu mu mafuku aafiki. Pa kufubisha Bifundwe mu wawa mushindo, mukwetu mmukwashe bantu bebungi bwa kupusha’shi Efile Mukulu kyakumiina nka’shi bantu bebuwa, bekale na muwa wa loso mu mpaladiiso pa nsenga.

16-17. Muyile bi mu Nkindji 3:27, mmiishindo kinyi ibuwa yatudi balombene kwitula pa mbalo ya bangi? Tusha kileshesho.

¹⁶ Wa kananka, Kimba mishindo ibuwa ya kulesha bantu’shi okwete kwibapasukila. Bu kileshesho, pangi tubafiki pa nsaa ishi buwa bwa sha nshibo. Byabya twi kuteka lusa twamulungula’shi atwalukila pa nsaa ibuwa. Twi kukita kinyi su sha nshibo e na lukalo lwa’shi tumukwashe na ka mudimo kapela? Twi kukita kinyi su muntu te na mushindo wa kutambuka mwanda wa maladi sunga bununu, na akimbi muntu a kumukwasha  bwa kumudila bintu? Mu myanda i bino, abitungu tumukwashe.—Badika Nkindji 3:27.

¹⁷ Ungi mukwetu mukashi bapetele bipeta bibuwa mwanda wa kintu kibuwa kibakitshine kibaadi amono’shi taki na muulo. Bafundiile kingi kifuko kibaadi kifwishe mwana mukanda, mwanda baadi etuulu pa mbalo yabo. Mu wawa mukanda, baadi mwibafundile ma verse a kwibanyingisha. Wawa mukanda ubaadi na bukitshishi kinyi kwi kyakya kifuko? Nyina mwana amba shi: “Nekele mukalakashwe byabya maloba. Mukanda oobe ngwitukwashe bikile. Ne na lutumbu lukata bwa mushindo witunyingishe mukanda oobe. Ne mwiubadikye misusa ikile pa 20. Ngwitunyingishe bikile. Tubakutumbula na mashimba eetu oso.” Kushi mpaka, twi kupeta bipeta bibuwa nsaa yatwitulu pa mbalo ya baaba abakyengye, na yatukitshi kintu kampanda bwa kwibakwasha.

18. Muyile bi mu 1 Beena-Kodinda 3:6, 7, nkinyi akitungu’shi tutentekyeshe pabitale mudimo wetu wa bulungudi, na mbwakinyi?

¹⁸ Eyendo, atukumiina kwikala na nkatshinkatshi mu mudimo wetu wa bulungudi. Atukitaa wetu mudimo wa kukwasha bangi bwabadya kulonga pabitale Efile Mukulu, kadi tatukitaa byoso nya. (Badika 1 Beena-Kodinda 3:6, 7.) Yehowa nyi akakaa bantu kwadi. (Yo. 6:44) Ku nfudilo, muntu na muntu alesha bi mwishimba dyaye su akumiina mukandu wi buwa sunga kupela kwiukumiina. (Mat. 13:4-8) Tutentekyesheyi’shi bantu bebungi tababaadi batemeshe mukandu wa Yesu nya—aku namu baadi Mulongyeshi mukile bukata! Byabya, tatubofulanga ku mashimba su bantu batukumiina kukwasha bapela kukumiina mukandu wetu nya.

19. Mbipeta bibuwa kinyi byatupete nsaa yatwitulu pa mbalo ya bangi mu bulungudi?

¹⁹ Atukapete bipeta bibuwa mu mudimo wetu wa bulungudi su tubekala atwitulu pa mbalo ya bangi. Atukasangela mudimo wetu ngofu. Atukapete muloo wi bungi autukila mu kupaana. Atukakwasha boso “basangulwe bwa muuwa wa iikalaika” bwabadya kukumina mukandu wibuwa. (Bik. 13:48) Byabya “patukii na nguba, tukitshiineeyi bantu booso myanda iibuuwa.” (Nga. 6:10) Kunyima atukapete muloo wakutumbisha Nshetu e mwiyilu.—Mat. 5:16.