1. Mbuubuli bumwi buntu bubotezya mbwali aabo Jesu? Pandulula.

BUMWI buntu bubotu Jesu mbwali aabo mbwakuti, ulakonzya kumvwisisisya mapenzi ngituswaana nkaambo tatumaninide pe. Naakali aanyika, Jesu wakali ‘kusekelela abakali kusekelela’ ‘akulila abakali kulila.’ (Rom. 12:15) Muchikozyano, chiindi basikwiiya bakwe bali 70 nibakajoka kababotelwa nibakazwa akukambawuka, “Jesu wakasekelela mu-Muuya Uusalala.” (Lk. 10:17-21) Kuli lumwi lubazu, naakabona bantu mbubakakataazikene akaambo kalufu lwaLazaro, Jesu ‘wakanyongana alubo wakakataazikana mumizeezo.’—Joh. 11:33.

2. Niinzi chakagwasya Jesu kuti abe alweetelelo kubantu?

² Niinzi chakagwasya mwaalumi ooyu wakamaninide kuti abe aluzyalo alweetelelo kubantu batamaninide pe? Chintu chipati nchakuti, Jesu wakali kubayanda bantu. Mbuuli mbukwakaambwa muchiiyo chayinda, Jesu wakali ‘kubayandisya bana baAdamu.’ (Tus. 8:31) Kuyanda bantu kwakapa kuti azibe mbubayeeya. Mwaapostolo Johane wakapandulula kuti Jesu: ‘Wakalizizi zyakali mumyoyo yabantu.’ (Joh. 2:25) Jesu wakali kubeetelela bantu. Bantu bakali kukubona kuti Jesu ulabayanda, nkinkaako bakali kuswiilila makani aaBwaami. Kuti twayinkilila kunembo kutondeezya kuti tuli aandaba abantu, ziyoopa kuti tuzwidilile mumulimu wakukambawuka.—2 Tim. 4:5.

3-4. (a) Kuti katuli aandaba abamwi, mulimu wakukambawuka tuyoowubona biyeni? (b) Tulalanga-langaanzi muchiiyo eechi?

³ Mwaapostolo Pawulu wakalizi kuti wakeelede kukambawuka, andiswe tulizi kuti tweelede kuchita oobo. (1 Kor. 9:16) Nikuba boobo, kuti katuli aandaba abantu, mulimu wakukambawuka  tatukawuboni mbuuli mulimu ngutweelede kuchita luzutu. Tuyanda kutondeezya kuti tuli aandaba abantu akuti tuyanda kubagwasya. Tulizi kuti, ‘kupa kulabotezya kapati kwiinda kupegwa.’ (Inc. 20:35) Kuba aamaboneno aali boobo atala amulimu wakukambawuka, kupa kuti utunoneezye.

⁴ Muchiiyo eechi, tulalanga-langa mbutukonzya kutondeezya kuti tuli aandaba abantu mumulimu wakukambawuka. Chakusaanguna, tulabona nzitwiiya kunzila Jesu mbaakali kulimvwa atala abantu. Mpawo tulalanga-langa nzila zine mbutukonzya kuchitobelezya chikozyano chakwe.—1 Pet. 2:21.

5-6. (a) Mbaani Jesu mbaakali kweetelela? (b) Mbuuli mbukulembedwe muli Isaya 61:1, 2, nkamboonzi Jesu naakabafwida luzyalo bantu mbaakali kukambawukila?

⁵ Atubone chikozyano chitondeezya Jesu mbaakatondeezya lweetelelo. Aali chimwi chiindi, Jesu abasikwiiya bakwe bakali bakatala akaambo kakukambawuka kabatalyookezezye pe. Bbayibbele liti, “bakabula ciindi niciba cakulya.” Nkinkaako, Jesu wakayinka abasikwiiya bakwe ‘kubusena butakwe bantu kuti bakabe abalikke.’ Pesi nkamu yabantu yakachijaana kayiya nkwaakali kuya abasikwiiya bakwe. Jesu wakachita biyeni naakasika nkubakabede bantu anaakababona? “Wakabafwida luzyalo *, nkaambo bakabaanga nimbelele zitakwe mweembezi, nkabela wakatalika kubaiisya makani manji.”—Mk. 6:30-34.

⁶ Nkamboonzi Jesu naakabafwida luzyalo bantu naakuti kubeetelela? Nkaambo wakabona kuti bantu bakali mbuuli “nimbelele zitakwe mweembezi.” Amwi Jesu wakabona kuti bamwi bakali kufwaba akuti bakali kubeleka changuzu kuti bakonzye kusanina mpuli zyabo. Amwi bamwi bakali mubuumba akaambo kakufwidwa. Kuti kakuli boobo, Jesu wakali kuzimvwisisisya zyiimo zyabo. Mbuuli mbutwakayiya muchiiyo chayinda, kulakonzeka  kuti Jesu wakabuswaana buyumu-yumu buli boobo. Jesu wakali aandaba abantu, nkinkaako wakalimvwa kayanda kubabuzya makani aawumbulizya.—Bala Isaya 61:1, 2.

7. Kujana twachitobelezya biyeni chikozyano chaJesu?

⁷ Twiyaanzi kuchikozyano chaJesu? Mbuuli Jesu, andiswe tukkala abantu ‘bali mbuuli mbelele zitakwe mweembezi.’ Bali amapenzi aasiyene-siyene. Pesi tuli aachintu nchibayanda, chaamba makani aaBwaami. (Ciy. 14:6) Nkinkaako, tutobelezya chikozyano chaMuyiisi wesu kwiinda mukukambawuka makani mabotu nkaambo ‘tubafwida luzyalo bantu balangilwaansi abafwaba.’ (Int. 72:13) Tulabafwida luzyalo bantu alubo tuli achiyandisyo chakuchita chimwi chintu kuti tubagwasye.

8. Njiili imwi nzila njitukonzya kutondeezya kuti tuli aandaba abantu mumulimu wakukambawuka? Pandulula.

⁸ Niinzi chikonzya kutugwasya kutondeezya kuti tuli aandaba abantu mbitukambawukila? Tweelede kweezya kulibikka muchiimo chabo akubachitila mbuuli mbutwali kunooyanda andiswe. * (Mt. 7:12) Atubone nzila zine mbutukonzya kuchita oobo. Yakusaanguna, tweelede kuyeeyesesya nzyayanda muntu umwi awumwi. Nitukambawuka makani mabotu, tuchita mbuuli dokotela. Dokotela uuli aaluzibo ulanga-langa nzyayanda mulwazi umwi awumwi. Ulabuzya mibuzyo akuswiilisisya chiindi mulwazi napandulula zimuchisa. Alubo tafwambaani kupa muntu munsamu ngwayeeya pesi ulamulanga-langa kuti azibe zili kumukataazya natamupe munsamu weendelana anzyamvwide. Andiswe tatweelede kubelesya nzila iimwi kubantu boonse mbitukambawukila. Tweelede kubona zyiimo zyamuntu umwi awumwi ambayeeya.

9. Niinzi nzitutayelede kuyeeya? Pandulula.

⁹ Kuti waswaana muntu mumulimu wakukambawuka, utayeeyi kuti ulizizi zyiimo zyakwe naakuti kuyeeya kuti ulizizi nzyasyoma akuti nkamboonzi nazisyoma. (Tus. 18:13) Pesi buzya mibuzyo munzila yabupampu kuti umuzibe kabotu akuziba nzyasyoma. (Tus. 20:5) Kuti kazichita nkumukkala, buzya mulimu ngwabeleka, mpuli yakwe, mbaakakomezegwa anzyayeeya. Chiindi nitubabuzya mibuzyo bantu, tubapa mweenya wakutubuzya kuti nkamboonzi nibayanda makani mabotu. Kuziba eezi, kupa kuti tutondeezye kuti tuli aandaba ambabo akuti tubagwasye kweendelana azyiimo zyabo, mbuuli mbaakachita Jesu.—Kozyanisya a 1 BaKorinto 9:19-23.

10-11. Kweendelana amajwi aali muli 2 BaKorinto 4:7, 8, njiili nzila yachibili njitutondeezyaayo kuti tuli aandaba abamwi? Amba chikozyano.

¹⁰ Nzila yachibili, yezya kuyeeya mbubapona mubuumi. Muliimwi nzila, tulakonzya kuzimvwisisisya zyiimo zyabo. Tatumaninide pe,  nkinkaako andiswe tuswaana buyumu-yumu mubuumi. (1 Kor. 10:13) Tulizi kuti buumi munyika eeyi mbuyumu. Chipa kuti tulisimye, nkugwasigwa aaJehova. (Bala 2 BaKorinto 4:7, 8.) Pesi yeeya atala abantu batakwe bweenzinyina aaJehova. Kulabayumina kupona kabatagwasigwi aanguwe. Mbuuli Jesu, tulabeetelela, alubo kuchita oobo kupa kuti tubabuzye “makani mabotu loko.”—Is. 52:7.

¹¹ Atubone chikozyano chamukwesu Sergey. Katanayiya kasimpe, wakali aabweeme kawumwide. Kwakali kumuyumina kwaambuula abamwi. Mukuya kwachiindi, wakazumina kwiiya Bbayibbele. Sergey wakati: “Nindakayiya Bbayibbele, ndakabona kuti maKristu bali amulimu wakubuzya bamwi nzibasyoma. Ndakali kubonaanga tandizoozikonzyi pe eezi.” Pesi Sergey wakali kuyeeya atala abantu batanayiya kasimpe alubo wakabona kuti bapona buumi buyumu nkaambo tabamuzi pe Jehova. Wakati: “Zintu zipya nzindakali kwiiya, zyakapa kuti ndibotelwe akuti ndibe aluumuno mumoyo. Ndakabona kuti bamwi beelede kwiiya kasimpe aaka ambabo.” Chiindi Sergey naakazumanana kuba aandaba abamwi, zyakapa kuti abe achibindi chakukambawuka. Mpawo Sergey wakati: “Ndakagamba nindakabona kuti kubuzya bamwi kasimpe Bbayibbele kwakali kupa kuti ndibe achibindi. Alubo kwakapa kuti lusyomo lwangu lusime.” *

12-13. Nkamboonzi nitweelede kuba aamoyo mulamfu kubantu mbitwiiyaabo Bbayibbele mumulimu wakukambawuka? Amba chikozyano.

¹² Nzila yachitatu, baamoyo mulamfu kubantu mbuyiisya. Kulakonzeka kuti taakwe nibakali bayeeyesesya atala akasimpe kamuBbayibbele nkituzi loko. Alubo bamwi bazisyoma loko njiisyo nzibazibide. Kulakonzeka kuti nzibasyoma bazibona kaziyandikana loko nkaambo zipa kuti bajatane ampuli zyabo, aziyanza zyabo abantu bamuchilawu chabo. Kujana twabagwasya biyeni?

¹³ Atuyeeye atala achikozyano chitobela. Niinzi zichitika kuti bbilichi lyachiindi  lyazakala mpawo kakuyanda kuyakwa limwi? Chiindi chiingi, ngakwayakwa bbilichi pya, lyachiindi kalichibelesegwa. Kuti pya lyamana kuyakwa, lyachiindi liladilisigwa. Munzila iikozyenie, katutanabuzya bantu kuti basiye njiisyo zyabo “zyachiindi” nzibasyoma, tweelede kubagwasya kuti bazibe akuyanda kasimpe “kapya,” chaamba njiisyo zyamuBbayibbele nzibatazi chiindi nitusaanguna kwiiyaabo. Kuti twachita oobo, balakonzya kusiya njiisyo zyabo zyachiindi. Zilakonzya kutola chiindi kuti bantu bachinche munzila iili boobo.—Rom. 12:2.

14-15. Kujana twabagwasya biyeni bantu bazi ziche naakuti batakwe nzibazi atala abulangilizi bwabuumi butamani muparadayizi aanyika? Amba chikozyano.

¹⁴ Kuti twaba aamoyo mulamfu kubantu mbitukambawukila, tatukalangilili kuti babuke akumvwisisisya kasimpe kamuBbayibbele, nibakamvwa kakusaanguna. Pesi kuba aandaba ambabo kuyoopa kuti tubagwasye kuyeeyesesya atala anzilyaamba Bbayibbele mbichaani-mbichaani. Muchikozyano, atubone mbutukonzya kugwasya muntu kuti azibe atala abulangilizi bwabuumi butamani muparadayizi aanyika. Bantu biingi bazi ziche atala anjiisyo eeyi pesi bamwi tabayizi pe. Amwi basyoma kuti, kuti muntu wafwa tachizooponi lubo pe. Alubo zilakonzeka kuti bayeeya kuti, bantu boonse bachita zili kabotu baya kujulu. Kujana twabagwasya biyeni?

¹⁵ Atubone imwi nzila umwi mukwesu njabelesya nagwasya bantu kuti bamvwisisisye bulangilizi bwakuyoopona kukabe kutamani aanyika. Usaanguna akubala Matalikilo 1:28. Kuzwa waawo, ngawabuzya mwining’anda kuti Leza wakali kuyanda kuti bantu bapone kabali kuli alubo muchiimo chili biyeni. Chiindi chiingi bantu ngabasandula kabati, “Aanyika, kabakkede kabotu.” Kuzwa waawo, mukwesu ooyu ngawabala Isaya 55:11 akubuzya kuti, makanze aaLeza akachincha na. Chiindi chiingi bantu ngabasandula kuti, “peepe.” Kumamanino, ngawabala Intembauzyo 37:10, 11 akubuzya kuti bantu bayoopona buumi buli biyeni. Kubelesya Magwalo munzila iili boobo, kwapa kuti mukwesu ooyu agwasye bantu kuti bamvwisisisye kuti Leza uchiyanda kuti bakapone kukabe kutamani muParadayizi aanyika.

16-17. Katuyeeyesesya majwi aali muli Tusimpi 3:27, nziizili zimwi nzila nzitukonzya kutondeezya kuti tuli aandaba abamwi? Amba chikozyano.

¹⁶ Nzila yachine, yeeya nzukonzya kuchita kuti ugwasye bantu. Muchikozyano, amwi twaswaya mwini ng’anda kajisikini. Tulakonzya kukumbila kuti atulekelele akumubuzya kuti tuzoosika aali chimwi chiindi. Pesi atuteedi mwini ng’anda uyanda kugwasigwa umwi mulimu. Naakuti umwi muntu uulibbizya aang’anda akaambo kakutakonzya kuchita imwi milimu uyanda kuti tumugwasye kuchita zimwi. Muzyiimo zili boobo, tulakonzya kumugwasya.—Bala Tusimpi 3:27.

¹⁷ Umwi muchizi wakajana mpindu mbotu akaambo kakutondeezya luzyalo kwiinda mukuchita  kantu kaniini. Kuba aandaba ayimwi mpuli, kwakapa kuti abalembele lugwalo nibakafwidwa mwana. Mulugwalo oolo, kwakali Magwalo aamuBbayibbele aawumbulizya. Mpuli eeyi yakamvwa biyeni? Banyina bakafwidwa amwana bakati: “Jilo ndakawuside loko. Ndibonaanga tuzi pe kuti lugwalo ndwaakatulembela lwatugwasya biyeni. Tandikwe lyakwaamba alubo ndiyanda kukulumba loko akaambo kalugwalo ndwaakatulembela lwatuumbulizya. Kaansinga ndakalubona jilo, ndakali kunoolubala kwaziindi zili 20. Ndiyanda kukulumba nkaambo lwatugwasya, lwatusungwaazya akutuumbulizya. Tulakulumba kuzwa aansi amyoyo yesu.” Nisimpe kuti tulakonzya kujana mpindu mbotu kuti tweezya kumvwisisisya zyiimo zyabantu bali mubuyumu-yumu akuchita chimwi chintu kuti tubagwasye.

18. Kweendelana amajwi aali muli 1 BaKorinto 3:6, 7, tweelede kukkala katuli amaboneno aali biyeni?

¹⁸ Tuyanda kukkala katuli aamaboneno aali kabotu mumulimu wakukambawuka. Nikuba kuti tuli achipanzi nchitukonzya kuchita mumulimu wakukambawuka pesi teendiswe pe nituchita mulimu uuyandikana. (Bala 1 BaKorinto 3:6, 7.) Jehova nguwe uupa kuti bantu bamukombe. (Joh. 6:44) Kumamanino, muntu umwi awumwi uyoosala kutambula naakuti kukaka makani mabotu, kweendelana ambabede mumoyo. (Mt. 13:4-8) Yeeya kuti bantu biingi teebakaatambula pe makani aaJesu nikuba kuti wakali Muyiisi mupati wakaponede aanyika! Nkinkaako, tatweelede kulengwaana pe chiindi bantu mbitukambawukila nibataswiilili makani mabotu.

19. Nziizili mpindu nzitujana akaambo kakutondeezya kuti tuli aandaba abantu mumulimu wakukambawuka?

¹⁹ Tuyoojana mpindu mbotu kuti twatondeezya kuti tuli aandaba abantu mumulimu wakukambawuka. Kuyoopa kuti mulimu wakukambawuka utunoneezye. Kuyoopa kuti tujane kubotelwa kweetwa akaambo kakupa. Alubo kuyoobawubila bantu ‘basalidwe kubuumi butamani’ kutambula makani mabotu. (Inc. 13:48) Nkinkaako, kufumbwa “nitujisi ciindi cibotu, atucitile bantu boonse milimo mibotu.” (Gal. 6:10) Kuchita oobo, kuyoopa kuti tubotelwe nkaambo tunoopa kuti Taateesu uuli kujulu alemekwe.—Mt. 5:16.