1. Le i bika byājimije ba Adama ne Eva, ne i kulupuke bika?

MOLANGILA i ani ufwaninwe kutūla’ko misoñanya ya biyampe ne bibi? Ba Adama ne Eva pobādīle kipa kya ku mutyi wa kuyukanya biyampe ne bibi, bādi bwa abo bānenene amba: Kebakulupilepo Yehova ne misoñanya yandi mine. Bātongele kwitūdila’ko misoñanya abo bene ya biyampe ne bibi. (Ngo. 3:22) Ino tala bidi bintu byobājimije. Bājimije kipwano kyabo na Yehova. Kadi bājimije dyese dya kwikala’ko nyeke, ne kadi bāsambulwila babo bana bubi ne lufu. (Loma 5:12) Butyibi bwa ba Adama ne Eva i bulete musala.

2-3. (a) Le ntungu mwine Efiopya wālongele namani pāmusapwidile Fidipa? (b) Le i madyese’ka otwikalanga nao shi tubabatyijibwa, ne i bipangujo’ka byotusa kubandaula?

² Dingakanya byobya byālongele ba Adama ne Eva na byālongele ntungu mwine Efiopya kitatyi kyāmusapwidile Fidipa. Ntungu wāsangedile bininge bintu byāmulongēle ba Yehova ne Yesu, kupwa wābatyijibwa ponka na ponka. (Bil. 8:34-38) Kitatyi kyotwipāna batwe bene kudi Leza ne kubatyijibwa pamo bwa uno ntungu, kudi mwanda otumwekejanga patōkelela. Tulombolanga’mba tusangedile bintu bitulongēle ba Yehova ne Yesu. Kadi tulombolanga’mba tukulupile Yehova ne kwitabija’mba aye ye ufwaninwe kutūla’ko misoñanya ya biyampe ne bibi.

³ Langulukila pa madyese otwimwenanga potwingidila Yehova! Dyese dimo bidi, tudi na kyepelo kya kukapebwa monka byonso byājimije ba Adama ne Eva, kubadila’mo ne mukenga wa kukekala’ko nyeke. Byotudi na lwitabijo mudi Yesu, Yehova witulekelanga bilubo byetu ne kwitupa  mutyima wa mundamunda utōka. (Mat. 20:28; Bil. 10:43) Kadi tudi mu kisaka kya Yehova kibundilwe na bengidi bandi baitabije, batengēle madyese a kumeso. (Yoa. 10:14-16; Loma 8:20, 21) Nansha byokudi ano madyese onso’a, bantu bamo ke bayuke Yehova bekakanga kulonda kimfwa kya ntungu mwine Efiopya. Le i bika bibakankaja kubatyijibwa? Ne i muswelo’ka obabwanya kunekenya bino bijika?

4-5. Lelo nkasampe umo mwana-mulume witwa bu Avery ne nkasampe mwana-mukaji witwa bu Hannah balwile na bijika’ka?

⁴ Kubulwa kwikulupila. Bambutwile ba Avery i Batumoni ba Yehova. Shandi i shabana wa kilelo unenenwa māya kadi mukulumpe wa bwino. Inoko, Avery wadi wikaka kubatyijibwa. Mwanda waka? Unena’mba: “Nkyadipo nanga’mba mbwanya kwikala na mwiendelejo na wa tata.” Kadi Avery kadipo wikulupile amba ubwanya kuvuija biselwa byobabwanya kukamupa mwenda mafuku. Unena’mba: “Nadi na malangalanga shi abakanena kulombela mu kibumbo kya bantu, kunena mwisambo, nansha kutangidila kisumpi mu mwingilo wa busapudi.”

⁵ Hannah, wa myaka 18, kadipo mwikulupile. Wadi ulelelwe na bambutwile bengidila Yehova. Nansha nankyo, wadi ulanga’mba kabwanyapo kwiendeja mungya misoñanya ya Yehova. Mwanda waka? Hannah watamije bininge mumweno mubi pādi aye mwine. Kitatyi kimo wadi wiivwana bibi, kaekete bilonda ku kusaka, ne kino kyadi kibipija’nka myanda. Unena’mba: “I kutupu onasapwidile byonadi nelonga, enka ne bambutwile bene, kadi nadi kenanga’mba Yehova nkamwenepo na mvubu nansha dimo pa mwanda wa byonadi nelonga.”

6. Le i bika byadi bilengeja Vanessa ekake kubatyijibwa?

⁶ Lupusa lwa balunda. Vanessa, wa myaka 22, unena’mba, “Nadi na mulunda muyampe otwapwene nandi mu bula bwa kintu kya myaka dikumi.” Inoko, mulunda na Vanessa kadipo umukwasha afikile pa kitungo kyandi kya kubatyijibwa. Kino kyasense Vanessa bininge, kadi unena’mba: “Nadi nkomenwa kupwana na bantu, kadi nalangile amba shi ntyibe buno bulunda, nabya nkikasokolapo mulunda mukwabo wa pa mutyima pamo bwa uno.”

7. Le nkasampe mwana-mukaji witwa bu Makayla wadi utyina bika, ne mwanda waka?

⁷ Moyo wa kutunya. Makayla wadi na myaka itano papangilwe tutu wandi. Aye pa kutama, wamona muswelo wadi  ukambakana bambutwile pa mwanda wa bilongwa bya tutu wandi. Makayla unena’mba: “Nadi ntyina’mba shi mbatyijibwe, mbwanya kulonga kilubo, napangwa, ne kusanshija bambutwile bami bininge.”

8. Le nkasampe mwana-mulume witwa bu Miles wadi utyina bika?

⁸ Moyo wa kupangwapangwa. Shandya Miles ne mukaja shandi bengidilanga Yehova, ino inandi kimubutula ke Kamonipo. Miles unena’mba: “Nashikete na mama mu bula bwa myaka 18, ino nadi ntyina kumusapwila’mba nsakanga kubatyijibwa. Mwanda namwene byalongele mama paikele tata ke Kamoni. Nadi ntyina’mba ubwanya nami kuntombokela.”

9. Le i bika bibwanya kulongeka shi wifunde bivule pa buswe ne kitūkijetyima kya Yehova?

⁹ Ba Adama ne Eva kebātongelepo kwingidila Yehova mwanda bākomenwe kumusanswa bininge. Nansha nankyo, Yehova wēbalekele bekale’ko kitatyi kilampe, babutule bana, ne kwitūdila’ko abo bene misoñanya ya mwa kwibatamijija. Bintu byālupukile ku butyibi bwa ba Adama ne Eva bwa kupela kuludikwa na Yehova, byālombwele patōkelela’mba bālongele bya buvila. Wabo mwana mubajinji wāipaile mwanabo pampikwa mwanda, kadi mu kine kitatyi’kya lūma ne kwisakila byātādila muzo wa muntu. (Ngo. 4:8; 6:11-13) Inoko, Yehova wāletele’ko muswelo wa kupandija bana bonso ba Adama ne Eva badi na mutyima wa kumwingidila. (Yoa. 6:38-40, 57, 58) Shi wifunde bivule pa buswe ne kitūkijetyima kya Yehova, nabya nobe ukamusanswa bininge. Ukapela kulonda byālongele ba Adama ne Eva kadi ukepāna abe mwine kudi Yehova.

10. Mwanda waka kulangulukila pa Ñimbo ya Mitōto 19:7 kubwanya kukukwasha wingidile Yehova?

¹⁰ Endelela na kwifunda myanda ya Yehova. Poenda wifunda bininge myanda ya Yehova, po pene ukekulupila amba ubwanya kumwingidila biyampe. Avery utelelwe kala unena’mba: “Naikele na kikulupiji kupityila ku kutanga  ne kulangulukila pa mulao udi mu Ñimbo ya Mitōto 19:7.” (Tanga.) Avery pawamwene Yehova ufikidija uno mulao, wasenswe Leza bininge. Buswe kebuletangapo’tu’nka kikulupiji kete, ino bwitukwashanga tute mutyima kudi Yehova ne ku bintu byasaka. Hannah, utelelwe kala unena’mba: “Kupityila ku butangi bwami bwa Bible ne kifundwa kya pa kasuku, najingulwile amba kitatyi kyonadi nesanshija, nadi nsanshija ne Yehova.” (1 Pe. 5:7) Hannah washilula ‘kulonga kinenwa kya Leza.’ (Yak. 1:22) Le i bika byalupukile’ko? Unena’mba: “Ponemwenine byabuyabuya bidi mu kukōkela Yehova, namusenswe bininge. Pano nkulupile amba Yehova ukandudika nyeke kitatyi kyonsakilwa bukwashi.” Hannah wanekenye kikoleja kya kwisanshija aye mwine. Wepāna aye mwine kudi Yehova ne kubatyijibwa.

11. Le i bika byalongele Vanessa pa kusokola balunda bayampe, ne i ñeni’ka yotuboila’ko?

¹¹ Tonga balunda na tunangu. Vanessa utelelwe kala, ku mfulo wajingulwile amba mulunda nandi umukalakanyanga kwingidila Yehova. O mwanda watyibile nandi bulunda. Inoko kudi bintu bikwabo byalongele Vanessa. Walongele bukomo bwa kusokola balunda bakwabo mu kipwilo. Wanenene amba kimfwa kya Noa ne kyandi kisaka kyo kyamukweshe. Unena’mba: “Bādi bashikete mu bantu kebasenswepo Yehova, inoko bādi mu kipwano kiyampe abo bene na bene.” Pa kupwa kubatyijibwa, Vanessa waikala ke pania. Pano unena’mba, “Kino i kinkwashe ngikale na balunda bayampe mu kyetu kipwilo ne mu bipwilo bikwabo.” Nobe ubwanya kwikala na balunda bayampe shi wipāne bininge mu mwingilo witupele Yehova.—Mat. 24:14.

12. Le i moyo’ka wābudilwe ba Adama ne Eva, ne i bika byālupukile’ko?

¹² Ikala na moyo muyampe. Miswelo imoimo ya moyo i miyampe kotudi. Kimfwa, tufwaninwe kutyina kufītyija Yehova mutyima. (Ñim. 111:10) Shi ba Adama ne Eva bātamije uno moyo, kebādipo ba kutombokela Yehova. Inoko bāmutombokēle. Abo pa kupwa kutomboka, meso abo ebapūtuka, bēyuka’mba  abalonga bubi. Bāpyanika babo bana’nka bubi ne lufu. Abo pa kwivwanija’mba abajilula kijila kya Leza, bākwatwa bumvu amba badi mutaka, kupwa bekumbidija bya kwikumbidija.​—Ngo. 3:7, 21.

13-14. (a) Mungya 1 Petelo 3:21, mwanda waka ketufwaninwepo kwikala na moyo wa bitupubitupu wa kutyina lufu? (b) Le i bubinga’ka botudi nabo bwa kusanshilwa Yehova?

¹³ Nansha byotufwaninwe kwikala na moyo wa kutyina Yehova, ino ketufwaninwepo kwikala na moyo wa bitupubitupu wa kutyina lufu. Yehova i mwitupe mukenga wa kukamona būmi bwa nyeke. Shi tubalonga bubi ino tubesāsa bya binebine, Yehova uketulekela bilubo byetu. Uketulekela mwanda tudi na lwitabijo mu kitapwa kya kinkūlwa kya wandi Mwana. Muswelo wa mvubu otulombolanga lwitabijo i kupāna būmi bwetu kudi Leza ne kubatyijibwa.​—Tanga 1 Petelo 3:21.

¹⁴ Tudi na bubinga buvule bwa kusanshilwa Yehova. Ke pa mwandapo’tu wa bintu biyampe byaetupa difuku ne difuku kete, ino witufundijanga ne bubine butala pādi ne pa mpango yandi. (Yoa. 8:31, 32) I mwitupe kipwilo kya bwine Kidishitu mwanda wa kwituludika ne kwitukwasha. Witukwashanga tūminine matompo dyalelo, ne kwitupa lukulupilo lwa kukekala’ko nyeke na būmi bubwaninine mu mafuku a kumeso. (Ñim. 68:19; Kus. 21:3, 4) Shi tulangulukila pa bintu bivule bitulongēle kala Yehova bilombola’mba witusenswe, tukekala na mutyima wa kumusanswa. Kadi shi tusenswe Yehova, tukekala na moyo muyampe. Tukatyina kusanshija Yewa otusenswe bininge.

15. Lelo Makayla wanekenye namani moyo wa kutunya?

¹⁵ Makayla, utelelwe kala, wanekenye moyo wa kutunya pawaivwanije amba Yehova udi na lulekelo. Unena’mba: “Najingulwile amba batwe bonso twi bampikwa kubwaninina kadi tulubanga. Kadi naivwanije amba Yehova witusenswe ne amba uketulekela bilubo kupityila ku kinkūlwa.” Buswe bwaswele Yehova bwamutonwene epāne aye mwine kwadi ne kubatyijibwa.

16. Le Miles bamukweshe namani anekenye moyo wa kupangwapangwa?

¹⁶ Miles wadi utyina kupangwapangwa na inandi pa mwanda wa butyibi bwandi bwa kubatyijibwa, wakalombele madingi kudi mutadi wa kipindi. Miles unena’mba: “Mutadi’wa, nandi watamīne mu kisaka kya mitōtelo ibidi. Waunkweshe nangulukile pa byombwanya kunena mwanda wa kunekenya mama ayuke amba i ami mwine wakwata butyibi bwa kubatyijibwa ke tatapo uningila.” Inandya Miles wafītyilwe. Ku mfulo Miles waviluka ku njibo ya inandi, inoko kashintyilepo butyibi bwandi. Unena’mba: “Kuyuka bintu biyampe binongēle Yehova kwatengele mutyima wami. Ponalangulukīle bininge pa kitapwa kya Yesu, namwene amba Yehova unsenswe bininge.  Kino kyauntonwene nepāne ami mwine kudi Yehova ne kubatyijibwa.”

17. Le i mukenga’ka otudi nao?

¹⁷ Eva paādile kipa kya ku mutyi mu Edena, wāpelele Shandi. Adama pa kwilunga kwadi, wābudilwe kufwija’ko pa bintu byonso biyampe byāmulongēle Yehova. Batwe bonso tudi na mukenga wa kulombola’mba ketwitabijepo butyibi bwākwete ba Adama ne Eva. Kupityila ku lubatyijo, tulombolanga Yehova amba tukulupile amba aye ye udi na lupusa lwa kwitutūdila’ko misoñanya ya biyampe ne bibi. Kadi tulombolanga’mba tusenswe Tata wetu ne kumukulupila.

18. Le i muswelo’ka okabwanya kwingidila Yehova?

¹⁸ Kikoleja kyotwikondanga nakyo shi tubapu kubatyijibwa, i kulonda difuku ne difuku misoñanya ya Yehova, pa kyaba kya yetu. Bantu midiyo ne midiyo beilondanga mwaka ne mwaka. Nobe ubwanya kwikala pamo bwa abo shi wendelele na kwivwanija senene Kinenwa kya Leza, Bible; kwibungila pamo kyaba ne kyaba na batutu ne bakaka; ne kusapula na bupyasakane myanda yowifunda itala Shobe wa buswe. (Bah. 10:24, 25) Shi kokwata butyibi, londa madingi akupa Yehova kupityila ku Kinenwa kyandi ne ku bulongolodi bwandi. (Isa. 30:21) Nabya byonso byolonga bikendeka.​—Nki. 16:3, 20.

19. Le i bika byotufwaninwe kulangulukila’po nyeke, ne mwanda waka?

¹⁹ Shi ulangulukile nyeke pa byabuyabuya byomwena mu buludiki bwa Yehova, ukatamija buswe bomuswele aye ne misoñanya yandi. I kutupu kintu nansha kimo kikubeleñenya Satana kikakukankaja kwingidila Yehova. Wimone bwa abe udi kala mu myaka kanunu. Ukavuluka’mba butyibi bwa kubatyijibwa bowakwete bwadi buyampe’po kashā!