1. I vyani vino Adamu na Eva yaponzizye, nupya i vyani ivyafumilemo?

UZYE a weni wino mukwelenganya ukuti aliwe alinzile ukwikako amasunde yakulondela pa kusoolola cisuma nanti iciipe? Lino Adamu na Eva yaliile icizao ca ku muti wa kumanya icisuma ni ciipe, yalangizye ivyali umu myenzo yao: Yataataile Yeova na masunde yakwe. Yasoolwilepo ukuti yaipingwila icisuma ni ciipe. (Utan. 3:22) Elenganyini pa vintu uwingi vino yaponzizye. Yatiile ukuya ya cuza yakwe Yeova. Nupya yapanyizye ni isyuko lya kwikala amanda pe, yaletiile na ana yao iifyo ni mfwa. (Loma 5:12) Ukupingulapo kwakwe Adamu na Eva kwalenzile yatandike ukucula.

2-3. (a) Uzye mutungwi umwina Etiopia wacisile uli lino Filipo wamusimikile? (b) I visuma ci ivikacitika ndi twawatiziwa, nupya amauzyo ci yano tumaasuka?

² Linganyini vino Adamu na Eva yacisile kuli vino mutungwi wacisile lino Filipo wamusimikiile. Mutungwi wataizye sana pa visuma vino Yeova na Yesu yamucitiile nupya wawatiziwe ukwaula nu kusumba insita. (Mili. 8:34-38) Ndi icakuti twaipeela kuli Yeova nu kuwatiziwa wakwe vino mutungwi wacisile, tukalangizya vino tukayuvwa. Tukalanga ukuti tukataizya pali vino Yeova na Yesu yatucitila. Tukalanga ukuti twataila Yeova nupya twamanya ukuti aliwe sile aalinzile ukutupeela masunde ya kulondela pa kusoolola icisuma ni ciipe.

³ Elenganyini pali vino ivintu vikatuzipila lino tukuombela Yeova! Icintu conga cino Yeova alatucitila, u kutupeela  vyonsi vino Adamu na Eva yaponzizye, ukwikako ni syuko lya kwikala amanda pe. Ndi twataila muli Yesu, Yeova akatweleela maifyo itu nupya akatupeela kampingu musanguluke. (Mate. 20:28; Mili. 10:43) Nupya tukaya pa lupwa lwa antu yano Yeova wapokelela aalapolelelwa uku nkolelo. (Yoa. 10:14-16; Loma 8:20, 21) Nanti icakuti twakwata mapaalo yonsi yaa, antu yamwi aamanya Yeova yakasitooka ukuwatiziwa ukupusanako na vino mutungwi umwina Etiopia wacisile. I vyani ivingalenga yasitooka? Nupya yangacimvya uli intazi zizyo?

4-5. Iintazi ci zino umulumendo uwi zina lyakuti Avery nu mukazyana uwi zina lyakuti Hannah yaakweti?

⁴ Ukuitwisika. Avyazi yakwe Avery aa Nte Yakwe Yeova. Yaisi yakasakamala ningo ulupwa lwao nupya yakaomba ningo ueluda. Nanti ciye vivyo, Avery wasitookanga ukuwatiziwa. U mulandu ci? Walanzile ukuti: “Nalolanga ukuti ntanga mbombe ningo wakwe vino ya tata yakacita.” Avery waitwisikanga ukuti limwi atalaomba ningo imilimo ya mu cilongano ino yangamupeela. Walanzile nu kuti: “Natiinanga ukupepa pa yantu aingi, ukulanda malyasi, nanti ukutungulula iumba ukuya umu mulimo wa kusimikila.”

⁵ Hannah uwa myaka 18, wakweti intazi ya kuitwisika. Wakuliile umu lupwa lwakwe ya kapepa yakwe Yeova. Nanti ciye vivyo, watwisikanga ndi cakuti angatwalilila ukuya na ucisinka kuli Yeova. U mulandu ci? Hannah waisuuzile sana. Insita zimwi uvwanga sana uyi icakuti aicisa nu kuicisa na cico calenzile ukuti ivintu vipileko. Walanzile ukuti: “Ntanenyilepo aliwensi vino nacitanga ukwikako sile na avyazi. Nupya nelenganyanga ukuti Yeova atanga ambomvye pa mulandu na vino nacitanga.”

6. I cani icalenzile ukuti Vanessa asitooka ukuwatiziwa?

⁶ Kutunkwa ni vyuza. Vanessa uwa myaka 22 walanzile ukuti: “Nakweti cuzane wino twamanyine nawe mupiipi ni myaka 10.” Nomba cuza wakwe Vanessa atamukomelezyanga ukupingulapo ukuwatiziwa. Cii casosyanga sana Vanessa nupya walanzile ukuti: “Cikantalila sana ukupanga ivyuza, fwandi nasakamalanga ukuti ndi twata ukucina nu munji ntaali nu kuzana cuzane muze.”

7. I vyani vino umukazyana uwi zina lyakuti Makayla watiinanga, nupya u mulandu ci?

⁷ Ukutiina ukuluvyanya. Makayla wali sile ni myaka 5 lino silenzi wazinzilwe. Lino Makayla wakulanga, waweni vino avyazi yakwe yaali nu ulanda pa mulandu ni  vicitwa vyakwe silenzi. Walanzile ukuti: “Natinanga ukuwatiziwa, pano nalolanga ukuti ningaca nduvyanye nanti sile ukuzingwa, nu kuleenga avyazi yane ukuya sana nu ulanda.”

8. I vyani vino mulumendo wi zina lyakuti Miles watiinanga?

⁸ Ukutiina ukuzunyiwa. Ya isi yako Miles na ya nyina alezi yaombelanga Yeova, lelo ya nyina amuvyala yataali aa Nte. Miles walanzile ukuti: “Nikazile na ya mayo pa myaka 18, lelo natiinanga ukuyanena ukuti nalondanga ukuwatiziwa. Naweni vino yacisile lino ya tata yawatiziwe. Natinanga ukuti yalaancuzya sana.”

9. I vyani ivingacitika ndi cakuti mwasambilila pa kuteekanya nu kutemwa kwakwe Yeova?

⁹ Adamu na Eva yasoolwilepo ukukanaombela Yeova pano yataamutemilwe sana. Nanti ciye vivyo, Yeova wayazumilizye ukutwalilila ukuya nu umi nu kukwata ana alino nu kuisoolwela vino yaali nu kuyakuzya. Ivyafumile muli vino Adamu na Eva yasoolwile ukukanatungululwa na Yeova, vyalangilile sile apaaswe ukuti yataapingwile ningo. Mwanao uwa kutandikilapo wakomile umuto wakwe, na cii calenzile kuti uyi na ukaitemwe vitandike ukuyako. (Utan. 4:8; 6:11-13) Nanti ciye vivyo, Yeova wateinye inzila iya kupususizyamo ana yakwe Adamu na Eva aali nu kuya ni cuvwila kuli aliwe. (Yoa. 6:38-40, 57, 58) Lino mukusambilila pa kuteekanya nu kutemwa kwakwe Yeova, cilaleenga ukuti mwamutemelwako. Mutalapingulapo wakwe vino Adamu na Eva yacisile lelo mulaipeela kuli Yeova.

10. U mulandu ci uno ukwelenganya sana pa mazwi aaya pa Masamu 19:7 kungamwazwa ukuti mwaombela ningo Yeova?

¹⁰ Twalilini ukusambilila pali Yeova. Lino mukuya mukumanyilapo na vyuze pali Yeova, mulaya nu utailo muli aliwe icakuti mulaamuombela ningo. Avery wino itulandapo walanzile ukuti: “Nizile inta ukuitwisika lino nawelenzile nu kwelenganya pa ulayo uwaya pa Masamu 19:7.” (Welengini.) Lino Avery waweni vino Yeova  wafikilizye ulayo uwo, calenzile amutemelweko sana. Ukutemwa kusilenga sile tuye nu utailo lelo kukatwazwa nu kwika mano kuli Yeova na kuli vino akalonda twacita. Hannah wino itulandapo mpiti nawe walanzile ukuti: “Ukuisambilizya Baibo kwalenzile niluke ukuti ndi cakuti naicisa, ale nacisa na Yeova kwene.” (1 Pet. 5:7) Hannah wizile atandika ukucita ukulonda kwakwe Leza. (Yako. 1:22) I vyani ivyafumilemo? Walanzile ukuti: “Lino naweni vino ukuvwila Yeova kwandetelanga insansa, namutemiilweko sana. Nsitwisika ukuti Yeova alaantungulula lyonsi lino nalonda uwazwilizyo.” Hannah wacimvizye intazi ino wakweti iya kuicisa. Waipeezile kuli Yeova nu kuwatiziwa.

11. I vyani vino Vanessa wacisile pakuti azane ivyuza vya mpomvu, nupya i vyani vino tungasambililako?

¹¹ Mwasoolola ningo ivyuza. Vanessa wino itulandapo mpiti, wizile ailuka ukuti umuze walenganga asitooka ukuombela Yeova. Fwandi watiile ukucina nawe. Nomba Vanessa wacisile na vyuze. Waombisye pakuti apange ivyuza vyuze umu cilongano. Walanzile ukuti vino Nowa nu lupwa lwakwe yacisile, vyamwazwile sana. Watiile: “Ikalanga na antu aatatemilwe Yeova, nomba yaombelanga pamwi umu lupwa.” Lino Vanessa wawatiziwe, wizile aya painiya. Walanzile ukuti: “Ukuomba upainiya kwangazwa ukupanga ivyuza ivisuma asi sile umu cilongano citu, lelo nu muvilongano vyuze.” Namwe kwene mungakwata ivyuza ivisuma ndi cakuti mukuombesya umu mulimo uno Yeova watupeela.—Mate. 24:14.

12. Iintete ci zino Adamu na Eva yataakweti, nupya i vyani ivyafumilemo?

¹² Mulinzile ukumanya intete izisuma ni ziipe. Intete zimwi zyaya sile ningo. Tulinzile ukuya ni ntete pakuti tutaasosya Yeova. (Masa. 111:10) Ndi cakuti Adamu na Eva yaali ni ntete zya musango uwo, nga yatapondokile Yeova. Nomba yamupondokiile. Lyene lino yamupondokela, alino manso yao yayuliike iyiluka nu ukuti yayembukiile Yeova. Yalenzile ukuti na ana yao kwene yaye ya kaifya nu kutandika ukufwa. Lyene  lino yamanyile ukuti yatiyifya yuvwile nsonyi pa mulandu wakuti yaali tupu, nupya yaivimvile na mafwa.—Utan. 3:7, 21.

13-14. (a) Ukulingana na 1 Petulo 3:21, u mulandu ci uno tutalinzile ukutiinila sana imfwa? (b) I vyani ivikalenga tutemwe sana Yeova?

¹³ Nanti icakuti tulinzile ukuya ni ntete pakuti tutaasosya Yeova, tutalinzile ukutiina sana imfwa. Yeova watupekanyizizya inzila iyakukwatilamo umi wa pe. Ndi cakuti twifya nomba twalapila, Yeova alatweleela pa mulandu nu utailo witu umu mpolelwa ya mwanakwe. Inzila yonga ino tukalangilamo utailo, u kuipeela kuli Yeova nu kuwatiziwa.—Welengini 1 Petulo 3:21.

¹⁴ Kwaya ivingi ivingalenga tutemwe Yeova. Asitupeela sile ivintu ivisuma vino tukaipakizya cila wanda, lelo akatusambilizya icumi pali aliwe na pali vino akalonda. (Yoane 8:31, 32) Akatutungulula nu kutucingilila ukuomvya icilongano cakwe ica Wina Klistu. Akatwazwa ukuzizimizya intazi nupya akatupeela upaalilo wa kwikala manda pe uku nkoleelo nu kuya amalilike. (Masa. 68:19; Umbw. 21:3, 4) Ndi twelenganya pali vino Yeova wacita pa kulangizya vino watutemwa, cikaleenga tumutemwe sana. Nupya ndi twatemwa Yeova, tukamanya intete zino tulinzile ukukwata. Tusilonda ukumusosya pano twamutemwa sana.

15. Uzye Makayla wacimvizye uli intazi ya kutiina ukuluvyanya?

¹⁵ Makayla wino itulandapo, wacimvizye intete zya kutiina ukuluvyanya lino wizile amanya vino Yeova akaelela. Walanzile ukuti: “Nizile niluka ukuti swensi tutamalilika nupya tukaluvyanya. Nomba nizile manya ukuti Yeova watutemwa nupya alatwelela ukuomvya impolelwa.” Ukutemwa kuno watemilwe Yeova kwalenzile aipeele kuli aliwe nu kuwatiziwa.

16. Uzye Miles wazwiwe uli pakuti acimvye intazi ya kutiina ukuzunyiwa?

¹⁶ Miles uwatiinanga ukuti ya nyina yali nu kumukaanya pali vino wapingwilepo ukuwatiziwa, wanenyile umwangalizi wa ciputulwa ukuti amupandeko amano. Walanzile ati: “Umwina wii nawe wakuliile umu lupwa luno umuvyazi wenga ali wino wali Inte Yakwe Yeova. Umwangalizi wangazwilizye pali vino ningazwa ya mayo ukumanya ningo ukuti nene ndinzile ukuipingwilapo ukuwatiziwa nu kuti asi ya tata ampatikizyanga ukucita vivyo.” Ya nyina yakwe Miles yataatemilwe pali vino wapingwilepo ukucita. Umukuya kwa nsita, wizile afuma pa ng’anda nomba ataasenwike muli vino walondanga ukucita. Watiile: “Ukwelenganya pali vino Yeova wancitila kwalenzile nalondesya ukucitapo cimwi. Lino nelenginye sana apa mpolelwa yakwe Yesu, nizile iniluka ukuti Yeova wantemwa sana. Ukwelenganya kwa musango uu kwalenzile njipeele kuli Yeova nu kuwatiziwa.”

17. I syuko ci lino swensi twakwata?

¹⁷ Lino Eva waliile cizao ca ku muti uuwa umu calo ca Edeni, wakanyile ukutungululwa na Yeova. Lino Adamu nawe walileko, walangizye ukuti atataizyanga pa visuma vyonsi vino Yeova wamucitiile. Swensi tungalanga ukuti tutaaya wakwe Adamu na Eva. Tukataizya sana pali vyonsi vino Yeova akatucitila. Ndi twawatiziwa tukalanga ukuti Yeova u wakwata amaka ya kutwikilako masunde pa cisuma ni ciipe. Tukalanga ukuti twatemwa Tata witu nupya twamutaila.

18. Mungacita uli pakuti mwaombela ningo Yeova?

¹⁸ Intazi ino tukakwata pa cisila ca kuwatiziwa, i yakutwalilila ukulondela masunde yano Yeova watupeela. Cila mwaka antu aingi cuze yakauvwila masunde kwene yayo. Mungaya pa yantu yayo ndi cakuti mwatwalilila ukusambilila Izwi Lyakwe Leza Baibo, ukuombela pamwi na ina na ya nkazi alino nu kunenako yauze vino mwamanya pali Tata witu uwatutemwa. (Ayeb. 10:24, 25) Ndi cakuti mukupaanga ukucita vimwi, mwauvwila ukupanda mano kuno Yeova akamupeela ukupitila umwi Izwi Lyakwe ni uvi. (Eza. 30:21) Lyene mulaomba ningo muli vyonsi vino mulaacita.—Mapi. 16:3, 20.

19. I vyani vino mulinzile ukutwalilila ukwelenganyapo, nupya u mulandu ci?

¹⁹ Ndi cakuti mwailolela vino ivintu vikamuzipila lino mukutungululwa na Yeova, ukutemwa kuno mwamutemwa na vino mwatemwa masunde yakwe kulakulilako. Lyene Satana atalakwata amaka yakumukaanya ukuombela Yeova. Elenganyini ukuti papita imyaka izimbi kufuma likwene. Mulazana ukuti ukuwatiziwa ali cintu ca mpomvu sana cino mwapingwilepo ukucita!