1-2. (a) De odẹ ughughan ne Jehova he ya gu emwa nagbọn guan? (b) De emwi ne ima khian ziro yan vbe ako iruẹmwi na?

TE Jehova wa hoo nọ gha gu ima guan. Vbe ẹghẹ nẹdẹ, avbe akhasẹ, odibo kevbe Jesu Kristi ẹre Jehova ya gha gu emwa nagbọn guan. (Emọs 3:7; Gal 3:19; Arhie 1:1) Vbe ẹdẹnẹrẹ, e Baibol ẹre ọ ya gu ima guan. Te Jehova kpemehe Baibol, ne ima mieke na rẹn iziro ekhọe ọghe irẹn kevbe aro nọ ya ghee emwi.

² Vbe Jesu rre agbọn, igbaha ẹre Jehova guan ke ẹrinmwi rre. Gi ima ziro yan dọmwadẹ ẹmwẹ ne Jehova tae vbe ọ guan kẹ ẹrinmwi rre igbaha, emwi ne ima gha miẹn ruẹ vbọ kevbe afiangbe ne ima gha miẹn vbọ.

3. Zẹvbe ne ebe Mak 1:​9-11 khare, de emwi ne Jehova tae vbe Jesu dinmwiamẹ? Vbọ demu ighẹ ẹmwẹ ne Jehova tae vbe Jesu dinmwiamẹ?

³ Tie Mak 1:9-11. Ako na, ẹre ọ guan kaẹn ẹghẹ okaro ne Jehova ya guan ke ẹrinmwi rre vbe Jesu rre agbọn. E Jehova keghi kha wẹẹ: “Wẹ ọrọre ovbi mwẹ ne I hoẹmwẹ ọnrẹn, ọmwa ne ekhọe mwẹ rhiẹnrhiẹn ghee ẹsẹsẹmwẹse.” Ẹmwẹ ne Jehova tae rhiẹre ma wẹẹ irẹn hoẹmwẹ Jesu kevbe wẹẹ, irẹn mwẹ ilẹkẹtin yan rẹn. U miẹn vbene ẹko gha rhiẹnrhiẹn Jesu hẹ vbe ẹdẹrriọ! Emwi eha ẹre Jehova tae vbekpae Jesu. Okaro, ọ wẹẹ Ovbi irẹn ẹre Jesu khin. Nogieva, ọ wẹẹ irẹn hoẹmwẹ ọnrẹn. Nogieha, ọ wẹẹ Jesu ọre ọmwa ne ekhọe irẹn rhiẹnrhiẹn ghee, ọni nọ wẹẹ, irẹn kpasẹ ye iwinna ne Jesu ru. Nia, gi ima ziro yan emwi eha na ọkade ọkade.

4. Vbe Jesu dinmwiamẹ, de asikẹgbe nọ ghi gu erhae gha mwẹ?

⁴ “Wẹ ọrọre Ovbi mwẹ.” Te Jehova ya ẹmwẹ na rhiẹre ma wẹẹ, asikẹgbe ne Jesu ghi gu irẹn mwẹ nia lughaẹn ne nọ ka gu irẹn mwẹ ọ ke dinmwiamẹ. Vbe Jesu rre ẹrinmwi, ọ kegha re  ọkpa vbe usun emọ orhiọn ọghe Osanobua. Ọ ghi dinmwiamẹ, Osanobua keghi ya orhiọn nọhuanrẹn hannọẹn zẹ. Ẹghẹ na, ẹre Jesu ya werriegbe gha mwẹ ayayẹro wẹẹ, irẹn gha kpa gha rrie ẹrinmwi vbọ gha sẹ ẹghẹ, kevbe wẹẹ, irẹn gha ghi sẹ ẹrinmwi, irẹn ghi do gha re Ọba kevbe Ogiohẹn. (Luk 1:31-33; Hib 1:8, 9; 2:17) Ọna ẹre ọ si ẹre ne Osanobua na si agbada vbe unu tae vbe Jesu dinmwiamẹ wẹẹ: “Wẹ ọrọre Ovbi mwẹ.”—Luk 3:22.

5. Vbe ima khian ya ya egbe taa Jehova hẹ vbe odẹ nọ ya rhiẹre ma wẹẹ irẹn hoẹmwẹ emwa ọvbehe kevbe odẹ nọ ya rhie igiọdu ne iran?

⁵ “Wẹ ọrọre ovbi mwẹ ne I hoẹmwẹ ọnrẹn.” Igiemwi esi ẹre Jehova rhie yotọ vbe ọ ta ẹmwẹ na. Te ọ yae rhie igiọdu ne Jesu, ọ vbe rhiẹre ma wẹẹ irẹn hoẹmwẹ ọnrẹn. Ọ vbe khẹke ne ima gha loo ẹkpotọ nọ rhirhi kie ya rhie igiọdu ne emwa ọvbehe. (Jọn 5:20) Ọmwa ne ima hoẹmwẹ ọnrẹn gha tian ima, ọ keghi gua ima kpa ya ru sayọ vbe ugamwẹ Jehova. Erriọ vbe khẹke ne ima ya gha tian etẹn vbuwe ẹgbẹe kevbe iko, rhunmwuda, ọna keghi re odẹ ọkpa ne ima ya rhiẹre ma wẹẹ ima hoẹmwẹ iran. Ma gha tian emwa ọvbehe, amuẹtinyan ọghe iran ghi wegbe sayọ, iran ghi vbe sẹtin gha ya ẹkoata ga e Jehova. Ọ wa khẹke ne evbibiẹ emọ gha rhie igiọdu ne ivbi iran. Evbibiẹ emọ ghaa rhiẹre ma wẹẹ iran hoẹmwẹ ivbi iran, iran na vbe gha tian iran, emọ nii ghi do deziẹn vbe odẹ ọghe orhiọn.

6. Vbọzẹe nọ na khẹke ne ima mu ẹtin yan Jesu?

⁶ ‘Wẹ ẹre ekhọe mwẹ rhiẹnrhiẹn ghee.’ Te Jehova ta ẹmwẹ na ya rhiẹre ma wẹẹ, irẹn mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ Jesu gha ya ẹkoata winna iwinna hia ne irẹn waa re. Ọ vbe khẹke ne ima gha mwẹ ilẹkẹtin ne ẹi beghe vberriọ wẹẹ, Jesu gha mu eyan hia ọghe Jehova sẹ. (2 Kọr 1:20) Ma ghaa ru erria yan igiemwi esi ne Jesu rhie yotọ, ekhọe hia ẹre ima khian ya gha ruẹ emwi  vbekpae Jesu, ọ vbe gu ima kpa ya gha lele ukpo owẹ ọghẹe. E Jehova vbe mwẹ ọnrẹn vbe ilẹkẹtin wẹẹ, te eguọmwadia irẹn khian gha lele ukpo owẹ ọghe Jesu.—1 Pit 2:21.

7. Zẹvbe nọ rre ebe Matiu 17:1-5, de ẹghẹ ne Jehova ya guan ke ẹrinmwi rre? Vbe ọ kha hẹ?

⁷ Tie Matiu 17:1-5. Ẹghẹ nogieva ne Jehova ya guan ke ẹrinmwi rre ọre ẹghẹ ne Jesu ya “fi egbe werriẹ.” E Pita, Jems kevbe Jọn ẹre Jesu viọ ba egbe gha rrie uhunmwu oke nọ yo ghetee. Vbe iran rre uhunmwu oke nii, iran keghi miẹn umian ọghe ọyunnuan. Ugbaro Jesu kegha fi wain wain, ukpọn ọnrẹn na gha fua vbe na ghee ukpa. Orhunmwu eva ni yevbe Mozis kevbe Elaija na gha gu Jesu guan vbekpae uwu ẹre nọ bu otọ kevbe vbe nọ khian ya rhiọ kpaegbe. Ovbe te gha gbe iran eha ne Jesu viọ ba egbe, sokpan, aro gbannọ iran nẹ vbe iran bẹghe umian nii. (Luk 9:29-32) Vbe iyeke ọni, okuku nọ fi wain wain keghi rhu gue iran, evbani, ẹre urhu Osanobua na guan ke ẹrinmwi rre. Vbe Jesu dinmwiamẹ, e Jehova keghi kha wẹẹ: “Wẹ ọrọre ovbi mwẹ ne I hoẹmwẹ ọnrẹn, ọmwa ne ekhọe mwẹ rhiẹnrhiẹn ghee ẹsẹsẹmwẹse.” Sokpan, vbe ẹghẹ nogieva na, ẹmwẹ ne Jehova ghi rhie bae nọ ka ta vbe Jesu dinmwiamẹ ọre: “Wa danmwehọ ọre.”

8. De iyobọ ne Jesu kevbe erhuanegbe ẹre miẹn vbe umian nii?

⁸ Umian nii keghi rhiẹre ma, uyi kevbe ẹtin ne Jesu khian gha mwẹ zẹvbe Ọba ọghe Arriọba Osanobua. Umian nii ẹre ọ rhie igiọdu ne Jesu nọ na sẹtin zinegbe oya kevbe uwu obalọ. Umian nii vbe ya amuẹtinyan ọghe erhuanegbe Jesu wegbe sayọ, ọ vbe ru iyobọ ne iran ya da imudiase ọghe iran yi vbe ọwara ukpo nibun ne iran ya rhiegba ye ugamwẹ. Odẹ ukpo 30 ghi gberra nẹ, e Pita na guan kaẹn umian na guan kaẹn na, nọ rhiema wẹẹ, e Pita ma zẹdẹ mianmian emwi ọyunnuan ne iran miẹn vbe asọn nii.—2 Pit 1:16-18.

9. De adia ne Jesu rhie ne erhuanegbe ẹre?

⁹ “Wa danmwehọ ọre.” Te Jehova ta ẹmwẹ na ya rhiẹre ma wẹẹ, irẹn hoo ne ima gha danmwehọ Ovbi ẹre kevbe ne ima gha lele adia ọghẹe. De emwi eso ne Jesu tae vbe ọ rre agbọn? Ẹmwẹ ne kpataki, ne a na miẹn ẹwaẹn ẹre ọ ghaa ke ẹre unu ladian! Vbe igiemwi, ọ keghi maa erhuanegbe ẹre vbene a ya kporhu iyẹn nọ maan hẹ, ẹghẹ hia ẹre ọ vbe ya gha tama iran, ne iran gha bodẹ. (Mat 24:42; 28:19, 20) Jesu ye vbe rhie igiọdu ne erhuanegbe ẹre ne iran rhiegba ye ẹmwẹ ugamwẹ, ne iran ghẹ vbe gi ẹtin fu iran. (Luk 13:24) Jesu keghi vbe nianiaẹn ma erhuanegbe ẹre wẹẹ, ọ khẹke ne iran gha hoẹmwẹ egbe, ne iran gha mwẹ akugbe kevbe ne iran gha lele adia ọghe irẹn. (Jọn 15:10, 12, 13) Adia ne Jesu rhie ne erhuanegbe ẹre wa gele ru ekpataki! Te adia nii wa ye ru ekpataki vbe ẹdẹnẹrẹ zẹvbe nọ ghaa ye vbe ẹghẹ nii.

10-11. De odẹ ne ima ya rhiẹre ma wẹẹ ima danmwehọ Jesu?

¹⁰ E Jesu keghi kha wẹẹ: “Ọmwa nọ ghi re ọghe ẹmwata nẹ, gha danmwehọ mwẹ.” (Jọn 18:37) Ma ghaa mu emwi ne etẹn ima ru ya wuegbe, ima na vbe gha “ya bọ egbe,” te ima rhiẹre ma wẹẹ, ma họn ẹmwẹ ne Jesu. (Kọl 3:13; Luk 17:3, 4) Odẹ ọvbehe ne ima ya rhiẹre ma wẹẹ ima họn ẹmwẹ ne Jesu, ọre ne ima na ya izọghae kporhu iyẹn nọ maan vbe ima ghaa rre uwu ọlọghọmwa kevbe ẹghẹ ne emwi vbe ya zẹye.—2 Tim 4:2.

¹¹ E Jesu khare wẹẹ: “Avbe ohuan mwẹ danmwehọ urhu mwẹ.” (Jọn 10:27) Odẹ ne Ivbiotu e Kristi ya rhiẹre ma wẹẹ iran họn ẹmwẹ ne Jesu, ọre ne iran na rhie emwi nọ maa iran re ye uyinmwẹ, ẹi re ne iran gha danmwehọ kẹkan. “Osi ẹmwẹ agbọn na” i vbe rhie iran ekhọe ghee ihe ọvbehe. (Luk 21:34) Imamwaemwi  ọghe Jesu ẹre ọ ru ekpataki sẹ vbe arrọọ ọghe iran, iran i rhie obọ gberra adia ọghẹe, ọ gha khọnrẹn wẹẹ iran rre uwu ibavbaro. Etẹn ima nibun wa zinegbe edanmwẹ kevbe ukpokpo nọ wegbe vbe obọ eghian, eso wa rre ivbabọ, eso vbe rre uwu ọlọghọmwa ọghe odekun ẹrhia. Vbuwe ena hia, iran ye ya ẹkoata ga e Jehova. Igiọdu ne Jesu rhie ne etẹn ni mwẹ amuẹtinyan vbenian ọre wẹẹ: “Ọmwa nọ rhirhi rhan obọ miẹn uhi mwẹ, ọ na vbe yae gha ru emwi, rẹn ọrọre ọmwa nọ hoẹmwẹ mwẹ. Ọmwa nọ hoẹmwẹ mwẹ, Erha mwẹ gha vbe hoẹmwẹ ọnrẹn.”—Jọn 14:21.

12. De odẹ ọvbehe ne ima ya rhiẹre ma wẹẹ ima họn ẹmwẹ ne Jesu?

¹² Odẹ ọvbehe ne ima ya rhiẹre ma wẹẹ ima họn ẹmwẹ ne Jesu, ọre ne ima na ku obọ gbe bae emwa ne irẹn zẹ ye ukpo. (Hib 13:7, 17) Vbọ ma he kpẹẹ gbe na, afiwerriẹ nibun wa rhiegbe ma vbe otu e Jehova. Usun afiwerriẹ na keghi re emadogua kevbe odẹ ughughan ne ima ghi ya kporhu, afiwerriẹ nọ rre iko na do vbuwe uzọla, odẹ ne ima ghi ya bọlọ Ọgua Arriọba, odẹ na ya dọlọe yi kevbe emwamwa ọgbọn na ghi ya gbaroghe ẹre. Ma wa ya ekhọe hia gbọyẹmwẹ ye afiwerriẹ ni rhiegbe ma vbe otu e Jehova. E Jehova gha fiangbe ima zẹvbe ne ima ya hia, ne ima gha lele adia nọ ke obọ otu ọghẹe rre.

13. De afiangbe ne ima miẹn vbe ima ghaa lele adia ọghe Jesu?

¹³ Ma gha miẹn afiangbe nibun deghẹ ima lele adia ọghe Jesu. Jesu keghi tama erhuanegbe ẹre wẹẹ: “I gha rhie ikẹtin ne uwa, . . . urọnghọn ne I gha rhie ne uwa ye rọkhọọ, ihẹ ne I gha mu ne uwa ye hoghaa.” (Mat 11:28-30) Ebe ene ni ta okha ọghe Jesu, ni rre usun ebe ọghe Baibol nọ re Ẹmwẹ Osanobua keghi rhie ifuẹko ne ima, ọ ya ima deziẹn vbe odẹ ọghe orhiọn, ọ vbe ya ima mwẹ ẹwaẹn. (Psm 19:7; 23:3) Jesu na vbe kha wẹẹ: “U miẹn egie ne iran ye ighẹ iran ni họn ẹmwẹ Osanobua, iran na vbe yae [gha] ru emwi!”—Luk 11:28.

14-15. (a) Zẹvbe nọ rre ebe Jọn 12:27, 28, de ẹghẹ ne ukpogie eha ne Jehova ya ke ẹrinmwi guan rre? (b) Vbọzẹe na gha na kha wẹẹ ẹmwẹ ne Jehova tae rhie ifuẹko kevbe igiọdu ne Jesu?

¹⁴ Tie Jọn 12:27, 28. Ọna ẹre ọ ya gba vbe igbaha ne Jehova ke ẹrinmwi guan rre. Ọ ghi kẹ ikpẹdẹ eso a te miẹn ighẹ Jesu wu, ọ kegha rrie Jerusalẹm, nọ ya do ugie Alagberra nokiekie. Jesu keghi kha wẹẹ: “Ekhọe mwẹ wa rhia nian.” Vbe iyeke ọni, ọ keghi na erhunmwu. Ọ na wẹẹ:  “Evbavba, rhie uyi ne eni ruẹn!” Evbani, ẹre Erhae na ke ẹrinmwi guan rre. Ọ keghi wẹẹ: “I ka rhie uyi nẹẹn nẹ, I gha ye vbe dọlegbe rhie uyi nẹẹn.”

¹⁵ Orhiọn Jesu ma sotọ rhunmwuda ọ rẹnrẹn wẹẹ, te ọ khẹke ne irẹn da imudiase ọghẹe yi ya sẹ ufomwẹ. Ọ vbe rẹn wẹẹ, ne irẹn sẹtin ru vberriọ, irẹn gha werriẹ aro daa edanmwẹ nọ wegbe, irẹn gha rri oya ọghe ohanabe irẹn ke wu uwu ọbaligie. (Mat 26:38) Ọrheyerriọ, emwi ne Jesu mu ye okaro vbe arrọọ ọghẹe, ọre nọ rhie uyi ne Erhae. Eghian keghi bae Jesu ifiẹzọ ohoghe wẹẹ te ọ rhoro, vbọrhirhighayehẹ, emwi nọ ghaa da Jesu vbe orhiọn ọre wẹẹ, aro uwu ne irẹn khian wu gha rhie ozan gie Osanobua. Vbene ẹmwata, ẹmwẹ ne Jehova ke ẹrinmwi ta, vbọ ghi bu ẹghẹ ne Jesu ya wu, wa rhie igiọdu ne Jesu. Ọ keghi ya Jesu gha mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ, Osanobua gha rhie uyi ọghẹe ma. Ẹmwẹ igiọdu na vbe rhie ẹrhiọn ye Jesu iwu, ọ keghi ru iyobọ nẹẹn ya sẹtin zinegbe edanmwẹ nọ wegbe nii. Ọ gha kẹ, e Jesu ọkpa ẹre ọ rẹn otọ ẹmwẹ ne Erhae tae vbe ẹdẹrriọ, sokpan, e Jehova keghi gie ifiẹmwẹ nii gha rre Baibol, ne ima hia mieke na miẹn ere vbọ.—Jọn 12:29, 30.

16. Vbọzẹe nọ na da ima vbe emwa ghaa zaan eni Osanobua?

¹⁶ Vbe na ghee Jesu, ọ sẹtin gha da ima vbe orhiọn ne emwa na zaan eni Osanobua. Ma sẹtin gha rri oya ye emwi ne ima ma na rẹn ọkpa rẹn eva. Iyẹn ohoghe ne eghian ta khian vbekpae ima sẹtin vbe gha kpokpo ima vbe orhiọn rhunmwuda, iyẹn ohoghe sẹtin mu eni Jehova  kevbe otu ọghẹe rhia. Ma ghaa rre ihe vbenian, ẹmwẹ ne Jehova tae vbe Jọn 12:27, 28 ghi rhie ifuẹko ne ima. Ọ ma khẹke ne ima gha si osi gberra egbe. Ọ khẹke ne ima gha mwẹ ọnrẹn vbe ilẹkẹtin wẹẹ: “Ọfunmwegbe Osanobua, nọ gberra ne ọmwa ne agbọn gha sẹtin rẹn otọ ẹre, gha rhie ekhọe kevbe orhiọn [ima] mwẹ, vbe ne ai na mwẹ ẹbe vbe uwu Jesu Kristi.” (Fil 4:6, 7) E Jehova gha rhie uyi ne eni ẹnrẹn. E Jehova gha ya Arriọba ọghẹe sọfurre ye ọlọghọmwa hia ne Esu kevbe agbọn dan nọ kha yan he si ye eguọmwadia Osanobua egbe.—Psm 94:22, 23; Aiz 65:17.

17. Zẹvbe ne ebe Aizaia 30:21 khare, de vbene Jehova ya gu ima guan vbe ẹdẹnẹrẹ?

¹⁷ E Jehova wa ye gu ima guan vbe ẹdẹnẹrẹ. (Tie Aizaia 30:21.) Sokpan, ẹi ghi ke ẹrinmwi guan rre. E Baibol ẹre Jehova ghi ya rhie adia ne ima. Yevbesọni, e Jehova keghi ya orhiọn nọhuanrẹn dia “ọguọmwadia ne ekhọe esi” ya kpemehe evbare orhiọn ne ima vbe ẹghẹ nọ khẹke. (Luk 12:42) U miẹn evbare orhiọn ne wọrhọ wọrhọ ne ima miẹn vbe ebe ne otu gbẹnnẹ ladian, emwi ne ima miẹn tie vbe wẹbsait ọghomwa, e vidio kevbe e rrẹkọdi na ya ehọ viọ!

18. De vbene ẹmwẹ ne Jehova ke ẹrinmwi ta vbe Jesu rre agbọn ya ya amuẹtinyan ọghuẹ wegbe sayọ hẹ?

¹⁸ Gi ima hia kọe ye orhiọn, ẹmwẹ ne Jehova tae vbe Jesu ye rre agbọn. Gi ẹmwẹ Osanobua nọ rre Baibol gha rhie ilẹkẹtin ne ima wẹẹ, e Jehova mwẹ ẹtin nọ khian ya sọfurre ye ọlọghọmwa hia ne Esu kevbe ekpayẹ ọre he si ye ima egbe. Gi ẹre vbe gha re atamuolọyan ọghe ima wẹẹ, te ima khian gha họn ẹmwẹ ne Jehova. Ma ghaa ru vberriọ, ma gha sẹtin zinegbe ọlọghọmwa ne ima rhirhi gha ye nia kevbe ne ima gha werriẹ aro daa vbe odaro. E Baibol khare wẹẹ: “Te uwa gha mwẹ izinegbe, erriọ ọre uwa gha na sẹtin winna iwinna Osanobua, ne emwi nọ ve gha na sẹ uwa obọ.”—Hib 10:36.