Shi kɛya he ni ato saneyitsei lɛ anaa yɛ lɛ

Shi kɛya he ni ato saneyitsei lɛ anaa yɛ lɛ

NIKASEMƆ 11

Bo Yehowa Gbee Toi

Bo Yehowa Gbee Toi

“Mɔ nɛ ji mi-Bi . . . Nyɛboa lɛ toi.”​—MAT. 17:5.

LALA 89 Bo Toi, Ye Nɔ, Koni Ajɔɔ Bo

NƆ NI ABAASUSU HE *

1-2. (a) Mɛɛ gbɛi srɔtoi anɔ Yehowa etsɔ ekɛ adesai ewie? (b) Mɛni he wɔbaasusu yɛ nikasemɔ nɛɛ mli?

YEHOWA yɛ he miishɛɛ waa akɛ ekɛ adesai baagba sane. Yɛ blema lɛ, etsɔ gbalɔi, ŋwɛibɔfoi, kɛ e-Bi, Kristo Yesu, nɔ ehã adesai le nibii ni etaoɔ amɛle lɛ. (Amos 3:7; Gal. 3:19; Kpo. 1:1) Ŋmɛnɛ lɛ, Yehowa kɛ wɔ wieɔ kɛtsɔ e-Wiemɔ lɛ, ni ji Biblia lɛ nɔ. Ekɛ Biblia lɛ hã wɔ koni wɔle esusumɔi ni wɔnu enifeemɔi ashishi.

2 Be ni Yesu yɔɔ shikpɔŋ lɛ nɔ lɛ, Yehowa jɛ ŋwɛi ewie shii etɛ. Yɛ nikasemɔ nɛɛ mli lɛ, wɔbaakɔlɔ nibii ni ewie lɛ ekomekome ni wɔkwɛ nɔ ni amɛtsɔɔ kɛ nɔ ni wɔkaseɔ yɛ mli.

“BO JI MI-BI NI MISUMƆƆ LƐ LƐ”

3. Be ni wɔkane Marko 1:9-11 lɛ, mɛni akɛɛ Yehowa wie be ni abaptisi Yesu lɛ? Mɛɛ anɔkwa saji ni he hiaa enɛ hãa wɔleɔ?

3 Klɛŋklɛŋ be ni Yehowa jɛ ŋwɛi ewie lɛ ji nɔ ni abɔ he amaniɛ yɛ Marko 1:9-11 lɛ. (Kanemɔ.) Nɔ ni ekɛɛ nɛ: “Bo ji mi-Bi ni misumɔɔ lɛ lɛ; miná ohe miishɛɛ.” Ekã shi faŋŋ akɛ, Yesu mii shɛ ehe waa be ni enu wiemɔi nɛɛ! Wiemɔi nɛɛ hã ena akɛ, e-Tsɛ lɛ sumɔɔ esane ni eheɔ lɛ eyeɔ. Nɔ ni Yehowa wie lɛ hãa wɔleɔ Yesu he anɔkwa saji etɛ komɛi ni he hiaa. Klɛŋklɛŋ lɛ, ehãa wɔleɔ akɛ Yesu ji Nyɔŋmɔ Bi. Nɔ ni ji enyɔ lɛ, ehãa wɔleɔ akɛ Yehowa sumɔɔ e-Bi lɛ sane. Nɔ ni ji etɛ lɛ, ehãa wɔleɔ akɛ Yehowa yɛ e-Bi lɛ he miishɛɛ. Nyɛhãa wɔsusua anɔkwa saji nɛɛ ahe ekomekome.

4. Mɛɛ shishinumɔ hee naa Yesu batsɔ Nyɔŋmɔ Bi be ni abaptisi lɛ lɛ?

4 “Bo ji mi-Bi.” Wiemɔi nɛɛ ni Yehowa kɛtsu nii lɛ hãa wɔnaa akɛ, wekukpaa krɛdɛɛ ko ebakã ekɛ e-Bi ni esumɔɔ lɛ waa lɛ teŋ. Be ni Yesu yɔɔ ŋwɛi lɛ, Nyɔŋmɔ Bi ji lɛ. Shi be ni abaptisi lɛ lɛ, akɛ mumɔ krɔŋkrɔŋ fɔ lɛ mu, ni ebatsɔ Nyɔŋmɔ Bi yɛ shishinumɔ hee naa. No ji, ená hiɛnɔkamɔ akɛ ebaaku esɛɛ kɛya ŋwɛi, ni akɛ, kɛ́ etee lɛ, Nyɔŋmɔ baawó lɛ Maŋtsɛ kɛ Osɔfonukpa. (Luka 1:31-33; Heb. 1:8, 9; 2:17) Eyɛ faŋŋ akɛ, enɛ hewɔ be ni abaptisi lɛ lɛ, e-Tsɛ lɛ wie akɛ, “Bo ji mi-Bi” lɛ.​—Luka 3:22.

Kɛ́ ajie wɔyi ni awo wɔ hewalɛ lɛ, ehãa wɔnáa miishɛɛ (Kwɛmɔ kuku 5) *

5. Mɛɛ gbɛ nɔ Yehowa wiemɔi lɛ wo Yesu hewalɛ? Ni te wɔbaafee tɛŋŋ wɔkase Yehowa?

5 “Bo . . . misumɔɔ.” Esa akɛ wɔkase Yehowa ni wɔ hu wɔtao hegbɛi kɛwo mɛi krokomɛi hewalɛ ni wɔhã amɛna akɛ wɔsumɔɔ amɛsane ni wɔyɛ amɛhe miishɛɛ. (Yoh. 5:20) Kɛ́ mɔ ko ni wɔsumɔɔ esane lɛ jie wɔyi yɛ nɔ ko kpakpa ni wɔfee lɛ he, loo efee nɔ ko kɛtsɔɔ akɛ lɛ hu esumɔɔ wɔsane lɛ, wɔnáa miishɛɛ. Nakai nɔŋŋ kɛ́ wɔwo wɔweku lɛ mli bii kɛ nyɛmimɛi ni yɔɔ wɔsafo lɛ mli lɛ hewalɛ, wɔjie suɔmɔ kpo wɔtsɔɔ amɛ, ni wɔjie amɛyi lɛ, amɛhemɔkɛyeli lɛ mli baawa, ni amɛbaaya nɔ amɛsɔmɔ Yehowa. Fɔlɔi, ehe miihia waa ni nyɛwo nyɛbii lɛ hewalɛ. Kɛ́ nyɛjɛ nyɛtsuiŋ nyɛjie amɛyi ni nyɛhã amɛna akɛ nyɛsumɔɔ amɛsane lɛ, amɛbaaya amɛhiɛ waa.

6. Mɛni hewɔ wɔheɔ Yesu Kristo wɔyeɔ lɛ?

6 “Miná ohe miishɛɛ.” Wiemɔi nɛɛ hãa wɔnaa akɛ, Yehowa yiŋ efeee lɛ kɔshikɔshi bibioo po akɛ Yesu baafee esuɔmɔnaa nii. Kɛ́ Yehowa heɔ e-Bi Yesu eyeɔ waa nakai lɛ, belɛ esa akɛ wɔ hu wɔhe wɔye kɛ wɔtsui fɛɛ akɛ Yesu baahã e-Tsɛ lɛ shiwoi fɛɛ aba mli. (2 Kor. 1:20) Kɛ́ wɔsusu nɔkwɛmɔnɔ kpakpa ni Yesu fee lɛ he lɛ, wɔfai shi ni wɔtswa akɛ wɔbaakase lɛ ni wɔnyiɛ enanemaahei lɛ asɛɛ lɛ mli baawa. Yehowa le akɛ, akɛ kuu lɛ, ewebii lɛ baaya nɔ amɛkase e-Bi lɛ.​—1 Pet. 2:21.

“NYƐBOA LƐ TOI”

7. Mɛɛ be kroko Mateo 17:1-5 lɛ hãa wɔnaa akɛ Yehowa wie kɛjɛ ŋwɛi? Ni mɛni ekɛɛ?

7 Kanemɔ Mateo 17:1-5. Be ni ji enyɔ ni Yehowa wie kɛjɛ ŋwɛi ji be ni Yesu ‘tsake’ yɛ ekaselɔi etɛ komɛi ahiɛ lɛ. Yesu kɛ kaselɔi etɛ nɛɛ, ni ji Petro, Yakobo, kɛ Yohane tee gɔŋ ni kwɔ ko nɔ. Be ni amɛyɔɔ jɛmɛ lɛ, amɛna ninaa ko ni yɔɔ naakpɛɛ waa. Yesu hiɛ kpɛ tamɔ hulu, ni etadei lɛ hu yɛ tamɔ la. Kɛkɛ ni kaselɔi lɛ na mɛi enyɔ komɛi, tamɔ Mose kɛ Elia ni amɛkɛ Yesu miiwie egbele lɛ kɛ eshitee lɛ he. No mli lɛ, wɔ miiye kaselɔi etɛ lɛ fɛɛ waa, shi be ni wɔ lɛ tse yɛ amɛhiɛ lɛ, amɛna ninaa lɛ. (Luka 9:29-32) Nɔŋŋ kɛkɛ ni atatu ko ni kpɛɔ waa baha amɛnɔ, ni amɛnu ni Nyɔŋmɔ diɛŋtsɛ miiwie kɛmiijɛ atatu lɛ mli. Shi kome ekoŋŋ lɛ, nɔ ni ewie lɛ hãa wɔnaa akɛ eyɛ e-Bi lɛ he miishɛɛ ni esumɔɔ lɛ. Ewie akɛ: “Mɔ nɛ ji mi-Bi ni misumɔɔ lɛ lɛ, mɔ ni miná ehe miishɛɛ lɛ.” Shi yɛ enɛ mli lɛ, ekɛ nɔ ko ni ewieee be ni abaptisiɔ Yesu lɛ fata he, akɛ: “Nyɛboa lɛ toi.”

8. Mɛɛ gbɛ nɔ ninaa lɛ ná Yesu kɛ ekaselɔi lɛ anɔ hewalɛ?

8 Ninaa lɛ hã kaselɔi lɛ na anunyam kɛ hewalɛ ni Yesu baaná wɔsɛɛ kɛ́ ebɔi nɔyeli akɛ Nyɔŋmɔ Maŋtsɛyeli lɛ nɔ Maŋtsɛ lɛ. Ŋwanejee ko bɛ he akɛ, enɛ wo Kristo hewalɛ ni ewaje lɛ koni enyɛ edamɔ amanehului ni ekɛbaakpe lɛ anaa, ni efi shi kɛya gbele mli tɔ̃ɔ. Agbɛnɛ hu, ewaje kaselɔi lɛ kɛhã kai ni amɛkɛbaakpe lɛ, ni ehã amɛhemɔkɛyeli lɛ mli wa koni amɛnyɛ amɛfi shi yɛ nitsumɔ ni wa ni amɛbaatsu lɛ mli. Aaafee afii 30 sɛɛ lɛ, bɔfo Petro wie Yesu tsakemɔ lɛ he, ni enɛ hãa wɔnaa akɛ ehiɛ kpaaa nakai ninaa lɛ nɔ.​—2 Pet. 1:16-18.

9. Mɛɛ ŋaa ni nɔ bɛ Yesu wo ekaselɔi lɛ?

9 “Nyɛboa lɛ toi.” Yehowa hã ana faŋŋ akɛ eesumɔ ni wɔbo e-Bi lɛ toi ni wɔkɛ nɔ ni ekɛɔ lɛ atsu nii. Mɛni Yesu wie be ni eyɔɔ shikpɔŋ lɛ nɔ lɛ? Ewie nibii babaoo ni he hiaa ni esa akɛ wɔbo toi. Akɛ nɔkwɛmɔnɔ lɛ, ejɛ suɔmɔ mli etsɔɔ esɛɛnyiɛlɔi lɛ bɔ ni amɛbaafee amɛshiɛ sane kpakpa lɛ, ni ekai amɛ shii abɔ ni amɛya nɔ amɛbu. (Mat. 24:42; 28:19, 20) Agbɛnɛ hu, ewo amɛ hewalɛ ni amɛmia amɛhiɛ waa yɛ Yehowa sɔɔmɔ lɛ mli ni amɛnijiaŋ akaje wui. (Luka 13:24) Yesu hã amɛle akɛ, ehe miihia ni amɛsumɔ amɛhe, amɛhã ekomefeemɔ ahi amɛteŋ daa, ni amɛye ekitãi lɛ anɔ. (Yoh. 15:10, 12, 13) Ŋaa ni Yesu wo amɛ lɛ hi jogbaŋŋ ni ehe yɛ sɛɛnamɔ kɛhã wɔ mɛi ni wɔyɔɔ ŋmɛnɛ lɛ hu.

10-11. Mɛni kɛ́ wɔfee lɛ no baatsɔɔ akɛ wɔmiibo Yesu toi?

10 Yesu wie akɛ: “Mɔ fɛɛ mɔ ni yɔɔ anɔkwale lɛ gbɛfaŋ lɛ boɔ migbee toi.” (Yoh. 18:37) Nɔ kome ni wɔbaanyɛ wɔfee kɛtsɔɔ akɛ wɔmiibo Yesu toi ji, ni ‘wɔbaaya nɔ wɔná tsui wɔhã wɔnyɛmimɛi ni wɔkɛ amɛhe ake amɛ tswaa.’ (Kol. 3:13; Luka 17:3, 4) Nɔ kroko ni wɔbaanyɛ wɔfee kɛtsɔɔ nakai ji, ni wɔkɛ ekãa baashiɛ sane kpakpa lɛ yɛ “bei ni hi” kɛ “bei ni mli wa” fɛɛ amli.​—2 Tim. 4:2.

11 Yesu wie akɛ: “Migwantɛŋi lɛ boɔ migbee toi.” (Yoh. 10:27) Kristo kaselɔi lɛ boɔ lɛ toi. Shi jeee no pɛ kɛkɛ; amɛkɛ nibii ni ekɛɔ amɛ lɛ tsuɔ nii. Amɛyeee amɛtsui yɛ “shihilɛ mli nibii” ahe. (Luka 21:34) Moŋ lɛ, amɛkɛ amɛjwɛŋmɔ maa Yesu kitãi lɛ anɔ, ni amɛboɔ kitãi nɛɛ toi kɛ́ amɛkɛ naagbai kpe po. Nyɛmimɛi babaoo kɛ naagbai ni naa wala miikpe. Amɛteŋ mɛi komɛi lɛ, aate shi aawo amɛ, mɛi komɛi hu miiye ohia futaa, ni adebɔɔ naa oshãra enina mɛi komɛi hu. Naagbai nɛɛ ahewɔ lɛ, amɛnáaa shihilɛ mlɛo kwraa, shi fɛɛ sɛɛ lɛ, amɛmiiya nɔ amɛmiisɔmɔ Yehowa. Yesu kɛ e-Tsɛ sumɔɔ nyɛmimɛi nɛɛ waa, ejaakɛ Yesu wie akɛ: “Mɔ fɛɛ mɔ ni yɔɔ mikitãi lɛ ni eyeɔ nɔ lɛ, lɛ ji mɔ ni sumɔɔ mi. Ni mɔ fɛɛ mɔ ni sumɔɔ mi lɛ, mi-Tsɛ baasumɔ lɛ.”​—Yoh. 14:21.

Shiɛmɔ nitsumɔ lɛ yeɔ ebuaa wɔ ni wɔboɔ Yesu toi daa (Kwɛmɔ kuku 12) *

12. Mɛni hu kɛ́ wɔfee lɛ no baatsɔɔ akɛ wɔmiibo Yesu toi?

12 Kɛ́ wɔbo mɛi ni nyiɛɔ hiɛ yɛ Yehowa asafo lɛ mli lɛ toi lɛ, no hu tsɔɔ akɛ wɔmiibo Yesu toi. (Heb. 13:7, 17) Nyɛsɛɛ nɛɛ lɛ, asafo lɛ efee tsakemɔi babaoo. Akɛ nɔkwɛmɔnɔ lɛ, afee tsakemɔi pii yɛ Maŋtsɛyeli Asai amaamɔ, amɛkuramɔ, kɛ amɛsaamɔ mli. Agbɛnɛ hu, atsake bɔ ni wɔfeɔ otsi-teŋ kpee lɛ wɔhãa, bɔ ni wɔtsuɔ shiɛmɔ nitsumɔ lɛ wɔhãa, kɛ nibii ni wɔkɛtsuɔ shiɛmɔ nitsumɔ lɛ. Tsakemɔi nɛɛ hãa wɔnaa akɛ asafo lɛ susuɔ wɔhe waa, ni enɛ hãa wɔmii shɛɔ wɔhe. Asusuɔ nii ahe jogbaŋŋ dani afeɔ tsakemɔi nɛɛ, ni amɛbaa yɛ be naa hu. Kɛ́ wɔmia wɔhiɛ wɔkɛ gbɛtsɔɔmɔi fɛɛ ni Yehowa asafo lɛ kɛhãa wɔ lɛ tsu nii lɛ, bɔ fɛɛ bɔ ni fee lɛ, Yehowa baajɔɔ wɔ.

13. Kɛ́ wɔbo Yesu toi lɛ, mɛɛ sɛɛ wɔbaaná?

13 Kɛ́ wɔbo nibii fɛɛ ni Yesu wie lɛ toi ni wɔkɛtsu nii lɛ, wɔbaaná he sɛɛ. Yesu wo esɛɛnyiɛlɔi lɛ shi akɛ, kɛ́ amɛbo lɛ toi lɛ, amɛhe baajɔ amɛ. Ewie akɛ: “Nyɛhe baajɔ nyɛ. Ejaakɛ mikɔɔŋtso lɛ teremɔ waaa, ni mijatsu lɛ etsiii.” (Mat. 11:28-30) Sanekpakpai ejwɛ lɛ, ni gbaa wɔ Yesu shiɛmɔ kɛ eshihilɛ he sane lɛ, kɛ saji krokomɛi fɛɛ ni yɔɔ Nyɔŋmɔ Wiemɔ lɛ mli lɛ, hãa wɔnáa miishɛɛ kɛ hewalɛ hee kɛsɔmɔɔ Yehowa, ni amɛhãa wɔhiɛ kãa shi. (Lala 19:7; 23:3) Yesu wie akɛ: “Mɛi ni nuɔ Nyɔŋmɔ wiemɔ lɛ ni amɛyeɔ nɔ lɛ yɛ miishɛɛ!”​—Luka 11:28.

‘MAWO MIGBƐ́I LƐ HIƐ NYAM’

14-15. (a) Yɛ amaniɛ ni abɔ yɛ Yohane 12:27, 28 lɛ naa lɛ, mɛɛ be ji be ni ji etɛ ni Yehowa jɛ ŋwɛi ewie? (b) Mɛni hewɔ eeenyɛ efee akɛ Yehowa wiemɔi lɛ shɛje Yesu mii ni ewaje lɛ lɛ?

14 Kanemɔ Yohane 12:27, 28. Yohane Sanekpakpa lɛ hãa wɔleɔ akɛ, be ni eshwɛ gbii fioo ni Yesu baagbo lɛ, etee Yerusalem koni eyaye enaagbee Hehoo. Yesu wie akɛ ‘ehao,’ kɛkɛ ni esɔle ekɛɛ Yehowa akɛ: “Ataa, wo ogbɛ́i lɛ hiɛ nyam.” Yehowa here nɔ kɛjɛ ŋwɛi ekɛɛ: “Miwo ehiɛ nyam, ni mawo ehiɛ nyam ekoŋŋ.” Enɛ ji be ni ji etɛ ni Yehowa jɛ ŋwɛi ewie.

15 Mɛni hewɔ Yesu wie akɛ ehao lɛ? Yesu le nɔ ni kã ehiɛ lɛ. Ele akɛ abaagwao lɛ musuŋshãa naa, ni abaapiŋ lɛ kɛya gbele mli, ni kɛ̃lɛ, ehe baahia waa ni emia ehiɛ eye Yehowa anɔkwa. (Mat. 26:38) Nɔ ni fe fɛɛ lɛ, Yesu miishwe waa akɛ ewo e-Tsɛ gbɛ́i lɛ hiɛ nyam. Shi ele akɛ abaafolɔ enaa akɛ ewie wiemɔ fɔŋ, ni gbɛ ni abaatsɔ nɔ agbe lɛ lɛ baahã awo Nyɔŋmɔ gbɛ́i lɛ he muji, ni enɛ hu gba enaa waa. Shi Yehowa wiemɔi lɛ hã ená nɔmimaa akɛ, bɔ fɛɛ bɔ ni fee lɛ, Yehowa baawo egbɛ́i lɛ hiɛ nyam. Ŋwanejee ko bɛ he akɛ, enɛ waje lɛ waa ni enyɛ efi shi yɛ kaa ni ekɛkpe lɛ mli. Ekolɛ yɛ mɛi fɛɛ ni nu nɔ ni Yehowa wie lɛ ateŋ lɛ, Yesu pɛ ji mɔ ni nu shishi. Kɛ̃lɛ, Yehowa kwɛ ni aŋma nɔ ni ekɛɛ e-Bi lɛ afɔ̃ shi ahã wɔ.​—Yoh. 12:29, 30.

Yehowa baawo egbɛ́i lɛ hiɛ nyam ni ebaahere ewebii lɛ ayiwala (Kwɛmɔ kuku 16) *

16. Mɛni hewɔ bei komɛi lɛ egbaa wɔnaa akɛ aawo Nyɔŋmɔ gbɛ́i lɛ he muji lɛ?

16 Wɔ hu egbaa wɔnaa akɛ aawo Yehowa gbɛ́i lɛ he muji, aloo jeee nakai? Ekolɛ aaye wɔ sane fɔŋ ko, loo henyɛlɔi miigbɛ wɔhe saji ni bɛ mli amɛmiishwã, ni edɔɔ wɔ waa akɛ nibii nɛɛ baahã awo Yehowa gbɛ́i lɛ kɛ esafo lɛ he muji. Kɛ́ nakai ni lɛ, belɛ Yehowa wiemɔi lɛ baanyɛ ahã wɔtsɛ wɔtsui wɔŋmɛ wɔmli. Wɔle akɛ ‘Nyɔŋmɔ toiŋjɔlɛ ni fe niiashishinumɔi fɛɛ lɛ baatsɔ Kristo Yesu nɔ abu wɔtsuii kɛ wɔjwɛŋmɔi ahe.’ (Fip. 4:6, 7) No hewɔ lɛ, ehe ehiaaa ni wɔyeɔ wɔtsui tuutu yɛ egbɛ́i lɛ he guɔ ni mɛi gbeɔ lɛ he. Bɔ fɛɛ bɔ ni fee lɛ, Yehowa baawo egbɛ́i lɛ hiɛ nyam. Enaa nibii fɔji fɛɛ ni Satan kɛ jeŋ fɔŋ nɛɛ feɔ etsuji anɔkwafoi lɛ, ni ebaatsɔ Maŋtsɛyeli lɛ nɔ etsu saji ahe nii.​—Lala 94:22, 23; Yes. 65:17.

BO YEHOWA TOI KONI EJƆƆ BO

17. Mɛni Yesaia 30:21 lɛ tsɔɔ akɛ Yehowa feɔ? Ni ŋmɛnɛ lɛ, mɛɛ gbɛi anɔ etsɔɔ efeɔ nakai?

17 Yehowa kɛ wɔ miiwie lolo. (Kanemɔ Yesaia 30:21.) Jeee akɛ ejɛɔ ŋwɛi ekɛ wɔ wieɔ. Shi moŋ, etsɔɔ Biblia lɛ, ni ji e-Wiemɔ lɛ nɔ ekɛ gbɛtsɔɔmɔi hãa wɔ. Agbɛnɛ hu, ekɛ emumɔ lɛ tsirɛɔ “shĩa nɔkwɛlɔ anɔkwafo lɛ” ni eya nɔ ehã Nyɔŋmɔ tsuji amɛniyenii. (Luka 12:42) Ŋmɛnɛ lɛ, nyɔŋ anɔkwafo lɛ kɛ saji babaoo ewo wɔwɛbsaitii lɛ anɔ, ni efee woji, vidioi, kɛ nibii ni atswaa aboɔ toi srɔtoisrɔtoi pii. Mumɔŋ niyenii nɛɛ baaye abua wɔ ni wɔhemɔkɛyeli lɛ mli awa daa.

18. Mɛɛ gbɛ nɔ nibii ni Yehowa wie lɛ baanyɛ ahã ohemɔkɛyeli lɛ mli awa ni ofee ekãa?

18 Esaaa akɛ wɔhiɛ kpaa nibii ni Yehowa wie be ni e-Bi lɛ yɔɔ shikpɔŋ lɛ nɔ lɛ anɔ kɔkɔɔkɔ! Eba akɛ, nibii nɛɛ ni Nyɔŋmɔ diɛŋtsɛ wie ni abɔ he amaniɛ yɛ Biblia lɛ mli lɛ baahã hemɔkɛyeli ni wɔyɔɔ akɛ Yehowa naa nibii fɛɛ ni Satan kɛ jeŋ fɔŋ nɛɛ feɔ wɔ lɛ ni ebaatsu saji ahe nii lɛ mli awa. Agbɛnɛ hu, nyɛhãa wɔtswaa wɔfai shi akɛ, wɔbaaka wɔtoi wɔbo Yehowa toi jogbaŋŋ. Kɛ́ wɔfee nakai lɛ, no lɛ, ekɔɔɔ he eko naagbai ni wɔkɛkpeɔ ŋmɛnɛ kɛ nɔ ni ekolɛ wɔkɛbaakpe wɔsɛɛ lɛ, wɔbaaya nɔ wɔfi shi. Biblia lɛ kɛɔ akɛ: “Shifimɔ he ehia nyɛ, koni be ni nyɛfee Nyɔŋmɔ suɔmɔnaa nii nyɛgbe naa lɛ, nyɛnine ashɛ shiwoo lɛ mlibaa lɛ nɔ.”​—Heb. 10:36.

LALA 4 “Yehowa Kwɛɔ Minɔ”

^ kk. 5 Be ni Yesu yɔɔ shikpɔŋ lɛ nɔ lɛ, Yehowa jɛ ŋwɛi ekɛɛ Yesu kaselɔi lɛ akɛ amɛbo Yesu toi. Shi jeee no pɛ ji be ni Yehowa jɛ ŋwɛi ewie be ni Yesu yɔɔ shikpɔŋ lɛ nɔ. Efee nakai shii etɛ. Ŋmɛnɛ lɛ, Yehowa kɛ wɔ wieɔ kɛtsɔ Biblia lɛ kɛ esafo lɛ nɔ. Nibii ni aŋmala yɛ Biblia lɛ mli lɛ ekomɛi ji nibii ni Yesu tsɔɔ mɛi be ni eba shikpɔŋ lɛ nɔ lɛ. Nikasemɔ nɛɛ baahã wɔna akɛ kɛ́ wɔbo Yehowa kɛ Yesu toi lɛ, wɔbaaná he sɛɛ waa.

^ kk. 52 MFONIRI LƐ HE SANE: Asafoŋ onukpa ko ena asafoŋ sɔɔlɔ ko ni miisaa Maŋtsɛyeli Asa lɛ nɔ, ni ena lɛ ni eekwɛ woji lɛ anɔ hu. Asafoŋ onukpa lɛ miijie eyi.

^ kk. 54 MFONIRI LƐ HE SANE: Nyɛmi nuu ko kɛ eŋa yɛ Sierra Leone; amɛmiihã wolɛɛnyo ko asafoŋ kpee ninefɔɔ wolo.

^ kk. 56 MFONIRI LƐ HE SANE: Nyɛmimɛi ni yɔɔ maŋ ko ni atsĩ wɔnitsumɔ lɛ naa yɛ jɛmɛ lɛ ekpe yɛ nyɛmi ko shĩa. Amɛsaa amɛhe tamɔ nɔ ni jeee asafoŋ kpee amɛyaa, bɔ ni afee ni mɛi ajwɛŋmɔ akaba amɛnɔ.