1-2. (a) Idhere vẹ Jihova ọ rọ ta ẹme kẹ ahwo-akpọ no? (b) Eme ma ti wuhrẹ kpahe evaọ uzoẹme nana?

O RẸ were Jihova gaga re ọ ta ẹme kẹ omai ahwo-akpọ. Evaọ oke nọ u kpemu, ọ rọ eruẹaro na, ikọ-odhiwu, gbe Ọmọ riẹ Jesu Kristi ta oware nọ o riẹe iroro kẹ ahwo. (Emọs 3:7; Gal. 3:19; Evia. 1:1) Evaọ oke mai na, ọ be rọ Ebaibol na ta ẹme kẹ omai. Ọ kẹ omai Ebaibol na re ma riẹ iroro riẹ je wo otoriẹ idhere riẹ.

² Nọ Jesu ọ jọ otọakpọ, Jihova ọ ta ẹme no obọ odhiwu ze isiasa. Joma wuhrẹ kpahe ẹme nọ Jihova ọ ta, gbe oware nọ ma rẹ sai wuhrẹ no ẹme riẹ na ze. Kẹsena ma ve ti wuhrẹ kpahe irere nọ i re te omai nọ ma te ru lele ẹme riẹ na.

3. Wọhọ epanọ ma se evaọ obe Mak 1:9-11 na, eme Jihova ọ ta okenọ Jesu ọ jẹ họ-ame, kọ obọdẹ eware esa vẹ ẹme riẹ na o ru omai riẹ?

³ Obe Mak 1:9-11 ma jọ se kpahe orọ ọsosuọ nọ Jihova ọ rọ ta ẹme no obọ odhiwu ze. (Sei.) Ọ ta nọ: “Whẹ yọ Ọmọzae mẹ, oyoyou mẹ na; mẹ jẹ owhẹ rehọ.” Ababọ avro, o were Jesu gaga nọ o yo urru Ọsẹ riẹ nọ ọ be ta nọ o you rie, gbe nọ o fievahọ iẹe. Ẹme nọ Jihova ọ ta na o ru omai riẹ eware esa jọ nọ i wuzou gaga kpahe Jesu. Orọ ọsosuọ, Jesu yọ Ọmọ riẹ. Orọ avọ ivẹ, Jihova o you Ọmọ riẹ. Orọ avọ esa, Jihova ọ jẹ Ọmọ riẹ rehọ. Joma romatotọ ta kpahe ae ọvuọvo.

4. Usu okpokpọ vẹ Jesu avọ Ọghẹnẹ a wo evaọ okenọ Jesu ọ rọ họ-ame?

⁴ “Whẹ yọ Ọmọzae mẹ.” Jihova ọ rọ eme yena dhesẹ  nọ Jesu Ọmọ oyoyou riẹ na o wo oghẹrẹ usu okpokpọ jọ kugbei no. Taure Jesu ọ tẹ te ziọ otọakpọ, ọ jọ Ọmọ Ọghẹnẹ nọ o wo oma ẹzi. Rekọ nọ ọ họ-ame no o te zihe ruọ Ọmọ Ọghẹnẹ evaọ oghẹrẹ ofa. Jihova ọ rọ ẹzi ọfuafo na wholo iei, o te wo ẹruore nọ o ti ro zihe kpobọ odhiwu re ọ jọ Ovie gbe Ozerẹ Okpehru nọ Ọghẹnẹ o ro mu. (Luk 1:31-33; Hib. 1:8, 9; 2:17) Oyejabọ nọ Jihova ọ rọ ta evaọ etoke ame-ọhọ Jesu nọ: “Whẹ yọ Ọmọzae mẹ.”​—Luk 3:22.

5. Ẹvẹ ma sae rọ rehọ aro kele Jihova dhesẹ uyoyou jẹ tuduhọ amọfa awọ?

⁵ “Whẹ yọ . . . oyoyou mẹ.” Emamọ oriruo Jihova o fihotọ na nọ ọ ta nọ o you Ọmọ riẹ jẹ jẹe rehọ. U wuhrẹ omai nọ ma rẹ rọ uvẹ kpobi tuduhọ amọfa awọ. (Jọn 5:20) O rẹ kẹ omai ẹgba nọ ohwo jọ o te dhesẹ nọ o you omai hayo jiri omai fiki oware uwoma jọ nọ ma ru. Ere ọvona o gwọlọ nọ ma re dhesẹ uyoyou kẹ inievo ukoko na gbe ahwo uviuwou mai, jẹ tuduhọ ae awọ. Nọ ma te jiri amọfa, o rẹ bọ ẹrọwọ rai ga je fiobọhọ kẹ ae kruga ziezi evaọ egagọ Jihova. U wuzou gaga re esẹgbini a hae tuduhọ emọ rai awọ. Nọ esẹgbini a tẹ be hai jiri emọ rai je dhesẹ uyoyou kẹ ae, u re fiobọhọ kẹ emọ na wo ẹnyaharo.

6. Fikieme ma sai ro fievahọ Jesu Kristi?

⁶ “Mẹ jẹ owhẹ rehọ.” Eme nana i dhesẹ nọ Jihova o fievahọ Jesu inọ ọ te rọ udu riẹ kpobi ru oreva Ọsẹ riẹ. Jihova o gine fievahọ Ọmọ riẹ gaga, onọ o kẹ omai imuẹro egaga inọ Jesu o ti ru eyaa Jihova kpobi gba. (2 Kọr. 1:20) Nọ ma te roro kpahe oriruo Jesu, u re ru omai gbaemu nọ ma re wuhrẹ kpahe iẹe vi epaọ anwẹdẹ je ru lele oriruo riẹ. Epanọ  Jihova o fievahọ Ọmọ riẹ na, ere ọvona o fievahọ idibo riẹ kpobi inọ a ti gbe wuhrẹ mi Ọmọ riẹ.​—1 Pita 2:21.

7. Wọhọ epanọ obe Matiu 17:1-5 o ta, oke vẹ Jihova ọ rọ ta ẹme no obọ odhiwu ze, kọ eme ọ ta?

⁷ Se Matiu 17:​1-5. Orọ avọ ivẹ nọ Jihova ọ rọ ta ẹme no obọ odhiwu ze họ oke nọ Jesu ọ rọ “rẹriẹ.” Jesu ọ rehọ Pita, Jemis, gbe Jọn kugbe oma kpohọ ehru ugbehru ukpekpehru jọ. Nọ a jọ obei, a tẹ ruẹ eruẹaruẹ igbunu jọ. Ovao Jesu u je lo wọhọ ọre, yọ iwu riẹ i bi lo nwranwranwra. Imava jọ, enọ i dikihẹ kẹ Mosis avọ Elaejah, a tẹ be ta ẹme kẹ Jesu kpahe uwhu gbe ẹkparomatha riẹ nọ e kẹle no. Dede nọ “owezẹ o vọ Pita avọ ilele ivẹ edekọ na aro,” a ruẹ eruẹaruẹ igbunu nana nọ owezẹ u no ai aro no. (Luk 9:29-32) Kẹsena ẹgho ọnwranwra o te ruru ai, a te yo urru jọ no ẹgho na ze. Urru Ọghẹnẹ a yo na! Jihova ọ wariẹ ẹme nọ ọ ta evaọ oke ame-ọhọ Jesu, inọ o you Ọmọ riẹ, jẹ jẹe rehọ. Ọ ta nọ: “Ọnana họ Ọmọzae mẹ, oyoyou mẹ na, ọnọ mẹ jẹrehọ.” Rekọ evaọ onana, Jihova o te fibae nọ: “Wha gaviezọ kẹe.”

8. Ẹvẹ eruẹaruẹ na i ro fiobọhọ kẹ Jesu avọ ilele riẹ?

⁸ Eruẹaruẹ na i dhesẹ oghẹrẹ oruaro gbe ogaga nọ Jesu o ti wo evaọ oke nọ ọ te jọ Ovie ọrọ Uvie Ọghẹnẹ. Ababọ avro, eruẹaruẹ na e kẹ Jesu ẹgba gbe udu nọ o ti ro thihakọ uye gbe uwhu oja nọ ọ be te rẹriẹ ovao dhe na. Eruẹaruẹ na e tẹ jẹ bọ ẹrọwọ ilele na ga jẹ kẹ ae ẹgba nọ a ti ro thihakọ edawọ je ru iruo egaga nọ e rrọ obaro tha. Nọ oware wọhọ ikpe ọgba e vrẹ no, Pita ukọ na ọ ta kpahe eruẹaruẹ nana, onọ u dhesẹ nọ ọ gbẹ be kareghẹhọ iẹe.​—2 Pita 1:16-18.

9. Emamọ ehrẹ vẹ Jesu ọ kẹ ilele riẹ?

⁹ “Wha gaviezọ kẹe.” Jihova ọ ta vevẹ nọ ọ gwọlọ nọ ma rẹ gaviezọ kẹ Ọmọ riẹ je yoẹme kẹe. Eme Jesu ọ ta evaọ oke nọ ọ jọ otọakpọ? Ọ ta eme buobu nọ i gine fo eme nọ a rẹ gaviezọ kẹ! Wọhọ oriruo, ọ rọ oma uyoyou wuhrẹ ilele riẹ epanọ a rẹ ta usi uwoma, yọ ọ vuẹ rai unuẹse buobu inọ a ruabọhọ erou. (Mat. 24:42; 28:19, 20) Ọ tẹ jẹ ta kẹ ae nọ a dawo ẹgba rai kpobi evaọ egagọ Ọghẹnẹ, jẹ tuduhọ ae awọ nọ jọ oma o rrọ ae he. (Luk 13:24) Jesu ọ vuẹ ilele riẹ epanọ u wuzou te re a you ohwohwo, wo okugbe, je koko ijaje riẹ. (Jọn 15:10, 12, 13) Ehrẹ nọ Jesu ọ kẹ ilele riẹ na i woma kẹhẹ! Ehrẹ nana i wiruo kẹ ilele riẹ gaga evaọ oke yena, yọ epọvo na e rrọ kẹ omai nẹnẹ re.

10-11. Ẹvẹ ma sai ro dhesẹ nọ ma be gaviezọ kẹ Jesu?

¹⁰ Jesu ọ ta nọ: “Ohwo kpobi nọ ọ rrọ abọ uzẹme na ọ rẹ gaviezọ kẹ urru mẹ.” (Jọn 18:37) Ma re dhesẹ nọ ma be gaviezọ kẹ urru riẹ nọ ma tẹ be “hai thihakọ kẹ ohwohwo jẹ rọvrẹ ohwohwo riẹriẹriẹ.” (Kọl. 3:13; Luk 17:3, 4) Ma rẹ jẹ gaviezọ kẹ urru Jesu nọ ma tẹ be rọ ajọwha ta usi uwoma na “evaọ oke uwoma gbe oke obẹbẹ.”​—2 Tim. 4:2.

¹¹ Jesu ọ ta nọ: “Igodẹ mẹ e rẹ gaviezọ kẹ urru mẹ.” (Jọn 10:27) Ilele Jesu a re dhesẹ nọ a be gaviezọ kẹe nọ a te bi ru lele ẹme riẹ, orọnikọ eyo ọvo ho. A rẹ kuvẹ hẹ re “awaọruọ uzuazọ” ọ rehọ iroro rai. (Luk 21:34) Ukpoye, ẹmeoyo kẹ Jesu họ oware nọ a rẹ rọ karo evaọ uzuazọ, makọ evaọ oke obẹbẹ. Inievo mai buobu a bi thihakọ edawọ egaga, otu  egọmeti a bi kpokpo ai, uvuhu ogaga o be lahiẹ ejọ, efa e tẹ be jẹ rẹriẹ ovao dhe eware okpẹtu wọhọ owhe gbe okpofou. Ghelọ ebẹbẹ nana kpobi, a gbẹ talamu Jihova, makọ oware kpobi nọ o via kẹhẹ. Jesu ọ ta eme uduotahawọ nana kẹ ilele riẹ, inọ: “Ohwo kpobi nọ ọ riẹ ijaje mẹ je bi koko ai họ ọnọ o you omẹ. Yọ ohwo kpobi nọ o you omẹ, Ọsẹ mẹ o ti you rie re.”​—Jọn 14:21.

12. Edhere ọfa vẹ ma sai ro dhesẹ nọ ma be gaviezọ kẹ Jesu?

¹² Edhere ọfa nọ ma re ro dhesẹ nọ ma be gaviezọ kẹ Jesu họ, ma re ru lele ekpọvio otu nọ Jesu o fihọ re a kobaro evaọ ukoko na. (Hib. 13:7, 17) Ukoko Jihova u ru inwene buobu no evaọ imikpe jọ nọ e vrẹ na. Inwene wọhọ idhere ekpokpọ gbe eware ekpokpọ nọ ma rẹ rọ ta usi uwoma, oghẹrẹ nọ ma re ru ewuhrẹ udevie oka, gbe oghẹrẹ nọ ma rẹ rọ bọ, ruẹrẹ, jẹ rẹrote Egwa Uvie mai. Ekpọvio nana nọ a rorote ziezi, nọ i dhesẹ uyoyou nọ a wo kẹ omai na, e were omai kẹhẹ! Ma riẹ nọ Jihova ọ te ghale omai nọ ma be daoma ru lele ekpọvio nọ ukoko riẹ ọ be kẹ omai evaọ ẹruoke na.

13. Irere vẹ i re te omai nọ ma tẹ be hae gaviezọ kẹ Jesu?

¹³ Irere i re te omai nọ ma tẹ be gaviezọ kẹ eware kpobi nọ Jesu o wuhrẹ omai. Jesu ọ ya eyaa kẹ ilele riẹ nọ iwuhrẹ riẹ e te sasa ae oma. Ọ ta nọ: “Wha re ti wo omosasọ kẹ omarai. Keme owhowha mẹ o rẹ nyaoma ha, yọ owha mẹ o rrọ vovori.” (Mat. 11:28-30) Ẹme Ọghẹnẹ, onọ u kugbe ebe Usi Uwoma ene nọ i gbiku uzuazọ gbe odibọgba Jesu na, e rẹ sasa omai oma, kẹ omai ẹgba nọ ma rẹ rọ gọ Ọghẹnẹ ziezi, je ru omai wo areghẹ. (Ol. 19:7; 23:3) Jesu ọ ta nọ: “Eva e were enọ i bi yo ẹme Ọghẹnẹ je bi koko iei!”​—Luk 11:28.

14-15. (a) Wọhọ epanọ o rrọ obe Jọn 12:27, 28, ovẹ họ orọ avọ esa nọ Jihova ọ rọ ta ẹme no obọ odhiwu ze? (b) Ẹvẹ ma sae rọ ta nọ ẹme nọ Jihova ọ ta na ọ kẹ Jesu omosasọ gbe ẹgba?

¹⁴ Se Jọn 12:27, 28. Obe Jọn o ta kpahe orọ avọ esa nọ Jihova ọ rọ ta ẹme no obọ odhiwu ze. Emedẹ jọ taure Jesu o te ti whu, o kpobọ Jerusalẹm nyai ru ehaa Ọnyavrẹ urere riẹ. Ọ ta nọ: “Mẹ be rova.” Kẹsena ọ tẹ lẹ nọ: “Ọsẹ, kẹ odẹ ra  oruaro.” Ọsẹ riẹ ọ tẹ ta ẹme no obọ odhiwu ze inọ: “Mẹ kẹ riẹ oruaro no yọ mẹ te wariẹ kẹe oruaro.”

¹⁵ Jesu ọ jẹ rova keme o gwọlọ nọ ọ rẹ talamu Jihova ghelọ oware kpobi nọ o rẹ via kẹhẹ, yọ onana o rrọ okolo iruo ho. Jesu ọ riẹ nọ a te lahiẹe, o ve je whu uwhu oja. (Mat. 26:38) Oware nọ o mae jọ Jesu oja họ epanọ ọ rẹ rọ wha oruaro se odẹ Ọsẹ riẹ. A bọwo Jesu ota inọ ọ ta eme aghọ, yọ o jẹ kẹe uye inọ uwhu riẹ o te wha ekela se Ọghẹnẹ. Avro ọ riẹ hẹ, eme nana nọ Jihova ọ ta kẹ Jesu na e kẹ riẹ uduotahawọ. E kẹ riẹ imuẹro nọ odẹ Jihova u ti wo oruaro. U muẹro nọ eme nọ Ọsẹ riẹ ọ ta na e kẹ Jesu omosasọ gbe ẹgba nọ o ti ro thihakọ uye nọ u bi ti tei. Ẹsejọhọ evaọ usu ahwo nọ a jọ etẹe ẹdẹ yena, Jesu ọvo họ ohwo nọ o wo otoriẹ ẹme Ọsẹ riẹ na evaọ oke yena, ghele na Jihova ọ ruẹ nọ a kere eme Riẹ na fihotọ kẹ omai kpobi.​—Jọn 12:29, 30.

16. Fikieme ma sae rọ ruawa ẹsejọ kpahe ekela nọ i bi te odẹ Ọghẹnẹ?

¹⁶ Wọhọ Jesu, mai omamai ma sae ruawa inọ ekela i bi te odẹ Jihova. Ẹsejọhọ a be lahiẹ omai wọhọ epanọ o via kẹ Jesu. Hayo o sae jọnọ erue nọ ahwo ọwọsuọ a be ta kpahe omai e be kẹ omai uye. Ẹsejọhọ ma be hai roro kpahe ekela nọ erue nana e be wha se odẹ Jihova gbe ukoko  riẹ. Evaọ etoke utioye, ẹme nọ Jihova ọ ta no obọ odhiwu ze na ọ rẹ sasa omai oma gaga. U du gwọlọ nọ ma rẹ ruawa ga hrọ họ. Jọ u mu omai ẹro nọ “udhedhẹ Ọghẹnẹ nọ u vi otoriẹ kpobi o . . . te sẹro udu [mai] gbe ogaga iroro [mai] ẹkwoma Kristi Jesu.” (Fil. 4:6, 7) Jihova ọ te siọ oruaro ba ẹrọkẹ odẹ riẹ hẹ. Ọ te rọ Uvie riẹ ruẹrẹ eware kpobi họ, enọ Setan avọ akpọ omuomu nana a raha ku idibo Riẹ no.​—Ol. 94:22, 23; Aiz. 65:17.

17. Wọhọ epanọ o rrọ obe Aizaya 30:21, oghẹrẹ vẹ Jihova ọ be rọ ta ẹme kẹ omai nẹnẹ?

¹⁷ Jihova ọ gbẹ be ta ẹme kẹ omai. (Se Aizaya 30:21.) Uzẹme na họ, ma bi yo urru Ọghẹnẹ no obọ odhiwu ze nẹnẹ hẹ. Dede na, ọ be rọ Ebaibol na kẹ omai ithubro. U te no ere no, ẹzi Jihova o bi fiobọhọ kẹ “orieyero nọ a re fievahọ na” re ọ gbẹ hae rọ Ẹme Ọghẹnẹ wuhrẹ idibo Riẹ. (Luk 12:42) Ẹme Ọghẹnẹ nọ o bi te omai obọ nẹnẹ o bu kẹhẹ! Ma wo ebe nọ a kere gbe enọ a fihọ itanẹte, ividio, gbe enọ a rekọdo nọ a rẹ gaviezọ kẹ.

18. Ẹvẹ ẹme Jihova ọ be rọ bọ ẹrọwọ ra ga jẹ kẹ owhẹ udu?

¹⁸ Joma hae kareghẹhọ eme nọ Jihova ọ ta evaọ okenọ Ọmọ riẹ ọ jọ otọakpọ. Jọ eme nọ Ọghẹnẹ ọ ta, nọ a kere fihọ Ebaibol na e kẹ omai imuẹro inọ Jihova họ ọnọ ọ be kpọ eware kpobi, yọ ọ te ruẹrẹ eware kpobi nọ Setan avọ akpọ omuomu riẹ a raha ku omai. Joma gbaemu inọ ma rẹ gaviezọ kẹ urru Jihova ziezi. Ma te ru ere, ma te sai thihakọ ebẹbẹ kpobi nọ i bi te omai enẹna gbe enọ e rrọ obaro tha. Ebaibol na ọ kareghẹhọ omai nọ: “O gwọlọ nọ wha re thihakọ, re nọ wha te ru oreva Ọghẹnẹ no, wha vẹ ruẹsi wo orugba eyaa na.”​—Hib. 10:36.