I Ibanag nga uvovug nga “amen” ay kebalinanna, “paray nakuan,” onu “siguradu.” Naggafu yatun ta Hebreo nga root word nga kayàna kagian “mabbalin tu matalo,” “mabbalin tu mapammakatalakkan.” Nu mittan meyusa yatun ta legal ira nga kaso. Kabalin nga mangngua tu formal nga tabba i tadday nga tolay, makkagi yayya tu “amen” nga makkumfirma nga i kinagina ay fustu anna akseptanna i resulta ira na nakagina. (Num. 5:22) Nu maginna na publiko i pakkagina tu “amen,” mas egga i rasonna nga tuppalan i nipromesana.​—Neh. 5:13.

I tadday nga kappabbaw nga keyusa na “amen” ay mabibbig ta Deuteronomio kapitulo 27. Tagga ta nakatallung ngana i Israelita ira ta Nepromesa nga Davvun, naggarammammung ira ta nallatanan na Vukig Ebal anna Vukig Gerizim tapenu ginnan i kebibbig na Dob. Egga ira tari ari laman tapenu magginna, nu ari, tapenu ideklara nga alawatadda i Dob. Kingnguada yaw gukaban na pakkagida tu “Amen!” tagga ta nebibbig nira i resulta ira na ari pattuppal. (Deut. 27:15-26) Fugurammu i gallu na tabbag na rinivu nga lallaki, babbay, anna abbarabbing! (Jos. 8:30-35) Siguradu nga kadda makattaman i kinagida ira tatun nga aggaw. Sinalakkurug danatun nga Israelita i promesada, gafu ta mabibbig tam: “Nitulu-tuloy na Israel i masserbi kani Jehova ta ngamin nga aggaggaw ni Josue anna ta ngamin nga aggaggaw na mannakam nga matolay paga kabalin na patay ni Josue anna makannammu ta ngamin nga kingngua ni Jehova para ta Israel.”​—Jos. 24:31.

Inusa gapa ni Jesus i “amen” tapenu kumfirman i kinakurug na gannug nga nakagi ngana, ngem espesial i pinangiyusana tatun. Imbes nga usanna i “amen” kabalin nga egga i mekagi, inusana i  “amen” (netransleyt ta Ibanag tu “kakurugan na”) nige na kekagi na kinakurug ira. Nu mittan, ulitanna yatun nga uvovug, nga kagianna “amen amen.” (Mat. 5:18; Juan 1:51) Nipasiguraduna gafu ta maggigginna ira nga i kinagina ira ay talaga kurug. Siguradu si Jesus ta kakkagianna ira megafu ta yayya i autorisadu nga mangitalakkurug ta ngamin nga promesa na Dios.​—2 Cor. 1:20; Nep. 3:14.

Inusa gapa na Israelita ira i “amen” ta paddayaw anna ta pakimalloda kani Jehova. (Neh. 8:6; Sal. 41:13) Gukaban na pakkagida tatun kabalin na pakimallo, ipasingan danuri maggigginna nga umanugu ira ta nepakimallo. Makapartisipa gafu i ngamin nga presente anna nagayayya ira ta kunnatun nga paddayaw kani Jehova. Kunnatun i nesimmu tagga ta niyangay ni Patul David i Kaban ni Jehova ta Jerusalem. Ta tumunug nga selebrasiodda, nakansion i napafutuan nga pakimallo nga pinadday ni David nga nerekord ta 1 Cronicas 16:8-36. Kuruga napaguyu danuri nakaginna ta pakimallona yayya nga “kinagi na ngamin nga totolay, ‘Amen!’ anna zinayoda si Jehova.” Wan, magayayya ira nga mattaradday nga dayawan si Jehova.

Inusa gapa na ollu-siglo ira nga Cristiano i “amen” nu dayawadda si Jehova. Maruddu nga ilavu yatun na gumattura ira ta Biblia ta turada ira. (Roma 1:25; 16:27; 1 Ped. 4:11) Nerekord paga lagu ta libru na Nepakannammu i espiritu ira nga naparatu ta langi nga idadayoda si Jehova ta pakkagi tu: “Amen! Alleluia!” (Nep. 19:1, 4) Neyugalian na ollu ira nga Cristiano i pakkagi tu “amen” kabalin na pakimalloda ira ta paggarammammung. (1 Cor. 14:16) Ngem kadda automatiko nga kagian yatun nga uvovug nga gittana negagangay laman.

Kabalin nga nammuattam nu kunnasi inusa na aripan ira ni Jehova i “amen,” matindiattam nu ngatta importante i pakkagi tu “amen” ta ultimu na pakimallo. Nu kagiattam yatun ta ultimu na personal nga pakimallo tam, ipasingattam nga  talaga napafutuan i kinagi tam. Nu mapaguyu ittam nga makkagi tu “amen,” maski silensio laman, ta publiko nga pakimallo, ipasingattam nga umanugu ittam ta nakagi. Nonopan paga nu ngatta importante i “amen” tam.

Aktibo ittam anna alerto ta paddayaw tam. Medayaw tam si Jehova ari laman gukaban na paganugu ta nepakimallo, nu ari, gukaban na agguyu-guyu tam durante na pakimallo. Megafu ta kayà tam nga mabbalin tu sinsero i pakkagi tam tu “amen,” makoffun yaw nittam nga maffokus ta pakimallo.

Pattaraddayanna ittam bilang maddayarayaw. Ta publiko nga pakimallo, mattaradday i ngamin nga miembro na kongregasion nga ginnan i mensahe na pakimallo. (King. 1:14; 12:5) Nu mapaguyu ittam nga makiggiddang nga makkagi tu “amen” gitta na wawwaragi tam, mas mattaradday ittam. Nu kagiattam i “amen” tu masikan man onu ari, awayyana nga mapaguyu si Jehova nga kuan i ipaka-pakimallo tam.

Medayaw tam si Jehova. Masingan ni Jehova i ngamin nga kukukuattam nga pangidayaw. (Luc. 21:2, 3) Ammuna i motibo tam anna nu anni i egga ta futu tam. Maski nu maggigginna tam tu study gukaban laman na telefono, makasiguradu ittam nga i mapakalinno nga “amen” tam ay naginna ni Jehova. Nu ikagi tam i “amen,” kavulu ittam nga nangidayaw kani Jehova kaparehu danuri nakistudy.

Gittana ari kuruga importante i “amen” tam, ngem ari vuluvuga nga matagibaddi i balor natun. “Gukaban na pangusa taw nga tadday nga uvovug,” kagian na tadday nga ensayklopedia na Biblia, mesikka na aripan ira na Dios i “pakkomfiansa, napafutuan nga paganugu, anna naperulay nga pagiddanama nga egga ta giffutuadda.” Paray nakuan gafu tu mapagayayya si Jehova ta kada pakkagi tam tu “amen.”​—Sal. 19:14.