Skip to content

Skip to table of contents

Uho ki a Iehova e “Amene” Haau

Uho ki a Iehova e “Amene” Haau

UHO ki a Iehova e tapuakiaga ha tautolu. “Kua hagao mai foki a Iehova mo e fanogonogo mai” ke he tau fekafekau haana, ti nakai fai fakahekeaga kua galo ia Ia, pete ne tote. (Mala. 3:16) Ma e fakatai, manamanatu ke he kupu kua lagaloga e talahau e tautolu. Ko e kupu “amene.” Uho nakai ki a Iehova e talahauaga ia? Ē, uho! Ke iloa e kakano, kia kumikumi a tautolu ke he kupu ia mo e puhala kua fakaaoga ai i loto he Tohi Tapu.

“TALI MAI AI HE MOTU OTI, AMENE”

Ko e kupu faka-Peritania ma e “amene” kua kakano “ti pihia ni,” po ke “moolioli.” Moua mai he matapatu kupu faka-Heperu kua kakano “ke tua fakamooli,” “ke falanaki.” Ne fakaaoga ai he falu mogo ke he tuaga matafakatufono. He mole e omonuo e tagata, ne talahau e ia “amene” ke fakamooli kua hakotika e tala haana mo e talia e ia e fua ha ko e mena ne talahau. (Nume. 5:22) He talahau pihia, kua fai kakano lahi a ia ke fakamooli e maveheaga haana.​—Nehe. 5:13.

Ko e fakatai ofoofogia he fakaaoga e “amene” ne fakamau ia Teutaronome veveheaga 27. He mole e huhū atu e tau Isaraela ke he Motu he Maveheaga, lata ia lautolu ke fakapotopoto he vahāloto he Mouga ko Evalu mo e Mouga ko Keresema ke fanogonogo ka totou e Fakatufono. Ko lautolu i ai nakai ni ke fanogonogo ka e ke fakailoa foki kua talia e lautolu e Fakatufono. Taute e lautolu e mena nei he tali “Amene” he totou e tau fua he nakai omaoma. (Teu. 27:15-26) Manamanatu la ke he leo lahi he tokoafe he tau tagata taane, tau fifine, mo e tau tama ikiiki ne tali atu! (Iosua 8:30-35) Nakai nimo mooli e lautolu e tau kupu ne talahau e lautolu he aho ia. Ti fakamooli e tau Isaraela ia ke he tau kupu ha lautolu, ha kua fakakite mai: “Ne fekafekau ai a Isaraela kia Iehova ke he tau aho oti a Iosua, mo e tau aho oti he tau patu kua momoui agaia ka kua mole atu a Iosua, ko lautolu ne iloa e tau gahua oti ne eke ai e [Iehova] kia Isaraela.”​—Iosua 24:31.

Kua fakaaoga foki e Iesu “amene” ke fakamooli e hakotika he mena kua talahau, ka e taute e ia ke he puhala pauaki. He nakai fakaaoga ai ke tali e talahauaga, fakaaoga e ia “amene” (fakaliliu ke he vagahau Peritania ko e “mooli”) ke hafagi aki e tau poakiaga he kupu mooli. Falu magaaho ne liu fatiaki e ia e kupu, he talahau “amene, amene.” (Mata. 5:18; Ioane 1:51) Ati fakamafana e ia e tau tagata fanogonogo haana kua moolioli e tau kupu haana. Vagahau a Iesu mo e mauokafua ha ko ia kua kotofa ke fakamooli e tau maveheaga oti he Atua.​—2 Kori. 1:20; Fakakite. 3:14.

“PEHE ATU E MOTU OTI, AMENE, MO E FAKAHEKE ATU A LAUTOLU KIA IEHOVA”

Kua fakaaoga foki he tau Isaraela “amene” he fakaheke mo e liogi ki a Iehova. (Nehe. 8:6; Sala. 41:13) He talahau e kupu ka oti e liogi, ko lautolu hane fanogonogo ne fakakite kua talia e lautolu e liogi ke tuga ko e ha lautolu ni. Ko lautolu oti i ai kua maeke ke fai vala ti fiafia he tapuaki ki a Iehova he puhala nei. Ko e mena ia ne tupu he magaaho ne tamai he Patuiki ko Tavita e Puha a Iehova ki Ierusalema. He fakamanatuaga ne mui mai, liogi a ia mai he loto he uhu e lologo ne fakamau ia 1 Nofoaga he Tau Patuiki 16:8-36. Ko lautolu ne fakalataha atu kua aamotia lahi ke he tau kupu haana ti “pehe atu e motu oti, Amene, mo e fakaheke atu a lautolu kia Iehova.” Ē, kua fiafia a lautolu ke tapuaki auloa ki a Iehova.

Ko e tau Kerisiano he senetenari fakamua ne fakaaoga foki “amene” he fakaheke atu ki a Iehova. Ne fa tohi he tau tagata tohia he Tohi Tapu ke he tau tohi ha lautolu. (Roma 1:25; 16:27; 1 Pete. 4:11) Ko e tohi a Fakakiteaga ne fakamaama foki e tau mena momoui fakaagaaga he lagi kua fakaheke a Iehova he talahau: “Amene; Haleluia.” (Fakakite. 19:1, 4) Fa mahani e tau Kerisiano fakamua ke talahau “amene” ka oti e liogi he tau feleveiaaga ha lautolu. (1 Kori. 14:16) Ka e nakai ko e kupu kua fatiaki noa ni e lautolu.

KAKANO KUA UHO E “AMENE” HAAU

He onoono ke he fakaaogaaga mo e fakamauaga tala tuai, kitia e tautolu e kakano kua aoga lahi ke fakaoti e liogi aki e “amene.” Ka talahau pihia ke he matahiku he liogi ni ha tautolu, fakakite ai kua fai kakano mooli e mena ha tautolu ne talahau. Ti ka omoomoi a tautolu ke talahau “amene,” pete ka nakai fakaleo lahi ke he liogi he toloaga, kua fakakite ai e talia ha tautolu ke he mena ne talahau. Onoono foki ke he falu kakano kua uho e “amene” ha tautolu.

Kua fanogonogo mo e mataala ke he tapuakiaga ha tautolu. Tapuaki a tautolu ki a Iehova he liogi nakai ni ke he tau mena kua talahau e tautolu ka e pihia foki mo e mahani ha tautolu. Ko e manako ha tautolu ke mooli e “amene” ka lagomatai a tautolu ke fakatumau e aga hako mo e toka e loto ke he liogi.

Fakalataha a tautolu ko e tau tagata tapuaki. Ko e liogi he toloaga kua hagaaki a tautolu ke he mena ne fanogonogo ki ai e fakapotopotoaga katoa. (Gahua 1:14; 12:5) Ka omoomoi a tautolu ke tali auloa mo e tau matakainaga, kua holo ki mua e kaufakalataha ha tautolu. He talahau e tautolu fakaleo lahi po ke ke he loto, ko e “amene” ha tautolu kua fai kakano ma Iehova ke tali e ole ha tautolu.

Lafi atu e “amene” ha tautolu ke he fakahekeaga ki a Iehova

Kua fakaheke e tautolu a Iehova. Mailoga e Iehova e tau mena oti kua taute e tautolu ma e tapuakiaga. (Luka 21:2, 3) Kitia e ia e fatuakiloto ha tautolu mo e mena ne ha ha he loto. Pete he fanogonogo he telefoni ke he feleveiaaga, mauokafua ai ko e “amene” fakatokolalo ha tautolu kua nakai galo ia Iehova. Kua lafi atu ke he fakahekeaga auloa ki a Ia.

Ko e “amene” ha tautolu ne liga nakai uho lahi, ka kua nakai fakateaga. “He fakaaoga e kupu nei,” he talahau he taha enesaikolopetia ke he Tohi Tapu, ko e tau fekafekau he Atua ka fakakite e “mauokafua, taliaaga malolō, mo e amaamanaki mooli he tau loto ha lautolu.” Kia mitaki ki a Iehova e tau “amene” oti ha tautolu.​—Sala. 19:14.