Te kʼopil jichuk ta tseltal talem ta kʼopil hebreo te ya skʼan ya yal «jun koʼtan ya kakʼ jbatik», «ya xjuʼ ya yakʼ smukʼul yoʼtanik ta jtojoltik». Ay baeltik ya yichʼ tuuntesel-a kʼalal ay bin ya yichʼ chajpanel. Jun ejemplo jaʼ ini, te ants winiketik ya yalik «jichuk» kʼalal ay bin jamal ya yalik swenta ya yakʼik ta naʼel te yuʼun-nix smelelil-a te bin la yalike sok te jaʼnix ya xkʼot ta stojolik te wokolil teme ma kʼot ta pasel yuʼunik te bin la yalike (Núm. 5:22). Kʼalal ay machʼa ay bin ya yal ta jamal sok ya yalxan te ay bin ya spase, teme ya yal «jichuk» ta komonsitil bayalxan rason yuʼun-a te ya skʼotes ta pasele (Neh. 5:13).

Ta kapitulo 27 yuʼun Deuteronomio ay jun ejemplo te ya yakʼ ta ilel te la yichʼ tuuntesel te kʼopil jichuk. Kʼalal ayikix ta Kʼinal te albil skʼoplal ya yichʼike, te israeletik la stsob sbaik ta yolil te wits Ebal sok te wits Gerizim swenta ya yaʼiyik te Ley sok ya yalik ta jamal te ya skʼotesik ta pasele. Ta jujun buelta te la yaʼiyik bin ya xkʼot ta stojolik teme ma la schʼuunik spasele la yalik «jichuk» (Deut. 27:15-26). ¿Yabal xjuʼ ya kaʼiytik kʼoem te skʼop bayal mil ta tul winiketik, antsetik sok alaletik te tulan la sutike? (Jos. 8:30-35). Ta melel, maniwan chʼay ta yoʼtanik te bin la yalik ta jamal ta kʼajkʼal-abi. Ya jnaʼtik te la skʼotesik ta pasel, melel te Biblia ya yal: «Te Israel la schʼuhuntayic te Jehová te jayeb haʼbil cuxul te Josué, soc te jayeb haʼbil cuxul hilel yuʼun Josué te mamaletic te snaʼojic spisil te bintic la spas Jehová ta stojol Israel» (Jos. 24:31).

Te Jesús jaʼnix jich la stuuntes te kʼopil kʼasesbil «jichuk» swenta jamal ya yakʼ ta naʼel te smelelil te bin ya yichʼ alele, pero yan bitʼil la stuuntes te kʼopil-abi. Te Jesús ma la stuuntes te kʼop-abi ta slajibal te kʼalal ay machʼa ay bin ya yale, la stuuntes ta sjajchibal te bin ya yalbey  skʼoplale swenta ya yakʼ ta naʼel te yuʼun-nix smelelil-ae. Te banti la stuuntes te kʼopil «jichuk» ay ya yichʼ kʼasesel bitʼil «jamal ya calbeyex». Ay baeltik te Jesús cheb buelta la yal «jichuk jichuk» (Mat. 5:18; Juan 1:51). Jich la yakʼ ta naʼel te yuʼun-nix melel-a te skʼope. Ya xjuʼ ya yal ta jamal te yuʼun-nix jich-ae, melel jaʼnax ay ta swenta skʼotesel ta spasel te bin jamal yaloj te Diose (2 Cor. 1:20; Apoc. 3:14).

Te israeletik jaʼnix jich la yalik «jichuk» te kʼalal ya yalbeyik yutsilal sok ya skʼoponik te Jehovae (Neh. 8:6; Sal. 41:13). Kʼalal la yalik «jichuk» ta slajibal skʼoponel Dios, jich la yakʼik ta ilel te jaʼ la yalik kʼoeme. Te kʼalal jich ya yalik ta spisilik kʼalal ya yichʼ kʼoponel te Dios ya stoybeyikxan skʼoplal te yichʼel ta mukʼ Dios. Jich kʼot ta pasel kʼalal te ajwalil David la yichʼ bael ta Jerusalén te Arka yuʼun Jehová. Ta kʼin te la yichʼ pasel ta patile la yichʼ kʼayojtayel jun kʼayojil te jaʼ la spas te David te jaʼ jun tʼujbil orasion ta stojol Dios (1 Crónicas 16:8-36). Te bin la yal te David bayal la stij oʼtanil, melel «spisil te pueblo la sjaqʼuic: Hichuc, xchihic, soc la yalbeyic yutsilal te Jehová». Ta melel te sujtib la yakʼik ta spisilike akʼbotxan bayal stseʼelil yoʼtanik.

Jaʼnix jich te jchʼuunjeletik ta sbabial siglo la yalik «jichuk» te kʼalal ya yalbeyik yutsilal te Jehová. Chaʼoxtul te machʼatik la stsʼibayik te Biblia bayal buelta la stuuntesik te kʼopil ini ta kartaetik la stsʼibayike (Rom. 1:25; 16:27; 1 Ped. 4:11). Ta Apocalipsis ya yalbey skʼoplal chaʼoxtul chʼul-abatetik ta chʼulchan te jich yakik ta yalbeyel yutsil skʼoplal te Jehová: «¡Hichuc! ¡Aleluya!» (Apoc. 19:1, 4). Te sbabial jchʼuunjeletik ya yalik «jichuk» kʼalal ya xlaj yoʼtanik ta skʼoponel Dios ta tsoblejetik (1 Cor. 14:16). Pero ma skʼan te jaʼnax ya stojol alike.

Ta swenta te bin la kiltikixe ya xkʼotxan ta koʼtantik bin yuʼun kʼax bayal skʼoplal te ya kaltik «jichuk». Kʼalal ya xlaj koʼtantik ta skʼoponel Dios ya  kaltik «jichuk», ya kakʼtik ta naʼel te smelelil te bin la kaltike. Teme ta slajibal orasion te la yichʼ pasel ta komonsitil ya kaltik «jichuk» chikan teme ya xchiknaj ta aʼiyel o teme ta koʼtantiknaxe ya kakʼtik ta naʼel te akuerdo ayotik sok te bin la yichʼ alele. Kiltik bintikxan yuʼun mukʼ skʼoplal te ya kaltik «jichuk».

Jich ya kakʼtik ta ilel te ya jchʼam kaʼiytik sok te ay skʼoplal ta koʼtantik te yichʼel ta mukʼ te Jehová. Ma jaʼuknax ya kichʼtik ta mukʼ Jehová kʼalal ya kaltik «jichuk» ta skʼoponel Dios, jaʼnix jich ya kichʼtik ta mukʼ sok te jtaleltik kʼalal yak ta pasel-a te orasione. Te bitʼil ya jkʼantik te ya xlokʼ tal ta koʼtantik yalel «jichuk» jaʼ ya skoltayotik te ichʼbiluk ta mukʼ kuʼuntik sok te ya jchʼam kaʼiytik ta lek te orasion yak ta pasele.

Jich ya kakʼtik ta ilel te jun ayotik sok te kermanotaktike. Te kʼalal yak ta kʼoponel Dios ta kongregasion jpisiltik ya kakʼ koʼtantik ta yaʼiyel te bin yak ta alale (Hech. 1:14; 12:5). Kʼalal jpisiltik pajalnax ya kaltik «jichuk» ya stsakxan yip te bitʼil jun ayotike. Chikan teme ya xchiknaj ta aʼiyel o teme ta koʼtantiknax ya kaltike, ya jtijbeytikxan yoʼtan te Jehová swenta ya yakʼbotik te bin la jkʼanbeytike.

Jich ya kichʼtik ta mukʼ te Jehová. Ya yil spisil te bin ya jpastik yuʼun ya kichʼtik ta mukʼ manchukme ma bayal skʼoplal yilel (Luc. 21:2, 3). Te Dios ya snaʼ bin swentail te ay bin ya jpastik sok ya snaʼ te bin ay ta koʼtantike. Manchukme ta telefono ya kaʼiytik te tsobleje, ya xjuʼ ya schʼuun koʼtantik te ya schʼam yaʼiy kʼalal ya kaltik «jichuk». Kʼalal jich ya kaltik-abi jaʼ jich jun-nax sok te kongregasion ya kalbeytik yutsilal-a te Jehová.

Jich bitʼil la kiltikixe, kʼalal ya kaltik «jichuk» ma bayal skʼoplal yilel pero ma jichuk. Te libro Perspicacia te jaʼ jun enciclopedia ta swenta Biblia ya scholbey skʼoplal te kʼopil-abi, ya yal te ya xtuun ta yakʼel ta naʼel te «ay smukʼul koʼtantik ta swenta te bin la yichʼ alele, te akuerdo ayotik sok te ya jchʼuuntik ta lek te ya xkʼot ta pasele». Jaʼ yuʼun, te jujun buelta ya kaltik «jichuk» ya kakʼbeytik stseʼelil yoʼtan te Jehová (Sal. 19:14).