Kele vôm ô ne lañe de

Kele tep

Ye wo too ô yemek?

Ye wo too ô yemek?

Melu mvus, môt a mbe a kômbô’ô ke dulu sitima a mbe a yiane bo aya?

MELU me nlômane Paul, be nji be be bili mingum besitima ba be’e fo’o ve bôt ba ke mulu avale bi bili den. Mbôle besitima be mbe be dañe be’e ve makit, môt a mbe a kômbô ke dulu, a mbe a taté yemelan nge wua ya été a ke vôm nye fe a ke, a nge a ngenane a bili afôla ya be’e bôt. (Mam. 21:2, 3) Ve to’o sitima a ke ki vôm môt a ke, a mbe ve bete asu na a suu nye zen. Éyoñ ete a beta nyoñe sitima mfe a ne kee nye bebé vôm a kômbô ke.​—Mam. 27:1-6.

Besitima be mbe be bili mingum biyoñ ba ke mulu mbu, a be nji be be bili ngum nta’ane mam asu mulu mete. Bôte be mbe be wulu’u besitima be mbe ve tyi’i na ba ke ki fe dulu to’o éyoñ mañe me bôô mvo’é, amu be mbe be buni bikañekañe. Éve’an é ne na nge be yene éngbwañ é loño’o sitima, nge ke be yene éfuse ya sitima éziñ a nga ku é bôô mfôme mañ, be’e na a ne mvené, dulu é boya momo. Éyoñe mbamba mfebe a mbe a lôtô’ô mañ, bewulu besitime be mbe be yene mva’é ya ke dulu dap. Éyoñe môt a yeneya sitima a kañese be’e nye, a mbe a kele’e tabe mefefele ya nsa’a mañ a mimbe’e mie asu na a yange éyoñe bé yôtane na: “Sitima a nga ke ôô!”

Lionel Casson, ñyeme man éziñ a jô na: “Rome a mbe a bili mbamba nta’ane mam asu mulu, nalé a mbe a volô na môt a ke dulu a bo teke beta bôé nlô. Port ya Rome a mbe a tele mfôm ôsôé ya Tiber. Bewofis asu mulu be mbe abui tisone ya Ostie. Wofise ôse ô mbe ô nyoñe ngabe a bôte ba ke ngume vôm: bôte be mbe be kele’e Narbonne [France ya melu ma] be mbe be bili ngume wofis, avale da fe asu ba be mbe be kele’e Carthage [Tunisie ya melu ma], a abui bevôm befe. Jame môt a mbe a kômbô’ô ke dulu a mbe a yiane bo e mbe fo’o ve na, a ke wofise ya nlam a ke.”

Dulu é mbe fo’o tyi’ibi éyoñ môt a mbe a nyoñe sitima, ve besitima be mbe be bôlé’é mañ été abui biyoñ. Paul émien a nga tôbane nju’u ôte biyoñ bilal, éyoñ a mbe a kele’e mulu asu ésaé nkañete jé.​—2 Bec. 11:25.