Guruka oze aha biriho

Guruka oze aha birimu

Eki Waaba Nookimanya?

Eki Waaba Nookimanya?

Ira omuntu akaba atebeekanisa ata orugyendo rw’aha nyanja empango?

OKUTWARIRA hamwe, hakaba hatariho meeri ezirikutwara abantu bonka omu bwire bwa Paulo. Abarikwenda kugyendera omu meeri bakaba babuuza abandi yaaba nibamanya emeeri y’emishuuburo (ey’emigugu) erikugyema ei barikuza kandi yaaba nibaikiriza kutamu n’abantu. (Byak. 21:2, 3) N’obu emeeri yaabaire eba etarikuza henyine ei arikuza, ku yaabaire emuhitsya ahu erikwemerera, akaba akwata endiijo erikumuhitsya haihi n’ahu arikuza.​—Byak. 27:1-6.

Engyendo z’aha nyanja empango zikaba ziine obwire bwazo buri mwaka, kandi emeeri zikaba zitaine ntebeekanisa nungi ei zirikukuratira. Oyihireho embeera mbi y’obwire, abavugi b’emeeri bakaba bakyerererwa ahabw’emizizo ei baabaire nibareeba nk’ebisiraani, nk’ekikoona kweshongorera aha miguha erikureega amatanga, nari baareeba emeeri endiijo aha nkungu etungire butandu. Abavugi b’emeeri bakaba nibagyendera aha mbeera nungi y’omuyaga, n’ahabw’ekyo ku baabaire bareeba omuyaga gutari gw’akabi, bakaba batsimbura. Omuntu ku yaabaire atunga emeeri erikubaasa kumutwara, akaba aza ahu zirikwemerera n’emigugu ye reero ategyereza ekirango ky’okutsimbura.

Omunyabyafaayo Lionel Casson naagira ati: “Orurembo Rooma rukaba rwine obuheereza burungi obwabaire nibuhwera abantu kutunga emeeri batabandize kusherura. Enyambukiro ya Rooma ekaba eri aha mugyera Tiber. Omu rurembo Ostia hakaba harimu omwanya muhango gw’okuhuumuriramu gwetooroirwe ofiisi nyingi. Zimwe aha ofiisi ezi zikaba ziri ez’ebitongore by’okupakira ebintu eby’enyambukiro zitari zimwe na zimwe, nk’ekitongore ekya Narbonne [France eya hati] kikaba kiineho ofiisi emwe, ekya Carthage [Tunisia eya hati] kikaba kiineho endiijo, . . . n’ezindi ofiisi. Weena owaabaire aba naayenda emeeri y’okugyenderamu akaba aza omu ofiisi eine emeeri erikutoora ahu arikuza.”

Engyendo z’aha maizi zikaba nizihwera abarikugyenda kutashiisha bwire, kwonka zikaba ziriho akabi kaingi. Emirundi mingi, Paulo ari omu rugyendo rwe rw’obumiisani emeeri ekaba ecweka.​—2 Kor. 11:25.