Kumbi Muziŵa?
Kumbi kali ŵanthu achitanga wuli kuti ayendi pa sitima?
MU NYENGU yaku Paulo kwengavi sitima zo zapinganga ŵanthu pe. Kuti ŵanthu akweri sitima, akhumbikanga kufumba ŵanthu asani sitima yo yapinganga katundu yiluta ku malu ngo yiwu aluta ndipuso asani yingaŵapinga. (Machi. 21:2, 3) Kweni asani munthu wasaniya sitima yo yiluta ko iyu watiya cha, wakweranga mbwenu. Ndipu asani wasika wapenjanga so sitima yinyaki yo yiluta kufupi ndi ko waluta.—Machi. 27:1-6.
Mu nyengu yakali, sitima zenga ndi nyengu yo zayendiyanga pachaka kweni zengavi nyengu yeneku yakunyamukiya. Kusazgiyapu kusintha kwa nyengu, ŵanthu wo anyamuwanga katundu pa sitima, asweranga kunyamuka chifukwa chakugomezga vamasenga. Mwakuyeruzgiyapu, yiwu anyamukanga cha asani ŵavwa kuliya kwa chiyuni chinyaki chakukozgana ndi Chaholi pachanya pa vingwi vo amangiyanga mathanga pamwenga asani awona kuti pa malu nganyaki mu sitima pasere maji. Sitima zanyamukanga pa dowoku asani awona kuti panyanja pe mphepu zamampha. Asani munthu wasaniya sitima yo wakhumba kukwera, walutanga pajiti ndi katundu waki ndipu wakhazanga kuti adanirizgi kuti sitima ye pafupi kunyamuka.
Wakulemba mbiri munyaki zina laki Lionel Casson wangukamba kuti: “Mu tawuni ya Roma mwenga nthowa ya kuwovye ŵanthu kusaniya sitima, mwakuti apenjanga ŵija cha. Dowoku la tawuni ya Roma lenga po msinji wa Tiber wadiranga mu nyanja. Mutawuni ya Ostia yo yenga kufupi ndi tawuni ya Roma, mwenga malu ngakulu ngambula kuzengapu. Malu yanga nganguzungulirika ndi maofesi. Nganandi mwa maofesi yanga, ngenga nga ŵanthu wo ayendesanga sitima zo zamanga mu madowoku ngakupambanapambana. Ŵanthu wo ayendesanga sitima zo zamanga ku Narbonne [ko mazuŵa nganu nkhu France] ŵenga ndi ofesi yimoza. Wo amanga pa dowoku la Carthage [ko mazuŵa nganu nkhu Tunisia] ŵenga so ndi ofesi yimoza. Ndipu munthu yo wakhumba kukwera sitima wakhumbikanga kuchiwona mu maofesi ngenanga kuti waziŵi yo yita kufupi ndi ko waluta.”
Chinanga kuti ulendu wa panyanja wawovyanga ŵanthu kuti akafiki luŵi kweni wenga ndi masuzgu ngaki. Paulo yingumusweke sitima kananandi waka pa ulendu waki wa umishonale.—2 Akori. 11:25.
