Genda ha biroho

Genda ha rukarra rw'ebirumu

Obaire Okimanyire?

Obaire Okimanyire?

Abasabazi omu busumi bwa kara batungaga bata amaato ag’okubatwara nambere babaga nibagenda?

OMU busumi bwa Paulo, hakaba hataroho amaato amakooto agatwaraga abantu bonka. Kusobora kutunga elyato ery’okubatwara, abasabazi bakaba baine kukaguza abantu abandi obuharaaba haroho elyato ly’abasubuzi elibamanyire erisobora kuba nirigenda omu kiikaro nambere babaga nibagonza kugenda, kandi n’obuliraaba lyaikirizaaga kutwara abasabazi. (Eng. 21:2, 3) Elyato n’obulyabaga litarukugenda omu kiikaro kyonyini nambere omusabazi yabaga nagenda, yalitembaga nukwo obulyayemeraga ha mwaro gundi, yaserraga erindi erisobora kumutwara omu kiikaro ekiri haihi n’eky’arukugendamu.​—Eng. 27:1-6.

Amaato amakooto agagendaga omu biikaro bya hara gagenderaga omu sizoni, kandi gaali gataine ebiro byonyini gagenderamuga. Oihireho enyikara y’obwire kuba mbi, abalimba obubaroraga ekintu kyona ekibaikirizaaga ngu kisiraani, nk’ekyokurorraho ekingoora obukyatokeraga ha miguha y’eberu y’elyato, rundi obubaroraga ebisigaara by’elyato eritungire obutandwa, balindahoga kugenda. Kandi obuhaijaga emiyaga erukutera eyolekeriize nambere barukugenda, batandikaga orugendo. Omusabazi obuyatungaga elyato erisobora kumutwara, yagendaga n’emigugu ye ha mwaro nambere elyato lyabaga liri nalinda kuhikya obubarangirraga ngu liri haihi kusimbura.

Omunyabyafaayo arukumanywa nka Lionel Casson nagamba ngu: “Orubuga rwa Roma rukaba rwine entekaniza eyanguhire eyakonyeraga abantu kwanguhirwa kutunga elyato batabandize kubonabona n’okuliserra. Omwaro gwa Roma gukaba guli ha Ekisaaru ekirukwetwa Tiber. Orubuga orukwetwa Ostia orukaba ruli haihi n’omwaro gunu rukaba rurumu ofiisi nyingi. Ezirukukira obwingi zikaba z’abakama b’amaato agagendaga omu biikaro ebirukwahukana: b’akama b’amaato agagendaga Narbonne [Hati erukumanywa nka France] bakaba baineho ofiisi emu, bakama b’amaato agagendaga Carthage [Hati erukumanywa nka Tunisia] nabo bakaba baine ofiisi, . . . hamu n’ezindi nyingi. Omusabazi weena ayagonzaaga elyato ly’okumutwara yagendaga ha ofiisi ez’amaato agabaga nigagenda nambere arukugenda.”

Kugendera ha maizi kyatwaraga obwire butaito baitu nakyo kikaba kiine ebizibu byakyo. Nky’ekyokurorraho, Paulo akatunga obutandwa emirundi nyingi obwakaba nagendera ha maizi omu ngendo ze nk’omumisaani.​—2 Kol. 11:25.