20 ӰРЕНЕТЕН ЈӦРМӦЛ
Сексуальный базынышка табарткан улусты канайып токунадар?
«Кандый ла коот [токунал] береечи Кудай. Ол бисти ончо уур-кӱчтеристе кооттоп јат» (2 КОР. 1:3, 4).
134 КОЖОҤ Балдар — Иегованыҥ энчизи
БУ ЈӦРМӦЛДӦ *
1, 2. а) Биске ончобыска токунал керек деп ле бис бой-бойысты токунадар аргалу деп, кандый темнеҥ кӧрӱнет? б) Кезик балдар кандый шырка алган?
КИЖИ улусты токунадар эдип јайалган. Токунал биске ончобыска керек болот. Темдектезе, бала јыгылып, тизезин сыйрып алза, ыйлап, ада-энезине јӱгӱрет. Ада-эне балазыныҥ шырказын капшай ла јазып болбос то болзо, баланы токунадар аргалу. Олор оноҥ не болгонын сурап, кӧзиниҥ јаажын арчып, балазын кучактап, јалакай сӧстӧр айдып, шырказын таҥып берет. Анайып, бала ыйлабай барала, ойто ло ойноп јӱгӱре берет. Бир эмеш ӧйдӧҥ шырканаҥ ис те артпай, јоголып калат.
2 Је јӱрӱмде оноҥ јаан шыркалар болот: кезик балдар сексуальный базынышка табартат. Бу мындый учурал бир катап та болгон болзо, эмезе кӧп јылдардыҥ туркунына канча катап болгон до болзо, балдардыҥ сезимдерине коркышту јаан шырка артыргызат. Кезик учуралдарда базыныш керегинде угула берзе, базынган кижини тӱрмеге отургызып салат. Кезик учуралдарда андый кижи кату каруузына тургузылбай артып калат. Је базынган кижи тургуза ла каруузына тургузылып калган да болзо, базыныштыҥ каршузы, бала јаанап та калза, ӧтпӧй турардаҥ айабас.
3. 2 Коринфтегилерге 1:3, 4-лӧ болзо, Иегова нени кӱӱнзеп јат? Бис кандый сурактар шӱӱжерис?
3 Кичинек тужында сексуальный базынышка табарткан јаман сезимдерин эмдиге јетире ундып болбой турган христиандарга канайып болужарга јараар? (2 Коринфтегилерге 1:3, 4 кычырыгар.) Иегова бойыныҥ ишчилерин баалап јат, оныҥ учун олорды кичееп, сӱӱп турганын кӧргӱзерге кӱӱнзейт. Мындый сӱӱш андый улуска сӱреен керектӱ болот. Эмди ӱч суракты шӱӱжип ийектер: 1) Кичинек тужында сексуальный базынышка табарткан улусты нениҥ учун токунадар керек? 2) Олорго кемдер болужар аргалу? 3) Олорды канайып токунадар?
ОЛОРДЫ НЕНИҤ УЧУН ТОКУНАДАР КЕРЕК?
4, 5. а) Сексуальный базынышка табарткан балдардыҥ сезимдери, андый базынышка табарткан јаан улустыҥ сезимдеринеҥ башка болот деп, нениҥ учун ундыбас керек? б) Сексуальный базыныш балдардыҥ улуска бӱдӱп турганына кандый салтарын јетирет?
4 Кезик улуска, кичинек тужында базынышка табартканынаҥ бери кӧп јылдар ӧткӧн дӧ болзо, токунал тӱҥей ле керек болот. Токунал нениҥ учун керек болуп турганын оҥдоорго, сексуальный базынышка табарткан балдардыҥ сезимдери, андый базынышка табарткан јаан улустыҥ сезимдеринеҥ башка болот деп ундыбас керек. Кезик шылтактар кӧрӱп ийектер.
5 Балдарга олорды чыдадып турган улусла јуук колбулар керек болот. Анайып олор бойын коруда сезип, олорды сӱӱп турган улуска бӱдӱп турарга ӱренет. Је кӧп сабада базыныш баланыҥ айылында болот ло базынган кижи баланыҥ јуук тӧрӧӧни эмезе билениҥ најызы болуп јат. Мынаҥ улам бала улуска качан да бӱтпес болуп калардаҥ айабас.
6. Сексуальный базыныш балдарга кандый каршу јетирет?
6 Балдар јаан улус чылап коруланып болбой јат. Сексуальный базыныш — јаан каршу јетирип турган уур кинчек. Эр кемине једип, санаа-укаазы кирип, эмоциональный јанынаҥ тыҥып, биле тӧзӧп, эш-нӧкӧриле конотон ӧйинеҥ озо баланы базынып салза, ого коркышту јаан каршу болот. Мынаҥ улам бала секс јанынаҥ јастыра кӧрӱмдӱ болуп калардаҥ, бойын неге де турбас деп бодоордоҥ ло улуска бӱтпей барардаҥ айабас.
7. а) Сексуальный базыныш эдерге турган улуска баланы тӧгӱндеп ийерге нениҥ учун бир де кӱч эмес ле олор оны канайып эдет? б) Олордыҥ тӧгӱни неге экелердеҥ айабас?
7 Балдар јаан улус чылап айландыра болуп турган немени шӱӱп сананып, чын тӱп-шӱӱлтеге келип, анайда ок јеткерди озодоҥ кӧрӱп, коруланып болбой јат (1 Кор. 13:11). Оныҥ учун сексуальный базыныш эдерге турган улуска олорды тӧгӱндеп ийерге бир де кӱч эмес. Андый улус баланы бойы бурулу, бу олор экӱниҥ кичинек јажыды, ого кем де бӱтпес, болушпас эмезе јаан кижиниҥ ле баланыҥ ортозындагы сӱӱш андый болор керек деп бӱдӱмјилеп салат. Балага бу сӧстӧр ӱзе тӧгӱн болгон деп оҥдоп аларга, кӧп јылдар керек болор. Андый базыныштаҥ улам бала бойын бурулу, кирлӱ, улусла, керек дезе Кудайла да качан да јакшы колбуларлу болбос деп санаалу ӧзӧрдӧҥ айабас. Анайда ок бойын улустаҥ сӱӱш ле токунал аларына турбас кижи деп сананар болор.
8. Иегова шыралап турган улусты токунадар аргалу деп, бис нениҥ учун алаҥзыбай јадыс?
8 Оныҥ да учун сексуальный базыныш балага узак јылдардыҥ туркунына ачу јетирердеҥ айабас. Мындый јаман базыныштыҥ бастыра јердиҥ ӱстинде болуп турганы, калганчы кӱндерде јадып турганысты база ла катап керелеп јат. Бу ӧйдӧ кӧп улус «тӧрӧгӧнзишпей јат, ЈТ», «јаман улус ла куурмакчылар» «оноҥ јаан јаманга једине[т]» (2 Тим. 3:1—5, 13). Сатананыҥ умзаныштары коркышту јескинчилӱ, оныҥ учун улустыҥ ого јарап турган керектер эдип турганын кӧрӧргӧ ачынчылу болот. Је Иегова Сатана ла оныҥ ишчилеринеҥ канча киреге кӱчтӱ. Ол Сатананыҥ эдип турган керектериниҥ ончозын кӧрӱп јат. Оныҥ учун Иегова бистиҥ шыралап турганысты оҥдоп, бисти токунадар аргалу деп алаҥзыбай јадыс. Иегова «кандый ла коот береечи Кудай. Ол бисти ончо уур-кӱчтеристе кооттоп јат. Анайып бис те, уур-кӱчтерде јӱрген улусты Ол бисти кооттоп турган коотло кооттоор аргабыс бар». Бис мындый Кудайга иштеп турганыска тыҥ сӱӱнип јадыс (2 Кор. 1:3, 4). Иегова кемдер ажыра токунадар аргалу?
ОЛОРДЫ КЕМ ТОКУНАДАР АРГАЛУ?
9. Сарын 27:10-ло болзо, ада-энези базыныштаҥ корулап болбогон балдарды Иегова канайып токунадат?
9 Анчада ла ада-энези базыныштаҥ корулабаган балдарга эмезе јуук кижизи базынган балдарга токунал керек болот. Сарнаачы Давид Иегованы эҥ јакшы токунадаачы деп билер болгон. (Сарын 27:10 кычырыгар *.) Иегова билезинде базындырган улустыҥ адазы болуп калат деп ол бӱткен. Иегова олорды канайып токунадат? Бойыныҥ чындык ишчилери ажыра. Јуундагы ака-эјелер бистиҥ кӧгӱс биле. Бир катап Иисус мынайып айткан: «Теҥеридеги Адамныҥ табын бӱдӱрип јӱргени, Мениҥ карындажым да, эје-сыйыным да, энем де» (Матф. 12:48—50).
10. Элчи Павел аксагал болгоны керегинде нени бичиген?
10 Христиан јуунныҥ нениҥ учун билеге тӱҥей болгонын сананып ийектер. Элчи Павел Кудайга чындык, албадаҥкай аксагал болгон. Ол улуска сӱрекей јакшы тем кӧргӱскен, керек дезе Кудай оны христиандарга: «Христостоҥ тем алып турганым чылап, менеҥ тем алыгар» — деп бичиирге кӱӱнзеткен (1 Кор. 11:1). Павел аксагал болгоны керегинде нени бичигенине ајарып ийзеер де: «Бис слерге балдарын эркеледип, азырап турган јалакай энедий болгоныс» (1 Фес. 2:7, ЈТ). Бистиҥ ӧйдиҥ аксагалдары Агару Бичиктиҥ болужыла, јалакай эне чилеп, андый балдарды эркеледип, токунадып јат.
Кӧгӱзи тереҥ эјелер кунугып турган кижиге болужар аргалу (11 абзацты кӧрӱгер.) *
11. Сексуальный базынышка табарткан улусты нениҥ учун јӱк ле аксагалдар токунадар аргалу эмес?
11 Сексуальный базынышка табарткан улусты јӱк ле аксагалдар токунадар аргалу эмес. Андый молју бистиҥ кажыбыска ла берилген (1 Фес. 4:18). Кӧгӱзи тереҥ христиан эјелер токунал керек болуп турган сыйындарга јаан болужын јетирер аргалу. Иегова бойын уулын токунадып турган энеге тӱҥдештирген (Иса. 66:13). Агару Бичикте тӱбекке тӱшкен улусты токунаткан ӱй улус керегинде айдылып јат (Иов 42:11). Оныҥ учун јӱрегиндеги ачузы амыр бербей турган сыйындарга христиан эјелер болужып турза, Иегова тыҥ сӱӱнип јат! Кезик учуралдарда аксагалдар кӧгӱзи тереҥ эјени андый болуш керек болуп турган сыйынга болушсын деп сураар аргалу *.
ОЛОРГО КАНАЙЫП БОЛУЖАР?
12. Биске неде ајарыҥкай болор керек?
12 Је биске, кижиниҥ куучындабаска турганын шылай бербеске, ајарыҥкай болор керек (1 Фес. 4:11). Андый да болзо, токунал керек болуп турган улуска бис тӱҥей ле болужар аргалу. Канайып? Агару Бичикке тайанган беш јӧп кӧрӱп ийектер.
13. 1 Каандар 19:5—8-ле болзо, Иегованыҥ ангели Ильяга канайып болушкан? Бис оноҥ кандый тем алар аргалу?
13 Болужыгарды керектереерле кӧргӱзигер. Судурчы Илья бойыныҥ тынын коруп аларга, ӧштӱлердеҥ качып јӱрген ӧйдӧ тыҥ кунугып, ӧлӧргӧ кӱӱнзеген. Је Иегова ого не керектӱ болгонын кӧрӱп, кӱчтӱ ангел ийерде, ангел судурчыга изӱ курсак белетеп, ажанып алзын деген. (1 Каандар 19:5—8 кычырыгар *.) Бу учурал биске јакшы ӱредӱ болот: бистиҥ кичинек болужыс, кижиге јаан болуш болордоҥ айабас. Темдектезе, кижиге курсак азып берерге, јаан эмес сый эдип берерге эмезе открытка бичип ийерге јараар. Мындый аргалардыҥ болужыла бис кунугып калган ака-эјелеристи сӱӱп, олорго болужарга турганысты кӧргӱзерис. Биске олордыҥ сезимдерин сурап угарга эби-јок то болзо, бис тӱҥей ле болужысты керектерисле кӧргӱзер аргалу.
14. Бис Ильяныҥ теминеҥ неге ӱренедис?
14 Олор бойын коруда, олорго кем де јаман этпес деп сезип турзын. Ильяла болгон учурал бисти база бир немеге ӱредет. Иегова Ильяга Хорив кырга јетире узун јолды ӧдӧргӧ болужып, кайкал эткен. Бу ыраак јерде, канча чактар кайра Иегова бойыныҥ албатызыла јӧптӧжӱ тургускан јерде, Илья бойын коруда сескен болор, не дезе, ол ӧштӱлердеҥ ыраак болгон. Бис мынаҥ неге ӱренедис? Базындырган кижини токунадарга турган болзоос, озо баштап кижиниҥ сезимдерин ајаруга алар керек. Кижи бойын коруда, ого кем де јаман этпес деп сезип турзын. Темдектезе, кемге де Каандыктыҥ Туразында куучындажарга эптӱ, је кемге де айылында чай ичип куучындажарга эптӱ деп, аксагалдарга ундыбас керек.
Акту кӱӱнинеҥ ајару эдери, јайнап мӱргӱӱри ле токуналу сӧстӧр айдары јӱректеги ачуны јеҥилтер аргалу (15—20 абзацтарды кӧрӱгер.) *
15, 16. Бис кижини лаптап угуп турганысты канайып кӧргӱзерис?
15 Лаптап угугар. Агару Бичикте мынайып айдылат: «Кандый ла кижи угарга јылгыр болзын, сӧс айдарга... бачымдабазын» (Иак. 1:19). Бис угуп билерис пе? Кижини угарга кӱч ле неме јок деп сананып, кижиниҥ јанына унчукпай угуп, отурар болорыс. Је база та нени де эдер керек. Темдектезе, Илья сезимдерин куучындаарда, Иегова оны лаптап уккан. Ол Ильяныҥ коркып, јаҥысканзырап, бойыныҥ ижин кереги јок деп бодоп турганын кӧргӧн. Је Кудай ого сӱӱжин кӧргӱзип, болужып ийерде, судурчыныҥ андый сезимдери јоголо берген. Мынайып Иегова Ильяны оҥдоп турганын кӧргӱскен (1 Каан. 19:9—11, 15—18).
16 Кижи бойыныҥ сезимдерин куучындап јатса, бис оны оҥдоп турганысты канайып кӧргӱзерис? Кезикте јылу тоолу сӧс айдарга јараар. Темдектезе: «Угарга, кандый кӱч! Андый неме балдарла болуп турза, анчада ла кӱч!» — деп айдарга јараар. Кезикте кижини чын оҥдоп турганаар ба деп бӱдӱмјиленерге, сурактар сурап ийерге јараар. Темдектезе: «Кӱч эмес болзо, нени айдарга турганыҥды јартап берзеҥ» эмезе «Мен сени чын аайладым ба...?» Андый сӧстӧр кижини лаптап угуп, оҥдоорго албаданып турганысты кӧргӱзер (1 Кор. 13:4, 7).
17. Бис базындырган кижиниҥ айтканын нениҥ учун учына јетире лаптап угар учурлу?
17 Анайда ок кижини тӱзедип ийер эмезе кандый бир јӧп берер кӱӱнигер келзе, кижини токтотпой, учына јетире угугар. Илья Иеговага сезимдерин айдып турарда, бастыра јӱрегиндеги ачузын ачыгынча куучындаган. Соондо, Иегова Ильяныҥ бӱдерин тыҥыдып ийерде, Илья Кудайга бойыныҥ куучындаган санааркаштарын бир де сӧс божотпой, ойто ло катап куучындап берген (1 Каан. 19:9, 10, 13, 14). Бу бисти неге ӱредет? Кижи такып-такып бойыныҥ сезимдерин биске айдып турза, бис Иегова чылап, оныҥ айтканын учына јетире угарыс. Уур кӱчтиҥ аайына канайып чыгарын јартаарга албаданбай, карын кижини килеп, оҥдоп турар керек (1 Пет. 3:8).
18. Бистиҥ мӱргӱӱлдерис кунугып калган улусты канайып токунадар аргалу?
18 Олорло кожо мӱргӱп туругар. Тыҥ кунугып турган кижиге мӱргӱӱрге кӱч болот. Ол бойын Иеговала куучындажарга турбас деп сананар болор. Андый кижини токунадарга, оныла кожо мӱргӱп ийерге јараар. Мӱргӱӱлде кижиниҥ адын адап мӱргӱзе јакшы. Бого коштой бис те, ончо јуун да оны тыҥ сӱӱп турганыс деп мӱргӱӱрге јараар. Анайда ок Иегованы бойыныҥ баалу ишчизине токунал берзин деп сураарга јараар. Андый мӱргӱӱлдер оныҥ јӱрегиндеги ачузын јоголтып саларга болужардаҥ айабас (Иак. 5:16).
19. Токунал беретен сӧстӧрди канайып табар?
19 Айткан сӧстӧригер олорды токунадып турзын. Немени айдардаҥ озо сананып туругар. Сананбаган сӧстӧр шыркалап јат, је јалакай сӧстӧр јазып јат (Укаа 12:18). Оныҥ учун јалакай ла токуналу сӧстӧр табарга, Иегованаҥ болуш сурагар. Ундыбагар: эҥ ле јаан токуналды Агару Бичикте бичилген Иегованыҥ сӧстӧри берет (Евр. 4:12).
20. Базындырган улустыҥ кезиги бойы керегинде нени сананат, је бис олорго канайып болужар аргалу?
20 Базынышка табарткан улус бойын кирлӱ, неге де турбас, олорды кем де сӱӱбей јат ла улустыҥ сӱӱжин аларына турбас деп сананып турган болор. Је олор чек јастыра сананат! Иегова олорды сӱрекей тыҥ сӱӱп турган деп, Агару Бичиктиҥ болужыла кӧргӱзип беригер. (« Агару Бичиктиҥ токуналду сӧстӧри» деп рамканы кӧрӱгер.) Кудайдыҥ ангели, кӱчи чыгып, кунугып калган судурчы Даниилди токунатканын эске алып ийигер. Анайып, Иегова Даниилди сӱрекей тыҥ баалап турганын кӧргӱзерге сананган (Дан. 10:2, 11, 19). Иегова јӱрегиндеги ачузы ӧтпӧй турган ака-эјелерди де тыҥ баалап јат!
21. Кинчегин алынбай турган улусла не болор, је бу ӧй келгелекте, бис нени эдер аргалу?
21 Ака-эјелерди токунадып турганысла олорды Кудайдыҥ сӱӱжинде бӱдӱмјилеп јадыс. Анайда ок Иегова Кудай — чындык Јаргычы деп ундыбас керек. Оныҥ кӧзинеҥ кем де, не де туура калбай јат. Оныҥ учун сексуальный базыныш эдип, кинчегин алынбай турган ончо улусты Иегова кату каруузына тургузар (Тоол. 14:18). Је эм тургуза, базындырган улусты оноҥ ло ары токунадып, олорго болужар керек. Иегова Сатананаҥ ла оныҥ телекейинеҥ шыркалаткан улустыҥ јӱрегиндеги ачузын јоголтып салар деп билгенис, биске јаан токунал берет! Удабас ла бистиҥ јӱрегиске де, санаабыска да јаман санаалар келбей барар (Иса. 65:17).
109 КОЖОҤ «Бой-бойыгарды ару јӱрегеердеҥ сӱӱгер»
^ 5 абз. Бала туштагы болгон сексуальный базыныштыҥ салтары узак ӧйгӧ ӧтпӧй јат. Бу јӧрмӧл нениҥ учун андый болуп турганын оҥдоп аларга болужар Анайда ок бу јӧрмӧлдӧ сексуальный базынышка табарткан улусты кем токунадар аргалу ла андый улуска канайып болужарга јараары керегинде шӱӱжилер.
^ 9 абз. Сарын 27:10: «Мени ада-энем таштап јӱре де берзе, Иегова мени јуудып алар».
^ 11 абз. Сексуальный базынышка табарткан кижи ченемелдӱ специалисттерге баштанар ба, јок по деп, бойы кӧрӧр аргалу.
^ 13 абз. 1 Каандар 19:5—8: «Учы-учында ол ракитниктиҥ алдына јадып, уйуктап калган. Је кенетийин ого ангел тийип: „Тур, ажан“ — деди. Илья кӧрзӧ, оныҥ бажы јанында, кызып калган таштардыҥ ӱстинде калаш јатты, коштойында дезе суулу јыракы турды. Ол ичип-јип, ойто јада берген. Канча да ӧйдиҥ бажында Иегованыҥ ангели экинчи катап келип, ого тийеле: „Тур, ажан, оноҥ башка јолго барарга ийде-кӱчиҥ јетпес“ — деди. Ол тушта Илья туруп, ажанып алала, чындык Кудайдыҥ Хорив кырына јетпегенче, тӧртӧн тӱш, тӧртӧн тӱн барды».
