1-2. (a) Himbe hihéga hi ñunda le bôt ba binam ba ngwéé ni ngôñ le ba lédés bo, yak ni ngap i tôbôbôtô i lédés bape? (b) Lelaa ba yé ba babaa ngim boñge?

BÔT ba binam ba ngwéé ni ngôñ le ba lédés bo, ndi yak ni ngap i tôbôbôtô i lédés bape. Kiki hihéga, ngéda isii mañge i yé tuk ndi i kwo i babaa, i nla ke yak isañ tole nyañ, i eek. I yé maliga le, bagwal bé b’a mbuubaha bé nye, ndi ba nla hôgbaha nye. Ba nla bat nye yom i ntagbe, ba mômôs nye, ba suhus nye ñem ni bibuk bilam, ba nla yak ha nye bee, tole ba kañ nye bandas. Kunda yada, mañge a mom nwee, a témb a bôdôl tuk. Mbabaa i ga mal i mbus ngéda.

² Ngim mangéda, ba nla boñ boñge béba i nlôôha. Ba yé ba ôbôs bape. I nla pam le ba bi ôbôs bo ngélé yada ndigi, tole hala a bi bôña ntandaa ngéda. To kii bôña, liôbôs boñge li nla ti bo kon mahoñol i i ga hoo bé mal. Ngim mangéda, ba yé ba gwel ñôbôs boñge, ba kogse nye. Mangéda mape, i nla nene wee ñôbôs boñge a mpei kogse. Ndi to ibale ba mpala gwel ñôbôs boñge, ndi ba kogse nye, njôghe i yom a mboñ mañge i nla nom letee yak i ngéda a’ yila nhôôlak mut.

3. Inoñnaga ni kaat 2 Korintô 1:3, 4, kii i yé sômbôl i Yéhôva, mambe mambadga di ga timbhe?

³ Ibale mankéé wada nu ba bi ôbôs ngéda a bé mañge a nañ, ndi a ngi nôgdaga njôghe ñem, kii i nla hôla nye? (Añ 2 Korintô 1:3, 4.) Sômbôl i Yéhôva i yé le, ntômba wé u kôhna gwéha ni hogbe u gwé ngôñ. Jon di wan mambadga maa: (1) Inyuki i bôt ba bi ôbôs bo boñge, ba  gwé ngôñ le ba hôgbaha bo? (2) Njee a nla hôgbaha bo? (3) Lelaa di nla hôgbaha bo?

4-5. (a) Inyuki i yé nseñ i yi le boñge ba ta bé kiki minhôôlak mi bôt? (b) Lelaa liôbôs mañge li nla boñ le a lah ha bé bôdôl bôt bape ñem?

⁴ Inyu ngandak minhôôlak mi bôt i i ngi nogok njôghe inyule ba bi ôbôs bo boñge, i yé nseñ le ba lédés bo to ibale ngandak nwii i ntagbe. Inyuki? Inyu nok jam li, di nlama ndugi yi le boñge ba ta bé kiki minhôôlak mi bôt. Njôghe i mañge ba bi ôbôs i yé mahéñha ni njôghe mañ mut u nôgda ngéda u mboma ndutu. Di yoñ ndék dihéga.

⁵ Boñge ba gwé ngôñ i bana maada ma bas bas ni i bet ba néñés bo, ba yoñok ki ndun ni bo. I bana i nya maada i ni boñge, i nhôla bo i ba nwee, ibabé i kon yom yo ki yo woñi; ni i njel i, b’a nigil yak i bôdôl bôt bobasôna ba ngwés bo ñem. (Tjémbi 22:10) Ngoo le, i ndap nyen bôt ba mbéna ôbhene boñge, i bôt ba mbéna boñ hala ba yé bôt ba lihaa li mañge, tole mawanda ma lihaa. Mañge a mbôdôl mut a nyi ñem, ngéda nya mut i yon i ñôbôs nye, hala a nsôk yila ndutu inyu mañge nu le a bôdôl ki mut numpe ñem, to i mbus ngandak nwii.

6. Inyuki i ôbôs mañge i yé béba jam kiyaga, inyuki hala a nla ki tééñga nye?

⁶ Boñge ba nla bé sôñ bomede, jon i ôbôs bo i yé béba jam kiyaga, hala a nla ki tééñga bo. I nyégsa boñge malal ilole ba mpamna nwii mi libii, i nla lôôha tééñga bo. Ngéda ba ñôbôs mañge, hala a nla boñ le a bana béba litehge li malal, li nyemede, tole li hiki mut a nyéñ ba liwanda jé.

7. (a) Inyuki hala a yé jam li ntomb le nwet a ñôbôs mañge a lôk nye, lelaa a yé a boñ? (b) Lisuk li bitembee bi, bi yé bi ba kii?

⁷ Boñge ba yé ngi kôs ngap i wan mam, i yoñ makidik, tole i yimbe ni keñgle hiandi. (1 Korintô 13:11) Jon hala a yé jam li ntomb le nwet a ñôbôs mañge a lôk nye. Ñôbôs boñge a ngwélél bitembee bibe kiyaga, kiki bo le, ibale ba ñôbôs mañge wee njom i yé yé, le ba nlama tééda jam li ipôla boba, le mut nye ki nye a nla bé neebe yom mañge a nkal, tole hala a ñunda le mañge ni mañ mut ba ngwéhna. I nya bitembee i i nla kôde mahoñol ma mañge ni litehge jé li maliga ntandaa ngéda. I nya mañge i i nla nañ ni mahoñol le i nlôôha mahindi, le i kôli bé le ba gwés yo, to hôgbaha yo.

8. Inyuki di nla ba nkwoog nkaa le Yéhôva a nla hôgbaha i bet ba bi ôbôs?

⁸ Jon hala a nhélés bé bés i tehe le, ngéda ba ñôbôs mañge hala a nla tééñga nye ntandaa ngéda. Kinje kuu ibe mut a nla kand! Kiki liôbôs boñge li ntôl i len ini, li ñunda toi le di niñil masuk ma ngéda, hala wee ngéda ngandak bôt i gwé ‘bé gwéha lisañ li bôt,’ ni ngéda ‘bibéba bi bôt lôñni bôt ba mandon b’a ke ndik ni bisu i hol ikété béba, hol ni hol.’ (2 Timôtéô 3:1-5, 13) Dipa di Satan di nlôôha toi dibe, ñ, kinje ngoo i tehe le bôt ba binam ba gwé maboñok ma nlémél Nsohop. Ndi, Yéhôva a nlôôha loo Satan ngui, ni i bet ba noñ nye. A nyi dipa Satan a ngwélél. Di nla ba nkwoog nkaa le Yéhôva a nyi toi mandutu di mboma, a nla ki ti bés hogbe di gwé ngôñ. Di yé nsaibak i yi le di ngwélél “Nyambe nu lédésñem yosôna, nu a nlédés yaga bés miñem ikété  njiiha yés yosôna, le ndi bés di laa lédés bôt miñem, ba ba gwé to imbe njiiha, ni lédésñem Nyambe a yé a nlédés bés.” (2 Korintô 1:3, 4) Bonjee Yéhôva a mbéna lédés?

9. Inoñnaga ni bibuk bi Kiñe David di nléba i kaat Tjémbi 27:10, kii Yéhôva a ga boñ ni i bet mahaa map ma bi tjôô?

⁹ I bet bagwal ba bi tjôô, tole ba bagwal ba bi la bé sôñ ni baôbôs boñge, ba nlôôha bana ngôñ le ba hôgbaha bo. Ntôp tjémbi le David a bé yi le di nla bôdôl Yéhôva ñem kiki nwet a nti bés hogbe. (Añ Tjémbi 27:10.) David a bé nkwoog nkaa le Yéhôva a’ yila Isañ i bet mahaa map ma bi tjôô. Lelaa Yéhôva a mboñ hala? A ngwélél i bet ba tiñi ni nye. I bôt bés ni bo di ngwélél Yéhôva, ba yé lihaa jés li mbuu. Kiki hihéga, Yésu a bi sébél i bet ba bé gwélél Yéhôva ni nye le lôk kéé yé i bôlôm ni i bôda, ni ini (m’ma).​—Matéô 12:48-50.

10. Bimbe bibuk ñôma Paul a gwélél inyu pôdôl bôlô yé i mañ u likoda?

¹⁰ Di yoñ hihéga hiada hi hi ñunda le likoda li yé kiki ngim lihaa li bilôk bikéé bi bôlôm ni bi bôda. Ñôma Paul a bé mañ u u bééna hémle i ngui, a bak mut bôlô. A bi yigle bés ndémbél ilam, a kal ki le bôt bape ba kôna ndémbél yé kiki nyemede a bi kôna i Kristô. (1 Korintô 11:1) Yimbe ni bimbe bibuk Paul a bi pôdôl bôlô yé i mañ u likoda lisañ jada: “Di bé bôihe bé kiki nyañ a ntôñgôl bon bé.” (1 Tésalônika 2:7) Mimañ mi likoda mi ngwélél bibuk bilam, inyu ti i bet ba gwé ngôñ ni mahôla hogbe i i nlôl Bitilna.

11. Kii i ñunda le mimañ nwotama bé nwon mi nlama hôgbaha i bet ba bi ôbôs?

¹¹ Baa mimañ nwotama nwon mi nlama hôgbaha i bet ba bi ôbôs? Heni. Bés bobasôna di nlama ke ni bisu i ‘hôgbahana bés ni bés.’ (1 Tésalônika 4:18) Minhôôlak mi bisita tôbôtôbô mi nla lédés bisita bi gwé ngôñ ni hogbe. Di nla  nok inyuki ba nhégha Yéhôva Nyambe ni nyañ man nu a nhughe (nkôhle) man wé. (Yésaya 66:13) Bibel i yé nyonok ni dihéga di bôda di di bi hôgbaha i bet ba bé ikété njiiha. (Hiôb 42:11) Kinje maséé Yéhôva a gwé i tehe bikristen bi bôda bi hôgbaha bisita gwap bi bi nok ndutu ñem! Ngim mangéda, mañ likoda tole mimañ ima mi nla bat nhôôlak sita le u hôla sita i i nhônba i nya jam i. *

12. Kii di nlama bé boñ?

¹² I yé maliga le, di nlama yoñ yihe le di poñgoo bañ mam mankéé wés a gwé bé ngôñ i añle bés. (1 Tésalônika 4:11) Ndi kii di nla ni boñ inyu i bet ba gwé ngôñ le ba lédés bo, ni le ba hôgbaha bo? Di wan manjel matan ma nlôl Bitilna di nla gwélél inyu ti bôt bape mahôla.

13. Inoñnaga ni 1 Bikiñe 19:5-8, kii añgel i Yéhôva i bi bôñôl Élia, lelaa di nla nigle i añgel i?

¹³ Boñ ngim jam inyu lôl bo mahôla. Ngéda mpôdôl Élia a bé ke ngwéé inyu sôñ niñ yé, a bi lôôha nôgda nduña mahoñol kayéle a bééna ngôñ i wo. Yéhôva a bi ômle nye añgel i i bééna ngui ngandak, inyu lédés nye. I añgel i i bi ti nye jam a bééna toi ngôñ ha linut li. I bi ti yak Élia bret bi nlék, i ti ki nye makénd i je. (Añ 1 Bikiñe 19:5-8.) Ñañ u, u nti bés biniigana bi mahee bini: Ngim mangéda liboñok lilam li nla lôôha boñ mut loñge. Di nla tehe pôla i ti nye bijek, man likébla, tole i tilna nye. Maboñok ma ma nla kwés mankéé nu muda tole nu munlôm nu ñem u nsiida nkaa le di ngwés nye, di tôñôk ki nye. Ibale i nlédél bés i tinde mut i yiblene bés ñem wé, tole i pot ni nye inyu njôghe a nôgda, di nla lôl nye mahôla nya ipe.

14. Bimbe biniigana di nla kôs mu ñañ u Élia?

¹⁴ Boñ le i bet ba gwé nduña i nlôôha ba nôgda le ba yé i bañga lisolbene. Di ôt biniigana bipe mu ñañ u Élia. Yéhôva a bi gwélél manyaga inyu hôla mpôdôl wé i ke ntandaa liké letee ni i Hikôa hi Hôreb. Bebek haa ni bôt ba bé sômbôl nol nye, ni i het Yéhôva a bi bôk a boñ malômbla ni litén jé nwii ndi nwii bisu bi ngéda, nyoo nyen Élia a bi nôgda le a sôli toi. Bimbe biniigana di nla ôt hana? Ibale di gwé ngôñ i hôgbaha i bet ba bi ôbôs, di nlama ndugi hôla bo i nôgda le ba yé lisol. Kiki hihéga, inyu hôla ngim sita ba bi ôbôs, mimañ mi likoda mi nlama tééda le i nla ba loñge i kwel ni nye i mbai yé ba nyok ndék man yom, iloole ba kwel ni nye i ndap Ane. Ki le numpe a yé le a gwés pôdôl nya jam i, i ndap Ane.

15-16. Kii i yé i tibil emble mut?

¹⁵ Ba mut a nyi emble. Bibel i nti bés maéba malam mana: “Hi mut a hook noga, a tiñhaga i pot.” (Yakôbô 1:19) Baa di yé bôt ba nyi emble bape? Di nla hoñol le i emble mut i gwé bé mahee bañga, hala a nla ba kiki bo le mut a téé ha a mboñ bé yom yo ki yo, to pot a mpot bé. Ndi i yi emble i nloo hala. Kiki hihéga, Élia a bi sôk añle Yéhôva nduña yé, yak Yéhôva a bi yoñ ngéda i emble nye. Yéhôva a bi yimbe le Élia a bé kon woñi, a nôgdaga binyuu, ni le a bé hoñol le i bôlô yosôna a bi sal i bé yañga. Ni ngandak gwéha, Yéhôva a bi hôla nye i yémbél nduña i yosôna. A bi unda le a bi yoñ toi ngéda i emble Élia.​—1 Bikiñe 19:9-11, 15-18.

 ¹⁶ Lelaa di nla unda ñem ngôô ni u konangoo​—u u yé yimbne i gwéha​—ngéda di ñemble mut? Ngim mangéda, i gwélél bibuk bilam, bi bi mbaabana bé i nla unda nye yom di nôgda. Kiki hihéga, u nla kal le: “Jam u ñañle me, li nlôôha tihba me! Ba nlama bé boñ mañge i nya jam i!” U nla bat nye mbadga yada tole ima inyu yi too u ntibil nok jam li ntééñga liwanda joñ. Kiki hihéga, u nla bat nye le: “Soho u nla tibil toñle me kii hala a nkobla?” Tole u nla ki bat nye le: “Baa ngéda u nkal le . . . , hala a nkobla le . . . ?” I nya bibuk i, i nyis mut le u yé toi i emble nye, ni le u mboñ biliya i nok i yom a nkal we.​—1 Korintô 13:4, 7.

17. (a) Inyuki di nlama hônba mut a gwé nduña i nlôôha, inyuki di nlama bé hoo pot?

¹⁷ Boñ biliya le ‘u hoo bañ pot.’ U nlama bé kit mut a gwé nduña hop inyu ti nye maéba tole inyu kodol litehge jé li mam. Hônba nye! I ngéda Élia a bi sôk yiblene Yéhôva ñem wé, a bi gwélél bibuk bi ngui inyu nôgha nye njôghe yé. I mbus Yéhôva a lédés hémle i Élia, Élia a bi tiimba kal Djob i yom a bé nôgda, ni minlélém mi bibuk. (1 Bikiñe 19:9, 10, 13, 14) Bimbe biniigana di ñôt mu? Ngim mangéda bôt ba gwé nduña i nlôôha ba yé ba bana ngôñ i yiblene bés ñem wap ngandak ngélé. Kiki Yéhôva, di nlama yoñ ngéda i emble bo. Iloole di kal bo i yom ba boñ, di unda bo konangoo ni loñgeñem.​—1 Pétrô 3:8.

18. Lelaa masoohe més ma yé le ma hôla i bet ba nok ndutu?

¹⁸ Soohe Yéhôva lôñni mut a nok njôghe. I bet ba gwé nduña i nlôôha ba nla bana ndutu i léba bibuk i ngéda ba nsoohe. Mut a nla nôgda wee a kôli bé kôôge Yéhôva bebee. Ibale di gwé ngôñ i hôgbaha i nya mut i, di nla soohe ni nye, di simga jôl jé ikété masoohe. Di nla ki yis Yéhôva ni bibuk gwés le  mut nu a nlôôha bane bés ni likoda diye. Di nla bat Yéhôva le a hôla ngwélél wé nu. I nya masoohe i, i nla toi hôgbaha nye.​—Yakôbô 5:16.

19. Kii i nla hôla bés i ba bebee i hôgbaha mut?

¹⁹ Pohol bibuk bi mbuubaha, ni bi bi nhôgbaha. Ôt pék ilole u mpot. Bibuk bi bi téé bé bi nla babaa mut. Ndi bibuk bilam bi nla mbuubaha. (Bingéngén 12:18) Jon, soohe Yéhôva inyu léba bibuk bilam, bi bi nhôgbaha, ni bi bi nsunus ñem. U hôya bañ le, maéba mape ma nloo bé ma Yéhôva, ma di nléba ikété Bibel.​—Lôk Héber 4:12.

20. Mambe mahoñol bilôk bikéé bi bôlôm ni bi bôda bihogi bi gwé inyu bomede, kii di nlama hôñlaha bo?

²⁰ Lôk kéé ihogi i ba bi ôbôs i yé nkwoog nkaa le i yé mahindi, le i nhee bé to jam tole ba ngwés bé bo, ni le ba nla bé lémél mut nye ki nye. Kinje béba tembee! Jon gwélél Bitilna inyu kwés bo nkaa le ba nlôôha ba diye i mis ma Yéhôva. (Béñge minkéñék mi matila mi mi gwé ño le “ Hogbe i i nlôl Bitilna.”) Bigda lelaa añgel yada i bi lédés mpôdôl Daniel, ngeñ a bééna nduña i nlôôha. Yéhôva a bé gwés le ngwélél wé a yi le a bé tik i mis mé. (Daniel 10:2, 11, 19) Nlélém i len ini, bilôk bikéé gwés bi bôda ni bi bôlôm bi bi gwé nduña i nlôôha bi yé tik i mis ma Yéhôva!

21. Kii i ga pémél baboñbéba ba ba ntop bé héñha, mu ngéda i yii kii di nlama téñbe i boñ?

²¹ Ngéda di nhôgbaha bôt bape, di nhôla bo i bigda le Yéhôva a ngwés bo. Di nlama bé hôya le Yéhôva a yé Djob li telepsép. Le liboñok libe jo ki jo li bôt ba bi ôbôs boñge li sôli bé i mis mé. Ñ, Yéhôva a ntehe mam momasôna, a ga nwas bé le baôbôs boñge ba ba ntop bé héñha ba pei kogse. (Ñañga bôt 14:18) Jon, di boñ kii yosôna di nla inyu unda i bet ba bi ôbôs le di ngwés bo. Kinje maséé i yi le Yéhôva a ga mélés njôghe yosôna i bôt Satan ni nkoñ isi wé ba bi ôbôs! Ndék ngéda, wee mahoñol mabe ma, m’a bet ha bé mut mahoñol tole i ñem.​—Yésaya 65:17.