1-2. (a) Éve’ela évé ja liti na môt ase a yi na be volô nye nlem éyoñ a tele minju’u été, a na môt ase ya be bia a ne bo de? (b) Beta nju’u mbé bongô be ne tôbane nye?

MÔT ase a nye’e na be volô nye nlem éyoñ a tele minju’u été, jôm ete nje Yéhôva a nga ve bia ngule ya volô bôte bevo’o minlem. Bia tu’a wô’ô amu jé éyoñ mongô a ju’u nseñe bivôé, a ke mbil vôme nyia nge ésaa be né. E ne été na bebiaé bé be vo’o bo na a yet été été, ve be ne ngule ya volô nye nlem. Be ne bo bone be mam asu na be volô nye nlem; be ne sili nye jam da te boban, be ne fimine nye mili’i mis a jô nye na assia, nge toé nye mebo a fôlô nye, mvuse ya valé be ne saé nye vôm a te juk. Étun ja bem, mongô a tabe évô a beta fe taté na a vôé. Aveñe da ye su’ulane yet mvuse ôbe melu.

² Ve e wô’ô kui na bongô be tôbane minju’u mia dañe ngul. Wua ya été ô ne éyoñ mbia môt a jabe be. To’o jam ete da bobane ve éyoñe jia jia, to’o da boban abui biyoñ, nya ajôô a ne na, mongô ate a ye ke ôsu a tôbane minjuk amu mbia mboan ate. Da bo é kui biyoñ biziñe na be bi mbia môt ate a ve nye fonos. Ve biyoñ bivok, môt ate a ne bo teke bi fonos ya mbia mboane wé. To’o ba ji’a foñesô môt a bo mbia jam ate, nalé a vo’o vaa na jam ete é ne ke ôsu a ndeñele mongô, éko éziñ akekui é bo nya môtô.

3. Kalate 2 Becorinthien 1:3, 4 a liti na nkômbane Yéhôva ô ne ôvé, a minsili mivé bia zu yalan ayé’é di?

³ Nge bia yem mojañ éziñ nge ke sita éziñ be nga jab a too mongô, aval avé bi ne volô nye? (Lañe’e 2 Becorinthien 1:3, 4) Teke bisô na nkômbane Yéhôva ô ne na be nyoñe bone mintômba mié a nye’an a na be ve mie ngule  nyôl. Ayé’é di, bia zu jeñe biyalane ya minsili mi: (1) Amu jé da sili na bi ve bôte be nga jabe ngule nyul? (2) Za a ne volô minlem mi bôte be nga jap? (3) Aval avé bi ne volô bôte bete?

4-5. (a) Amu jé bia yiane yeme na bongô ba selane benya bôtô? (b) Amu jé mongô ba te jab a ne yen ayaé ya tabe bôte bevo’o ndi?

⁴ Éyoñe be nga jabe môt a too mongô, to’o mimbu mi lôteya, aval môt ete da yiane na be ke ôsu a volô de. Amu jé? Asu na bi kôme wô’ô jam ete, bia yiane tu’a ba’ale na bongô ba selane benya bôtô. Mam me nji nambe bongô a benya bôtô avale da. Bi tame yen amu jé.

⁵ Bongô ba yiane wô’ôtane na, be ne tabe ndi a bebiaé bap a bôte ba ba’ale be, a na ba be be bili ngul élat. Aval élat éte ja bo na bongô be bo teke tyele nleme yôp, a na be tabe ndi a bôte ba nye’e be. (Bs. 22:9) Éngôngol ajô é ne na, bôte ba jabe bongô be wô’ô ke so ôyap; a ne bo bibu’a ya menda me bôt map, bemvôé bebiaé bap, nge ke bivuvumane biabe bife. Mongô ba te jab a ne bo mimbu mimbu teke beta tabe bôte bevo’o ndi.

6. Amu jé é ne fo’o été na njabane bongô ô ne angôndô ya mbia jam?

⁶ Bongô be nji bi ngule ya kamane bebien, bôt ba jabe bongô ki be ne njet. Môt a jabe mongô a bo nye angôndô ya abé, amu nyule mongô, nleme mongô, a boo wé bi ngenane teke tabe nkômesan asu mam befam a binga. Jam ete e ne fe bo na a bo teke bi mbamba ñyenane mam a lat a nkeane binoñ, na a yen émiene zezé, a na a tyetebe bôte bese ba kômbô subu nye bebé.

7. (a) Amu jé é ne tyi’ibi asu bôte ba jabe bongô na be du’u be, a bôt ba du’u bongô be wô’ô belane jé? (b) Minsose mite mia soo minju’u mivé?

⁷ Bongô be nji bo fek ane benya bôtô. (1 Bec. 13:11) Jôm ete mbia be bôt be ne du’u be tyi’ibi. Bôte ba jabe bongô ba laane be mbia minsos, be wô’ô jô be na: “Womien wo te yi na jam ete e boban”, “môt a nji yiane yem mam mete,” “te wu nju’u ya somane ma, amu môt a ye ke buni wo,” nge ke na “éyoñe bôte bebaé ba nye’esan, nge ba bo mam avale mam bia wo bia bo di, nalé a ndeñele ki.” Minsos mite mi ne ndamane mfasane mongô ayab éyoñ. Mi ne fe bo na a ve émiene bijô a simesane na a vo’o late ngbwa a môt éziñ, to’o a Zambe. A ne fe buni na môt éziñ a vo’o nye’e nye nge volô nye nlem.

8. Amu jé bi ne tabe ndi na Yéhôva a ne volô minlem mi bôte be nga tôbane minjuk?

⁸ Da kôme fo’o yené na njabane bongô ô ne soo minju’u mi ne tabe ayap. Nalé a ne fo’o angôndô ya mbia jam. Mbôle mbia mboan ate a maneya yametane si se, teke bisô na bi nga nyiñe mbia biyoñe ya asu’ulan, biyoñ bôte be ne “te nye’e bivuvumane biap,” a biyoñ “mbia be bôt a bebo medu’an” be ne ve nenenen. (2 Tim. 3:1-5, 13) Mimboan mi mam mi Satan mite mi ne fo’o angôndô ya abé, a da bo mintaé nlem éyoñ bia yene bôt be tôñe’e bibô’a mebo bi Diable aval ete. Ve Yéhôva a ne ngul abui adañe Satan ba be bôt ba bo nkômbane wé. A yene bone be mam bese Satan a bo. Nde ñhe, nge be nga jabe wo, tabe’e ndi na Yéhôva a yeme nju’u wôé, a ne fe ngule ya ve wo mvolane wo yian. Za avale beta ébotan bi bili na bi ne bebo bisaé be “Zambe ya mvolane minlem ôse; nnye a volô  bia minlem nju’u wongan ôse été, nde bia ye bo ngule ya volô ba be to nju’u éziñ été minlem, a mvolan biabebien bia volôbane wô minlem be Zambe.” (2 Bec. 1:3, 4) Avale bôt avé nde Yéhôva a dañe volô minlem?

9. Éyoñe bia lañe mejô Njôô bôt David a nga tili Besam 27:10, jé Yéhôva a ye bo asu bôte be nga tôban étibila’a menda me bôte map?

⁹ Beza ba dañe yi mvolan minlem? Bongô bese bebiaé be nga bo te kamane be, a ba bivuvumane biap, nge ke bôte befe be mbe be too be ndi be nga jap. Ntili Besam David a mbe a yeme’e na Yéhôva nnye a ne ajeñe ya mvolane minlem. (Lañe’e Besam 27:10.) David a mbe a too ndi na Yéhôva a ye bo Ésaa ba bese be nga tôbane minjuk amu menda me bôte map me nga tibili be. Nde ñhe, aval avé Yéhôva a nyoñe ngab a bôte bete? A belane bôte ba saé asu dé a nlem ôse. Bobejañe ya akônda be ne nda bôte jangane ya nsisim. Éve’an é ne na, Yésus a nga jô na ba bese ba bo Yéhôva ésaé be ne bobenyañe bé, bekale bé, a benyia bé.​—Mt. 12:48-50.

10. Jé ja liti na nlômane Paul ô mbe mbamba mvendé?

¹⁰ Abeñe di a di da tôñe valé, bia zu yen avale bi ne liti na bia bese ya akônda bi ne jôme jia. Nlômane Paul ô mbe étôtôlô mvendé, ô nga saane bobenyañe bé abui. Ô nga li’i mbamba éve’ela, a tili fe bia na bi bo bevu bé aval émiene fe a nga vu Yésus. (1 Beco. 11:1) Paul a timin aval a nga bo ésaé mvendé jé a jô’ô na: “Bi mbe [mbamba nlem] vôm mi nga too, aval ane éyoñ nyia a ba’ale bone bé émien.” (1 Bet. 2:7) Bemvendé ya den be ne fe vu nye mfa’a ôte, ba yiane bo mbamba nlem a belane Bible na be volô minleme mi bôte ba tôbane minjuk.

11. Jé ja liti na sa ke bemvendé étam mbe ba yiane volô bôte minlem?

¹¹ Ye bemvendé étam mbe be ne volô bôte be nga jabe minleme nga? Momo.  Bia bese bi be’e mbe’e ya volô bôte bevo’o minlem. (1 Bet. 4:18) Biwôlô besita bi ne ve bobenyañe babe be tele minju’u été ngule nyul. Yéhôva Zambe a nji vañe ve’e émien a minga a volô mone wé nlem. (És. 66:13) Kalate Zambe a bili abui minkañete mi binga be nga volô bôte minlem. (Bm. 11:37-40) Nlem ô ne Yéhôva njalan a mevak éyoñ a yen ane biwôlô besita bia su’u bobenyañe bap ba tôbane minju’ a volô be minlem. E wô’ô kui na mvendé jia nge bebaé be sili éwôlô sita éziñ nge é ne su’u monyañe wé a tôban minjuk, ve be teke bo na bôte bese be yeme de. *

12. Jé bia yiane sa’ale éyoñ bia kômbô volô môt?

¹² Éyoñ bia kômbô volô mojañ nge sita be nga jap, bi nji yiane yemete nye na a kate bia mam a nji kômbô kate bia. (1 Bet. 4:11) Nde ñhe bi ne volô môt a tele été éte nlem aya? Bi tame zu yen mam metan bi ne bo.

13. Kalate 1 Bejô bôt 19:5-8 a liti na jé éngele a nga bo asu nkulu mejô Élie, a aval avé bi ne vu éngele ate?

¹³ Bo’o mone jam ase a ne volô nye. Éyoñ Élie a mbe a tubu’u bôte be mbe be kômbô’ô wôé nye, a nga bili ate’e abui, ane a nga jibi nyamete awu. Nde Yéhôva a nga lôme ngungul éngele na ô zu fombô nye. Éngele ate a nga bo jam é nga volô Élie. A nga ve nye bidi bi too ayôñ, a ve fe nye ngule nyule na a di bie. (Lañe’e 1 Bejô bôt 19:5-8.) Nkañete ôte wo ye’ele bia na, mone jam ase bi ne bo asu môt éyoñ a tele minju’ été a ne angôndô ya mfi. Éko éziñ ô ne ve môte ve ésua bidi nge ke mone das, ô ne fe tili nye mone kalate a bili bifia bia ve ngule nyul. Nge wo wô’ô aval étame ya laan a môt a tele avale nju’u éziñ, bo’o bone be mam bi ndeme mane yene le.

14. Nkañete Élie wo ye’ele bia jé?

¹⁴ Bôône nye nleme si. Nkañete Élie ô ne ye’ele bia jam afe. Yéhôva Zambe a nga ve nkulu mejô wé ngule ya wulu akekui Nkôl Horeb, angôndô ya ayabe dulu! Éko éziñ nlem ô nga bômbô Élie si amu a mbe a yeme’e na nne Yéhôva a nga taté bo élat a ayoñ Israël nkôl ôte melu mvus. A mbe fe a yeme’e na bôte ba yi nye abé be nji beta bo bebé. Ñye’elan ôvé bi ne nyoñ? Jam bia yiane taté bo éyoñ bia kômbô volô môt be nga jab e ne na, bi bôône nye nleme si. Ajô ete, éyoñ bemvendé ba kômbô volô sita be nga jap, ba jeñe na be yeme vôme be ne laan a nye nlem ô bôô nye si. Môt éziñ a ne nye’e na be ke jome nye nda jé a lôte na be loone nye Aba Éjôé. Môte mbo’ ki a ne viane yi na be laan a nye aba Éjôé.

15-16. Jé ja tinane na e yeme vô’ôlô môt?

¹⁵ Yeme’e vô’ôlô nye. Kalate Zambe a lebe bia na: “Môt ase a bo’ avôle ya wôk, ôtete’e ya kobô.” (Jc. 1:19) Ye bia yeme fo’o vô’ôlô bôte bevok? Éko éziñ bi ne simesane na, e yeme vô’ôlô bôte bevok a tinane ve na bi tabe ne mieññ a fombô be nté ba kobô, teke fet. Ve e yeme vô’ôlô bôte bevok a nji su’u ve valé. Éve’an é ne na, Élie a nga su’ulane kate Yéhôva mam mese me mbe me tyele’e nye nleme yôp, a Yéhôva a nga kôme nyoñ éyoñe ya vô’ôlô nye. Nde a nga tu’a yemelane na Élie a mbe a koo mbia woñ, a wô’ôtane na a ne étam, a na a nga wu ésaé zezé. Ane Yéhôva a nga volô nye a nye’an ôse  na a dañe mbia b’asimesane bé. A nga liti fo’o na, a nga tu’a vô’ôlô Élie.​—1 Bb. 19:9-11, 15-18.

¹⁶ Aval avé bi ne liti na bia tebe été môt a laane bia nju’u wé, a na bia nye’e nye? E nji bo biañe na bi kobô abui, ve bia yiane belane bone bifia bi ne nambe nye. Bi ne jô nye na: “Assia wo’a, jam e nga kui wo da bo ma nlem mintaé angôndô. Teke mongô éziñ a yiane tôbane aval nju’u ôte!” Éko éziñ ô ne sili nsili wua nge mimbaé asu na ô tu’a wôk mam mvôé jôé ja kate wo. Ô ne sili nye na: “Éngôngol ye ô ne tu’a faé ma éfufup?” Nge ke na: “Éyoñ wo jô nalé, ma wô’ô ve ane wo kômbô jô na . . . sa nalé?” Éyoñ wo kobô môte nalé, a ye tu’a wô’ôtane na wo kôme vô’ôlô nye a na wo kômbô yem mam a wô’ôtan.​—1 Bec. 13:4, 7.

17. Aval avé bi ne bo ôjibi a “ôtete’e ya kobô”?

¹⁷ Jeñe’e na ô bo “ôtete’e ya kobô.” Te tyi’i môt mia nye mia laane nkobô asu na ô ve nye melep, nge na ô sôan ôsimesane wé. Bo’o ôjibi. Éyoñ Élie a nga su’ulane yooé Yéhôva nlem, a nga belane fo’o bifia bi mbe bi kôme liti na nlem ô mbe nye nya abé. Éyoñe Yéhôva a maneya ve nye ngule nyul a yemete mbunane wé, a nga beta yooé Yéhôva nleme wé, a bela’ane ve avale bifia da. (1 Bb. 19:9, 10, 13, 14) Ñye’elan ôvé bi ne nyoñ? Éyoñe môt a tele nju’u éziñ, a wô’ô kômbô yooé nlem abui biyoñ. Bia vu Yéhôva éyoñ bia nyoñ éyoñe ya vô’ôlô bôte bevok. Jam e ne mfi e nji bo ve na bi ve be melep, bia yiane yeme tebe été jab a liti be na bia mvamane be.​—1 P. 3:8.

18. Aval meye’elan avé e ne ve môte ngule nyul?

¹⁸ Ye’elan a nye. Bôte minlem mi ne ntya’an be wô’ô kate ye’elane Zambe. Éyoñ éziñ aval môt ete e ne simesane na e vo’o subu Yéhôva bebé. Nge wo kômbô volô môt ate, ô ne ye’elan a nye ô tote’ éyôlé jé meye’elan été. Ô ne kate Yéhôva  abim avé womien a bobejañe ya akônda mia nye’e môt ate. Ô ne fe jô nye na a bôône mone ntômba wé nleme si, a na a ve nye ngul. Avale meye’elan ete da volô nlem.​—Jc. 5:16.

19. Jé ô ne bo ôsusua na wo ke ve môte ngule nyul?

¹⁹ Yeme’e tobe bifa bia ve ngule nyul. Tuka’a fas ôsusua na wo kobô. Avale bifia éziñ e ne balé bôt. Mbamba bifia bi ne biañ. (Min. 12:18) Ye’elane Yéhôva na a ve wo mbamba bifia bia ve ngule nyul, bifia bi ne mvaé ya wôk. Te vuane na teke bifia bia volô a lôte bi bi ne Kalate Zambe été.​—Beh. 4:12.

20. Asimesan avé bobejañ be nga jabe be ne bi, a aval avé bi ne volô be?

²⁰ Éyoñ be nga jabe môt a to mongô, a ne simesane na a ne mvit a zezé jôm, a na teke môt a ne nye’e nye. Ôsimesan ôte ô nji ve’ele bo été! Bela’ane Kalate Zambe asu na ô liti aval môt ete abim avé a ne anene mise me Yéhôva. (Fombô’ô nka’ale ô ne nlô ajô na, “ Bible a ne wo volô nlem.”) Tame simesan avale éngele Yéhôva a nga ve nkulu mejô Daniel ngule nyul éyoñ nlem ô mbe nye ntya’an. Yéhôva a nga bo na mbo ésaé wé a yemelan na a ne édima mise mé. (Dn. 10:2, 11, 19) Aval ete fe bobejañ a besita mbia be bôt be nga jap be ne édima mise me Yéhôva.

21. Jé ja yange mbia be bôt bese ba bene kôñelan minlem, ve nté bia yange de bi ne ntindan ya bo jé?

²¹ Éyoñ bia ve bobejañ ngule nyul, bia yi na be wô’ôtane na Yéhôva a nye’e be. A bi nji yiane vuane na Yéhôva a ne Zambe ya zôsôô. Yéhôva a yeme jam ése e nga boban, teke jam éziñ é solô mise mé. Mbôle Zambe a yeme jam ése, a ye foñesô mbia be bôte bese ba bene tyendé. (Nb. 14:18) Nté bia yange môse Yéhôva a ye bo de, enkelané ôsu a bo mam mese bi ne ngule ya bo asu na bi liti bôte be nga jabe na bia nye’e be. Minlem mia kôme bômbô bia si ne mieññ éyoñ bia simesane na Yéhôva a mbeme mane saé ba bese minlem mi ne ntya’an amu be nga jabe be mbia émo Satan nyi! Ana’ana, mam ma bo bia mintaé nlem ma ye bo te beta bete bia ôsimesan.​—És 65:17.