1-2. (a) Otjihorera tjiṋe tji tji raisa kutja ovandu va ungurwa nonḓero yokuvanga okuhuhumiṋwa nokuhuhumiṋa varwe? (b) Ovanatje tjiva va hihamisiwa vi?

OVANDU va ungurwa nonḓero yokuvanga okuhuhumiṋwa nokuhuhumiṋa varwe. Otjotjihorera, indu okanatje tji ka wire pehi na ke hihamwa kozongoro ngunda ama ke nyanda, okoketupuka ku mama wako poo papa wako, ama ke riri. Ovanene vako kamaave yenene okuisapo otjirwaro tjo, posi yokutja mave yenene okukehuhumiṋa. Owo mape ya ave ke pura kutja pa kayenda ye, amave ke yeka ouhoze, nokukehuhumiṋa nomambo omawa worusuvero, nu nandarire okukehwa omuti wovirwaro poo okukekuta erapi. Tjimanga, okanatje ke isa okurira nu nandarire a ke kanyanda rukwao. Noruveze, otjirwaro tjo tji veruka.

² Povikando tjiva, ovanatje ve hihamwa momiano omivi tjinene. Tjiva ve tjerewa. Nu mape ya va tjerewa otjikando tjimwe, poo oure wozombura ozengi. Omatjerero ngo ye ve hihamisa tjinene nu otjirwaro momuinyo tjo ka tji zapo. Mozongaro tjiva, omutjere u kamburwa na munu omberero. Mozongaro zarwe, omutjere ka munu omberero. Nandarire kutja omundu ngo wa munu omberero, otjiṋa ho tji ṱuna komuatje ngo nga mounene we.

3. Ombango ya Jehova oya tjike otja 2 Ovakorinte 1:3, 4, nu matu katara komapuriro yeṋe?

³ Indu omukambure mombongo ngwa tjerewa ngunda e ri omuṱiṱi nu ngamba u nouzeu momuinyo mena rotjiṋa ho, otjikwaye tji matji yenene okumuvatera? (Lesa 2 Ovakorinte 1:3, 4.) Oukahu kutja ombango ya Jehova kutja ozonḓu ze ze mune orusuvero nomahuhumiṋino ngu maze hepa. Ngatu tare komapuriro 3 nga: (1) Ongwaye imba mba tjerewa mouṱiti tji ve hepa omahuhumiṋino? (2) Oouṋe mbu mave yandja omahuhumiṋino  ngu maye heperwa po? (3) Matu ve huhumiṋa vi momuano omusemba?

4-5. (a) Ongwaye tje ri ounanḓengu okutjiwa kutja ovanatje va panguka kovandu ovanene? (b) Indu omuatje tja tjerewa, ku ṱuna vi kongamburiro ye movandu?

⁴ Ovandu ovanene tjiva mba tjerewa ngunda va ri ovanatje, ve hepa omahuhumiṋino nandarire kutja pa kapita ozombura ozengi otjiṋa ho tji tja tjitwa ku wo. Omena ratjike? Kutja tu zuve nawa, rutenga matu sokutjiwa kutja ovanatje va panguka tjinene kovandu ovanene. Ovanatje ve ṱunwa tjinene kondatumisire okukapita ovandu ovanene. Tara kovihorera tjiva mbi.

⁵ Ovanatje ve hepa okukara nongamburiro noupanga oupame kuna imba mbu mave ve kurisa. Oupanga otja imbo u tjita kutja ovanatje ve mune kutja ve ri mondjeverero, nu ku ve honga kutja ve kare nongamburiro mu varwe mbe ve suvera. (Eps. 22:9) Ouhumandu, ovandu ovengi mbe tjera owo mba mbu ve kara pamwe, nu mbe ri ovazamumwe wopopezu poo omapanga weṱunḓu. Okuteya ongamburiro yomuatje momuano mbwi ku tjita kutja i rire ouzeu kuye okukara nongamburiro movandu varwe, nandarire oure wozombura ozengi.

6. Ongwaye omatjerero tje ri otjiṋa otjivi notjihihamise?

⁶ Ovanantje kave yenene okuritjevera oveni, nu omatjerero otjiṋa otjivi notjihihamise. Indu omuatje tja ṋiṋikiziwa okukara norupa moviṋa tjimuna omahakaeneno womonyama komurungu woruveze ngunda e hiye kura okurira omundu omunene na mouripura, poo ngunda e hiye kura pu pa yenene okukara nomahakaeno womonyama womorukupo, mape ya ai ve etere omihihamo omingi. Indu omundu tjaa tjerewa otjomuatje ihi tji tjita kutja ma kare noumune woposyo ohunga nomahakaeneno womonyama, naye omuini, nu ka kara nongamburiro movandu varwe.

7. (a) Ongwaye tje ri oupupu omundu okutjita ovineya komuatje nokumutjera, nu omutjere ma yenene vi okutjita nao? (b) Ovizeze otja imbyo mape ya a vi yeta tjike?

⁷ Ovanatje kave yenene okuripura tjimuna ovandu ovanene, nokutoora ozondondo ozosemba poo okukara kokure noumba. (1 Kor. 13:11) Kunao i rira oupupu komundu okuvetjita ovineya nokuvetjera. Ovandu mbe tjera ve raera ovanatje ovizeze, tjimuna okutja ondjo yawo, nokutja ave raere komundu warwe poo kape nomundu ngu me ve puratene, nokutja omahakaeneno womonyama omuano omundu omunene nomuatje mu ve raisasana orusuvero. Ku kambura ozombura ozengi omuatje okuzuva kutja oviṋa mbi ovizeze. Omuatje otja ingo mape ya a utu okurivara otjomundu ngwa zunḓaka, omuhakohoke nu ngu hi nonḓengu yokusuverwa poo okuhuhumiṋwa.

8. Ongwaye tji tu nongamburiro kutja Jehova ma yenene okuhuhumiṋa imba mba hihamisiwa?

⁸ Ondjiviro ndji mai tu vatere okuzuva nawa kutja ongwaye imba mba tjerewa tji ve kara nouzeu momuinyo oure wozombura ozengi. Tjiri imbwi ourunde ouvi tjinene! Oviṋa mbi tjiri vi raisa kutja tu hupa momayuva omasenina, oruveze ovandu ovengi mu ve hi ‘norusuvero’ novandu, ‘ovarunde novanavineya mu mave ryamene ko mouvi.’ (2 Tim. 3:1-5, 13) Ovineya vya Satan tjiri ovivi, nu otjihihamise okumuna ovandu mbe tjita oviṋa Satan mbye vanga. Nungwari, Jehova u nomasa tjinene okukapita Satan poo imba mbe tjita imbi Satan mbye vanga. Eye u muna oviṋa avihe Satan mbye tjita. Tu nongamburiro kutja Jehova u tjiwa nawa omihihamo mu tu ri, nu ma yenene okutupa omahuhumiṋino ngu matu hepa. Eṱe twa serwa ondaya okukarera ‘Ndjambi womayaruriro pehi aehe womutima. Eye u tu vatera momauzeu wetu aehe. Eṱe wina otji matu sora okuvatera ovakwetu mbe ri momauzeu ngamwa aehe. Eṱe matu sora okuvehuhumiṋa nomahuhumiṋino tjingewo nga Ndjambi nge tu huhumiṋa na wo.’ (2 Kor. 1:3, 4) Jehova u ungurisa uṋe okuhuhumiṋa ovandu?

9. Otja komambo wOmbara David nge ri mEpsalme 27:10, Jehova ma tjiti vi kovanatje mbe hina va muna ondjeverero okuza kovanene vawo?

⁹ Imba mbe hina va muna ondjeverero okuza kovanene vawo kutja ave ha tjerewa poo mba tjerewa komundu wopopezu na wo, tjiri ve hepa omahuhumiṋino. Omutjange wepsalme David aa tjiwa kutja Jehova ongu ma yenene okutuhuhumiṋa nawa. (Lesa Epsalme 27:10.) David wa ri nongamburiro kutja Jehova ma rire Ihe kovandu mba tjindwa navi i omaṱunḓu wawo. Jehova u tjita vi nao? Eye u ungurisa ovakarere ve ovaṱakame. Ovakambure ovakwetu mombongo ve ri tjimuna eṱunḓu retu. Otjotjihorera, Jesus wa hungira kutja imba mbu mave karere Jehova ve ri tjimuna omarumbi novangu ve, poo ina.—Mat. 12:48-50.

10. Omuapostele Paulus wa kahurura vi otjiungura tje otjomunene wombongo?

¹⁰ Moparagrafa ndji na ndji mai kongorere ko matu katara komuano ombongo mu mai yenene okurira tjimuna eṱunḓu. Otjomunene wombongo omuṱakame, omuapostele Paulus a ungura oukukutu. Eye wa raisa otjihorera otjiwa, nu wina wa raera ovandu okuhorera ku ye tjimuna tja horera ku Kristus. (1 Kor. 11:1) Tara komuano Paulus ma kahurura otjiungura tje tjokurira omunene wombongo, indu tja tja: “Nungwari twa kara nomitima omitarazu ku eṋe tjimuna ina tjinga e zara ovanatje ve.” (1 Tes. 2:7) Ovanene vombongo ovaṱakame ndino mave yenene okuhungira nomutima omutarazu tji mave ungurisa Ombeibela okuhuhumiṋa imba mbu mave hepa ombatero.

11. Otjikwaye tji matji raisa kutja kavanene vombongo aveyerike mbu mave sokuyandja omahuhumiṋino?

¹¹ Hapo ovanene vombongo aveyerike ombu mave sokuyandja omahuhumiṋino ku imba mba tjerewa? Kako. Auhe wetu u nomerizirira ‘wokuyarurasana pehi omitima.’ (1 Tes. 4:18) Ovakazendu ovakambure mbe kura mongamburiro mave yenene okurira ovahuhumiṋe ovawa kovakambure ovakazendu varwe mbu mave hepa omahuhumiṋino. Jehova we ri sasaneka na ina ngu huhumiṋa omuatje we. (Jes. 66:13) Ombeibela i yandja ovihorera vyovakazendu mba huhumiṋa imba mba ri mozombameno. (Job 42:11) Jehova u tjaterwa okumuna ovakazendu  Ovakriste ndino mbe yandja omahuhumiṋino kovakambure ovakwao ovakazendu mbe nomauzeu momuinyo! Povikando tjiva, omunene wombongo umwe poo vevari mape ya ave ningire omukazendu omukambure ngwe kura mongamburiro ngunda varwe ave hi nokutjiwa, kutja mape ya a vatere omukambure omukazendu ngu ma hepa omahuhumiṋino. *

12. Ovikwaye mbi tu ha sere okutjita?

¹² Indu tji matu vatere ovakambure ovakwetu eṱe katu sokuvepura ohunga noviṋa mbi ve hi nokuvanga okuhungirira ko. (1 Tes. 4:11) Nu hapo matu vatere vi imba mbu mave hepa ombatero nomahuhumiṋino? Ngatu tare komiano 5 mbi ri mOmbeibela mbi matu yenene okuungurisa okuvatera varwe.

13. Otja 1 Ozombara 19:5-8, omuengeli wa Jehova wa vatera vi Elia, nu eṱe matu yenene vi okuhorera komuengeli ngo?

¹³ Yandja ombatero. Indu omuprofete Elia tja tupuka mena rokutja pa ri ovandu mbaave vanga okumuzepa, eye wa wire momuinyo tjinene nga tja zeri okukoka. Jehova wa hinda omuengeli omunamasa okuvarura omurumendu ngwa wire momuinyo ngo. Omuengeli wa vatera Elia moruveze ndo noviṋa mbyaa hepa. Eye we mu pa ovikurya nu e mu tunduuza kutja ma rye. (Lesa 1 Ozombara 19:5-8.) Ehungi ndo tjiri ri raisa ouatjari kutja, povikando tjiva ombatero onḓiṱi ndji tu yandja i yenena okuvatera omundu tjinene. Eṱe matu yenene okuraisa kutja twa suvera ovakambure ovakwetu mbe ri kehi yomauzeu mokuvetjitira oviṋa tjimuna okuvezikira, okuvepa otjiyandjewa, poo okuvetjangera orutuu rokuveyanḓiparisa. Indu tje he ri oupupu kweṱe okuhungira ku nomundu ohunga nongaro ye, eṱe matu yenene okuvetjitira oviṋa otja imbi okuveraisira kutja tu rikendera wo.

14. Matu rihongere ko tjike kehungi ra Elia?

¹⁴ Tjita kutja imba mbe ri kehi yozombameno ve mune kutja ve ri mondjeverero nu ve kare noupaturuke. Eṱe matu yenene okurihonga otjiṋa tjarwe kehungi ra Elia. Jehova wa tjita otjihimise indu tja yandja omasa komuprofete Elia okukayenda omukato omure kOndundu Horeb. Indu Elia tja ri koruveze rokokure ndwi, oruveze Jehova pa tjitira omerikutirowapamwe ku novandu ve voruveze orukuru, mape ya aa munu kutja u ri mondjeverero. Eye mape ya aa munu kutja u ri kokure novandu mbaave vanga okumuzepa. Matu rihongere ko tjike kehungi ndi? Indu tji matu vanga okuyandja ombatero kovandu mba tjerewa, eṱe rutenga matu sokutjita kutja ve mune kutja ve ri mondjeverero. Otjotjihorera, ovanene vombongo mave sokuzemburuka kutja omukazendu omukambure ngu ri kehi yozombameno mape ya a munu kutja u ri mondjeverero nu a rire omupaturuke tjinene indu tji mave hungirire ponganda kombanda ya indu tji ve ri mokatuwo kozombongarero zapeke pEtuwo rOmerikotameneno. Ovandu va panguka, mape ya warwe a vanga okuhungirira pEtuwo rOmerikotameneno.

15-16. Okurira omupuratene omuwa ku kamburira mo tjike?

¹⁵ Rira omupuratene omuwa. Ombeibela i yandja eronga ndi tja: “Omundu auhe nga hakahane okupuratena, nungwari nga wombe okuhungira.” (Jak. 1:19) Hapo oweṱe ovapuratene ovawa? Mape ya tu muna kutja okurira omupuratene omuwa eendu tji twa tara komundu ngo nokuhina okuhungira otjiṋa. Posi yokutja okurira omupuratene omuwa ku kamburira mo ovingi kombanda yanao. Otjotjihorera, Elia korusenina wa raera Jehova oumune we nu Eye tjiri we mu puratena. Jehova wa muna kutja Elia aa tira, ee rimunu ourike, nu aa munu kutja oviungura vye avihe mbya ungura vya ri omungandjo. Jehova we mu vatera norusuvero okurundurura oumune we mbo. Eye tjiri wa raisa kutja aa puratene ku Elia.​—1 Ozomb. 19:9-11, 15-18.

 ¹⁶ Tji matu puratene kovakambure ovakwetu matu yenene vi okuveraisira orusuvero? Povikando tjiva, omambo omaṱiṱi ngu maye zu komutima, mape ya a ye ve raisire kutja tu noumune uṋe ohunga na wo. Ove mape ya otja: “Tjiri mbi nomuhihamwatima kutja otjiṋa hi tja tjitwa kove! Kape nomuatje ngu ma sokutjindwa momuano mbo!” Ove mape ya opura epuriro rimwe poo yevari okuzuva nawa oumune we. Ove mo yenene okupura kutja, “Mape ya ondji raere kutja mo hee tjike?” poo “Indu tji wa tja nao, ami mba munu kutja . . . Hapo otji wa hee?” Omapuriro ngu mopura norusuvero ngo maye raisire omundu ngo kutja tjiri mo mu puratene, nu mokondjo okuzuva nawa.​—1 Kor. 13:4, 7.

17. Ongwaye tji tu sokukara nomuretima ‘nokuwomba okuhungira’?

¹⁷ ‘Womba okuhungira.’ Tji movanga okumupa eronga poo okurundurura ouripura we kengeza kutja ohe mu kondo eraka. Kara nomuretima! Indu korusenina Elia tja raera Jehova oumune we, eye wa ri nombameno nu wa hungira noruhoze tjinene. Kombunda, Jehova tja za nokumuyanḓiparisa mongamburiro, Elia wa raera Jehova oumune we rukwao ama ungurisa omambo tji nge yo. (1 Ozomb. 19:9, 10, 13, 14) Matu rihongere ko tjike? Povikando tjiva ovandu mbe nomauzeu momuinyo ve hepa okuhungira ohunga noumune wawo povikando ovingi. Eṱe tu vanga okupuratena ku wo nomuretima, tjimuna Jehova. Moruveze rokuveraera kutja omauzeu wawo maye zengururwa vi, eṱe tu ve raisira ondjenda norusuvero.​—1 Petr. 3:8.

18. Ongwaye okukumba ku nomundu ngu ri momauzeu tji mape ya a ku mu huhumiṋa?

¹⁸ Kumba okuza komutima puna ingwi ngu ri momuhihamo. Imba mba u momuinyo mape ya ave ha yenene okukumba. Eye mape ya a munu kutja ke nonḓengu yokuhungira kuna Jehova. Indu tji matu vanga okuhuhumiṋa omundu otja ingo, eṱe mape ya atu kumbu puna ye, amatu ungurisa ena re. Mongumbiro ndjo matu yenene okuraera Jehova kutja eṱe novakambure ovakwetu mombongo twa suvera omundu ngo. Eṱe mape ya atu ningire Jehova okuhuhumiṋa nokuyandja omasa komukarere we omusuverwa  ngo. Ozongumbiro otja inḓo tjiri ze huhumiṋa.—Jak. 5:16.

19. Otjikwaye tji matji tu vatere okurirongera okuhuhumiṋa omundu?

¹⁹ Hungira omambo nge verukisa nokuhuhumiṋa. Ripura ngunda au hiya hungira. Okuhungira omambo nokuhinokuripura ku hihamisa varwe. Omambo omawa ye verukisa. (Omiano 12:18) Kumba ku Jehova okukuvatera kutja u hungire omambo omawa nu omahuhumiṋe. Zemburuka kutja omambo nge vatera ye za ku Jehova nu tu ye vaza mOmbeibela.—Hebr. 4:12.

20. Ovakambure ovakwetu tjiva mba tjerewa mape ya ve noumune uṋe ohunga na wo oveni, nu matu vanga okuvezemburukisa tjike?

²⁰ Ovakambure ovakwetu mba tjerewa ve rivara otjovandu mba zunḓaka, ovahakohoke nu mbe hi nonḓengu nandarire yokuraisirwa orusuvero. Tjiri iho otjizeze otjivi tjinene! Ungurisa Omatjangwa okuvezemburukisa kutja Jehova we ve suvera tjinene. (Lesa okaongo nga “ Omahuhumiṋino okuza kOmatjangwa.”) Zemburuka omuano omuengeli ma yandja omasa komuprofete Daniel indu tjee rimunu okuhinomasa nu tjaa wire momuinyo. Jehova aa vanga omurumendu omusemba ngo okutjiwa kutja eye omusuverwa ku Ye. (Dan. 10:2, 11, 19) Momuano otjingewo, ovakambure ovakwetu mbe ri kehi yomauzeu momuinyo, Jehova u ve muna otjovihuze kuye!

21. Ovatjite vouvi avehe mbe he ritanaurire komauvi wawo mave katjitwa tjike moruyaveze, nu eṱe nai twe rimanene okutjita tjike ku imba ovehinandjo?

²¹ Indu tji matu huhumiṋa varwe, tu ve zemburukisa kutja Jehova we ve suvera. Nu wina atu zembi kutja Jehova oMukuru wousemba. Eye u tjiwa omundu auhe ngwa tjerewa nandarire ovandu varwe tji ve hi nokutjiwa. Jehova u muna avihe, nu kamaa yandjere ovatjite vouvi mbe hi nokuritanaura komauvi wawo okuhinokumuna omberero yawo. (Num. 14:18) Moruveze rwa nai, ngatu tjite pu matu yenene okuraisa orusuvero ku imba mba tjerewa poo mba tatumisiwa. Tjiri otjiṋa otjihuhumiṋe okutjiwa kutja Jehova ma ka verukisa ovandu avehe mba tatumisiwa i Satan nouye we mbwi nu kamaave kai hamwa rukwao! Moruveze rwa tjimanga, oviṋa ovihihamise mbi mavi zembwa nu kavi nokuzemburukwa ko rukwao.​—Jes. 65:17.