Thiĩ harĩ ũhoro

Thiĩ harĩ ũhoro ũrĩa wĩ thĩinĩ

GĨCUNJĨ KĨA WĨRUTI KĨA 20

Kũũmĩrĩria Arĩa Mekĩtwo Maũndũ Moru

Kũũmĩrĩria Arĩa Mekĩtwo Maũndũ Moru

‘Ngai mwene ũhoro wothe wa kũũmanĩrĩria, atũũmagĩrĩria magerio-inĩ maitũ mothe.​’—2 KOR. 1:3, 4.

RWĨMBO NA. 134 Ciana nĩ Igai Riumaga kwĩ Jehova

GĨCUNJĨ-INĨ GĨKĨ *

1-2. (a) Nĩ ngerekano ĩrĩkũ ĩronania atĩ andũ maciaragwo marĩ na bata wa kwenda kũũmĩrĩrio na nĩ marĩ ũhoti wa kũũmĩrĩria arĩa angĩ? (b) Moimĩrĩro makoragwo marĩ marĩkũ harĩ ciana imwe iria ciĩkĩtwo maũndũ moru?

ANDŨ maciaragwo marĩ na bata wa kwenda kũũmĩrĩrio na nĩ makoragwo na ũhoti wa mwanya wa kũũmĩrĩria arĩa angĩ. Kwa ngerekano, kaana kangĩgwa gagĩthaaka na karingwo iru, no gateng’ere kũrĩ nyina kana kũrĩ ithe gakĩrĩraga. Aciari matirĩ na ũhoti wa kũhonia hau kagurario, ĩndĩ no makomĩrĩrie. No makorie kĩrĩa gĩathiĩ na mbere, makagirie maithori, makeere ciugo cia gũgathuthĩra, o na no makahake ndawa kana makohe. Thutha wa kahinda, kaana kau gagatiga kũrĩra o na rĩngĩ gagathiĩ gũthaaka. Iru rĩu rĩcokaga rĩkahona.

2 No nĩ kũrĩ hĩndĩ ciana ciĩkagwo maũndũ moru makĩria. Imwe ciĩkagwo maũndũ moru megiĩ ngomanio. Mwana no ekwo ũndũ ũcio mũũru riita rĩmwe, kana o na wĩkĩke mahinda maingĩ ihinda-inĩ rĩa mĩaka mĩingĩ. Angĩkwo ũũru riita rĩmwe o na kana maita maingĩ, ũndũ ũcio no ũmũtige na ironda nene cia ngoro. Rĩmwe andũ arĩa mekaga ciana maũndũ moru nĩ manyitagwo na magatuĩrũo. No kũrĩ angĩ monekaga ta gũtarĩ hĩndĩ makoerũo ikinya. Ĩndĩ o na mũndũ ũrĩa wĩkĩte mwana maũndũ moru angĩoerũo ikinya, ũcio wĩkĩtwo maũndũ moru no atũũrie ruo rũu rwa ngoro nginya arĩ mũndũ mũgima.

3. O ta ũrĩa 2 Akorintho 1:3, 4 ĩgwetete-rĩ, Jehova endaga atĩa? Nĩ ciũria irĩkũ tũkwarĩrĩria?

3 Hihi Mũkristiano wekirũo maũndũ moru arĩ mwana na no akoragwo na ruo rwa ngoro angĩteithio atĩa? (Thoma 2 Akorintho 1:3, 4.) Hatarĩ nganja Jehova nĩ endaga ng’ondu ciake cionio wendo na ciũmĩrĩrio rĩrĩa irabatara kũũmĩrĩrio. Nĩ ũndũ ũcio rekei twarĩrĩrie ciũria ici ithatũ: (1) Andũ arĩa manekwo maũndũ moru marĩ ciana mabataraga kũũmĩrĩrio nĩkĩ? (2) Nĩ a magĩrĩirũo kũmomĩrĩria? (3) Na tũngĩmomĩrĩria atĩa?

MABATARAGA KŨŨMĨRĨRIO NĨKĨ?

4-5. (a) Nĩkĩ nĩ wega kũmenya atĩ ciana ikoragwo irĩ ngũrani mũno na andũ agima? (b) Mwana angĩkwo maũndũ moru nĩ mũndũ ehokete moimĩrĩro mangĩkorũo marĩ marĩkũ?

4 Andũ amwe arĩa meekirũo maũndũ moru marĩ ciana no mabataraga kũũmĩrĩrio o na angĩkorũo ũndũ ũcio wekĩkire mĩaka mĩingĩ mĩhĩtũku. Nĩkĩ? Nĩguo tũtaũkĩrũo nĩ ũndũ ũcio, nĩ tũrabatara kwamba kũmenya atĩ ciana ikoragwo irĩ ngũrani mũno na andũ agima. Mwana angĩkwo maũndũ moru, moimĩrĩro makoragwo marĩ ngũrani na ma mũndũ mũgima rĩrĩa ekwo maũndũ moru. Ta wĩcirie ũhoro wa maũndũ maya.

5 Ciana nĩ ibataraga kwĩhoka na gũkorũo na ũrata wa hakuhĩ na arĩa maracirera na gũcirũmbũiya. Ũrata ta ũcio nĩ ũtũmaga ciana ciigue irĩ na ũgitĩri na ũgaciteithia kwĩhoka andũ arĩa angĩ maciendete. (Thab. 22:9) Ũndũ wa kĩeha nĩ atĩ, andũ arĩa kaingĩ mekaga ciana maũndũ moru nĩ andũ a famĩlĩ na arata, na ũndũ ũcio kaingĩ wĩkĩkagĩra mũciĩ. Mwana angĩkwo maũndũ moru nĩ mũndũ ehokete, no ũkorũo ũrĩ ũndũ mũritũ harĩ we kwĩhoka andũ angĩ kwa ihinda rĩa mĩaka mĩingĩ.

6. Nĩkĩ gwĩka ciana maũndũ moru nĩ ũndũ mũũru na wa gũcithũkia?

6 Ciana itihotaga kwĩgitĩra, na gũciĩka maũndũ moru ma ngomanio nĩ ũndũ mũũru na wa gũcithũkia. Gwĩka ciana maũndũ ma ngomanio itarĩ iragimara kĩĩmwĩrĩ, na itarĩ na ũhoti wa kĩĩmeciria wa gũtaũkĩrũo atĩ ngomanio ĩbatiĩ gũkorũo gatagatĩ ka andũ arĩa mahikanĩtie no gũkorũo na moimĩrĩro moru harĩ cio. Gwĩkwo maũndũ moru no gũthũkie mawoni mao megiĩ ngomanio, makorũo na mawoni moru kwĩyerekera, kana mũndũ ũngĩ o wothe ũrenda gũkorũo hakuhĩ nao.

7. (a) Nĩ kĩĩ gĩtũmaga ũkorũo ũrĩ ũndũ mũhũthũ harĩ andũ arĩa mekaga ciana maũndũ moru gũciheenia? Na maciheenagia atĩa? (b) Maheeni ta macio makoragwo na moimĩrĩro marĩkũ?

7 Ciana itikoragwo ikũrĩtie biũ ũhoti wa gwĩciria, gũtua matua, kana kũmenya ũgwati na kũwĩthema. (1 Kor. 13:11) Kwoguo ũkoragwo ũrĩ ũndũ mũhũthũ mũno harĩ andũ arĩa mekaga ciana maũndũ moru gũciheenia. Andũ acio maciheenagia na gũciĩra maũndũ ta, nĩcio irĩ na mahĩtia, atĩ ũndũ ũcio wagĩrĩirũo gũkorũo ũrĩ hitho, atĩ mwana angiumbũra ũndũ ũcio ndangĩthikĩrĩrio kana arũmbũiyo nĩ mũndũ, kana atĩ ngomanio gatagatĩ ka mũndũ mũgima na mwana nĩ gĩĩko gĩa kuonania atĩ nĩ mendaine. Mwana no oe ihinda inene mũno agĩkamenya atĩ maũndũ macio mothe eeragwo maarĩ ma maheeni. Mwana ta ũcio no akũre etĩkĩtie atĩ nĩ aathũkirio, ti mũtheru, na ndagĩrĩire kuonio wendo kana kũũmĩrĩrio.

8. Nĩkĩ no tũkorũo na ma atĩ Jehova no omĩrĩrie andũ arĩa mekĩtwo maũndũ ma kũmatuurithia?

8 Ũndũ ũcio nĩ ũratũteithia gũtaũkĩrũo kĩrĩa gĩtũmaga andũ arĩa manekwo maũndũ moru matũũre na ruo rwa ngoro ihinda rĩa mĩaka mĩingĩ. Na githĩ gĩĩko kĩu ti kĩũru mũno! Ciĩko icio gũkorũo itheremete thĩ yothe kũronania wega atĩ tũratũũra matukũ ma kũrigĩrĩria, matukũ marĩa andũ aingĩ “matarĩ wendo ũrĩa wa ndũire” na marĩa ‘andũ aganu na arĩa metuaga ũrĩa matarĩ marakĩrĩrĩria o kũũruha.’ (2 Tim. 3:1-5, 13) Njĩra iria Shaitani ahũthagĩra nĩ njũru mũno, na nĩ ũndũ wa kĩeha kuona andũ magĩka maũndũ marĩa mamũkenagia. O na kũrĩ ũguo, Jehova akoragwo na hinya mũingĩ mũno gũkĩra Shaitani na ndungata ciake. Nĩ amenyaga hingo ciothe njĩra iria Shaitani ahũthagĩra. Tũrĩ na ma atĩ Jehova nĩ amenyaga wega ruo rũrĩa tũragerera na no atũũmĩrĩrie rĩrĩa tũrabatara kũũmĩrĩrio. Nĩ kĩrathimo kĩnene gũkorũo tũgĩtungatĩra “Ngai mwene ũhoro wothe wa kũũmanĩrĩria, ũrĩa ũtũũmagĩrĩria magerio-inĩ maitũ mothe nĩgetha tũhote kũũmĩrĩria arĩa angĩ igerio-inĩ o rĩothe kũgerera kũũmĩrĩrio kũrĩa twamũkagĩra kuuma kũrĩ Ngai.” (2 Kor. 1:3, 4) No rĩrĩ, Jehova ahũthagĩra andũ arĩkũ gũtũũmĩrĩria?

NĨ A MAGĨRĨIRŨO KŨMOMĨRĨRIA?

9. Kũringana na ciugo cia Mũthamaki Daudi thĩinĩ wa Thaburi 27:10, Jehova ekaga atĩa harĩ arĩa matiganĩirio nĩ andũ ao a famĩlĩ?

9 Andũ arĩa manekwo maũndũ moru nĩ andũ ao a famĩlĩ kana arata na angĩ makaaga kũrũmbũiyo nĩ aciari no mabatare mũno kũũmĩrĩrio. Daudi mwandĩki wa thaburi nĩ aamenyaga atĩ Jehova no atũũmĩrĩrie hingo ciothe. (Thoma Thaburi 27:10.) Daudi nĩ eetĩkĩtie atĩ Jehova nĩ amũkagĩra andũ arĩa matiganĩirio nĩ andũ ao a famĩlĩ. Jehova ekaga ũguo na njĩra ĩrĩkũ? Ahũthagĩra ndungata ciake njĩhokeku. Aarĩ na ariũ a Ithe witũ thĩinĩ wa kĩũngano makoragwo marĩ andũ a famĩlĩ itũ ya kĩĩroho. Kwa ngerekano, Jesu ooigire atĩ andũ arĩa maanyitanagĩra nake gũtungatĩra Jehova aamonaga matariĩ ta ariũ a nyina, aarĩ a nyina, na nyina.—Mat. 12:48-50.

10. Mũtũmwo Paulo aataarĩirie atĩa wĩra wake arĩ mũthuri wa kĩũngano?

10 Ta wĩcirie ngerekano ĩmwe ya ũrĩa tũngĩkorũo tũtariĩ ta andũ a famĩlĩ ĩmwe thĩinĩ wa kĩũngano gĩa Gĩkristiano. Mũtũmwo Paulo aarĩ mũthuri wa kĩũngano mwĩhokeku warĩ na kĩyo. Nĩ aaigĩte kĩonereria kĩega, o na nĩ aatongoririo nĩ roho kwĩra arĩa angĩ megerekanie nake o ta ũrĩa eegerekanagia na Kristo. (1 Kor. 11:1) Paulo hĩndĩ ĩmwe nĩ aahũthĩrire ciugo ici gũtaarĩria wĩra ũrĩa aarutaga arĩ mũthuri wa kĩũngano: “Twatuĩkire ahooreri tũrĩ gatagatĩ-inĩ kanyu, o ta ũrĩa mũtumia ũrongithia arũmbũyagia ciana ciake na wororo.” (1 Thes. 2:7) O ta Paulo, athuri ehokeku a kĩũngano mahinda-inĩ maya nĩ magĩrĩirũo kũhũthĩra ciugo njororo, cia ũhooreri rĩrĩa marahũthĩra Maandĩko kũũmĩrĩria andũ arĩa marabatara kũũmĩrĩrio.

Aarĩ a Ithe witũ arĩa agimaru kĩĩroho kaingĩ nĩ makoragwo na moimĩrĩro mega rĩrĩa maromĩrĩria arĩa angĩ (Rora kĩbungo gĩa 11) *

11. Nĩ ũndũ ũrĩkũ ũronania atĩ to athuri magĩrĩirũo kũũmĩrĩria andũ arĩa angĩ?

11 Hihi athuri a kĩũngano no o magĩrĩirũo kũũmĩrĩria andũ arĩa mekĩtwo maũndũ moru ma ngomanio? Aca. Ithuothe nĩ twagĩrĩirũo ‘gũikara tũkĩũmanagĩrĩria.’ (1 Thes. 4:18) Aarĩ a Ithe witũ arĩa agimaru kĩĩroho no mateithie mũno kũũmĩrĩria aarĩ a Ithe witũ arĩa marabatara kũũmĩrĩrio. Nĩ ũndũ mwagĩrĩru kuona atĩ Jehova eeringithanirie na mũtumia ũromĩrĩria mũrũwe. (Isa. 66:13) Bibilia nĩ ĩkoragwo na ngerekano cia atumia moomĩrĩirie andũ maarĩ na mĩtangĩko. (Ayub. 42:11) No mũhaka Jehova akorũo nĩ akenaga kuona aarĩ a Ithe witũ mahinda-inĩ maya makĩũmĩrĩria aarĩ a Ithe witũ arĩa angĩ marahiũrania na ruo rwa ngoro. Rĩmwe na rĩmwe, athuri a kĩũngano no morie mwarĩ wa Ithe witũ mũgimaru kĩĩroho na njĩra ya ũũgĩ kana no omĩrĩrie mwarĩ wa Ithe witũ mũna. *

TŨNGĨMOMĨRĨRIA ATĨA?

12. Nĩ ũndũ ũrĩkũ twĩthemaga rĩrĩa tũrateithia arĩa angĩ?

12 Rĩrĩa tũrateithia aarĩ na ariũ a Ithe witũ nĩ twĩthemaga kũmoria ciũria ciĩgiĩ maũndũ marĩa matarenda kwaria ũhoro wamo. (1 Thes. 4:11) No nĩ ũndũ ũrĩkũ twagĩrĩirũo gwĩka harĩ andũ arĩa marabatara gũteithio na kũũmĩrĩrio? Reke tuone njĩra ithano cia Kĩĩmaandĩko tũngĩhũthĩra kũũmĩrĩria andũ arĩa angĩ.

13. Mũraika wa Jehova aateithirie Elija atĩa ta ũrĩa honanĩtio thĩinĩ wa 1 Athamaki 19:5-8? Tũngĩĩgerekania na mũraika ũcio atĩa?

13 Mahe ũteithio ũrĩa marabatara. Rĩrĩa mũnabii Elija ooragĩra andũ arĩa meendaga kũmũũraga, nĩ aakuĩte ngoro mũno nginya akĩĩrirĩria gũkua. Jehova nĩ aatũmire mũraika warĩ na hinya kũrĩ mũnabii ũcio wakuĩte ngoro. Mũraika ũcio nĩ aaheire Elija ũteithio ũrĩa aabataraga. Aamũheire irio ciarĩ hiũ na akĩmwĩkĩra ngoro arĩe. (Thoma 1 Athamaki 19:5-8.) Ũhoro ũcio nĩ ũtũrutaga ũndũ wa bata: Kaũndũ kanini ka wendo karĩa tũngĩkĩra mũndũ no kamũteithie mũno. Tũngĩhe mũrũ kana mwarĩ wa Ithe witũ ũkuĩte ngoro gĩa kũrĩa, tũmũceerere kana tũmũhũũrĩre thimũ, ũndũ ũcio no ũtũme one atĩ nĩ tũmwendete na nĩ tũramwĩciria. Angĩkorũo nĩ tũrona arĩ hinya kwaria na mũndũ igũrũ rĩgiĩ maũndũ maritũ marĩa aragerera, no tũmũteithie na njĩra ta icio.

14. Nĩ ũndũ ũrĩkũ tũreruta kuumana na ũhoro wa Elija?

14 Teithagia arĩa marĩ na mĩtangĩko maigue marĩ na ũgitĩri na maiganĩire. Harĩ ũndũ ũngĩ tũngĩĩruta kuumana na ũhoro wa Elija. Jehova nĩ aateithirie mũnabii ũcio na njĩra ya kĩama nĩguo ahote gũthiĩ rũgendo rũraihu erekeire Kĩrĩma kĩa Horebu. No kũhoteke Elija nĩ aaiguaga arĩ na ũgitĩri arĩ kũndũ kũu kũraihu kũrĩa Jehova aathondekete kĩrĩkanĩro na andũ ake mĩaka mĩingĩ mbere ĩyo. No gũkorũo nĩ oonaga atĩ rĩu aarĩ kũndũ kũraihu kũrĩa andũ arĩa meendaga kũmũũraga matangĩahotire gũkinya. Nĩ ũndũ ũrĩkũ tũreruta? Nĩguo tũũmĩrĩrie andũ arĩa mekĩtwo maũndũ moru, nĩ tũrabatara kwamba kũmateithia maigue marĩ na ũgitĩri. Kwa ngerekano, athuri a kĩũngano no mabatare kũririkana atĩ mwarĩ wa Ithe witũ ũrĩ na mĩtangĩko no aigue arĩ na ũgitĩri na aiganĩire akĩaranĩria nao arĩ mũciĩ gwake handũ ha thĩinĩ wa Nyũmba ya Ũthamaki. Ũngĩ nake no aigue aiganĩire akĩaranĩria nao Nyũmba-inĩ ya Ũthamaki handũ ha gwake mũciĩ.

No tũteithie andũ arĩa angĩ kũhonia ruo rwa ngoro na njĩra ya kũmathikĩrĩria na kinyi, kũhoya nao kuuma ngoro, na gũthuura ciugo cia kũũmĩrĩria (Rora kĩbungo gĩa 15-20) *

15-16. Gũthikĩrĩria arĩa angĩ na kinyi nĩ kuuga atĩa?

15 Thikagĩrĩria na kinyi. Bibilia ĩtũheaga ũtaaro ũyũ wa ĩmwe kwa ĩmwe: “O mũndũ no mũhaka ahiũhage gũthikĩrĩria, ndakahiũhage kwaria.” (Jak. 1:19) Hihi ithuĩ nĩ tũthikagĩrĩria arĩa angĩ na kinyi? Mũndũ no ecirie atĩ nĩguo akorũo arĩ mũthikĩrĩria mwega arabatara o gũkira ki, na gũikara atekwaria arorete mũndũ ũrĩa ũraria. No harĩ maũndũ mangĩ mabataranagia nĩguo tũkorũo tũrĩ athikĩrĩria ega. Kwa ngerekano, Elija thutha-inĩ nĩ eerire Jehova maũndũ marĩa maatũmaga atangĩke na Jehova akĩmũthikĩrĩria na kinyi. Jehova nĩ aataũkĩirũo atĩ Elija nĩ eetigagĩra na akaigua ihooru, na oonaga ta wĩra ũrĩa wothe aarutĩte warĩ wa tũhũ. Jehova nĩ aamũteithirie na njĩra ya wendo gũtooria mĩtangĩko ĩrĩa aarĩ nayo. Nĩ oonanirie atĩ hatarĩ nganja nĩ aathikĩrĩirie Elija.—1 Ath. 19:9-11, 15-18.

16 Rĩrĩa tũrathikĩrĩria mũrũ kana mwarĩ wa Ithe witũ-rĩ, tũngĩmuonia atĩa tha na ũcayanĩri, ngumo iria ciumanaga na wendo? Rĩmwe na rĩmwe, kũhũthĩra ciugo njega na njĩra ya ũtaũku no gũteithie mũndũ kuona nĩ tũramwĩciria. No ũmwĩre: “Nĩ njiguaga ũũru mũno nĩ ũndũ wa ũndũ ũcio wagereire! Gũtirĩ mwana ũbatiĩ gũcemania na ũndũ ta ũcio!” No ũrie ũcio ũrĩ na mĩtangĩko kĩũria kĩmwe kana igĩrĩ nĩguo ũtigĩrĩre atĩ nĩ wataũkĩrũo nĩ ũrĩa aroiga. No ũmũũrie, “Hihi no ũndeithie ndaũkĩrũo nĩ ũrĩa ũrenda kuuga?” kana “Wanjĩra ũguo, ndeciria . . . Hihi ũguo nĩguo ũkwendaga kuuga?” Ciugo ta icio cia wendo no imũteithie akorũo na ma atĩ nĩ ũramũthikĩrĩria na kinyi ũkĩenda gũtaũkĩrũo nĩ ũrĩa aroiga.—1 Kor. 13:4, 7.

17. Nĩkĩ nĩ twagĩrĩirũo gũkorũo na wetereri na gwĩthema ‘kũhiũhaga kwaria’?

17 O na kũrĩ ũguo, mũndũ nĩ agĩrĩirũo kwĩmenyerera “ndakahiũhage kwaria.” Ndũgatinie mũndũ na mĩario nĩguo ũmũtaare kana ũrũnge mwĩcirĩrie wake. Ningĩ nĩ wagĩrĩirũo gũkorũo na wetereri! Rĩrĩa Elija aaitũrũrĩire Jehova ngoro yake, aaririe ciugo nditũ agĩtaarĩria mĩtangĩko yake. Thutha wa Jehova kũmũteithia gwĩkĩra wĩtĩkio wake hinya, Elija nĩ aacokire agĩtaarĩria mĩtangĩko yake o rĩngĩ, akĩhũthĩra ciugo o iria iria. (1 Ath. 19:9, 10, 13, 14) Tũreruta atĩa? Rĩmwe na rĩmwe andũ arĩa marĩ na mĩtangĩko mabataraga gũitũrũra ngoro ciao maita maingĩ. O ta Jehova, tũngĩenda kũmathikagĩrĩria tũtegũthethũka. Handũ ha kũmeera ũrĩa magĩrĩirũo gwĩka, twagĩrĩirũo kũmonia tha na ũcayanĩri.—1 Pet. 3:8.

18. Nĩkĩ kũhoya na mũndũ ũraigua athuthĩkĩte ngoro no kũmũũmĩrĩrie?

18 Hoyaga mahoya ma kuuma ngoro hamwe na mũndũ ũrĩa ũrĩ na ruo rwa ngoro. Andũ arĩa mathuthĩkĩte ngoro mũno no maremwo kũhoya. Mũndũ no eigue ta atagĩrĩire kwaranĩria na Jehova. Nĩguo tũũmĩrĩrie mũndũ ta ũcio, no tũbatare kũhoya hamwe nake na tũgwete rĩĩtwa rĩake mahoya-inĩ. No twĩre Jehova ũrĩa tuonaga mũndũ ũcio arĩ wa bata harĩ ithuĩ na harĩ kĩũngano. No tũũrie Jehova ahoorerie na omĩrĩrie ndungata ĩyo ya bata harĩ we. Mahoya ta macio no matũme mũndũ aigue omĩrĩrio mũno.—Jak. 5:16.

19. Nĩ ũndũ ũrĩkũ ũngĩtũteithia tũkĩĩhaarĩria kũũmĩrĩria mũndũ?

19 Hũthagĩra ciugo cia kũũmĩrĩria. Ambaga gwĩciria mbere ya kwaria tondũ ciugo itecirĩtio wega no ituurithie mũndũ. Ciugo cia ũtugi no itũme mũndũ ahone. (Thim. 12:18) Nĩ ũndũ ũcio hoyaga Jehova nĩguo akũhe ciugo cia ũtugi na cia kũũmĩrĩria. Ririkanaga atĩ gũtirĩ ciugo ingĩ irĩ hinya ta ciugo cia Jehova we mwene iria irĩ thĩinĩ wa Bibilia.—Ahib. 4:12.

20. Andũ amwe manekwo maũndũ moru metĩkĩtie atĩa, na nĩ ũndũ ũrĩkũ tũbatiĩ kũmaririkania?

20 Andũ amwe arĩa manekwo maũndũ moru, no makorũo metĩkĩtie atĩ ti atheru, ti a bata, kana atĩ gũtirĩ mũndũ ũngĩmenda. Na githĩ macio ti maheeni moru mũno! Kwoguo hũthagĩra Bibilia kũmaririkania atĩ Jehova nĩ amendete mũno. (Rora gathandũkũ “ Maandĩko Mangĩũmĩrĩria Mũndũ.”) Ririkana atĩ mũraika nĩ eekĩrire hinya mũnabii Danieli na njĩra ya wendo rĩrĩa aaiguaga akuĩte ngoro na akorũo nĩ hinya. Jehova eendaga mũndũ ũcio eendete amenye atĩ aamuonaga arĩ wa bata. (Dan. 10:2, 11, 19) O ta Danieli, aarĩ na ariũ a Ithe witũ arĩa marĩ na mĩtangĩko nĩ a bata maitho-inĩ ma Jehova!

21. Gũgaathiĩ atĩa harĩ andũ arĩa mekaga maũndũ moru na makaaga kwĩrira?

21 Rĩrĩa tuomĩrĩria andũ arĩa angĩ, tũmateithagia kũririkana atĩ Jehova nĩ amendete. Ningĩ tũtiagĩrĩirũo kũriganĩrũo atĩ Jehova nĩ endete kĩhooto. Nĩ amenyaga ũhoro wa andũ arĩa othe manekwo maũndũ moru. Jehova nĩ onaga maũndũ mothe, na andũ arĩa mekaga maũndũ moru na makaaga kwĩrira nĩ agaatigĩrĩra nĩ maherithio. (Ndar. 14:18) Ihinda-inĩ rĩrĩ, rekei twĩkage ũrĩa wothe tũngĩhota kuonia wendo andũ arĩa manekwo maũndũ moru. Makĩria ma ũguo-rĩ, na githĩ ti ũndũ wa kũũmĩrĩria kũmenya atĩ Jehova nĩ akaahonia biũ andũ arĩa manekwo maũndũ moru nĩ Shaitani na thĩ yake! Ica ikuhĩ, maũndũ macio marehaga ruo matikaririkanwo rĩngĩ ngoro-inĩ na meciria-inĩ.—Isa. 65:17.

RWĨMBO NA. 109 Endanagai Kuuma Ngoro

^ kĩb. 5 Andũ arĩa manekwo maũndũ moru ma ngomanio marĩ ciana nĩ mahiũranagia na moritũ maingĩ o na mĩaka mĩingĩ thutha ũcio. Gĩcunjĩ gĩkĩ nĩ gĩgũtũteithia gũtaũkĩrũo kĩrĩa gĩtũmaga gũthiĩ ũguo. Ningĩ nĩ tũkuona nĩ a magĩrĩirũo kũũmĩrĩria andũ ta acio. Mũthia-inĩ nĩ tũkwarĩrĩria njĩra imwe njega tũngĩhũthĩra kũmomĩrĩria.

^ kĩb. 11 Mũndũ ũrĩa wanekwo maũndũ moru ma ngomanio nĩwe wagĩrĩirũo gũtua itua kana nĩ egũthiĩ gũcaria ũteithio kũrĩ ndagĩtarĩ.

^ kĩb. 76 GŨTAARĨRIA MBICA: Mwarĩ wa Ithe witũ mũgimaru kĩĩroho akĩũmĩrĩria mwarĩ wa Ithe witũ ũrĩ na ruo rwa ngoro.

^ kĩb. 78 GŨTAARĨRIA MBICA: Athuri erĩ a kĩũngano maceereire mwarĩ wa Ithe witũ ũcio ũrĩ na mĩtangĩko. Nĩ erĩte mwarĩ wa Ithe witũ ũcio mũgimaru kĩĩroho makorũo hamwe nake.