Ghenda ahali omwatsi

Ghenda ahali ebirimo

OMWATSI W’ERIGHA 20

Erihumulikania Abakolhawako eby’Obuthundirya

Erihumulikania Abakolhawako eby’Obuthundirya

“Nyamuhanga w’erikirania lyosi . . . yukathukiranaya omo malighe wethu wosi.”​—2 KOR. 1:3, 4.

OLHWIMBO 134 Abaana Ni Lhusunzo Erilhua oku Nyamuhanga

EBIKENDI KANIBWAKO *

1-2. (a) Ni ky’erileberyako kyahi ekikakanganaya ngoku abandu mubahangikwa n’ekiyithawa ky’erihumulikanibwa n’amaaka w’erihumulikania abandi? (b) Abandi baana bakahuthalha bathi?

ABANDU mubahangikwa n’ekiyithawa ky’erihumulikanibwa kandi bawithe amaaka w’erihumulikania abandi. Ng’eky’erileberyako, omwana amabya inianemusatha akayithinira n’erihuthalha okwa lirwe, angana ghenda akathibitha eyiri Mama kutse Thatha wiwe, inianemulira. Ababuthi sibangalhamya ekironda, aliwe bangana humulikania omwana. Bangana mubulya ng’amubikabya bithi, ibamusangulhako emisoni, ibamubwira ebinywe ebikahumulikanaya kandi eby’olhwanzo, kandi obundi ibahiraho omubatsi kutse eribohaho. Kathambi kake-kake, wukabana iniahuna kandi nibya iniangana thasyayasatha. Endambi yikahika, ekironda ikyalhama.

2 Aliwe hakanayira, abaana ibahuthalha kutsibu. Abandi bakakolhawako eby’obuthundirya. Kyanganabya murundi mughuma, kutse mirundi mingyi. Mbulha ni mirundi mingahi, eki kyangana musigha mw’ekironda ekithelhama omwa muthima. Hakanayira omukolha-nabi iniahambwa n’erisuyirwa. Ahandi, ikyabya omukolha-nabi nga syathabana erisuyirwa. Nomw’angasuyirwa, ekyo alyakolha kikasighalha ikine mulyambya omwana erihika n’omwa bukulhu.

3. Ngoku kiri omu 2 Abanya Korinto 1:3, 4, Yehova anzireki, kandi ni bibulyo byahi ebya thukendi kaniako?

3 Omukristayo oyuwakolhawako eby’obuthundirya omwa bulere, amabya iniakinayowa nabi, ni kyahi ekyanga muwathikya? (Soma 2 Abanya Korinto 1:3, 4.) Omo kwenene, Yehova anzire esyombuli siwe ibabana olhwanzo n’erihumulikanibwa ebyo bakayithagha. Thulebaye ebibulyo bisathu bino: (1) Busana naki abakolhawako eby’obuthundirya omwa bulere bakayithagha erihumulikanibwa? (2) Nindi oyuwangaha erihumulikania erikayithaghisibawa? (3) Thwanga bahumulikania thuthi ndeke?

BUSANA NAKI ERIHUMULIKANIBWA LIKAYITHAGHISIBAWA?

4-5. (a) Busana naki ni kikulhu eriminya ngoku abaana ni bambaghane okwa bakulire? (b) Erikolhwako eby’obuthundirya kyangahamba kithi okw’iyikethera erya mwana angathunga omwa bandi?

4 Abandi abakulire abakolhawako eby’obuthundirya omwa bulere, bangana yithagha erihumulikanibwa nomuhangabya ihabirilhaba myaka mingyi. Busana naki? Erithoka eriyitheghererya ekyo, thutholere ithwatsuka eriminya ngoku abaana bali mbaghane kutsibu okwa bakulhu. Hamabya erikolhwa nabi, emibere omwana akahambawako yiri mbaghane okwa y’omukulhu. Thulebaye eby’erileberyako.

5 Abaana bakayithagha eribya bughuma ndeke n’abakabalembera n’eribatheya kandi ibanayiketherebo. Obughuma ng’obo bukaleka abaana ibayowa buholho kandi ibigha eriyikethera abandi ababanzire. (Esy. 22:9) Eky’obulighe, eby’obuthundirya bingyi bikakolhawa omw’eka, kandi n’abakabikolha bakabya ib’abahughu n’abanywani. Oyo mwana ayikethere amamukolhako eby’obuthundirya, kyangana leka omwana iniathayikethera n’abandi, nibya n’enyuma w’emyaka mingyi.

6. Busana naki eby’obuthundirya ni kindu ky’obusindwa kandi ekikahuthalhaya?

6 Abaana sibangathoka eriyitheya, kandi eby’obuthundirya ni kindu ky’obusindwa kandi kikahuthalhaya. Erikolha emyatsi y’engyingo oko baana, isibali bakulha n’eriyitheghekera emyatsi y’engyingo omwa butheke, kyangana letha obulhumi bunene. Erikolha oko mwana kw’obuthundirya kyangana tsandya amalengekania wiwe okwa by’emyatsi y’engyingo, kutse owosi-wosi oyukanza erimuyihirako.

7. (a) Busana naki kyolhobire oyukakolha eby’obuthundirya eritheba omwana, kandi ekyo angakikolha athi? (b) Ni byahi ebyanga lhwiririra omwa mabehi ng’ayo?

7 Amaaka w’abaana aw’erilengekania, erithwamu, kutse erilhangira n’eriyitheya okwa kabi ni make. (1 Kor. 13:11) Neryo kyolhobire omundu mubi eribatheba n’eribakolhako eby’obuthundirya. Abakakolha oko baana kw’eby’obuthundirya bakakangiriraya abaana b’amabehi awakalire, ng’eribugha bathi omwana y’ow’eritsweba, bathi isyathulhagho, bathi sihali oyukendi hulikirira kutse eritsomana omwana nomwangabugha, kutse bathi omukulhu erikolha eby’emyatsi y’engyingo n’omwana n’ikangania olhwanzo. Omwana erisalha aminya ngoku ni mabehi kyangana thwalha myaka mingyi. Omwana ng’oyo anganakulha inianemuyilengekaniako ng’omutsandirya, kandi ng’oyuthatholere erianzwa kutse erihumulikanibwa.

8. Busana naki thwangana kakasya ngoku Yehova angana humulikania ababirikolhwa nabi?

8 Neryo kwesi, sikiriswekaya, obulhumi bw’erikolhwako eby’obuthundirya eribya isibwangahwa lhuba. Eki ka ni kibi ekik’itha nye! Obubi obukanyirire ng’obu bukakanganaya ndeke-ndeke ngoku thuli omwa biro by’enyuma-nyuma, omughulhu abangyi ni “b’omuthima owakalire” kandi n’omughulhu “abandu babi n’abathebya basyakanyirira eribya babi.” (2 Tim. 3:1-5, 13) Ebithegho bya Sitani ni bibi, neryo ni ky’obulighe abandu erikolha omwa mibere eyikatsemesaya Diabolo. Aliwe, Yehova alengire Sitani kutse abaghombe ba Sitani. Yehova akabya inianalhangire ebya Sitani akakolha. Thwangana kakasya ngoku Yehova anasi ndeke obulhumi obo thukabana, kandi angana thuha erihumulikana erya thukayithagha. Ni mughisa erikolera ‘Nyamuhanga w’erikirania lyosi, oyukathukiranaya omo malighe wethu wosi, nethu thuthoke erikirania abali omwa malighe w’emisindo yosi. Kusangwa thukakiranayabo omw’isikibwa eryo Nyamuhanga akathukiranayamo nethu.’ (2 Kor. 1:3, 4) Neryo, ni bahi abo Yehova akakolesaya eriha erihumulikania?

NINDI OYUWANGA BAHUMULIKANIA?

9. Erikwamana n’ebinywe by’Omwami Dawudi ebiri omu Esyonyimbo 27:10, ni kyahi ekya Yehova akakolera abakasighanibawa n’ab’eka yabu?

9 Kutsibu-tsibu ababirilekeranibwa n’ababuthi babu kutse ababirikolhwako eby’obuthundirya n’abahughu babu bakayithagha erihumulikanibwa. Omuhandiki w’esyonyimbo Dawudi abya inianasi ngoku Yehova ya muhumulikania oyutholere. (Soma Esyonyimbo 27:10.) Dawudi aby’ayikethere ngoku Yehova akayikubako abo abanze babu babirighana. Yehova akakolha ekyo kyathi? Akakolesaya abaghombe biwe abathaleghulha. Abaramya balikyethu n’ihiika lyethu ly’obunyakirimu. Ng’eky’erileberyako, Yesu mwahulha abamuyiyungako omw’iramya Yehova mwa baghalha babu, bali babu, na mama.​—Mt. 12:48-50.

10. Omukwenda Paulo mwabugha athiki akakania okwa mubiiri wiwe ng’omusyakulhu?

10 Thalengekania okwa ky’erileberyako eky’obughuma obuli ng’obw’erihiika omwa kithunga ky’Ekikristayo. Omukwenda Paulo abya musyakulhu w’ekithunga oyukakolha kutsibu kandi muthaleghulha. Mwahiraho eky’erileberyako ekyuwene, kandi mwasondolibwa n’omulimu eribwira abandi athi bamugherereraye ngoku nayu agherereraya Kristo. (1 Kor. 11:1) Thalhangira ngoku Paulo akanaya okwa mubiiri wiwe ng’omusyakulhu: “Muthwayibombeka omo kathi-kathi kenyu, n’erikangya obwolho obo nyinya akakangaya omughulhu akalembera abaana biwe.” (1 Tes. 2:7) Munabwire abasyakulhu abathaleghulha nabu bangana kolesya ebinywe ebihehere, eby’olhukeri bakakolesya Amasako erihumulikania abakayithagha obuwathikya.

Bali bethu Abakristayo mughulhu mungyi bakahumulikanaya ndeke (Lebaya enungu 11) *

11. Ni kyahi ekikakanganaya ngoku si ba basyakulhu basa abanga humulikania?

11 Mbwino abasyakulhu basa ba banga humulikania ababirikolhwako eby’obuthundirya? Eyihi. Ithwe bosi thuwithe olhukwamirwa lhw’erikiranangania. (1 Tes. 4:18) Bali bethu abakulire bunyakirimu kutsibu-tsibu bangana humulikania bali bethu abakayithagha erihumulikanibwa. Kihikire, Yehova Nyamuhanga eribya imwayisosekania na nyinya oyukahumulikanaya mughalha wiwe. (Isa. 66:13) Omwa Biblia muli eby’erileberyako eby’abakali abahumulikanaya abali omwa bulighe. (Yobu 42:11) Yehova akatsema kutsibu akalhangira abakali Abakristayo munabwire bakahumulikania bali babu Abakristayo abakaghalhawa! Hanganayira, omwa menge omusyakulhu kutse abasyakulhu ibasaba mwali wethu oyukulire bunyakirimu eriwathikya mwali wethu oyukaghalhawa. *

THWANGA HUMULIKANIA THUTHI?

12. Thukayitheghaya okw’ikolhaki?

12 Aliwe ibbwa, thukayitheghaya okw’iyingirya omo myatsi eyo mulikyethu Omukristayo akalhangira mwa mbiitha. (1 Tes. 4:11) Neryo ibbwa, ni byahi ebya thwanga kolera abakayithagha obuwathikya n’erihumulikanibwa? Thulebaye esyonzira ithano omwa Masako esyathwanga humulikaniryamu abandi.

13. Ngoku kiri omu 1 Abami 19:5-8, ni kyahi ekya mumalaika wa Yehova akolera Eliya, kandi thwanga gherererya thuthi omumalaika?

13 Yira eky’erikolha eriwathikya. Omuminyereri Eliya abere akathibitha erilhamya engebe yiwe, mwahwa amani indi mwayisunza olhuholho. Yehova mwathuma omulaika w’amaaka oko mulhume oyuhwere amani oyo. Omumalaika mwaha Eliya eky’akayithagha okwa ndambi eyo. Mwaha Eliya y’ebyalya ebihuhire n’erimubwira athi alye. (Soma 1 Abami 19:5-8.) Omwatsi oyo akakanganaya ekwenene eno: N’akandu kake k’olhukeri akawukakolera omundu kanganalhuamo bibuya bingyi. Thukakanganaya ku thwanzire n’eritsomana mulikyethu oyubbunikire omuthima omw’imuthwalira ebyalya, erimuha ekihembo, kutse erimuhandikira akabaruha k’erimuhumulikania. Thwamayowa ikikalire erikania okwa bimuhambireko, ithwangana kolha ebighuma by’okwa bindu ebi.

14. Ni kyahi ekya thuk’igha omo mwatsi owahambire oku Eliya?

14 Leka abakaghalhawa bayowe buholho n’erihumulikana. Omwatsi owahambire oku Eliya angana thweghesya erindi lisomo. Omwa nzira y’ekithiko-thiko, Yehova mwaha omuminyereri y’obuwathikya obw’akayithagha erighenda olhughendo lhuuli okwa Kithwe Horebu. Obundi Eliya mwayowa buholho omwa mwanya owali haali oyo, owa Yehova akoleramu endaghane n’abandu biwe myaka mingyi enyuma. Erighunzerera, angabya imwayowa iniabiriya haali okw’abanza erimwitha. Eky’erileberyako eki kikathweghesayaki? Thwamanza erihumulikania ababirikolhwako eby’obuthundirya, thutholere ithwatsuka eribawathikya bayowe buholho. Ng’eky’erileberyako, abasyakulhu batholere ibabya iban’ibukire ngoku mwali wethu oyubbunikire omuthima angana yowa buholho erikania nayu ibanemulya haghuma ibane eka omwakanya k’erikanirya okwa Kisenge ky’Obwami. Owundi angana yowa buholho okwa Kisenge ky’Obwami.

Thwangana lhamya omw’ihulikirira ithunaghumisirizirye, erisaba erilhua okwa muthima, erisombolha ebinywe ebikahumulikanaya (Lebaya enungu 15-20) *

15-16. Eribya muhulikiriri mubuya mwamuliki?

15 Ibya muhulikiriri mubuya. E Biblia yikaha erihano erilhangirikire lino: “Obuli mundu abye akowa lhuba, nikwa syabughe lhuba.” (Yak. 1:19) Thune bahulikiriri babuya? Ithwangana lengekania thuthi erihulikirira ly’erikwama kya samalira omundu akakania, ithuthasubirya ekyosi-kyosi. Aliwe, erihulikirira ndeke siririsubulira aho. Ng’eky’erileberyako, erighunzerera Eliya mwabwira Yehova eriyowa liwe, na Yehova mwamuhulikirira ndeke. Yehova mwalhangira ngoku Eliya akwire obuba, abiriyowa iniali iyuwene, n’eriyowa ebyosi akolha ng’abirinubira busa. Omo lhwanzo, Yehova mwamuwathikya erisingura eriyowa liwe. Mwakangania kw’anahulikirire ndeke Eliya.​—1 Bam. 19:9-11, 15-18.

16 Thukahulikirira mulikyethu, thwanga kangania thuthi eritsomana n’erikwira abandi obulighe​—emibere eyikakanganaya olhwanzo? Okwa bundi buthuku, ebinywe bike eby’amenge, n’eritsanga byangana kangania eriyowa lyethu. Wangana bugha wuthi: “Mwanithu bolho-bolho! Eki sikitholere kikabya oko mwana wosi-wosi!” Iwangana bulya ekibulyo kutse bibiri nuku wuyitheghereraye ebya omunywani wawu oyukaghalhawa oyu akabugha. Iwangana bulya, “Mwanithu wangana ngwathikya ngayitheghereraye ekya wukanza erimanyisya?” kutse “Muwukabya wukabugha ekyo, mungalengekanaya indi . . . Mbwino kwabine bithya?” Ebinywe by’olhwanzo ng’ebyo byangana kakasya omundu ngoku kwenene wunamuhulikirire, erilengaho erimuyitheghererya.​—1 Kor. 13:4, 7.

17. Busana naki thutholere ithwaghumisirizya n’eriyitheya ‘okw’ibugha lhuba’?

17 Nomwabine, yitheghaye, ‘okw’ibugha lhuba.’ Isiwanguha okw’ihabulha kutse erihengulha amalengekania w’omundu. Kandi ghumisirizaya! Erighunzerera Eliya abere abwira Yehova ebyosi ebiri okwa muthima, abya iniabiriyibulha-bulha kandi mwakania inianaponire kutsibu. Enyuma waho, Yehova abere abirighumya erikirirya lya Eliya, Eliya kandi mwabwira Yehova eriyowa liwe lyosi, omw’ikolesya ebinywe ibyan’ebyo. (1 Bam. 19:9, 10, 13, 14) Eki kikathweghesayaki? Okwa bundi buthuku, ababbunikire omuthima bangana yithagha erithubwira eriyowa lyabu ngendo nyingyi. Nethu nga Yehova thwanzire ithwahulikirira omw’ighumisirizya. Omwakanya k’eribabwira eky’erikolha, thukakanganaya eritsomana n’eribakwira obulighe.​—1 Pet. 3:8.

18. Emisabe yethu yanga humulikania yithi ababbunikire omwa muthima?

18 Saba erilhua okwa muthima n’oyuli omwa bulhumi. Ababbunikire omwa muthima bangana lemwa erisaba. Omundu angana yowa nga syatholere erikania na Yehova. Thwamanza erihumulikania omundu ng’oyo, ithwangana saba haghuma nayu, ithw’ahulha n’erina liwe. Thwangana bwira Yehova ngoku oyubbunikire omuthima ni w’omughaso embere syethu n’omwa kithunga. Ithwangana saba Yehova ahe embuli yiwe y’obughuli eyo erithekana n’erihumulikana. Emisabe ng’eyo yangana humulikania kutsibu.​—Yak. 5:16.

19. Ni byahi ebyanga thuwathikya eriyitheghekera erihumulikania omundu mulebe?

19 Sombolha ebinywe ebikalhamaya n’erihumulikania. Lengekanaya wuthe wabugha. Eribugha buthalengekania kyanganaletha obulhumi. Ebinywe by’olhukeri byangana lhamya. (Emi. 12:18) Neryo saba Yehova akuhe ebinywe by’olhukeri, ebikahumulikanaya, n’ebikaha erithekana. Wibuke ngoku sihali binywe eby’amaaka kwilhaba ebya Yehova ebiri omwa Biblia.​—Ebr. 4:12.

20. Ebindu ebithuwene ebyabya okwa balikyethu byabirileka ibalengekania bathiki, kandi thwanzire ithwab’ibukyaki?

20 Abakolhawako eby’obuthundirya kera, bangana lengekania bathi ni batsandirya, si bawithe mughaso, kutse sibanzibirwe​—nibya sihali oyuwanga banza. Ekyo si kwenene nahake! Neryo kolesaya Amasako erib’ibukya ngoku ni b’omughaso embere sya Yehova. (Lebaya akasanduko “ Erikiranibwa Erilhua Omwa Masako.”) W’ibuke ngoku omumalaika aghumaya omuminyereri Danieli omughulhu ayowa nga syawithe mani n’eriyikubirania. Yehova aby’anzire omulhume mwanzwa oyo aminye ngoku ni w’obughuli. (Dan. 10:2, 11, 19) Kuthya, balikyethu ababbunikire omuthima ni b’obughuli embere sya Yehova!

21. Abakolha-nabi abatheyisubamu balindirireki, aliwe, thunalindirire ekyo, ni kyahi ekya thutholere ithwabya ithune mukolha?

21 Thukabya thukahumulikania abandi, thukaleka ibibuka ngoku Yehova abanzire. Kandi sithutholere thuk’ibirirwa ngoku Yehova ni Nyamuhanga w’obulingirirania. Sihali eby’obuthundirya ebikakolhawa ebibisamire oku Yehova. Yehova akalhangira ebyosi, kandi syangabya athethasuyira abakolha-nabi abatheyisubamu. (Emig. 14:18) Thunalindirire ekyo, thutholere ithwakolha ekyosi-kyosi ekya thwanga thoka erikangania olhwanzo ababirikolhwako eby’obuthundirya. Nomwabine, kikahumulikanaya eriminya ngoku Yehova akendi syalhamirya ighuma abosi abo Sitani n’ekihugho kiwe babirikolha nabi! Omwa buthuku obuthe bwa hali, ebyosi ebikalhumaya omuthima sibyendi syasibukwa.​—Isa. 65:17.

OLHWIMBO 109 Mwanzane Kutsibu Erilhua Okwa Muthima

^ enu. 5 Abakolhawako eby’obuthundirya omo bulere banganabya omwa bulhumi nibya n’enyuma w’emyaka mingyi. Omwatsi ono akendi thuwathikya eriyitheghererya ekikaleka. Kandi thukendi lebya nga ni bahi abanga humulikania abandu ng’abo. Erighunzerera, thukendi kania okwa syonzira mbuyanga esyo thwanga humulikaniryamu abandu abo.

^ enu. 11 Oyulyakolhawako eby’obuthundirya n’iyo wanga yithwiramu ng’atholere iniasondya obuwathikya bw’abadokita.

^ enu. 76 ERISOBORERA EBISASANI: Mwali wethu oyukulire bunyakirimu akahumulikanaya mwali wethu oyukayowa nabi.

^ enu. 78 ERISOBORERA EBISASANI: Abasyakulhu babiri babiribungira mwali wethu oyubbunikire omuthima. Abirisaba mwali wethu oyukulire bunyakirimu eribyaho.