Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

BUŊGƐI PƐƐKƐI 20

Wanaa Nda Kpuuwa o Ichuaambɔya wa Kɔl Dɛɛniaa Kioo

Wanaa Nda Kpuuwa o Ichuaambɔya wa Kɔl Dɛɛniaa Kioo

“Mɛlɛka o nyɔɔlu naa kɔltaŋ niŋ ndo . . . nyɔɔlu naa kɔltaŋ . . . o dɛnɛ o dɛnɛ palaa niŋ ni.”—2 KƆLIŊ. 1:​3, 4.

CHONDII 134 Chuauwa, Nyɛm Kɛŋ Chɛŋ o Mɛlɛka Lo Woŋ

SƆƆŊ KULLOŊ O BUŊGƐI HEI NIŊ *

1-2. (a) Taamasi kuɛɛ chɔm yɛ maa waŋchieeya nɔ yeemɛi le kɔl dɛɛniaa, nduyɛ maa a nɔ kɔl kaloo le acheleŋnda kɔl dɛɛniaa kioo? (b) Nyɛ nɛiyaa kuɛɛ komallɛ niŋ chuaambuaa apum?

MƐLƐKA toosiaa waŋchieeya a yeemɛi le kɔl dɛɛniaa, nduyɛ mbo ke nda kɔl kaloo le acheleŋnda dɛɛniaa. Le taamaseliiyo, te o yɔŋ pɛ mi chuaambɔ pɔmbɔɔ lo pisultaŋ mbo del okoŋ mbo boliŋ o wuleŋ, mbo nyaanuŋ a yeelaŋ o Nde lo ɔɔ o Kɛkɛ lo. Kalaŋ chuauwa nɔla ma siŋgi pau koŋ te, kɛ ma ke chuaambɔ koŋ kɔl dɛɛniaa. Naapum ma nyuna ndu aa, o yɛɛ tosa ŋ del lɛ, ma wɔɔsuu ndu mɛmiaŋ, ma nyɔɔlu ndu nduyɛ ma bii ndu pɛŋ o bɛŋgu okoŋ, ma wɔɔsuu pau koŋ fo ma yii ndu poŋ a yuuloo. Nyɔɔ cho bɛɛ viouwɔɔ le, mi chuaambɔ koŋ mei chaŋndo nduyɛ mbo kandu vɛlɛ pɛŋ pisultaŋ. Te teleŋndo hiou pɛ tiŋ, mi pau ndɔɔ seŋguŋ kpɛlɛkɛ.

2 Teleŋndaŋ lapum, mi nyɛ nɛiyaa komal chuaambuaa o hiou hoo wo. Apum mi waŋndo kpuuwa nda. Chuaambuaa pum lepilɛ kpe waŋndo kpuuwa nda ni kɛ apum yɛ, le teleŋnda bɔɔbɔɔ. O wa bɛɛ aa lepilɛ ɔɔ le teleŋnda bɔɔbɔɔ nda kpuuwa chuaambɔɔ ni, mbo sɔla saŋgaa tau o yoomu ndɔɔ niŋ. O teleŋnda bɔɔbɔɔ niŋ, ma bii wana kpuuwa koŋ chuaambɔɔ wo nduyɛ ma tusi ndu nyɛpalaa choo. Kɛ lepum, a bii ndu le nduyɛ a yɔŋ ndu nyɛ o nyɛ le. Kɛ o yɔŋ bɛɛ ma bii ndu ma yɔŋ ndu nyɛ, mi nyɛ o tosal chuaambɔ koŋ ndo saaŋgiaa ndu haaa o kaasoŋyɛi nduɛi niŋ.

3. A mɛɛ Kɔliŋtiaŋ Diiŋ Ndɔɔ 1:​3, 4 dimi yɛ, yɛɛ cho yɛ yeemɛi Chɛhowɛi, nduyɛ nyunala kuɛɛ naŋ cho yɛ yaasiaa?

3 Te Kilisiɔŋnɔ nda kpuuwa o ichuaambɔya wo cho wɔ pɛ nyɛ nɛiyaa koŋ sinaŋndo, yɛɛ nɔla yɛ mbo mala ndu? (Nuawɔ Kɔliŋtiaŋ Diiŋ Ndɔɔ 1:​3, 4.) I cho kpendekele maa, Chɛhowa yeema le mi wanaa nduaa sɔla kaalaa vɛlɛ a kɔl dɛɛniaa nda yeema wo. Mɛɛ ŋ yaasiaŋndɔ nyunalaŋ layaa, (1) Le yɛɛ wanaa nda kpuuwa wa yeema yɛ kɔl dɛɛniaa? (2) Nɛɛyaa nɔ yɛ ma ke nda kɔl dɛɛniaa? (3) Vɛɛ naŋ yɔŋgu yɛ kɔl dɛɛniaa nyɛkɛndɛi?

LE YƐƐ NDA YEEMA YƐ KƆL DƐƐNIAA?

4-5. (a) Le yɛɛ i cho yɛ isɔvɛ le sinaa maa chuaambuaa cho teŋgeŋ a kaasoŋnda? (b) Le yɛɛ i wa yɛ ikala le mi chuaambɔ nda kpuuwa wo tiindaŋ wanaa cheleŋ?

4 Kaasoŋnda apum a nda kpuuwa o ichuaambɔya wa yeema wɔ kɔl dɛɛniaa kɛ, mi che bɛɛ wɔsila bɔɔbɔɔ la hiou niŋ. Le yɛɛ? Le miŋ bii hei bila, ŋ nɔ miŋ sina maa chuaambuaa cho teŋgeŋ a kaasoŋnda. Te a kpuuwa chuaambɔɔ pɛ, mbo sɔla saŋgaa tau mbo hiou mɛɛ nda bii kaasoŋnɔɔ biyɔɔ wɔɔŋndo yɛ. Tofawɔ taamaseliilaŋ lapum.

5 Wanaa cho chuaumbuaa mandaa wa nɔ ma kaala nda nduyɛ ma bii nda nyɛkɛndɛi. Kaala waa naa tosa mi chuaambuaa wa a kɔl kɛndɛ nduyɛ ma wa hɛnɛkɛ. O tosa vɛlɛ ma tiindaŋ wanaa cheleŋ a kaala nda wa. (Sam 22:​9) I cho suɛi kɔl tambɛi le sinaa maa, teleŋnda bɔɔbɔɔ waŋndo o yuŋgoo niŋ, wanayɛi kpɛɛluŋnde, nduyɛ a wanayaŋ cheleŋ ndoŋ kpuuwa chaambuaa ni. Te a tosal pɛ chaambɔɔ dɛnɛ wɔɔŋ waa naa, o wa ikala le mbo tiindaŋ wanaa cheleŋnda. Nduyɛ mi hei tosa ndu pɛŋ le wɔsila bɔɔbɔɔ o laalaŋ ndɛ a wana o wana le.

6. Le yɛɛ kpuuwaa cho yɛ suɛi yɔŋul wana?

6 Chuaambuaa kindu ŋdial te, i cho bɔɔ suɛi kɔl vesɛi le nda kpuuwaa, nduyɛ mbo yɔŋul nda. Hinei tosaa a chuaambuaa teleŋ nda sullɔ le nɔ le wo yɔŋul nda o dialloŋ niŋ, chuu nda kɔl tambɛiyo, vɛlɛ a yiyaŋ wɔɔŋndo le wɔsila bɔɔbɔɔ. Mi hei tosa mi yiyaŋ wɔɔŋndo luɛi nda o kɔl a hinei okɔɔ, a ndapila, nduyɛ a nɔ lɛ kɔl diandaa a wana o wana le.

7. (a) Le yɛɛ i wa yɛ tɛtɛlɛ le mi wana kpuuwaa hui chuaambɔɔ, nduyɛ vɛɛ o tosa yɛ hei? (b) Yɛɛ wa yɛ fulamakɔɔlioo le choola o dimul ndu laŋ?

7 Chuaambuaa nɔ kɔl kalu bɔɔ le, nduyɛ a tiuba ma sina kpundɛ cho nda komal lo vɛlɛ a mɛɛ nda fafaŋ ndu yɛ le. (1 Kɔliŋ. 13:​11) Lelaŋ, i cho bɔɔ suɛi tɛtɛlɛ le mi waŋnda hui chuaambuaa le nda kpuuwaa. Mi wanaa kpuuwa nda wa dimul nda maa a chɔɔmuu nda le, ma dimul nda choolaŋ maa a chɔɔmuu nda bɛɛ, wana cho nda laalaŋ te, nda waŋnda cho biyɔɔ tɔɔyaŋ ni, nduyɛ maa hiniei tosaa cho suɛi wɔɔŋ te, koŋ pɛŋ chɔm ni maa a kaala waŋndo. Mi choola waa naa la tosa chuaambɔ koŋ nɔ lɛ yiyaŋ kɛndɛ le, nduyɛ mbo chua ndu wɔsila bɔɔbɔɔ malaŋ o sina maa choolaŋ o wa ndu dimullo ni. Chuaambɔ waa naa sul bɛɛ kaasoŋnɔ, mbo wa wɔ yiyaŋndo maa o cho wana sɔvɛ le.

8. Le yɛɛ naŋ nɔ yɛ tiindaŋndo maa mi Chɛhowa ke wanaa nda kpuuwa wa kɔl dɛɛniaa?

8 Mɛɛ le saboo hoo waŋndo sɔla saŋgaa ni le wɔsila bɔɔbɔɔ te a kpuuwa ndu pɛ. Dɛnɛ wɔɔŋ bɛndoo pila kaa hoo cho ni. Dɛnɛ wɔɔŋ bɛndu tiu hoo chieeŋndo silɔ wo chɔm ni kɛsɛ maa ŋ cho o palɛi mɛɛlɛi niŋ, boondii wanaa bɔɔbɔɔ “nɔ niŋ inyiɛɛ le” ve nduyɛ “wanaa dɛnɛ wɔɔŋnda a wanaa lachoowaa a hiau niŋ lachi a dɛnɛla wɔɔŋndaŋ tosaa mbo hiou maa paandu.” (2 Timo. 3:​1-5, 13) Nɛila Setanalaŋ la cho bɔɔ nɛila dɛnɛ wɔɔŋ, nduyɛ te waŋchieeya soliŋ ndaŋ kpeku pɛ ma chuu chaaŋaa ndaa kɔl tambɛiyo tau. Kɛ, Chɛhowa nɔ kpaayaa o hiou Setana a wanaa cho ndu kɔɔli wa poloŋ. Chɛhowa sina nɛila Setanalaŋ a nyɛ o cho tosaa wo kpou. Hei ke naa sinapɛŋgoo maa Chɛhowa sina nyɛ nɛiyaa naŋ cho niŋndo, nduyɛ o nɔla mbo ke naa kɔl dɛɛniaa naŋ yeema wo. Ŋ nɔ bɔɔ salaa le miŋ wa piɛiyo “Mɛlɛka o nyɔɔlu naa kɔltaŋ niŋ ndo . . . , ndu nyɔɔlu naa kɔltaŋ niŋ o dɛnɛ o dɛnɛ palaa niŋ ni. O tosa hei le halikpeŋ naa bɛɛ mi ŋ nɔla mi ŋ nyɔɔlu waŋnda kɔltaŋ niŋ o dɛnɛ o dɛnɛ palaa niŋ. Diomnda Mɛlɛka nyɔɔlu naa kɔltaŋ niŋ a laŋ ndaŋ naa bɛɛ mi ŋ nyɔɔlu nda kɔltaŋ niŋ a laŋ.” (2 Kɔliŋ. 1:​3, 4) Mɛɛ, o nɛɛnɛ Chɛhowa soliŋ yɛ kpeku le kɔl dɛɛniaa yɔŋgoo?

NƐƐ NƆ YƐ MBO KE WANAA NDA KPUUWA WA KƆL DƐƐNIAA?

9. A mɛɛ Masaa Deeve dimi o Sam 27:​10 niŋ yɛ, yɛɛ Chɛhowa cho yɛ tosa le wanaa yuŋgu ndaa kɛɛ wa?

9 Waŋnda apum wanaa velu nda wa kɛɛ nda niŋ, apum yɛ mi wanaa nda sina wa kpuuwa nda. Waŋnda haa kpeekpei yeema kɔl dɛɛniaa ni. Mi wana ŋchondoo Deeve sina maa Chɛhowa kpeekpei cho wana ke waŋnda kɔl dɛɛniaa wo ni. (Nuawɔ Sam 27:​10.) Deeve ndoo nɔ tiindaŋndo maa Chɛhowa cho Finyaa le wanaa yuŋgula ndalaŋ la kɛɛ wa ni. Vɛɛ Chɛhowa tosa yɛ hei? Mbo soliŋ buɛiyaa nduaa cho ndu piɛiyo o laalaŋndo choo wa kpeku le nda malaa. Puaapiliaa a ndepiliaa o kunda leKilisiɔŋndo niŋ cho yuŋgu naa ni. Le taamaseliiyo, mi Chiisu dimi maa wanaa tol ndu kɔɔli le Chɛhowa piɛiyo wa cho bɛndaa nduaa, yemaa nduaa, vɛlɛ a kalaa nduaa ni.—Maa. 12:​48-50.

10. Vɛɛ Pɔɔl wana Chiisu vem hɔlte ndɔ wo, ndoo bii yɛ kundaa?

10 Ŋ tofaŋndɔ taamaseliiyo le sinaa maa yuŋguleŋ kɛsɛ kunda leKilisiɔŋndo cho ni. Pɔɔl wana Chiisu vem hɔlte ndɔ wo, bɛndu kundaa o wa ni, nduyɛ wallo pila ndoo tosa ni. Ndoo nɔ tiindaŋ kala kalaa o Mɛlɛka niŋ. Mbo kɛsi taamasi kɛndɔɔ, nduyɛ mi Mɛlɛka soliŋ ndu kpeku le acheleŋnda dimullo le ma tol taamasi ndɔɔ kɔɔli mɛɛ ndu tol taamasi Kiliti wo kɔɔli yɛ. (1 Kɔliŋ. 11:​1) Tofawɔ mɛɛ Pɔɔl ndoo bii kundaa yɛ. Mbo dimi aa, “Mi ŋ bii nya o kɛndɛ kɛndɛ mɛɛ kala chuaa bii chua ndɔɔ yɛ.” (1 Tɛsa. 2:​7) Bɛnduaa kundaa cho hau lo lechoo wo chɔmndo wa bɛɛ soliŋ diomnda kɛndɛlaŋ kpeku te a wa pɛ waŋndo kɔl dɛɛniaa kioo o Baabuiyo niŋ.

Ndepiliaa Kilisiɔŋaa nɔ taasi Mɛlɛkaa wa hiou chaa ndepiliaa cho a kɔlta tambɛilaŋ nda kɔl dɛɛniaa ke (Tofa pɛl 11) *

11. Yɛɛ chɔm yɛ maa o cho ko bɛnduaa kundaa le ke waŋndo kɔl dɛɛniaa le?

11 Baa bɛnduaa kundaa koni ke wanaa nda kpuuwa niŋnda kɔl dɛɛniaa ni? Pɛ pɛ bɛɛ. Lelaŋ, i cho naa kpou kuee le miŋ “dɛɛniaŋ kɔltaŋ vellaa velle.” (1 Tɛsa. 4:​18) Ndepiliaa Kilisiɔŋaa nɔ taasi Mɛlɛkaa wa hiou chaa ndepiliaa cho a kɔlta tambɛilaŋ nda kɔl dɛɛniaa ke. I cho bɔɔ suɛi kɛndɛ le sinaa maa Chɛhowa Mɛlɛka tuu ndupila a kala chua ke chua ndɔɔ kɔl dɛɛniaa wo. (Aisaya 66:​13) Taamaseliilaŋ la cho tau o Baabuiyo niŋ a waŋlaanduaa ke wanaa wa o saŋgaa niŋnda kɔl dɛɛniaa wa. (Choobu 42:​11) Chɛhowa naŋ bɔɔ kɔl te o che pɛ waŋlaanduaa Kilisiɔŋnda hau ndepiliaa cho o kɔl tambɛiyo niŋnda kɔl dɛɛniaa kioo. Teleŋndaŋ lapum, bɛndu kundaa opilɛ ɔɔ a ŋiɔɔŋ nyuna ndepilɛnɔ nɔ taasi Mɛlɛkaa wo o nɛi chaa niŋ te o nɔla pɛ mbo ke ndepilɛnɔ nda kpuuwa wo kɔl dɛɛniaa. *

VƐƐ NAŊ KE YƐ WANAA NDA KPUUWA WA KƆL DƐƐNIAA?

12. Te ŋ wa pɛ waŋndo kɔl dɛɛniaa kioo, yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ fafaŋ?

12 Te ŋ wa pɛ kindiŋndo le chaaŋ naa Kilisiɔŋnɔɔ malaa, o cho sɔɔŋ kpou le naŋ nɔ miŋ nyuuniaa ndu le. (1 Tɛsa. 4:​11) Lelaŋ, yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ tosa le wanaa yeema kɔl dɛɛniaa wa malaa? Ŋ yaasiaŋndɔ nɛilaŋ la ŋuɛɛnu o Baabuiyo niŋ miŋ che mɛɛ naŋ dɛɛniaa acheleŋnda kɔltaŋ yɛ.

13. A mɛɛ Masaa Bɛnduaa Tasiaa 19:​5-8 dimi yɛ, yɛɛ maalikɛinɔ Chɛhowaa ndoo tosa yɛ le Ilaacha, nduyɛ vɛɛ naŋ tuula yɛ taamasi ndɔɔ?

13 Tosa nyɛ mala ndu wo. Mɛɛ wana suaa le Mɛlɛka wo Ilaacha wa nyaanɔŋndo le yoomu ndɔɔ kiindiaa, mi kɔllo tambu ndu tau nduyɛ mbo yeema pɛŋ piɔmndo. Mi Chɛhowa viam maalikɛinɔɔ le ndu kɔl dɛɛniaa kioo. Mi maalikɛinɔɔ tosa nyɛ le Ilaacha malaa. Mbo ke ndu nyɛdiaa tuuwo nduyɛ mbo dɛɛniaa ndu le mbo de. (Nuawɔ Masaa Bɛnduaa Tasiaa 19:​5-8.) Nyɛ maalikɛinɔɔ tosa hoo wo pɛɛku naa maa kɛndɛi taaniŋnde tosaa mala waŋndo tau. Naapum nyɛdiaa ŋ ke puaapilɛnɔɔ ɔɔ ndepilɛnɔ cho a kɔl tambɛiyo wo, kɛndɛi ŋ tosal ndu ve, ɔɔ yau ŋ poonyial ndu wo, ke ndu kɔl dɛɛniaa tau. Te o yɔŋ pɛ mi siɔummbulaŋ la wa naa le suɛi o wana koŋ ndo a nyɛ yɔŋnuŋ ndu wo okɔɔ, naapum ŋ nɔla miŋ mala ndu o nɛilaŋ ndaŋ niŋ.

14. Yɛɛ naŋ pɛɛku yɛ o nyɛ yɔŋnuŋ Ilaacha wo niŋ?

14 Tosa ma pɛŋgi buulaŋndo maa a cho nda yɔŋul le mɛɛ nda dimi yɛ. Ŋ pɛɛku vɛlɛ nyɛ cheleŋ o nyɛ yɔŋnuŋ Ilaacha wo niŋ. Mi Chɛhowa luei ndu yoomuaŋ le kɔlaŋ o tiŋ vilɛiyo niŋ haaa mbo fuuluu o Pembii Saanaive. Naapum, mi Ilaacha sɔla pioŋɔɔ o fonda yololɛ koŋ naa Chɛhowa ndoo yii sindɛ kpemaa a wanaa nduaa wa. Naapum mbo yiyaŋ maa o cho niŋ landaŋ a wanaa wa ndu nuuviaa le ndu diyɔɔ wa. Yɛɛ hoo pɛɛku yɛ naa? Te ŋ yeema pɛ wana nda kpuuwa niŋ paandu wo kɔl dɛɛniaa kioo, ŋ nɔ fɛŋ miŋ mala ndu mbo pɛŋgi buulaŋndo. Le taamseliiyo, bɛnduaa kundaa nɔ ma kɛsiŋ o kɔl maa naapum mi ndepilɛnɔ cho a kɔl tambɛiyo wo naŋ kɔl tau te o yɔŋ pɛ ma ke ndu kɔl dɛɛniaa o ndu lo bɛɛ, mbo hiau o Toŋgo leMsaa niŋ. Waŋndo opum yɛ, mbo naŋ kɔl te a ke ndu pɛ kɔl dɛɛniaa o Toŋgo leMasaa niŋ mbo hiau o ndu lo bɛɛ.

Ŋ nɔla miŋ ke waŋndo kɔl dɛɛniaa te ŋ yaŋ pɛ ndu nilaŋ nyɛkɛndɛi teleŋ o wa suɛiyo, piɛileŋ a ndu latulu, nduyɛ miŋ soliŋ diomnda kɛndɛlaŋ kpeku le suɛi o ndu lo (Tofa pɛlta 15-20) *

15-16. Yɛɛ yeemaŋ yɛ le waŋndo nilaŋ yaŋɔɔ nyɛkɛndɛi?

15 Yaŋ ndu nilaŋ nyɛkɛndɛi. Baabuiyo ke naa silaa kpendekele maa, “wana o wana wa wana keleŋa isɔɔ lani yaŋɔɔ. Kɛ wa wana soo chɔ chɔ le.” (Chemi. 1:​19) Ŋ yaŋ pa waŋnda nilaŋ nyɛkɛndɛi? Naapum miŋ yiyaŋ maa le waŋndo nilaŋ yaŋɔɔ nyɛkɛndɛi, ŋ nɔ lɛ miŋ soo le, mɛɛ ndu tofaa suee. Kɛ waŋndo nilaŋ yaŋɔɔ nyɛkɛndɛi chɔm naa maa ŋ nɔ miŋ soo te o wa pɛ suɛi le. Le taamaseliiyo, mɛɛ Ilaacha wa Chɛhowa kɔl ndɔ tambɛiyo chɔmndo, mi Chɛhowa yaŋ ndu nilaŋ. Mbo bii bila maa Ilaacha wa a siooŋnde nduyɛ mbo yiyaŋ maa ndupilɛ kpe wa ni. Mi Chɛhowa bii vɛlɛ bila maa Ilaacha wa yiyaŋndo maa wali o tosa wo kpou simnuŋ nyɛ fondoo fuu. Mi Chɛhowa mala ndu mbo pɛŋgi buulaŋnda o wa laŋ. Mi hei chɔm kɛsɛ maa mi Chɛhowa yaŋ Ilaacha nilaŋ nyɛkɛndɛi.—1 Masaa. 19:​9-11, 15-18.

16 Te ŋ wa pɛ puaapilɛnɔɔ ɔɔ ndepilɛnɔɔ nilaŋ yaŋɔɔ, vɛɛ naŋ chɔm yɛ maa ŋ nɔ nyiɛɛye a kaalaa le ndu? Teleŋndaŋ lapum, miŋ hiu bɛɛ isɔɔ le ŋ nɔla miŋ chɔm nyiɛɛye. Naapum a dimul waŋndo aa, “Mɔnɛi numnde cho ya bɔɔ le i yɔŋnuŋ num hei ve. I waa naa nɔ mii yɔŋnuŋ chuaambuaa kposoŋ te.” Naapum te o wa suɛi pɛ ma bii ndu bila le, a nyuna ndu le mbo chɔɔlu tɛɛsiaa nyɛ o yiyaŋndo. A nyuna ndu aa, “Yandii a mala ya mi bii bila nyɛ ŋ yiyaŋndo?” ɔɔ “Mɛɛ ŋ dimi lende, nyɛ ya bii bila wo cho ni . . . Baa keŋ num aa yiyaŋ ni? Diomnda waa naa la ke waŋndo kɔl dɛɛniaa mbo yiyaŋ maa le kɛndɛi, a cho ndu nilaŋ yaŋɔɔ nyɛkɛndɛi, nduyɛ a bii nyɛ o yiyaŋndo bila.—1 Kɔliŋ. 13:​4, 7.

17. Le yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ biuŋ nduyɛ ŋ ve ‘wanaa soo chɔ chɔ le’?

17 A nɔ ma “wa wana soo chɔ chɔ le.” Kialu waŋndo balioo o sondo ɔɔ ma sila ndu le suɛi wɔɔŋ o dimi ve le. Wa wana biuwaŋ. Mɛɛ Ilaacha wa Chɛhowa chɔmndo nyɛ wa ndu o kɔllo, mbo dimi diomnda kɔl tambɛilaŋ. A kɔl dɛɛniaa Chɛhowa ke ndu wo kpou, o wa wɔ diomnda pilɛ la laŋ kpe dimioo. (1 Masaa. 19:​9, 10, 13, 14) Yɛɛ hei pɛɛku yɛ naa? Naapum miŋ ke wana cho a kɔl tambɛiyo wo kɔl dɛɛniaa kɛ mbo wa wɔ hiouwɔɔ lachi a nyɛ pilɔɔ dimioo. Maa Chɛhowa, ŋ nɔ miŋ biuŋ wana koŋ nilaŋ yaŋɔɔ. Tuupa miŋ lau le wana koŋ chɔmndo nyɛ o nɔ mbo tosa wo, ŋ nɔ miŋ bii mɔnɛi le ndu, nduyɛ miŋ chɔm ndu kaalaa.—1 Pitɛ 3:​8.

18. Vɛɛ piɛile naaleŋ le ke yɛ wana cho a kɔl tambɛiyo wo kɔl dɛɛniaa?

18 Piɛi a ndu latulu a kɔllo kpou. Lepum, mi wana wa a kɔl tambɛiyo wo vi ŋdial le piɛileŋ. Mbo yiyaŋ maa o cho o sɔvɛ le piɛileŋ o Chɛhowa lo le. Te ŋ yeema pɛ wana waa naa kɔl dɛɛniaa kioo, ŋ nɔ miŋ piɛi a ndu latulu nduyɛ miŋ pɛl diola ndɔlaŋ o piɛileŋ niŋ. Te ŋ wa pɛ piɛile waa naa le ndu, ŋ chɔm Chɛhowa mɛɛ kpɛ naŋ kaala ndu yɛ nduyɛ, mɛɛ kpɛ o cho o sɔvɛ o kundaa niŋ yɛ. Ŋ dimul Chɛhowa o piɛileŋ niŋ le mbo mala buɛi ndɔ kaalaa koŋ mbo pɛŋgi buulaŋndo nduyɛ mbo ke ndu kɔl dɛɛniaa o yeema wo. Piɛile waa naa le ke wana koŋ kɔl dɛɛniaa.—Chemi. 5:​16.

19. Yɛɛ mala yɛ naa te ŋ wa pɛ bɛɛndiaŋndo le waŋndo kɔl dɛɛniaa kioo?

19 Soo diomnda dɛɛniaa ndu kɔllo laŋ. Yiyaŋ fɛŋ le nyɛ ŋ cho dimi wo malaŋ ŋ suaa. Diomnda wɔɔŋndaŋ la tɛɛmbuu waŋndo kɔllo. Kɛ o naŋ kɔl te a dimul ndu pɛ diomnda kɛndɛlaŋ. (Pulɔ. 12:​18) Lelaŋ, piɛi o Chɛhowa lo le mbo mala num ma soliŋ diomnda kɛndɛla ke ndu kɔl dɛɛniaalaŋ kpeku, vɛlɛ a la mala ndu mbo pɛŋgi buulaŋndo wo. Loonuŋ maa mɛɛ mɛɛ naŋ chaa suɛi, ŋ hiu Chɛhowa le. Lelaŋ, soliŋ Baabuiyo kpeku le ndu kɔl dɛɛniaa kioo.—Hibu. 4:​12.

20. Yiyaŋ yɛɛ wanaa nda kpuuwa o paandoo niŋnda nɔ yɛ, nduyɛ yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ mala nda ma sina?

20 Mi wanaa nda kpuuwa o paandoo niŋnda wa wɔ yiyaŋndo kɛ maa a cho a nɔɔlɛi, a cho wanaa sɔvɛ le, ɔɔ maa wana o wana kaala lɛ nda le. Kɛ choola bɛndulaŋ pila la cho laŋ ni. Lelaŋ, soliŋ Baabuiyo kpeku le nda chɔmndo maa a cho bɔɔ wanaa sɔvɛ Chɛhowa o hɔl. (Tofa kɔfoo hoo, “ Baabuiyo ke Naa Kɔl Dɛɛniaa.”) Loonuŋ mɛɛ maalikɛinɔɔ ndoo ke Daaniɛɛ kɔl dɛɛniaa yɛ teleŋ o wa a kɔl tambɛiyo wo. Mi Chɛhowa mala ndu le sinaa maa o cho wana sɔvɛ. (Daan. 10:​2, 11, 19) O nɛi pilɛ koŋ choo, puaapiliaa a ndepiliaa naa cho a kɔlta tambɛilaŋ nda bɛɛ cho a sɔvɛ Chɛhowa o hɔl.

21. Yɛɛ cho yɛ hunɔɔ yɔŋnɔŋ a wanaa kɛɛ le yɔŋnda wɔɔŋndo malɔɔ wa, nduyɛ yɛɛ naa kpou nɔ yɛ miŋ tosa suŋ suŋ le wanaa nda kpuuwa niŋnda?

21 Te ŋ wa pɛ acheleŋnda kɔllo dɛɛniaa, ŋ nɔ miŋ loonuŋ nda maa Chɛhowa kaala nda tau. Nduyɛ fɛŋ bɛɛ ŋ puɛɛnuŋ te, ŋ nɔ miŋ dimul nda maa Mɛlɛka kaala sakpoyɛi yo Chɛhowa cho ni. Wana o wana nda kpuuwa niŋ paandu, Chɛhowa sina nda kpou. Chɛhowa cho chɔɔ nyɛ o nyɛ fee, nduyɛ o cho wanaa tosa dɛnɛ wɔɔŋndo ma kɛɛ le yɔŋnda wɔɔŋndo malɔɔ wa hunɔɔ nyɛpalaa tusi choo. (Nɔm. 14:​18) Le suŋ suŋndɔ, ŋ tosaŋ nyɛ o nyɛ naŋ tiuba le wanaa nda kpuuwa niŋ paandu wa kaalaa chɔmndo. I hiou kpou ve, i cho bɔɔ suɛi kɔl dɛɛniaa le sinaa maa Chɛhowa cho wanaa nda kpuuwa niŋ paandu o chieeŋ Setanaa hoo niŋnda kɔltaŋ dɛɛniaa le fɛɛŋ a fɛɛŋ! Ŋ cho suŋ hunɔɔ nyɛ nɛiyaa keeku naa choo wo puɛɛnɔŋ.—Aisaya 65:​17.

CHONDII 109 Kaala Chɛŋ o Kɔllo Niŋndo

^ pɛl. 5 Mi wanaa nda kpuuwa o ichuaambɔya wa saŋga o nɛila bɔɔbɔɔ niŋ, nduyɛ mi nyɛ nɛiyaa koŋ wa nda choo le wɔsila bɔɔbɔɔ. Buŋgɛi hei cho naa mala miŋ sina le sabu keŋ yɔŋnuŋndo. Ŋ cho vɛlɛ sina wanaa nɔ ma ke nda kɔl dɛɛniaa wa. I mɛɛlɛi kpɔŋ, ŋ cho yaasiaa nɛila kɛndɛlaŋ lapum a mɛɛ naŋ ke nda kɔl dɛɛniaa yɛ.

^ pɛl. 11 Te o yɔŋ pɛ maa a kpuuwa niŋ waŋndo o ichuaambɔya, o lo a ndupila le mbo nyuna wana chiɔuwaa le malaa.

^ pɛl. 76 TƐƐSIAA LE FOTUEIYO: Ndepilɛnɔ nɔ taasi Mɛlɛkaa wo cho dɛɛniaa ndepilɛnɔ cho a kɔl tambɛiyo wo.

^ pɛl. 78 TƐƐSIAA LE FOTUEIYO: Bɛnduaa kundaa a ŋiɔɔŋ cho ndepilɛnɔ cho koŋ a kɔl tambɛiyo wo kɔl dɛɛniaa kioo. Mbo veelu ndepilɛnɔ nɔ koŋ taasi Mɛlɛkaa wo le mbo wa ikɛi.