1-2. (a) Le i kimfwa’ka kilombola’mba mungya kipangila bantu basakilwa kusengibwa kadi badi na bwino bwa kusenga bakwabo? (b) Le i muswelo’ka obasanshijanga bana bamo?

MUNGYA kipangila bantu basakilwanga kusengibwa kadi badi na bwino bwa kutendelwa bwa kusenga bakwabo. Kimfwa, shi mwana mutyetye wapone, wetape kilonda mu manwi paadi ukaya, wendanga lubilo kudi Inandi nansha Shandi, wenda udila. Nansha bambutwile byokebabwanyapo kubelula kilonda kya mwana, ino babwanya kumusenga. Babwanya kwipangula mwana byalongekanga, kumupampula impolo, pa kupwa kumusenga na binenwa bya buswe, padi bamwela’po lawa nansha kumukuta’po. Ne kwija mpika, mwana wauba, waenda padi kukakaya monka. Mwenda mafuku kilonda kyapwa.

² Inoko kyaba kimo bana bebasanshijanga mu miswelo mibi bininge. Umo bidi i kwibona na busekese. Mwana ubwanya konwa dimo’tu nansha divule mu bula bwa myaka. Nansha bikale namani, yewa onenwe ubwanya kwikala na misanshi mu ñeni. Kyaba kimo, bakwatanga yewa umonene ne kumupa mfuto. Pakwabo napo, ubwanya kunyema. Ino nansha shi abamupe mfuto, mwana onenwe ubwanya kwikala na misanshi nansha aye ke mutame.

3. Mungya 2 Bene Kodinda 1:3, 4, le kiswa-mutyima kya Yehova i kiswa-mutyima’ka, ne i bipangujo’ka byotusa kwisambila’po?

³ Shi mwine Kidishitu obaonene pa bwanuke ukilwa na misanshi ya mu ñeni aye ke mutame, le i bika bibwanya kumukwasha? (Tanga 2 Bene Kodinda 1:3, 4.) Na bubine, kiswa-mutyima kya Yehova i kya kusanswa ne kusenga mikōko yandi. Nanshi twisambilei’ko bidi pa bino bipangujo bisatu: (1) Mwanda waka boba baonenwe pa bwanuke basakilwa kusengibwa?  (2) Le i bāni babwanya kwibasenga? (3) Le i muswelo’ka otubwanya kwibasenga biyampe?

4-5. (a) Mwanda waka i biyampe kuyuka’mba bana i beshile na bantu batame? (b) Mwanda waka kona mwana kubwanya kumulengeja akomenwe kukulupila bantu bakwabo?

⁴ Bantu bamo ke batame baonenwe pa bwanuke, basakilwa kusengibwa nansha shi ke papite myaka mivule. Mwanda waka? Pa kwivwanija kino, tufwaninwe bidi kuyuka’mba bana i beshile bininge na bantu batame. Muswelo uteñwanga mwana na masusu i mwishile na muswelo uteñwanga muntu mutame. Tubandaulei’ko bidi bimfwa bimobimo.

⁵ Bana basakanga kulamata ne kukulupila boba bebalelele ne bebatele mutyima. Kino kipwano kilengejanga bana bekale na mutyima-ntenke ne kukulupila boba bebasenswe. (Ñim. 22:9) Ino i kya bulanda, mwanda divule dine bana bonwanga’nka na bantu ba mu njibo, na babutule ba pabwipi ne na balunda bapwene na kisaka. Konwa na muntu wakulupile uno muswelo kubwanya kulengeja mwana akomenwe kukulupila bantu bakwabo, nansha shi pabapite myaka mivule.

6. Mwanda waka kona bana na busekese i kubi mpata kadi kusansa bininge?

⁶ Bana i bazoze, kadi kwibona na busekese i kubi mpata kadi kusansa bininge. I bibi bininge kulāla na bana myaka mivule kumeso kwa abo kwiteakanya ku ngitu, mu malango, ne mu ñeni mu myanda ya kusambakena pamo mu busongi. Kulāla na bana batyetye kubwanya kona muswelo obamona kusambakena pamo, obemona abo bene, nansha obamona muntu e-ense usaka kupwana nabo.

7. (a) Mwanda waka yewa ona mwana upēlelwanga kumongola, ne i muswelo’ka wabwanya kumongola? (b) Le i bika bibwanya kulupuka ku buno bubela?

⁷ Bana kebatamije bukomo bwabo bwa kulanga, bwa kulanguluka, nansha bwa kujingulula kyaka ne mwa kwikinyemena. (1 Ko. 13:11) O mwanda boba bona bana bapēlelwanga kwibongola. Bantu bona bana bebalombolanga bya bubela, kimfwa’mba i kilubo kya mwana aye mwine, mwana monwe ufwaninwe kufya myanda fyototo, i kutupu ukamwivwana nansha kwitabija byanena, ne amba shi muntu mutame walāla na mwana mutyetye i kilomboji kya buswe. Buno bubela bubwanya kona bukomo bwa mwana bwa kulanga, wakulupila buno bubela mu bula bwa myaka. Mwana wa uno muswelo ubwanya kutama wimwene bu muntu moneke, wa disubi, ne bu muntu kafwaninwepo kuswibwa nansha kusengibwa.

8. Mwanda waka tukokeja kukulupila’mba Yehova ubwanya kusenga boba bonenwe?

⁸ Nanshi ke kya kutulumukapo, konwa na busekese kubwanya kuleta misanshi ya endaenda. Bine, kino i kilongwa kibi mpata! Muswelo wasambakana kona bana ntanda yonso i bukamoni bulombola’mba tudi mu mafuku a mfulo, kitatyi kidi’ko bantu bavule “bampikwa kisanso kya bumuntu” ne kitatyi kyabipila’ko kutabuka “babi ne bandimbañani.” (2 Tm. 3:1-5, 13) Bine, nkuku ya Satana i mibi bininge, kadi bidi ne bulanda shi bantu balonga bintu mu muswelo usangaja Dyabola. Inoko Yehova udi na bukomo kupita bwa Satana ne bengidi ba Satana. Aye umwene manwa onso a Satana. Tubwanya kukulupila’mba Yehova uyukile biyampe misanshi yotudi nayo, kadi ubwanya kwitusenga. Tudi na dyese dya kwingidila “Leza wa kusenga konso, mwine wituseñanga mu matompo etu onso, amba netu tusenge bakwetu badi mu matompo a miswelo yonso na busengi  botutambula kudi Leza.” (2 Ko. 1:3, 4) Ino le Yehova wingidijanga bāni mwanda wa kwibasenga?

9. Mungya binenwa bya Mulopwe Davida bidi mu Ñimbo ya Mitōto 27:10, le Yehova ukalongela boba belelwe na bisaka byabo bika?

⁹ Boba belelwe na bambutwile nansha bonenwe na bantu ba pabwipi basakilwa bininge kusengibwa. Davida mulembi wa mitōto wādi uyukile amba, Yehova ye uletanga busengi bwa binebine. (Tanga Ñimbo ya Mitōto 27:10.) Davida wādi ukulupile amba Yehova utambulanga boba belelwe na baswe babo. Le Yehova wibatambulanga namani? Wingidijanga bantu bamwingidila na kikōkeji. Bantu botutōta nabo Yehova i kisaka kyetu kya ku mushipiditu. Kimfwa, Yesu wāityile boba bēlungile kwadi mwanda wa kutōta Yehova bu batutu wandi, bakaka wandi, ne inandi.​—Mat. 12:48-50.

10. Le mutumibwa Polo wānenene bika pa mwanda utala mwingilo wandi wa bu mukulumpe?

¹⁰ Tulangulukilei bidi pa kipwano kiifwene na kya mu kisaka kidi mu kipwilo kya bwine Kidishitu. Mutumibwa Polo wādi mukulumpe wa kikōkeji kadi wingila bininge. Wāshile kimfwa kiyampe, kadi wāpelwe ne mushipiditu wa kunena bakwabo bamwiule na mwawāiwidile Kidishitu. (1 Ko. 11:1) Tala muswelo wānenene Polo pa mwanda utala mwingilo wandi wa bu mukulumpe. Wānenene amba: “Twadi batūkanye mu bukata mwenu, monka mwikadilanga inabana wamisha ulelele senene bandi bana.” (1 Ts. 2:7) Dyalelo bakulumpe ba kikōkeji nabo babwanya kunena binenwa biyampe ne bya kanye pobasenga bakwabo na Bisonekwa.

11. Le i bika bilombola’mba ke’nkapo bakulumpe ba kuleta busengi?

¹¹ Le i enka bakulumpe kete babwanya kusenga boba bonenwe? Aa. Batwe bonso tudi na kiselwa kya ‘kwisenga nyeke batwe bene na bene.’ (1 Ts. 4:18) Bakaka bene Kidishitu batame ku mushipiditu babwanya kukankamika bininge bakaka basakilwa busengi. I byendele’mo Yehova Leza edingakanye na inabana usenga wandi mwana. (Isa. 66:13) Mu Bible mudi bimfwa bya bana-bakaji bāsengele boba bādi basusuka.  (Yoba 42:11) Bine, Yehova usangalanga pa kumona bana-bakaji bene Kidishitu dyalelo basenga bakaka bakwabo bekonda na misanshi ya mu ñeni! Kyaba kimo, mukulumpe umo nansha babidi babwanya kunena kufula kaka mutame ku mushipiditu shi ubwanya kukwasha kaka ususuka mu uno muswelo. *

12. Le i bika byoketufwaninwepo kulonga?

¹² Na bubine, ketufwaninwepo kukimba kuyuka myanda ya mwanetu mwine Kidishitu yakasakepo kwitusapwila. (1 Ts. 4:11) Penepo, le i bika byotukalongela boba basakilwa bukwashi ne busengi? Tutalei’ko miswelo itano ya mu Bisonekwa ya mwa kwibasengela biyampe.

13. Kukwatañana na 1 Balopwe 19:5-8, le mwikeulu wa Yehova wālongēle Ediya bika, ne i muswelo’ka otubwanya kwiula uno mwikeulu?

¹³ Wibakwashe bya binebine. Mupolofeto Ediya paādi unyema mwanda wa kupandija būmi bwandi, wātyumukilwe mutyima bininge, kasake’nka ne kufwa. Yehova wātuma mwikeulu wa bukomo kudi uno muntu mutyumukwe mutyima. Mwikeulu wāmukwasha bya binebine. Wāpa Ediya byakudya bikabe ne kumukankamika adye’byo. (Tanga 1 Balopwe 19:5-8.) Ino nsekununi ilombola bubine bwa kamweno bwa amba: Kyaba kimo kilongwa kityetye kya kanye kibwanya kukwasha bininge. Kimfwa, byakudya, kakyabuntu, kamukanda kakankamika kabwanya kukulupija tutu nansha kaka utyumukilwe mutyima’mba tumusenswe kadi tumutele mutyima. Shi tumona’mba ketubwanyapo kwisambila nandi pa myanda ya bulanda imutene, padi tukokeja kumukwasha mu uno muswelo wa kamweno.

14. Le i ñeni’ka yotuboila ku nsekununi ya Ediya?

¹⁴ Kwasha boba basusuka bekale na mutyima-ntenke kadi beivwane biyampe. Tubwanya kuboila ñeni mikwabo ku nsekununi ya Ediya. Yehova wākweshe uno mupolofeto mu kingelengele, mwa kwendela lwendo lulampe lwa ku Lūlu lwa Holeba. Padi Ediya wāikele na mutyima-ntenke ku kino kifuko kya kufula, kwine kwāsambile Yehova kipwano na bantu bandi myaka tutwa kunyuma. Wādi ubwanya kwikala na mutyima-ntenke, mwanda wāendele kulampe na bantu bādi bakimba kumwipaya. Le i ñeni’ka yotuboila’ko? Shi tusaka kusenga bantu bonenwe, dibajinji tufwaninwe kwibakwasha bekale na mutyima-ntenke. Kimfwa, bakulumpe bafwaninwe kuvuluka nyeke amba kaka ususuka ubwanya kwikala na mutyima-ntenke ne kwiivwana biyampe potutoma nandi tyai ku njibo kupita mwabwanya kwiivwanina ku Njibo ya Bulopwe kudi bantu bavule. Ino mukwabo nandi padi i ku Njibo ya Bulopwe.

15-16. Le kwikala mwivwaniki muyampe kulomba bika ne bika?

¹⁵ Ikala mwivwaniki muyampe. Bible uleta ano madingi a patōkelela’mba: “Muntu ense ufwaninwe kupeja pa kwivwana, kwija pa kwisamba.” (Yak. 1:19) Le twi bevwaniki bayampe? Tubwanya kulanga’mba muswelo muyampe wa kwivwana i kuteja’tu—kwikala talala, kutala muntu, pampikwa kunena kintu nansha kimo. Ino kwikala mwivwaniki muyampe kulombanga bivule. Kimfwa, Ediya wāfudile ku kulombola Yehova milangwe yandi ya bulanda, Yehova nandi wāmwivwana bya binebine. Yehova wāmwene amba Ediya wākwatwa moyo, wemone bu udi bunka, ne kulanga’mba mwingilo wandi i wa bitupu. Yehova wāmukweshe na buswe. Wālombwele amba waivwana Ediya bya binebine.​—1 Ba. 19:9-11, 15-18.

¹⁶ Le i muswelo’ka otubwanya kwitūla pa kyaba kya mukwetu, kulombola mutyima  wa lusalusa​—kilomboji kine kya buswe​—kitatyi kyotumwivwana? Kyaba kimo, kunena’tu bintu bityetye na bunwa kadi bitamba ku mutyima kubwanya kulombola mwine motwiivwanina. Ubwanya kunena’mba: “Yō wafwa’ko na byakutene! I kutupu mwana ufwaninwe kususulwa uno muswelo!” Padi ubwanya kumwipangula kipangujo kimo nansha bibidi mwanda wa kwivwanija binena mulunda nobe ususuka. Ubwanya kunena’mba “Nshintulwile’po bidi byosaka kunena” nansha’mba “Powanenanga’mba, . . . ami naivwananga’mba . . . Le i amo?” Bino binenwa bya buswe bibwanya kukulupija muntu amba wi mwivwaniki muyampe, ne amba uloñanga bukomo bwa kumwivwana.​—1 Ko. 13:4, 7.

17. Mwanda waka tufwaninwe kwikala na kitūkijetyima ne “kwija pa kwisamba”?

¹⁷ Inoko ufwaninwe nyeke “kwija pa kwisamba.” Kokatyiba muntu mwanda wa kumupa madingi nansha kulemununa mulangilo wandi. Ikala na kitūkijetyima! Ediya paāpungulwidile mutyima wandi kudi Yehova, wēsambile bishima bikomo pa kulombola mwaeivwanina. Mwenda mafuku, Yehova pa kupwa kukomeja lwitabijo lwa Ediya, uno muntu wālombola monka mwaādi wiivwanina, wāingidija bishima bimo byonka. (1 Ba. 19:9, 10, 13, 14) Le i ñeni’ka yotuboila’ko? Kyaba kimo bantu basusuka basakanga kulombola myanda idi ku mutyima misunsa mivule. Pamo bwa Yehova, tufwaninwe kwibevwana na kitūkijetyima. Pa kyaba kya kwibalombola kala bya kulonga, twitūlanga bidi pa kyabo kyaba ne kwikala na mutyima wa lusalusa.​—1 Pe. 3:8.

18. Le milombelo yetu ibwanya kusenga namani boba basusuka?

¹⁸ Lombela na kininga pamo na yewa ususuka. Boba batyumukwe mutyima bininge babwanya kukomenwa kulombela. Muntu ubwanya kwimona’mba kafwaninwepo kufwena kudi Yehova. Shi tusaka kusenga muntu wa uno muswelo, tubwanya kulombela nandi pamo ne kutela dyandi dijina mu milombelo. Tubwanya kusapwila Yehova motusanshilwe yewa utyumukilwe mutyima  ne mumusanshilwe kipwilo. Tubwanya kulomba Yehova asenge mukōko wandi mulēme ne kwiutalaja mutyima. Milombelo ya uno muswelo ibwanya kusenga bininge.​—Yak. 5:16.

19. Le i bika bibwanya kwitukwasha twiteakanye mwa kusengela muntu?

¹⁹ Tonga binenwa byundapa ne bisenga. Languluka kumeso kwa kwisamba. Binenwa byampikwa kulanga bisansanga. Ino binenwa biyampe bibwanya kundapa. (Nki. 12:18) Nanshi lomba Yehova akukwashe usokole binenwa biyampe, bisenga, kadi bitalaja mutyima. Vuluka’mba i kutupu binenwa bidi na bukomo kupita binenwa bya Yehova bidi mu Bible.​—Bah. 4:12.

20. Le bantu bamo babwanya kwimona namani, ino i bika byotufwaninwe kwibavuluja?

²⁰ Bantu baonenwe pa kala babwanya kwimona’mba i ba disubi, ba bitupu, nansha’mba kebebasenswepo​—ne kwimona’mba i kutupu ubwanya kwibasanswa. Bine, kuno i kwidimba! Nanshi ingidija Bisonekwa mwanda wa kwibavuluja’mba badi na mvubu ku meso a Yehova. (Tala kapango kanena’mba “ Busengi bwa mu Bisonekwa.”) Vuluka muswelo obākankamikile na kanye mupolofeto Danyele kudi mwikeulu kitatyi kyaāzozele ne kutyumukwa mutyima. Yehova wādi usaka uno mwana-mulume wasenswe ayuke amba i mulēme kwadi. (Dan. 10:2, 11, 19) Muswelo umo onka, batutu ne bakaka basusuka nabo i balēme ku meso a Yehova!

21. Le i bika bisa kufikila banonga-bibi bonso bampikwa kwisāsa, ino pano tufwaninwe kusumininwa kulonga bika?

²¹ Kitatyi kyotusenga bakwetu, twibavulujanga buswe bwibaswele Yehova. Kadi ketufwaninwepo kwilwa nansha dimo amba Yehova i Leza wa boloke. I kutupu kilongwa kibi nansha kimo kya kona bana kyakamwenepo. Yehova umwene byonso, kadi kakalekapo kupa mfuto banonga-bibi bampikwa kwisāsa. (Umb. 14:18) Pano’ko bidi, tulongei byonso byotubwanya mwanda wa kulombola buswe ku boba bonenwe. Ne kadi, bisenga’po kashā pa kuyuka’mba Yehova ukondapa lonso boba bonso bonenwe na Satana ne ntanda yandi! Panopano ponka, bino bintu bisansa kebikavulukwapo nansha kwiya’byo ku mutyima kwine.​—Isa. 65:17.