1-2. (a) Vika via muesa ngecize vantu ve ku semuka na mpuila ya ku va lembezieka kaha va kala na vuhasi vua ku lilembezieka umo na mukuavo? Hanenu cimueso. (b) Kaha vukenia vuka vamo vantu ve ku linga ku vanike?

VANTU ve ku semuka na mpuila ya ku va leka mezi a cili ni nguetu ku va lembezieka, kaha va kala na vuhasi vua ku komouesa mu ku lembezieka vakuavo. Ca ku muenako, nga kanike na kala na kueha kaha aua na ku puesuka ha livuli, ue ku tuntila kuli naye ni ise oku a lila. Kaha vutuhu cisemi ka hasa ku kanguisa mbandu yaco, vunoni a hasa ku mu lembezieka. Halumo mu ku mu hula vati na uile, ku mu hunda masozi, ku mu lembezieka na mezi kaha halumo na ku mu hakaho vihemba ni ku mu kutaho ntanga. Mu ntsimbu ya indende kanike a hasa ku likela ku lila halumo vene na ku hilukila ku kueha. Kaha mu nima ya amo matangua na ize mbandu ye ku kanguka.

² Vunoni, vintsimbu vimo, vanike ve ku va vulumuna mu vinjila via vikalu cikuma. Ngeci mua ku limona navo ku mivila. Kaha ve ku va linga vukenia vuaco lumo lika, vunoni vamo halumo mu miaka ya yingi. Vunoni ambe nga lumo lika ni vintsimbu via vingi, vukenia vuaco vue ku va sezela vitamba via kama ku mitima. Vamo vakua ku linga vukenia vuaco, ve ku va kuata na ku va hana kasitiku. Vunoni vamo ve ku soloka ngue vali na ku lihita, kaha nou a va hana kasitiku uahi. Vunoni ambe nga va mu kuate vuasi cikenia caco, vunoni kanike ya vihisa a hasa ku yanda omo lia vukenia vuaco na ku vukuluntu.

3. Ngue mu ua muesa 2 Kolintu 1:3, 4, Yehova ua tonda vika, kaha vihula vika tu hilula?

³ Nga Mukua Kilistu u va limuene neni ku mivila ku vunike kasi ue ku yanda na visinganieka viaco na mu vukuluntu, vika vi hasa ku mu kuasa? (Tandenu 2 Kolintu 1:​3, 4.) Mua vusunga, Yehova ua tonda vangamba veni va tambule cilemo na ku lembezieka ci va  tondeka. Ngeci mukemuo tu hilulenu ha vihula vitatu: (1) Omo lia vika vaze va va vihisile ku mivila ku vunike va tondeka ku va lembezieka? (2) Iya a hasa ku va lembezieka? (3) Vati tu hasa ku va lembezieka?

4-5. (a) Vika ca puila ca seho ku tantekeya ngecize vanike va liseza na vakuluntu? (b) Nga muntu a limona na kanike ku mivila, omo lia vika ce ku kaluuila uze kanike ku kulahela vantu?

⁴ Vamo vakuluntu va va limuene navo ku mivila ku vunike, kasi ve ku tondeka ku va lembezieka vutuhu mua hita miaka ya yingi. Omo lia vika? Linga tu ivuisise, ha katete ka tua pandele ku suva ngecize vanike va liseza na vakuluntu. Cifua ce ku yandelamo mukuluntu ca liseza cikuma na cifua ce ku yandelamo kanike, cipue nga va na hiti mu citanga cimo lika. Tu hilulenu vimo vimueso.

⁵ Vanike va tondeka cikuma ku likata na ku tsiliela vaze ve ku va lela na ku va niunga. Ku likata caco ce ku lingisa vanike va livue ku zituka kaha ce ku va longesa ku kulahela vaze va va lema. (Visa. 22:9) Vunoni ca vusiua ku handeka ngecize cingi ca vanike ve ku limuena navo ku mivila ku vindzivo viavo mpundu, kaha vintsimbu via vingi umo kavusoko ni mundambo ikeye ue ku va linga vupi vuaco. Ngeci mukemuo, mu ku linga muntu ua ha hiehi ikeye ue ku va linga vukenia vuaco, vanike ce ku va kaluuila honi ku kulahela vantu vose, cipue nga mu hita miaka ya yingi.

6. Omo lia vika ku limona na vanike ca pua vukenia vua kama?

⁶ Vanike ka ve ku hasa ku liniunga vavene, kaha ku limona navo ku mivila ca pua vukenia vua kama. Ku limona na vanike ku mivila, ce ku va yandesesa cikuma, muomu kanda va kole cipue ku muvila ni mu visinganieka. Kaha kanda va pueho ha ku ivuisisa vutumbe vua vulo na ku limona ku mivila. Vupi vuaco, vue ku tanganesa cifua ci ve ku muenamo via ku limona ku mivila, ci ve ku limuenamo vavene, ni ci ve ku muenamo uose a tonda ku likuata navo vusamba.

7. (a) Vika ca puila ca casi kuli mukua vupi ku kuisa kanike linga a limone neni ku mivila, kaha vati a hasa ku lingamo? (b) Vati makuli aco a hasa ku kuata ku kanike?

⁷ Vanike ka va puile va ku-hia ku tuala ha ku singanieka ni ku tina ku vusonde ngue vakuluntu. (1 Kol. 13:11) Ngeci mukemuo ca pua ca casi kuli mukua vupi ku kuisa kanike na ku limona neni ku mivila. Vantu vaco ve ku kuisa vanike na mezi a vusonde vua kama, halumo nguavo: ‘Nji ci limone nove ku mivila ni kuahi, mulonga uove. Ua pande ku vi holoka, muomu cipue nga u ambulula na umo uahi a ku tsiliela. Kaha ku limona ku mivila ca vakuluntu na vanike ca pua ku limuesa ngecize va lilema cikuma.’ Mu hasa ku hita miaka ya yingi amba kanike a kevuisise ngecize aa mezi aco ose a pua a makuli. Kaha kanike uaco a hasa ku kola na visinganieka via ku limona ngue ka kele na seho, va mu zualesa, kaha ka fuililile ku mu lema ni ku mu lembezieka.

8. Vika vi tu hana vusunga ngecize Yehova a hasa ku lembezieka vaze va va muesa vukenia?

⁸ Ngeci mukemuo ka ci tu komouesa ku tantekeya ngecize, vaze va ve ku limona navo ku mivila ve ku yanda mu miaka ya ingi. Mua vusunga, cilinga caco ca pua vukenia vua kama! Ku lisanduoka ca vupi vuaco, ci muesa ha toma ngecize tuli ku matangua a ku kotokela, kua ku linga “cilemo ca cisemua cahiko” kaha “vantu va vapi . . . [vali na] ku hiana vupi.” (2 Tim. 3:1-5, 13) Lizangamena lia Satana lia pua lia ku vihia cikuma, kaha ce ku vuisa vusiua ku mona vantu va mu tambuluisa. Vunoni Yehova ua kala na ngolo ya kama-kama ku hiana Satana na vaze ve ku linga via lema Ndiavu. Kaha ue ku mona viose vie ku linga Satana. Ngeci mukemuo, tu kalenu na vusunga ngecize Yehova a tantekeya vuino-vuino lamba i tue ku hita kaha a ka tu hana ku lembezieka ci tua tondeka. Mua vusunga tua vezika mu ku pangela “Njambi ua ku-lembezieka cose: ikeye a tu lembezieka ku lamba yetu yose, linga tu hase ku lembezieka ava va li na ku mona  lamba [yose-oyo], na ku-lembezieka cize ca na tu lembezieka naco Njambi.” (2 Kol. 1:3, 4) Vunoni, veya ue ku pangesa Yehova mu ku tu lembezieka?

9. Kuliya na mezi a Muangana Ndaviti a ku Visamo 27:10, vika Yehova ue ku linga kuli vaze va ve ku mbila kuti ku vavusoko vuavo?

⁹ Vaze va va mbila kuti ku visemi vavo ni va va muesa vukenia ku kavusoko, vakevo va tondeka cikuma ku va lembezieka. Mukua visamo Ndaviti ua tantekeyele ngecize kuli Yehova kukekuo lika ku hasa ku tunda ku lembezieka ca vusunga. (Tandenu Visamo 27:10.) Ndaviti ua tsilielele ngecize Yehova ue ku tambula vaze va ve ku viana ku vavusoko vuavo. Vati ue ku lingamo? Ue ku pangesa vangamba veni va ku ononoka hano ha mavu. Vaze va tue ku lemesa navo Yehova vakevo vavusoko vuetu mu lutsilielo. Ca ku muenako, Yesu ua handekele ngueni vaze va lipandakanene neni mu ku lemesa Yehova vakevo va puile vamuanaye va vamala na vampuevo na vanaye.​—Mat 12:48-50.

10. Vati kapostolo Paulu ua lomboluele cipanga ceni ca vukuluntu?

¹⁰ Tu hilulenu ha lungano lua vavusoko vaco va tua kala navo mu cikungulukilo. Kapostolo Paulu ua puile mukua ku fuitangana kaha mukuluntu mu cikungulukilo ua ku ononoka. Ua puile lungano lua cili, kaha va mu huiminine ku leka vakuavo va mu tambuluise, ngue muze mua kele na ku tambuluisa Kilistu. (1 Kol 11:1) Halakanenu vati Paulu ua lomboluele cipanga ceni ca vukuluntu, ngueni: “Tua konkamene ha kati kenu, ngue omo mpuevo a lela vana veni.” (1 Tes. 2:7) Vakuluntu va cikungulukilo lelo lino, navo va hasa ku tambuluisa eci cifua ca ku handekelamo, nga va lembezieka vaze va tondeka ku va lembezieka.

11. Vika via muesa ngecize vakuluntu kati vakevo lika va pande ku lembezieka vakuavo?

¹¹ Vuno vakuluntu vakevo lika va pande ku lembezieka vaze va va vihisa ku mivila ni? Houe. Tu vose tua kala na kapandi ka ku ‘lilembezieka umo na mukuavo.’ (1 Tes. 4:18) Vakua Kilistu va vampuevo va kuhia mu lutsilielo va hasa ku kaniamesa vamuanetu va vampuevo va tondeka ku va lembezieka. Yehova Njambi ua lisetekesa vuino-vuino na cisemi ua mpuevo ue ku lembezieka  muaneni. (Isa 66:13) Mu Mbimbiliya mua kala mizimbu ya vamo vampuevo va lembeziekele vaze va kele mu lamba. (Yombi 42:11) Ngeci mukemuo, Yehova ue ku ivua ndzolela ya ku mona vampuevo Vakua Kilistu va lembezieka vamuanaye va vampuevo mu lutsilielo, ve ku hita mu visoti! Vintsimbu vimo, vakuluntu va hasa ku vundila umo ndokazi kua lika liavo, nga citava a ka lembezieke umo ndokazi ali na ku hita mu visoti. *

12. Vika ka tua pandele ku linga?

¹² Vutuhu tua pande ku likaniamesa umo na mukuavo, vunoni tue ku linga cose linga kati tu likambeke ha vimpande ka via tu kundamene. (1 Tes. 4:11) Vunoni vika honi tu hasa ku lingila vaze va tondeka vukuasi na ku va lembezieka? Tu hilulenu ha vinjila viuana via mu Mbimbiliya vi tu hasa ku kuaselamo vakuetu.

13. Ngue mu lia muesa livulu lia 1 Vamiangana 19:5-8, vika ua lingile kangelo ka Yehova kuli Eliya, kaha vati tu hasa ku mu tambuluisa?

¹³ Lingenu vimo vi kuasa muntu uaco. Omo kapolofeto Eliya ua kele na ku tina ku mu tsiha, ua vuile vusiua vua ku linga ua tondele ku-tsa. Yehova ua tumine kangelo ua ngolo a ka mu lembezieke. Kaha uze kangelo ua hanene Eliya vize mpundu via tondekele mu ntsimbu ize. Ua hanene Eliya via-ku-lia via ku saluisa kaha ua mu lembeziekele linga alie. (Tandenu 1 Vamiangana 19:​5-8.) Ou muzimbu ua muesa vusunga vua seho ya kama: Vintsimbu vimo, kacilinga ka ngozi, cipue ka kandende, ka hasa ku kuasa via vingi. Ngeci mukemuo, cipue ku lania muanetu ali mu vusiua a ku hitiseko vimo mu kanua, ni ku mu hana vumo vuana, ni vene ku ka mu meneka ci hasa ku mu hana vusunga ngecize tua mu lema na ku mu haka seho. Nga ce ku tu kaluuila ku kaniamesa vakuetu na mezi, cikuma-kuma, nga cisoti cavo ca cikalu cikuma, kaha tu hasa ku lembezieka muanetu ku hitila mu vinjila evi vi tua handeka.

14. Vika tu hasa ku lilongesa ku muzimbu ua Eliya?

¹⁴ Lingenu vize vi vuisa uze u va vulumuina, a livue ku zituka. Tu hasa ku uana cilongesa cikuavo ca seho ku muzimbu ua Eliya. Ku hitila mu cikomoueso, Yehova ua hanene vukuasi vuose vua tondele Eliya linga ende ntunda ya kama na ku Muncinda ua Holeve. Halumo Eliya ua livuile ku zituka vutuhu ua kele ku cihela ca ku laako, muomu ha cihela caco hakeho ha lingilile Yehova litavasiano na vantu veni ku nima. Halumo ua livuile ngecize na hasa honi ku tinina ku laako na vaze va tondele ku mu tsiha. Vika tu hasa ku lilongesaho? Nga tu tonda ku kuasa vaze va va muene ku mivila ku ndzili, halumo ha katete ci ka tondeka ku va vuisa ku zituka. Ca ku muenako, vakuluntu va pande ku vuluka ngecize ndokazi u va muene ku mivila ku ndzili a hasa ku livua ku zituka nga va ka simutuila neni ku ndzivo yeni oku a hitisako vimo mu kanua, ku tuvakana ku simutuila neni mu hondo ya mu civali ya ku Ndzivo ya Vuangana. Vunoni mukuavo co, a hasa ku livua ku zituka ku Ndzivo ya Vuangana ku hiana ku ndzivo yeni.

15-16. Ku pua mukua ku halakana ua cili ca lomboloka vika?

¹⁵ Puenu mukua ku halakana ua cili. Mbimbiliya ya tu mamuna ha toma ngecize: “Vantu vose va zangule mu ku ivua, va livandeke mu ku handeka.” (Tia. 1:19) Tua pua vakua ku halakana va cili ni? Tu hasa ku singanieka nguetu ku halakana ca pua lika ku holoka kulu na ku tala ku muntu ali na ku handeka. Vunoni ku halakana vuino ka ca lengelele lika hali evi. Ca ku muenako, mu nima ya ntsimbu, Eliya ua fukuile mutima ueni na ku leka viose via kelemo kuli Yehova kaha Yehova ua mu halakanene vuino. Yehova ua nongonuene ngecize Eliya ua vuile liova, vulika na ku livua vungoco ni nguetu ku mona ngecize ndzili yeni ya ile mu ngoco. Yehova ua mu kuasele na cilemo ku vula viose evi. Ua muesele ngecize nkuma ua  halakanene vuino ku visoti via Eliya.​—1 Vam. 19:9-11, 15-18.

¹⁶ Vati tu hasa ku lihaka mu cihela ca vakuetu na ku va muesa cikeketima na cilemo nga tu va halakana? Vintsimbu vimo, mezi a andende kaha a cili, a hasa ku muesa cilemo cenu ku vantu. Halumo mu hasa ku handeka nguenu: “Ci na vihia muane! Na umo kanike na pande ku hita mu vupi vuaco uahi!” Halumo mu hasa ku linga cimo cihula ni vivali, linga mu hase ku ivuisisa vi ali na ku lihita navio kavusamba kenu. Mu hasa ku mu hula nguenu: “Ka nja vuileko mua cili, citava mu nji lombolueleho naua?” ni nguenu: “Mu mu na handekele vingandi, ange nji nevuisisile vingandi, mukemuo vene?” Ku linga evi vi tu na tandanga, ci hasa ku hana vusunga kuli muntu, ngecize muli mpundu na ku mu halakana, kaha mu tonda ku mu ivuisisa vuino.​—1 Kol. 13:4, 7.

17. Omo lia vika tua pande ku kala na lukakatela na ku ‘livandeka mu ku handeka’?

¹⁷ Vunoni zangamenu linga mu “livandeke mu ku handeka.” Kati mu kuate muntu ku lizi linga mu mu mamune ni mu mu sungamese. Kalenu na lukakatela! Omo Eliya ua hetele ha ku leka Yehova via kele ku mutima ueni, ua handekele mezi a akalu omo lia vusiua. Kaha mu nima ya ntsimbu, Yehova ua kaniamesele lutsilielo lueni, vunoni omo Eliya ua lekele naua Yehova via kele mu mutima ueni, kasi ua pangesele aze mezi vene a akalu. (1 Vam. 19:9, 10, 13, 14) Vika tu lilongesaho? Vintsimbu vimo, vaze ve ku hita mu visoti ve ku tondeka ku handeka vize vili mu mitima yavo vintsimbu via vingi. Ngeci mukemuo, tu lihakelenu kapandi ka ku tambuluisa Yehova, mu ku halakana na lukakatela. Mu cihela ca ku leka vakuetu, vati va manusula visoti viavo, tua pande ku lihaka mu cihela cavo na ku va muesa cikeketima.​—1 Pet. 3:8.

18. Vati ku vundila na muntu ali mu vusiua ci hasa ku mu lembezieka?

¹⁸ Vundilenu na mutima uose na uze muntu u muli na ku lembezieka. Vaze vali mu vusiua vua kama va hasa ku ivua ngecize ka va hasa ku vundila. Halumo mu ku livua ngecize ka va fuililile ku suena kuli Yehova. Njila imo i tu hasa ku lembeziekelamo muntu uaco, ya pua ku vundila  neni na ku mu tumbula mpundu ha lizina. Kaha mu civundilo, tu hasa ku leka Yehova ngecize muanetu uaco ua kala na seho ya kama kuli yetu na ku cikungulukilo. Na ku vundila naua Yehova linga a simpise mutima ua mpanga yeni. Vivundilo via cifua eci vi hasa ku lembezieka cikuma muntu.​—Tia 5:16.

19. Vika vi hasa ku tu kuasa ku livuahesela omo tu ka lembezieka muntu?

¹⁹ Pangesenu mezi eku kanguisa na ku lembezieka. Puenu na ku singanieka ntsimbu kanda mu handeke. Ku handeka ngoco ci hasa ku vavalesa vakuetu ku mitima. Vunoni mezi a ngozi a hasa ku kanguisa. (Visi. 12:18) Ngeci mukemuo vundilenu kuli Yehova, a mi kuase ku uana mezi a ngozi, a ku lembezieka kaha a simpisa mutima ua muntu. Kaha kati mu suve ngecize ka kuesi mezi a ngolo cikuma a hiana mezi a Yehova, aze a kala mu Mbimbiliya.​—VaHe. 4:12.

20. Vika ve ku singanieka vamo va va linga vuhenge, kaha vika tua pande ku va vuluisa?

²⁰ Ku va vihisa ku muvila, ca lingisa vamo ku livua ngecize va pua vantu va ku zuala, ka va kele na seho, ka va va lemene ni vene ka citava ku va lema. Aa apua makuli a kama! Ngeci mukemuo pangesenu Mbimbiliya mu ku va vuluisa ngecize Yehova ua va lema cikuma. (Talenu mu cikasa “ Ku Lembezieka ca ku Visoneka.”) Vulukenu ngozi ya muesele uze kangelo ua ka lembeziekele kapolofeto Ndaniele mua kele mu vusiua. Yehova ua tondele uze kapolofeto ueni a tantekeyele ngecize ua kele na seho ya kama kuli ikeye. (Ndan. 10:2, 11, 19) Na vuno vene, vamuanetu va kala mu vusiua va pua va seho ya kama kuli Yehova!

21. Vika va lavelela vaze vakua ku linga vupi ka ve ku aluluka, vunoni ntsimbu kanda vi ci va solokele vika tua pande ku linga?

²¹ Mu tue ku lembezieka vakuetu, tue ku va kuasa ku vuluka ngecize Yehova ua va lema. Kaha ka tua pandele naua ku suva ngecize Yehova ua pua Njambi ua vuoloke. Ka kuesi cilinga ca ku vihia na cimo cahi ce ku vanda ku meso eni. Yehova ue ku mona viose kaha ka kecelela vakua ku linga vupi ka ve ku aluluka va lihite ca ku hona ku tambula kasitiku. (Num. 14:18) Vunoni ntsimbu kanda a lingemo, tu lingenu viose vi tu hasa mu ku muesa cilemo kuli vaze va va linga vuhenge. Kaha naua ce ku tu lembezieka ku tantekeya ngecize Yehova vuovuno a ka kanguisa mitima ya vose va va linga vuhenge ngeci mua ku va vihisa ku mivila mu mavu ano a Satana! Vuovuno evi viuma ka vi ka hiti naua mu visinganieka ni mu mitima yetu.​—Isaya 65:17.