Yeqa uye kokuphakathi

Yeqa uye kokumunyethweyo

ISIFUNDO 20

Ukududuza Abake Bahlukuluzwa Kwezemacansini

Ukududuza Abake Bahlukuluzwa Kwezemacansini

‘UNkulunkulu wenduduzo yonke, usiduduza kuzo zonke inhlupho zethu.’​—2 KHOR. 1:3, 4.

INGOMA 134 Abantwana Balilifa Elivela KuNkulunkulu

ESIZAKUFUNDA *

1-2. (a) Nika isibonelo esitshengisa ukuthi abantu bazalwa belesifiso sokududuzwa njalo bayenelisa lokududuza abanye. (b) Abanye abantwana balinyazwa njani?

ABANTU bonke bazalwa belesifiso sokududuzwa njalo bayenelisa ukududuza abanye. Ngokwesibonelo, umntwana omncane angathi ezidlalela awe ahluzuke edolweni, uyagijima ekhala esiya kunina kumbe kuyise. Abazali ngeke baselaphe isilonda kodwa bangamduduza umntanabo. Bangambuza ukuthi kwenzakaleni, bamesule inyembezi, bamgone loba bamphathe. Bangafaka lomuthi esilondeni kumbe bambhanditshe. Kungakayi ngaphi umntwana uyathula futhi angabuyela ayezidlalela. Ngokuhamba kwesikhathi isilonda siyaphola.

2 Kodwa kwesinye isikhathi abantwana bangezwa ubuhlungu obedlula khatshana obokuhluzuka edolweni. Abanye bayahlukuluzwa kwezemacansini. Umntwana angahlukuluzwa kanye kumbe okweminyaka eminengi. Kungelani lokuthi uhlukuluzwe kangaki ukuhlukuluzwa lokhu kuyamlimaza kakhulu njalo kudala isilonda esingapholiyo. Kwezinye izikhathi umuntu oyabe ehlukuluze umntwana uyabanjwa ajeziswe ikanti kwezinye izikhathi kungakhanya angani kasoze ajeziswe. Lanxa lowo obanjiweyo ezahle ajeziswe, umntwana ohlukuluziweyo angakhathazeka okwesikhathi eside mhlawumbe aze abe ngumuntu omdala.

3. Ngokwalokho okutshiwo ku-2 Khorinte 1:3, 4, kuyini okufunwa nguJehova njalo sizaxoxa ngayiphi imibuzo?

3 Kuyini okunganceda umKhristu owahlukuluzwa esesemncane olokhu ekhathazeka ngalokho okwamehlelayo? (Bala u-2 Khorinte 1:3, 4.) UJehova ufuna ukuthi izimvu zakhe zitshengiswe uthando futhi ziduduzwe. Ngakho asixoxeni ngemibuzo emithathu. Owokuqala, kungani labo abake bahlukuluzwa besesebancane kumele baduduzwe? Owesibili, ngubani ongabaduduza? Owesithathu, singabaduduza njani?

KUNGANI KUMELE BADUDUZWE?

4-5. (a) Yiwuphi umehluko okhona phakathi kwabantwana labantu abadala? (b) Kwenzakalani nxa umntwana angahlukuluzwa ngumuntu amthembayo?

4 Abanye abake bahlukuluzwa besesebancane bangabe belokhu bekufuna ukududuzwa lanxa sekuleminyaka eminengi bahlukuluzwa. Lokhu kubangelwa yikuthi abantwana batshiyene kakhulu labantu abadala. Izikhathi ezinengi indlela abantwana abenza ngayo nxa behlukuluziwe itshiyene lendlela abantu abadala abenza ngayo nxa bephathwe kubi. Asixoxeni ngezinye izizatho ezenza kube njalo.

5 Abantwana bayabathemba abantu ababakhulisayo lababanakekelayo njalo bafuna ukuba seduze labo. Ubudlelwano lobu benza abantwana bazizwe bevikelekile futhi bafunde ukuthemba wonke umuntu obathandayo. (Hubo. 22:9) Kuyadanisa ukuthi abantwana abanengi bahlukuluzwa bengakibo njalo izihlobo kanye labangane bemuli yibo abajayele ukubahlukuluza. Nxa umntwana engahlukuluzwa ngumuntu amthembayo kubanzima ukuthi aphinde athembe abanye abantu lanxa kungaze kudlule isikhathi eside.

6. Kungani ukuhlukuluzwa kwezemacansini kuyisihluku futhi kubalimaza abantwana?

6 Abantwana kabenelisi ukuzivikela. Umuntu obahlukuluzayo kwezemacansini wenza isihluku njalo uyabalimaza. Abantwana ababanjwa ngamandla ukwenza izinto zemacansini bayaphambaniseka kakhulu ngoba bayabe besesebancane ukuthi benze izinto ezinjalo. Bangacina becabanga okungayisikho ngezemacansini, bezizwe bengasibantu balutho futhi bengasathembi muntu.

7. (a) Kungani kulula ukuthi umuntu aqile umntwana futhi amhlukuluze njalo yiwaphi amanga angamtshela wona? (b) Amanga la angabangelani?

7 Abantwana kabakaqedisisi kangako futhi kabakafundi ukwenza izinqumo loba ukubona ingozi bayibalekele. (1 Khor. 13:11) Lokhu kwenza kube lula ukuthi umuntu abaqile abesebahlukuluza. Abantu abahlukuluza abantwana babatshela amanga ayingozi. Ngokwesibonelo, batshela umntwana ukuthi nguye obangele ukuthi ahlukuluzwe lokuthi akugcine kuyimfihlo lokho. Kanti njalo bamtshela ukuthi akulamuntu ozamkholwa loba ozamnceda nxa engaceba kanye lokuthi abantu abadala labantwana bavele batshengisana ukuthi bayathandana ngokwenza izinto zemacansini. Kuthatha isikhathi eside ukuthi umntwana ohlukuluziweyo abone ukuthi wayetshelwa amanga. Angakhula ezibona etshaphaziwe futhi ecabanga ukuthi akumelanga athandwe loba aduduzwe.

8. Kungani singathandabuzi ukuthi uJehova uyenelisa ukududuza labo abake bahlukuluzwa?

8 Kuyacaca-ke ukuthi kungani labo abake bahlukuluzwa kwezemacansini besizwa ubuhlungu okweminyaka eminengi. Umuntu ohlukuluza abantwana ulolunya lwemamba sibili! Ukuhlukuluzwa kwabantwana osekugcwele emhlabeni wonke kuyibufakazi bokuthi siphila ezinsukwini zokucina lapho abantu abanengi ‘bengathandi abanye’ njalo ‘ababi labangamaqili beqhubeka besiba babi kakhulu.’ (2 Tim. 3:1-5, 13) Kuyadanisa ukubona abantu besenza lokho okufunwa nguDeveli ngoba amacebo akhe mabi kakhulu. Lanxa kunjalo uJehova ulamandla amakhulu ukwedlula uSathane lalabo abamlandelayo. Uyakubona konke okwenziwa nguSathane. Ngakho kasithandabuzi ukuthi uJehova ubazi kuhle ubuhlungu esibuzwayo njalo uyenelisa ukusiduduza. Sibusisiwe ngoba sikhonza ‘uNkulunkulu wenduduzo yonke, osiduduza kuzo zonke inhlupho zethu ukuze senelise ukududuza abanye kuloba yiziphi inhlupho, sibaduduza ngenduduzo esiyiphiwa nguNkulunkulu.’ (2 Khor. 1:3, 4) Manje uJehova usebenzisa obani ukuthi aduduze abanye?

NGUBANI ONGABADUDUZA?

9. Ngokwalokho okwatshiwo yiNkosi uDavida kuHubo 27:10, kuyini uJehova azakwenzela labo abadelwe zimuli zabo?

9 Abanye abazali kabazange benze lutho ukuthi bavikele abantwababo lanxa babekwazi ukuthi bayahlukuluzwa. Abantwana laba kanye lalabo abake bahlukuluzwa ngabantu ababathembayo bayayidinga sibili induduzo. Umhubi uDavida wayekwazi ukuthi uJehova ngeke ehluleke ukumduduza. (Bala iHubo 27:10.) Wayeleqiniso lokuthi uJehova uyabemukela bonke abadelwe zimuli zabo. Ukwenza njani lokhu? Usebenzisa izinceku zakhe ezithembekileyo. Abafowethu labodadewethu abasebandleni bayimuli yethu. Ngokwesibonelo, uJesu wathi bonke ayekhonza labo bangabafowabo, odadewabo kanye lonina.​—Mat. 12:48-50.

10. Umphostoli uPhawuli wathi kuyini ayekwenza ngesikhathi engumdala webandla?

10 Ake sixoxe ngesibonelo esitshengisa ukuthi abafowethu labodadewethu ebandleni bayimuli yethu. Umphostoli uPhawuli wayengumdala webandla okhutheleyo futhi othembekileyo. Waba yisibonelo esihle kwabanye njalo waze waphefumulelwa ukuthi atshele abanye ukuthi bamlingisele njengoba laye wayelingisela uKhristu. (1 Khor. 11:1) Wake wakhuluma ngayekwenza engumdala webandla wathi: “Saba lesineke kini njengomama omunyisayo omnakekela kuhle umntanakhe amthandayo.” (1 Thes. 2:7) Lamuhla abadala abathembekileyo bangalingisela uPhawuli ngokutsho amazwi alomusa ngesikhathi besebenzisa iBhayibhili ukuthi baduduze abadinga uncedo.

Odadewethu abaqinileyo ekukhonzeni bangabanceda kakhulu abanye odade abadinga ukududuzwa (Khangela indima 11) *

11. Kuyini okutshengisa ukuthi abadala kayisibo bodwa abangaduduza abahlukuluziweyo?

11 Abadala yibo bodwa abangaduduza abahlukuluziweyo yini? Hatshi. Sonke kumele ‘siqhubeke siduduzana.’ (1 Thes. 4:18) Odadewethu abaqinileyo ekukhonzeni bangabanceda kakhulu abanye odade abadinga ukududuzwa. Yikho uJehova uNkulunkulu ezifanisa lomama oduduza umntanakhe nxa ekhuluma ngendlela aduduza ngayo labo abathwele nzima. (Isaya. 66:13) IBhayibhili lilezibonelo zabesifazana abake baduduza labo ababekhathazekile. (Jobe. 42:11) UJehova uyathokoza kakhulu nxa ebona abesifazana abangamaKhristu beduduza abanye babo abalokhu bethwaliswe nzima ngokwabehlelayo. Kwezinye izikhathi abadala bangacela udade oqinileyo ekukhonzeni ukuthi ancede udade ozwa ubuhlungu. *

SINGABADUDUZA NJANI?

12. Kuyini okumele sikunanzelele nxa sizama ukunceda abake bahlukuluzwa?

12 Nxa sizama ukunceda abantu abake bahlukuluzwa kumele sinanzelele ukuthi kasibabuzi izinto abangazimiselanga ukukhuluma ngazo. (1 Thes. 4:11) Pho kuyini esingakwenza ukuze sibasize njalo sibaduduze? Asixoxeni ngezindlela ezinhlanu eziseBhayibhilini esingazisebenzisa ukuze sincede abanye.

13. U-1 AmaKhosi 19:5-8 uthi kuyini okwenziwa yingilosi kaJehova ukuze isize u-Elija njalo singayilingisela njani?

13 Yenza okuthile okungabanceda. Ngesikhathi umphrofethi u-Elija ebalekela labo ababefuna ukumsusela amanqe, wahlulukelwa kakhulu waze wafisa ukuthi ngabe uyazifela. UJehova wathuma ingilosi elamandla ku-Elija futhi yenza okuthile ukuthi imncede. Yamnika iqebelengwana elalisatshisa njalo yamtshela ngendlela elomusa ukuthi adle. (Bala u-1 AmaKhosi 19:5-8.) Indaba le itshengisa ukuthi kwesinye isikhathi into encane esingayenzela omunye umuntu ingamnceda kakhulu. Singatshengisa ukuthi siyamthanda umfowethu kumbe udadewethu okhathazekileyo ngokwenza izinto ezincane njengokumnxusa ukuthi azokudla lathi, ukumnika isipho loba ukumbhalela ikhadi elilamazwi akhuthazayo. Lanxa kusithwalisa nzima ukuxoxa ngokuhlukuluzwa kwakhe, singatshengisa ukuthi silendaba laye ngokwenza izinto ezinjengalezi ukuze simncede.

14. Sifundani endabeni ka-Elija?

14 Benze bakhululeke njalo bazizwe bevikelekile. Kulokunye esikufundayo endabeni ka-Elija. UJehova wamsiza ngendlela eyisimangaliso ukuthi ahambe umango omude elubangise eNtabeni iHorebi. Kungenzeka ukuthi u-Elija wazizwa evikelekile ngesikhathi esendaweni le ekhatshana, lapho uJehova enzela khona isivumelwano labantu bakhe eminyakeni eminengi eyayedlule. Mhlawumbe wayezibona esephunyuke ezandleni zabantu ababefuna ukumqeda. Sifundani endabeni le? Nxa sifuna ukududuza labo abake bahlukuluzwa kumele siqale sibenze bazizwe bevikelekile. Ngokwesibonelo, abadala kumele bahlale bekhumbula ukuthi udade okhathazekileyo angazizwa evikelekile njalo ekhululekile ukuxoxa nxa besendlini kulalapho beseWolu yoMbuso. Kodwa omunye angakubona kungcono ukukhulumela eWolu yoMbuso kulasendlini.

Singabelapha ngokubalalela ngesineke, sithandaze labo njalo sikhethe amazwi aduduzayo (Khangela indima 15-20) *

15-16. Kutshoni ukulalelisisa?

15 Lalelisisa. IBhayibhili lithi: “Wonke umuntu kumele aphangise ukulalela, aphuze ukukhuluma.” (Jak. 1:19) Siyalalelisisa yini? Ukulalelisisa akutsho ukuphongukhangela umuntu okhuluma lawe uthule ungatsho lutho. Ngokwesibonelo, u-Elija wacina esitsho indlela ayezizwa ngayo njalo uJehova wamlalelisisa. UJehova wananzelela ukuthi u-Elija wayesesaba, ebona angani akulamuntu omsekelayo lokuthi usebenzele idonki efileyo. Wamncedisa ngendlela elothando ukuthi angesabi lokuthi abone ukuthi wayengayedwa njalo umsebenzi wakhe wawuqakathekile. Lokhu kwatshengisa ukuthi wayemlalele sibili.​—1 AmaKho. 19:9-11, 15-18.

16 Singatshengisa njani ukuthi siyamzwela umfowethu loba udadewethu nxa esilandisela indaba yakhe? Kwezinye izikhathi amazwi alomusa angaveza indlela esizizwa ngayo. Engxenye singathi: “Ngilusizi ngalokho okwakwehlelayo. Akulamntwana okumele aphathwe njalo.” Mhlawumbe singabuza imibuzo emilutshwana ukuze sibe leqiniso lokuthi siyakuzwisisa akutshoyo. Singathi: “Ungangichasisela yini lokho okutshoyo ukuze ngikuzwisise kuhle?” kumbe sithi, “Laphana uze uthi . . . , ngizwe angani ubusithi . . . Yikho yini obukutsho?” Amazwi anjengalawa angamtshengisa ukuthi ubumlalele sibili njalo uzama ukuzwisisa indaba yakhe.​—1 Khor. 13:4, 7.

17. Kungani kumele sibe lesineke futhi ‘siphuze ukukhuluma’?

17 Khumbula ukuthi kumele ‘uphuze ukukhuluma.’ Ungamngeni emlonyeni ufuna ukumcebisa loba ufuna ukuqondisa indlela acabanga ngayo. Kanti njalo kumele ube lesineke. Ngesikhathi u-Elija etshela uJehova indlela ayezizwa ngayo wayehlulukelwe futhi wakhuluma ngendlela etshengisa ukuthi wayedane kakhulu. UJehova waluqinisa ukholo luka-Elija, ngemva kwalokho indoda le yaphinda yaveza indlela eyayizizwa ngayo isitsho amazwi afanana lalawo eyayike yawatsho. (1 AmaKho. 19:9, 10, 13, 14) Lokhu kusifundisani? Kwezinye izikhathi labo abahlulukelweyo bangafuna ukukhuluma kanenginengi ngendlela abazizwa ngayo. Lathi sifuna ukuba lesineke njengoJehova. Kulokuthi sibatshele ukuthi bangalulungisa njani uhlupho lwabo kumele sitshengise ukuthi siyabazwela.​—1 Phet. 3:8.

18. Singenzani ukuze imithandazo yethu iduduze lowo osebuhlungwini?

18 Thandaza lalowo osebuhlungwini. Abahlulukelweyo bangakubona kunzima ukuthi bakhuleke. Bengabe bezibona bengafanelanga ukukhuluma loJehova. Enye indlela esingamduduza ngayo umuntu onjalo yikumqamba ngebizo nxa sithandaza laye. Emthandazweni lo singatshela uJehova ukuthi thina kanye labanye ebandleni simthanda kangakanani umzalwane wethu. Singamcela lokuthi ayincedise njalo ayiduduze imvu yakhe eligugu. Imithandazo enjalo iyamduduza kakhulu osebuhlungwini.—Jak. 5:16.

19. Kuyini okungasinceda ukuthi silungiselele ukuyaduduza omunye?

19 Khetha amazwi ayelaphayo njalo aduduzayo. Qala ucabange ungakakhulumi. Amazwi akhulunywa ngumuntu engacabanganga angalimaza abanye. Kodwa amazwi alomusa ayelapha. (Zaga. 12:18) Ngakho khuleka kuJehova ukuze akusize usebenzise amazwi alomusa, aduduzayo njalo ayelaphayo. Khumbula ukuthi amazwi alamandla kakhulu yilawo avela kuJehova atholakala eBhayibhilini.​—Heb. 4:12.

20. Labo abake bahlukuluzwa bangacabangani njalo kuyini okumele sibakhumbuze khona?

20 Labo abake bahlukuluzwa besesebancane bangabona angani bayenyanyeka, abasibantu balutho njalo abathandwa. Lokhu akusiloqiniso. Ngakho sebenzisa iBhayibhili ukuze ubakhumbuze ukuthi baqakatheke kangakanani emehlweni kaJehova. (Khangela ibhokisi elithi “ Imibhalo Eduduzayo.”) Khumbula ukuthi ingilosi yamqinisa njani umphrofethi uDanyeli lapho ebuthakathaka njalo ehlulukelwe. UJehova wayefuna indoda le ikwazi ukuthi uyayithanda njalo uyayiqakathekisa kakhulu. (Dan. 10:2, 11, 19) Abafowethu labodadewethu abahlulukelweyo labo baqakathekile kuJehova.

21. Kuzakwenzakalani kulabo abenza izinto ezimbi abangaphendukiyo njalo okwakhathesi kuyini okumele sizimisele ukukwenza?

21 Nxa siduduza abanye siyabe sibanceda bakhumbule ukuthi uJehova uyabathanda. Kanti njalo akumelanga sikhohlwe ukuthi uJehova nguNkulunkulu owahlulela kuhle. Uyabazi bonke abake bahlukuluzwa lanxa abanye abantu bengabazi. Akula lutho olufihlakeleyo kuye njalo uzakuba leqiniso lokuthi bazajeziswa bonke abangaphendukiyo abahlukuluza abanye. (Nani. 14:18) Okwakhathesi kasenzeni konke okusemandleni ethu ukuthi sitshengise uthando kulabo abake bahlukuluzwa. Kuyasiduduza ukwazi ukuthi uJehova uzabuqeda du ubuhlungu balabo abaphathwe kubi nguSathane lomhlaba wakhe. Sekuseduze ukuthi zonke izinto lezi ezibuhlungu zingaphindi zifike engqondweni.​—Isaya. 65:17.

INGOMA 109 Thanda Ngenhliziyo Yonke

^ indima 5 Abantu abake bahlukuluzwa kwezemacansini besesebancane bengabe belokhu belwisana lobunzima obabangelwa ngokwabehlelayo lanxa sebekhulile. Isihloko lesi sizasinceda sizwisise ukuthi kungani kunjalo. Sizabona lokuthi ngobani abangabaduduza. Kanti njalo sizafunda ngezindlela esingabaduduza ngazo.

^ indima 11 Umuntu owake wahlukuluzwa uyazikhethela ukuthi uzahamba yini ukuyabona udokotela loba hatshi.

^ indima 76 OKUSEMFANEKISWENI: Udadewethu oqinileyo ekukhonzeni ududuza udade osebuhlungwini.

^ indima 78 OKUSEMFANEKISWENI: Abadala ababili bavakatshele udade ohlulukelweyo; udade lo ucele udade owamduduzayo ukuthi abekhona.