1-2. (a) O le ā se faataʻitaʻiga e iloa ai e iai i tagata le faanaunauga ina ia maua faamāfanafanaga, ma le tomai e faamāfanafana atu ai i isi? (e) O le ā se isi auala ua faamanuʻalia ai le fanauiti?

E MASANI lava ona iai i tagata le faanaunauga ina ia maua faamāfanafanaga, ma le tomai matagofie e faamāfanafana atu ai i isi. O se faataʻitaʻiga, pe a lavea le vae o se tamaitiiti a o taalo, e tagi o ia ma tamoʻe i lona tinā po o lona tamā. E lē mafai e mātua ona faaleleia lenā manuʻa, ae e mafai ona la faamāfanafanaina le tamaitiiti. Atonu e la te fesili atu po o le ā na tupu, faanā le tamaitiiti ma opo mai o ia, pe atonu foʻi e tuu se mea faapipii i lona vae na lavea. E lē umi ae teʻa le tagi o le tamaitiiti ma toe alu e taalo. Ae i se taimi mulimuli ane, o le a pē lenā manuʻa.

² Peitaʻi, e iai se isi auala e sili atu ona leaga ua faamanuʻalia ai le fanauiti. E iai nisi ua faia i ai faigaaiga faamalosi. E mafai ona tupu lea tulaga i se taimi se tasi, pe e faaauau foʻi mo ni tausaga se tele. Po o le ā lava le tulaga, o le faaleagaina o se tamaitiiti, e mafai ona iai aafiaga tumau i ona faalogona. E iai taimi e maua ai lē na faia le solitulafono ma falepuipui ai. Ae i nisi taimi e lē o le mea lenā e tupu. Peitaʻi, e tusa pe e vave ona faasala lē na faaleagaina le tamaitiiti, ae e mafai ona iai pea aafiaga ogaoga i le tamaitiiti e tusa pe e avea o ia ma tagata matua.

3. E tusa ai ma le 2 Korinito 1:3, 4, o le ā e finagalo i ai Ieova, ma o ā fesili o le a tatou talanoaina?

³ O le ā e fesoasoani i se Kerisiano o loo tauivi pea ma faalogona tigā, ona na faaleagaina o ia a o laʻitiiti? (Faitau le 2 Korinito 1:3, 4.) O le mea moni, o le finagalo o Ieova ia maua e ana mamoe le alofa ma faamāfanafanaga e latou te manaʻomia. O lea, seʻi o tatou talanoaina fesili nei e tolu: (1) Aiseā e manaʻomia  ai e i latou na faaleagaina a o lāiti faamāfanafanaga? (2) O ai e mafai ona avatuina faamāfanafanaga e latou te manaʻomia? (3) O ā auala aogā e mafai ona tatou avatu ai faamāfanafanaga?

4-5. (a) Aiseā e tāua ai ona malamalama e tele vala e eseese ai tamaiti mai i tagata matutua? (e) E faapefea i faigaaiga faamalosi ona aafia ai le vaaiga a se tamaitiiti i isi tagata?

⁴ Atonu o loo manaʻomia pea e i latou sa faaleagaina a o lāiti faamāfanafanaga, e ui ua tele tausaga ua mavae. Aiseā? E tatau ona tatou malamalama, e tele vala e eseese ai tamaiti mai i tagata matutua. E ese le auala e taulima ai e se tamaitiiti aafiaga e oo iā te ia ona o faigaaiga faamalosi, mai i le auala e taulima ai e se tagata matua ni faiga na faileagaina ai o ia. Ia mātau nisi o faaaʻoaʻoga.

⁵ E manaʻomia ona lagona e tamaiti le māfana ma maufaatuatuaina ē e tausia i latou. O na faiā e lagona ai e tamaiti le malupuipuia, ma aʻoaʻoina ai i latou ina ia maufaatuatuaina tagata e alolofa iā i latou. (Sala. 22:9) Pagā lea, o le tele o faigaaiga faamalosi e tutupu i totonu o aiga. E masani o i latou e faaleagaina tamaiti o tagata lava o le aiga ma a latou uō. O nei faiga e faigatā ai i se tamaitiiti ona toe maufaatuatuaina se isi, e oo lava i le taimi e avea ai o ia o se tagata matua.

6. Aiseā e avea ai le faaleagaina o se tamaitiiti o se faiga lē alofa e tugā ona aafiaga?

⁶ E lē mafai e tamaiti ona puipuia i latou lava, ma o le faaleagaina o i latou o se faiga lē alofa e tugā ona aafiaga. E matuā ogaoga aafiaga e oo i tamaiti pe a faia i ai faigaaiga faamalosi, a o leʻi taitai oo i le taimi e avea ai i latou o ni tagata matutua, ma mafai ona faia feusuaʻiga pe a faaipoipo. O nei faiga e sesē ai la latou vaaiga e faatatau i feusuaʻiga, ma manatu ua leai so latou aogā, pe lē toe maufaatuatuaina ai foʻi isi.

7. (a) Aiseā e faigofie ai i ē e faia faigaaiga faamalosi ona faasesēina tamaiti, ma o ā faamatalaga pepelo e latou te faia? (e) O ā iʻuga o na faamatalaga pepelo?

⁷ E lē lava le tomai o tamaiti e mafaufau ai ma faia ni filifiliga, pe iloa se lamatiaga ma auala e ʻalofia ai. (1 Kori. 13:11) E faigofie i ē e faia faigaaiga faamalosi ona faasesēina tamaiti. E latou te taʻu atu i tamaiti faamatalaga pepelo e faapea, e tuuaʻia le tamaitiiti mo le mea na tupu, e lē tatau ona taʻuina i se tasi le mea na tupu, ma e leai se tasi o le a talitonu pe ano mai i le faamatalaga a le tamaitiiti. E na te ono fai atu foʻi i le tamaitiiti, o feusuaʻiga i le va o se tagata matua ma se tamaitiiti, o se auala masani lea e faaali ai le alofa o le tasi i le isi. O na pepelo o le a faasesēina ai le mafaufau o le tamaitiiti mo le tele o tausaga, ma lē mafai ai ona ia iloa le mea moni. Atonu o le a tuputupu aʻe lenā tamaitiiti ma faalogona nofosala, ma manatu e leai se tasi e toe alofa pe mafai ona faamāfanafanaina o ia.

8. Aiseā e tatou te mautinoa ai e mafai e Ieova ona faamāfanafanaina i latou na faaleagaina?

⁸ E lē o se mea la e faateʻia ai le iloaina, e iai aafiaga tumau e oo i ē na faaleagaina a o lāiti. O lea faiga o se solitulafono e sili ona leaga, ma ua aafia ai le lalolagi atoa. O se faamaoniga manino lea o loo tatou ola i aso e gata ai, lea ua toʻatele ai “ē e lē lotoaiga” ma “o tagata amioleaga ma ē taufaasesē, e faateteleina pea lo latou leaga.” (2 Timo. 3:1-5, 13) E matuā leaga togafiti a Satani, ma o se mea e faanoanoa ai pe a faia e tagata le mea e manaʻo i ai le Tiapolo. Peitaʻi, e sili atu le malosi o Ieova iā Satani po o ē lagolagoina o ia. E silafia e Ieova togafiti e faaaogā e Satani. Ia tatou mautinoa e silafia lelei e Ieova o tatou faalogona tigā, ma e na te saunia mai faamāfanafanaga e tatou te manaʻomia. O se faamanuiaga lo tatou auauna i “le Atua o faamāfanafanaga uma, o lē na te  faamāfanafanaina i tatou i o tatou puapuaga uma, ina ia mafai foʻi ona tatou faamāfanafana atu i ē ua oo i ai so o se puapuaga, i le faamāfanafanaga ua faamāfanafanaina ai i tatou e le Atua.” (2 Kori. 1:3, 4) O ai la e faaaogā e Ieova e avatuina faamāfanafanaga?

9. E tusa ai ma upu a Tavita i le Salamo 27:10, o le ā o le a faia e Ieova mo i latou ua tuulafoaʻia e o latou aiga?

⁹ O i latou e sili ona manaʻomia faamāfanafanaga, o ē e lē o puipuia e o latou mātua mai i le faaleagaina, po o ē ua faaleagaina e tagata e vavalalata iā i latou. Na iloa e le faisalamo o Tavita, o Ieova le Puna maufaatuatuaina o faamāfanafanaga. (Faitau le Salamo 27:10.) Na talitonu Tavita e tausia e Ieova i latou ua tuulafoaʻia e o latou aiga. E faapefea ona tausia e Ieova i latou? E faaaogā e Ieova ana auauna faamaoni. O o tatou uso tapuaʻi, o lo tatou aiga faaleagaga lea. O se faaaʻoaʻoga, na fetalai Iesu o ē latou te tapuaʻi faatasi iā Ieova, o i latou ia o ona uso, tuafāfine, ma tinā.​—Mata. 12:48-50.

10. Na faapefea ona faamatalaina e Paulo lana matafaioi o se toeaina?

¹⁰ Ia mātau pe e faapefea ona avea le faapotopotoga Kerisiano o se aiga. O se faataʻitaʻiga, o le aposetolo o Paulo o se toeaina e galue mamafa ma faamaoni. Na ia faataatia se faaaʻoaʻoga lelei, ma na faagaeeina o ia e tusi atu i isi, ina ia faaaʻoaʻo iā te ia e pei ona ia faaaʻoaʻo iā Keriso. (1 Kori. 11:1) Na ia faamatalaina lana matafaioi o se toeaina e faapea: “Na matou faapelepele iā te outou, e pei ona tausi faapelepele e se failele o lana fanau.” (1 Tesa. 2:7) E faaaʻoaʻo foʻi toeaina faamaoni i aso nei iā Paulo, e ala i le faaaogā o faaupuga faapelepele ma agalelei, a o latou faaaogā le Tusi Paia e faamāfanafana atu ai i ē o loo mafatia.

11. E faapefea ona iloa e lē na o toeaina e mafai ona avatuina faamāfanafanaga?

¹¹ Pe e na o toeaina e mafai ona avatuina faamāfanafanaga i ē na faaleagaina? E leai. O i tatou uma lava e iai le tiute tauave o le “fefaamāfanafanaaʻi” o le tasi i le isi. (1 Tesa. 4:18) E mafai e tuafāfine taʻumatuaina faaleagaga ona faalaeiau i isi tuafāfine o loo mafatia. Ua faatusa  e Ieova le Atua o ia lava i se tinā o loo faamāfanafana atu i lana tama. (Isa. 66:13) O loo iai i le Tusi Paia faaaʻoaʻoga o fafine na faamāfanafana atu iā i latou sa mafatia. (Iopu 42:11) Maʻeu le faafiafiaina o Ieova, pe a silasila mai o loo faamāfanafanaina e tuafāfine Kerisiano isi tuafāfine o loo feagai ma faalogona tigā! I nisi tulaga, e mafai ona talosaga ma le faautauta toeaina i se tuafafine taʻumatuaina, e fesoasoani atu i se tuafafine o loo tauivi ma na faalogona. *

12. O le ā e manaʻomia ona tatou faaeteete i ai?

¹² Ia faaeteete e aua neʻi o tatou fesili atu i ni mataupu e lē manaʻo le tagata e faailoa i isi. (1 Tesa. 4:11) E faapefea la ona tatou fesoasoani atu iā i latou o loo manaʻomia le fesoasoani ma faamāfanafanaga? Seʻi o tatou iloiloina ni auala faale-Tusi Paia se lima e mafai ona tatou faamāfanafana atu ai i isi.

13. E tusa ai ma le 1 Tupu 19:5-8, o le ā na faia e le agelu a Ieova mo Elia, ma e mafai faapefea ona tatou faaaʻoaʻo i lenā agelu?

¹³ Ia avatu se fesoasoani aogā. A o sola ese le perofeta o Elia mai iā i latou na mananaʻo e fasioti o ia, na matuā lotovaivai o ia ma manaʻo ai ina ia oti. Na auina mai e Ieova se agelu malosi ina ia faamalosiau iā te ia. Na saunia e le agelu le mea sa manaʻomia e Elia i lenā taimi, e ala i le saunia o se taumafataga vevela ma faapea mai ma le agalelei iā Elia ina ia ʻai. (Faitau le 1 Tupu 19:5-8.) O lenā mea ua faailoa mai ai se manatu tāua: I isi taimi, e telē le aogā o se gaoioiga laʻitiiti e fesoasoani atu ai. O se taumafataga, sina meaalofa, po o le tusia o se tusi faalaeiau, e mafai ona faamautinoa atu ai i le uso po o le tuafafine o loo mafatia, e tatou te alolofa ma manatu mamafa iā te ia. Atonu e mafai ona tatou avatu pea se fesoasoani i na auala, pe afai e faigatā ona tatou talanoa atu i se tasi i se mataupu maʻaleʻale.

14. O le ā e tatou te aʻoaʻoina mai i le mea na tupu iā Elia?

¹⁴ Ia faia ni gaoioiga ina ia lagona ai e lē o loo mafatia le malupuipuia. E iai foʻi se isi lesona e tatou te aʻoaʻoina mai i le mea na tupu iā Elia. Na saunia faavavega e Ieova le malosi ina ia mafai ai ona taunuu le perofeta o Elia i le mauga o Horepa. Atonu na lagona e Elia le malupuipuia i lenei nofoaga mamao, lea na osia ai e Ieova se feagaiga ma ona tagata i senituri ua mavae. Na ono manatu o ia, o lea ua mamao ese mai iā i latou sa mananaʻo e fasiotia o ia. O le ā e tatou te aʻoaʻoina mai i inei? Ina ia mafai ona tatou faamāfanafana atu i ē na faaleagaina, e manaʻomia ona tatou fesoasoani muamua ina ia latou lagona le malupuipuia. O se faataʻitaʻiga, e tatau ona manatua e toeaina atonu e sili atu ona lagona e se tuafafine o loo mafatia le malupuipuia, pe a latou talatalanoa ma inu se iputī i le fale nai lo o le Maota mo Sauniga. Ae i nisi tulaga, e manaʻo le tagata e talanoa i le Maota mo Sauniga.

15-16. O ā mea e aofia ai i le avea o se tasi ma sē e faalogologo lelei?

¹⁵ Ia avea o sē e faalogologo lelei. E manino le fautuaga a le Tusi Paia o loo i le Iakopo 1:19: “Ia faalogologo lelei tagata uma, ae aua le vave ona tautala.” Po o i tatou o ni ē e faalogologo lelei? E tatou te ono manatu i le faalogologo lelei o se gaoioiga e na o le nofonofo ma vaavaai i le tagata, ae e leai se faamatalaga e fai atu. Peitaʻi, e tele isi mea e aofia ai. O se faaaʻoaʻoga, i se taimi mulimuli ane, na sasaa atu faalogona mafatia o Elia iā Ieova, ma na faafofoga mai Ieova iā te ia. Na silafia e Ieova na lagona e Elia le fefe, le tuua na o ia, ma manatu ua leai se aogā o ana galuega fitā sa fai. O lea, na fesoasoani mai ma le alofa Ieova iā Elia ina ia manumalo i na faalogona. O le mea moni, na faalogologo lelei Ieova iā Elia.​—1 Tu. 19:9-11, 15-18.

 ¹⁶ E faapefea ona tatou faaalia le tigā alofa ma le alofa faapelepele a o tatou faalogologo lelei atu? I nisi taimi, e mafai ona faailoa atu o tatou faalogona e ala i le fai atu o ni nai faaupuga faautauta ma māfana. Atonu e tatou te faapea atu: “Talofa e, taʻi leaga lenā mea na tupu iā te oe! E lē tatau ona tupu lenā mea i se tamaitiiti.” E mafai foʻi ona e fesili atu, ina ia faamautinoa ai ua e malamalama i le faamatalaga o loo fai mai e se uō o loo mafatia. E te ono fesili atu, “Faamalie atu, pe e mafai ona toe faamatala mai le uiga o lau tala?” Pe e te ono fesili atu foʻi, “Pe e saʻo laʻu faalogo na e fai mai . . . ?” O na faaupuga alofa, e faamautinoa atu ai i le tagata o loo e faalogologo lelei iā te ia, ma o loo e taumafai ina ia malamalama i ona faalogona.​—1 Kori. 13:4, 7.

17. Aiseā e tatau ai ona tatou onosaʻi ma “aua le vave ona tautala”?

¹⁷ Peitaʻi, ia “aua le vave ona tautala.” Aua e te faasalavei atu e avatu ni fautuaga pe taumafai e faasaʻo manatu o le tagata, a o sasaa mai ona faalogona. Ia onosaʻi. Ina ua sasaa atu faalogona o Elia iā Ieova, na ia fai atu ni faaupuga malolosi e faaalia ai lona mafatia. Mulimuli ane ina ua faamalosia e Ieova le faatuatua o Elia, na ia toe taʻua foʻi na upu e faailoa atu ai ona faalogona mafatia. (1 Tu. 19:9, 10, 13, 14) O le ā le lesona? E lē na o le tasi se taimi e sasaa mai ai faalogona o ē e mafatia. I le pei la o Ieova, ia tatou faalogologo atu ma le onosaʻi iā i latou. Nai lo o le taumafai e foʻia le faafitauli, ia tatou faaalia le tigā alofa ma le alofa faapelepele iā i latou.​—1 Pete. 3:8.

18. E faapefea i a tatou tatalo ona faamāfanafanaina ai ē o loo mafatia?

¹⁸ Ia tatalo faatauanau ma lē o loo mafatia. Atonu e lagona e i latou ua matuā lotomafatia e lē mafai ona latou tatalo atu iā Ieova. E oo iā i latou lagona e faapea e lē aogā ona latou faalatalata atu iā Ieova. Pe a tatou mananaʻo e faamāfanafana atu iā i latou, e mafai ona tatou tatalo faatasi ma lenā tagata, ma taʻua patino lona igoa. E tatou te faailoa atu iā Ieova le  matuā pele o lea tagata iā i tatou faapea le faapotopotoga. E tatou te ono talosaga atu foʻi iā Ieova ina ia faatoʻafilemu le mafaufau o lana mamoe pele, ma ia faamāfanafana iā te ia. O tatalo faapena e mafai ona matuā faamāfanafanaina ai sē o loo mafatia.​—Iako. 5:16.

19. E faapefea ona tatou sauniuni e faamāfanafana atu i se tasi?

¹⁹ Ia faaaogā upu e faatoʻafilemu ma faamāfanafana ai lē o loo mafatia. Ia mafaufau muamua a o leʻi fai atu se faamatalaga. O faaupuga soonafai, e mafai ona faatigā ai i se tasi. Ae o upu agalelei e mafai ona faatoʻafilemu ai. (Faata. 12:18) O lea, ia tatalo iā Ieova ina ia mafai ona fesoasoani iā te oe e faaaogā ni upu agalelei, faamāfanafanaloto, ma e faatoʻafilemu ai. Ia manatua, o le auala sili e faamāfanafana ai se tasi, o le faaaogā lea o fetalaiga a Ieova o loo i le Tusi Paia.​—Epe. 4:12.

20. O ā manatu ua talitonu i ai nisi na faaleagaina i le taimi ua teʻa, ae o le ā se manatu e tatau ona tatou faamanatu atu iā i latou?

²⁰ E talitonu nisi na faaleagaina i le taimi ua teʻa ua leai so latou aogā, e leai se tasi e toe alofa iā i latou, ma e tumau ona lofitūina i latou i faalogona nofosala. Pagā le sesē o na manatu! O lea, ia faaaogā mau o le Tusi Paia e faamanatu atu ai e matuā tautele i latou iā Ieova. (Tagaʻi i le pusa “ Faamāfanafanaga Mai i le Tusi Paia.”) Ia manatua le auala agalelei na faamalosiau ai se agelu i le perofeta o Tanielu, i le taimi na ia lagona ai le matuā lotovaivai. Na finagalo Ieova ina ia iloa e lana auauna, e pele o ia iā te Ia. (Tani. 10:2, 11, 19) I se tulaga talitutusa, e pele foʻi iā Ieova o tatou uso ma tuafāfine o loo mafatia.

21. O le ā le iʻuga o le a oo i ē uma e faia mea sesē ae e lē salamō, ma o le ā ua tatou maumauaʻi e fai i le taimi lenei?

²¹ Pe a tatou faamāfanafana atu i isi, e tatou te faamanatu atu i ai e alofa Ieova iā i latou. Aua foʻi neʻi galo iā i tatou, o Ieova o le Atua e faamasinotonu. E leai se mea e lilo i le silafaga a Ieova, e oo lava i ē na faamanuʻalia i faigaaiga faamalosi. E lē faasaoina foʻi e Ieova i latou e faia mea sesē ae e lē salamō. (Nu. 14:18) O lea, seʻi o tatou maumauaʻi e faia taumafaiga uma e faaali atu ai le alofa i ē na faaleagaina. E lē gata i lea, o se faamāfanafanaga le iloaina o le a aveesea atoatoa e Ieova mafatiaga o ē na faaleagaina, ona o Satani ma lana lalolagi. Ua toe o se aga ona tafiesea lea o nei mea uma, e lē toe manatua pe toe alu aʻe i le loto.​—Isa. 65:17.