Enda bua kuleshe mianda i muanka

Enda bua kuleshe kashibo ka mianda i muanka

MWISAMBO WA KULONGA 20

Tunyigishe baaba babadi balwishe na myanda ibutete

Tunyigishe baaba babadi balwishe na myanda ibutete

“Efile Mukulu sha kusambana . . . Eetusambaa mu malwa eetu booso.”—2 KOD. 1:3, 4.

LOONO 134 Bana nkya buntu ky’Efile mukulu

MYANDA I MWANKA *

1-2. (a) Nkileshesho kinyi akilesha shi bantu abekalaa na lukalo lwa kunyingishibwa na be na ngombesha ya kunyingisha bangi? (b) Bana abapushaa kinyongwa naminyi?

BANTU abekalaa na lukalo lwa kunyingishibwa na be na ngobesha ya kunyingisha bangi. Bu kileshesho, su mwana mukinga apona nsaa yakwete kwasha, epoola mu manwi, endaa lubilo na kudila kwi Nshaye sunga Nyinaye. Baledi tambalombene kubuka elonda nya, kadi mbalombene kumusamba. Be kwipusha mwana kibakitshika, kumukumuna mpolo, kumuumiisha na bishima bya kifulo, na kumwela bwanga sunga kumwanya kalamba. Kapindji kapeela mwana e kuumiina na pangi e kubanga dingi kwasha. Mwenda mafuku, elonda adyumu.

2 Ingi nsaa, bana abebakyengyeshaa mu kipaso kikile bubi. Bangi abebalwishaa na myanda ibutete. Be kwikala balwishe mwana na myanda ibutete mususa umune, sunga misusa ibungi munda mwa bipwa bibungi. Mu mishindo yoso, kulwisha mwana nkulombene kumuleka na kinyongwa kishy’akipu. Pangi, muntu baadi mumulwishe abaadi bamukwate bamunyooka. Pangi namu, tambamukwate bwa kumunyoka nya. Sunga’shi abaadi bakwate muntu baadi mulwishe mwana kushi kunyengakana, mwana e kwikala nka akalakashwa kwishimba mpa na p’akulu.

3. Bu byabadi bebileshe mu 2 Beena-Kodinda 1:3, 4, Yehowa akumiina kinyi, na nkonko kinyi yatukyebe kutaluula?

3 Su mwina Kidishitu ababadi balwishe na myanda ibutete ku bukinga kyekalakashaa kwishimba mpa na ku bukulu bwaye, nkinyi kilombene kumukwasha? (Badika 2 Beena-Kodinda 1:3, 4.) Eyendo, Yehowa nyi akumiina shi bafule mikooko yaye na kwiyinyingisha. Byabya, tubandeyi kutaluula ino nkonko: (1) Bwakinyi abitungu kunyingisha bano babaabadi balwishe na myanda ibutete? (2) Nnanyi mulombene kwibanyingisha? (3) Mmushindo kinyi wibuwa watudi balombene kwibanyingisha?

BWAKINYI ABITUNGU KWIBANYINGISHA?

4-5. (a) Bwakinyi bibuwa kuuka’shi bana mbelekene na bantu bakulu? (b) Kulwisha mwana na myanda ibutete kwi kulwisha lukulupilo lwaye mwi bangi naminyi?

4 Bangi bababadi balwishe na myanda ibutete ku bukinga, bakii nka na lukalo lwa kunyingishibwa sunga’shi takupwile kukila bipwa bibungi. Bwakinyi? Bwa kwibipusha kalolo, abitungu tubande kuuka’shi, bana bakinga mbelekene ngofu na bantu bakulu. Bana bakinga babadi balwishe na myanda ibutete abenyongolaa bilekene na bantu bakulu. Tubande kutaluula bino bileshesho.

5 Bana abakumiinaa kwikala peepi, na kukulupila ngofu mwi baaba bakwete kwibakusha na kwibapasukila. Kyakya kipwano akikwashaa bana bwabadya kumona’shi bakwete kwibakalwila na akibalongyesha bwabadya kukulupila baaba bebafule. (Mis. 22:9) Bi malwa, mwanda bantu abakambaa kulwisha bana, mba mu nshibo mwabo, bena kifuko, na ba kuuku ba bena kifuko. Nsaa yabalwisha mwana na myanda ibutete kwi muntu aadi mukulupile, bibukopo bwadya kukulupila bangi sunga kunyima kwa bipwa bibungi.

6. Bwakinyi kulwisha mwana na myanda ibutete nyi nkibeshi na, kwi kumukyengyesha?

6 Bana ta mbalombene kwikalwila abo banabene nya, kwibalwisha na myanda ibutete nkibeshi na nkwibakyengyesha. Kukitshisha bana myanda ya balume na bakashi kwabashabandile kukula ku mbidi, mu binangu sunga kwabashabandile kupatuluka bwa kwiyikita mu dibaka, nkulombene kwibakyengyesha ngofu. Kwibalwisha na myanda ibutete kwi kulwisha mweneno aabo pabitale kwifikena peepi kwa mulume na mukashi, be kwimona bu bashi balombane, sunga kupela kukulupila muntu oso akimbi kwikala peepi nabo.

7. (a) Bwakinyi mbibofule bwa muntu mubi kudimba mwana na kumulwisha na myanda ibutete, na mmushindo kinyi wadi mulombene kwibikita? (b) Aa madimi ngalombene kutusha bipeta kinyi?

7 Bana ta mbabande kupatuluka byabadya kushinguula myanda kalolo, bwa kwata bitshibilo, sunga kutundula masaku na kwiasuka. (1 Kod. 13:11) Byabya, mbibofule bwa muntu ebubi kwibadimba. Bantu abalwishaa bana abebalungulaa myanda ya madimi ibubi bukile. Bu kileshesho abamba shi, kilema nkya mwana, na’shi abitungu kufwamisha mwanda, abamba dingi’shi su mwana ewakula, takwi muntu mulombene kukumiina shi byakula mbya binyibinyi, sunga’shi kwifikena peepi kwa mwana mukinga na muntu mukulu nyi nkipaso kibuwa kya kwilesheena kifulo. Aa madimi ngalombene kulwisha ngobesha ya mwana ya kunangushena na kipaso kyaye kya kumona bya binyibinyi munda mwa bipwa bibungi. Mwana e byabya, mmulombene kukula na binangu bya kwimona bu shii mulombene kwikala mu kipwano kibuwa na ungi muntu sunga n’Efile Mukulu, sunga’shi takwi muntu mulombene kumufula sunga kumunyingisha.

8. Mbikunyi byatudi balombene kushinkamisha’shi Yehowa e kusamba boso be na mashimba enyongole?

8 Ino myanda ayitukwasha bwa kumona bwakinyi muntu abaabadi balwishe na myanda ibutete e kulama twinyongoshi munda mwa bipwa bibungi. Uno mulwisho nyi nkibeshi kikata! Kupalakana kwa uno mwanda mu nsenga ishima, akulesha’shi twi mu mafuku a ku nfudiilo, mafuku e bantu bebungi tabe “na kifulo kia butandwa” na mwi ‘bantomboshi na bantu abakulupisha bakwabo bya madimi abende kumpala mu bubi.’ (2 Tim. 3:1-5, 13, Kilombeno kipya 2014) Mayele a Satana e bubi bukile, na bi malwa nsaa i bantu abakitshi byabya byakyebe. Anka, Yehowa e na bukome bwibungi bukile bwa Satana na bafubi baye. Yehowa auku kyoso kilombene kukita Satana. Tushinkamishe’shi Yehowa euku mushindo watukwete kukyenga, na mmulombene kwitusamba. Mwanda tukwete kufubila “Efile Mukulu sha kusambana mu byooso, etusamba mu malwa eetu booso, bwa kwitwikasha balombeene kusamba booso be mu mpombo, muyile kusambibwa kwatudi bapete atwe banabene kwi Efile Mukulu.” (2 Kod. 1:3, 4) Mba nanyi babakwete kufuba nabo kwi Yehowa bwa kusamba bangi?

NANYI MULOMBENE KWIBANYINGISHA?

9. Muyile mayi a Nfumu Daavide e mu Misambo 27:10, Yehowa akitshi kinyi bwa baaba babadi basumbushene kwi kifuko kyabo?

9 Bikishekishe baaba bababadi balwishe na myanda ibutete kwi bantu babauku, be na lukalo lukata lwa kunyingishibwa. Daavide mufundji a misambo baadi auku’shi abitungu tukulupile kwi Yehowa bwa kunyingishibwa. (Badika Misambo 27:10.) Daavide baadi na lukumiino’shi Yehowa ekala bu Nshaye na baaba babadi basumbushene kwi bena kifuko. Yehowa akitaa byabya naminyi? Afubishaa bafubi baye basha lulamato. Bakwetu bena Kidishitu nyi be bu kifuko kyetu. Bu kileshesho, Yesu bakwile’shi bakwabo balume, bakwabo bakashi, na nyinaye, mbaba abamulondo mu lulangwilo lwa Yehowa.—Mat. 12:48-50.

10. Mbikunyi bibaadi Mpoolo mutumibwa muleshe mudimo waye wa bukulu?

10 Tutaluuleyi kileshesho akilesha mushindo ulombene kakongye kwikala bu kifuko kyetu. Mpoolo mutumibwa baadi mukulu baadi afubu ngofu. Aye nkileshesho kibuwa bwetu, na ku bukwashi bwa kikudi ki selele kwete kuteka bangi bwabadya kumwambula bu bibaadi mwambule Kidishitu. (1 Kod. 11:1) Ungi mususa Mpoolo baadi mwakule pabitale mudimo waye wa bukulu’shi: “Tubaadi munkatshi mwenu na kupopeela, bu nambutwile kwete kulela bana baaye.” (1 Tes. 2:7) Bakulu basha lulamato lelo uno, mbalombene kufubisha bishima bya kalolo, nsaa yabafubisha Bifundwe bwa kunyingisha bangi.

Bakwetu bakashi bena Kidishitu banyingye abauku kalolo mushindo wa kunyingisha bangi (Tala kikoso 11) *

11. Nkinyi akilesha shi ta nka penda bakulu nyi be na bushito bwa kunyingisha bangi?

11 Mpenda bakulu nyi be na bushito bwa kunyingisha bangi su? Nya. Atwe boso twi na bushito bwa ‘kwikankamishena ku muntu na muntu.’ (1 Tes. 4:18) Bakwetu bakashi banyingye mu kikudi mbalombene kunyingisha bakwetu bakashi be na lukalo lwa kunyingishibwa. Yehowa Efile Mukulu baadi mwipwandjikishe na nyina mwana anyingisha mwan’aye. (Yesh. 66:13) Mu Bible mwi bileshesho bya bana bakashi abaadi abanyingisha bantu be na twinyongoshi. (Yob. 42:11) Yehowa amonaa byoso abitatshisha bakashi bena Kidishitu lelo uno bwa kunyingisha bakwabo bakashi be na twinyongoshi! Dingi, mukulu umune sunga babidi mbalombene kwipusha mukwetu mukashi pa bu penka, su mulombene kukwasha ungi mukwetu mukashi ena kenyongoshi. *

MUSHINDO KINYI WATUDYA KWIBANYINGISHA?

12. Nkinyi kyatusha kukita?

12 Tatukumiina kwipusha mukwetu mwina Kidishitu pabitale myanda yakumiina kulama bwaye’ye nabene. (1 Tes. 4:11) Nkinyi dingi kyatudi balombene kukita bwa baaba be na lukalo lwa bukwashi na kunyingishibwa? Tutaluuleyi mishindo itano i mu Bifundwe yatudi balombene kunyingisha muntu.

13. Bu byabadi bebileshe mu 1 Bf. 19:5-8, nkinyi kibaadi mwikeyilu a Yehowa mukitshine Eliya, na mbikunyi byatudi balombene kumwambula?

13 Kita kintu kampanda bwa kwibakwasha. Pabaadi mutemuki Eliya asuku bwa kupasha muwa waye, baadi mubofule kwishimba mu kipaso kibaadi mutekye lufu. Yehowa batumine mwikeyilu sha bukome, bwa kufika mu kutala uno muntu baadi mubofule kwishimba. Mwikeyilu baadi mukite kintu kampanda bwa kumukwasha. Bapele Eliya kidibwa ki kaalo na amunyingisha bwadya kudya. (Badika 1 Banfumu 19:5-8.) Kino kileshesho akilesha mwanda wa binyibinyi: Ingi nsaa kukita kantu kapela ka kalolo, nkulombene kukwasha muntu. Twi kulesha mukwetu mwina Kidishitu e na twinyongoshi’shi twi bamufule pa kumupa kidibwa, kumupa kintu kampanda sunga kumufundjila bishima bya kumunyingisha. Su atumono’shi tatoobesha kwisamba naye pabitale myanda ayimukalakasha kwishimba, twi kumukitshina byabya bwa kumukwasha.

14. Ndilongyesha kinyi dyatudi balombene kulongyela ku mwisambo wa Eliya?

14 Kwasha baaba bakalakashwe bwabadya kwipusha bakalwilwe na banyingye. Twi kupeta dingi dilongyesha ku mwisambo wa Eliya. Yehowa baadi mukwashe mutemuki mu kilengyeleshi, bwadya kutambuka kipindji kibula bwa kwenda ku Mwengye wa Horebe. Pangi Eliya baadi epusha’shi, e mu kukalwilwa ku ino mbalo kubaadi Yehowa mukite kilombeno na mwilo waye kala. Bamwene’shi, binobino e kula ngofu na bantu abaadi abakimbi kumwipaa. Ndilongyesha kinyi dyatudi balombene kwikupetela? Su atukumiina kukwasha muntu abaabadi balwishe na myanda ibutete, abitungu tubande kumukwasha bwashi epushe mu kukalwilwa. Bu kileshesho, abitungu bakulu baukye shi mukwetu mukashi abaabadi balwishe na myanda ibutete, e kwikala bibuwa nsaa yadi kwaye ku nshibo pe ku Nshibo ya Bufumu. Mungi namu e kukumiina kwisambila wanka ku Nshibo ya Bufumu.

Twi balombene kusamba bantu nsaa yatwibateemesha na lwishinko, atwele nteko pamune nabo na kusangula bishima abibanyingisha (Tala kikoso 15-20) *

15-16. Kuteemesha kalolo akutekye kinyi?

15 Ebateemeshe kalolo. Bible etupa dino elango dipushikye kalolo’shi: “Muntu ooso ekale na bukidi bwa kupusha, kushii bukidi bwa kwakula.” (Shak. 1:19) Atuteemeshaa kalolo su? Pangi twi kunangushena shi bwa kuteemesha kalolo abitungu penda kutala muntu kushi kwakula kintu. Kadi, kuteemesha kalolo akutekye myanda ibungi. Bu kileshesho, nfudiilo a byoso, Eliya balungwile Yehowa myanda ibaadi ayimukalakasha, na Yehowa baadi mumuteemeshe. Aye nkumona shi Eliya baadi na moo, baadi epusha bushiye, na baadi amono’shi mudimo ooso ubaadi mukite ngwabisumanga. Na kifulo kyoso, Yehowa nkumukwasha bwa kukambila byabya binangu. Balesheshe binyibinyi’shi baadi muteemeshe Eliya.—1 Bf. 19:9-11, 15-18.

16 Nsaa yatuteemesha mukwetu mwina Kidishitu, mbikunyi byatudya kumulesha’shi twi na lusa na tukwete kwituula pa mbalo yaaye—mu kipaso akilesha kifulo? Yaya nsaa twi kulesha bi binangu byetu na bishima bya kalolo, na kanemo. We kwamba mayi bu: “Napusha bibubi bukile bwa byabya bikufikile! Takwi mwana mulombene kukumiina shi bamukite byabya nya!” Pangi okumiina kwela lukonko bwashi opushe kalolo abikulungula kuuku sunga loole oobe. We kumwipusha’shi: “We kunkwasha namu bwandya kupusha kalolo kyokyebe kwakula?” sunga’shi: “Nsaa ibwakula byabya, napwandikisha shi . . . Nnabyo su?” Byabya bishima bya kifulo abimushinkamisha’shi okwete kumuteemesha, tompa kukita mobe moso bwashi omuteemeshe.—1 Kod. 13:4, 7.

17. Bwakinyi abitungu twikale na lwishinko “kushii bukidi bwa kwakula”?

17 Ikala mudimukye bwa kupela kwikala na “bukidi bwa kwakula.” Tomutshibanga mwisambo bwa kumupa malango sunga kulumbuula binangu byaye. Na ikala na lwishinko! Pabaadi Eliya mulungule Yehowa bibaadi apusha, bakwile na bishima bibukopo, na kenyongoshi. Akupu, kunyima kwa Yehowa kunyingisha lukumiino lwaye, Eliya bakwile dingi nka byabya bishima. (1 Bf. 19:9, 10, 13, 14) Bino abitulongyesha kinyi? Ingi nsaa muntu e na kenyongoshi akumiina kwakula byapusha misusa ibungi. Nka bu Yehowa, abitungu tumuteemeshe na lwishinko. Pamutwe pa kumulungula bya kupudisha myanda yaye, abitungu twitule pa mbalo yaya na kumupushisha lusa.—1 Mp. 3:8.

18. Bwakinyi kuteka pamune na muntu mukalakashwe nkulombene kumunyingisha?

18 Ela nteko ngofu pamune na muntu e na kenyongoshi. Baba bakalakashwe ngofu mbalombene kukutwa mushindo wa kwela nteko. Muntu mmukumbene kwipusha bu’shi na mushindo wa kwifubwila peepi na Yehowa. Su atukumina kunyingisha muntu e byabya, twi balombene kuteka pamune naaye, tutemune eshina dyaaye mu luteko. Twi balombene kulungula Yehowa bukata bwa kifulo kyatudi nakyo bwa yawa muntu. Twi bakumbene kuteka Yehowa akwashe yawa mufubi aaye bwa’shi ekale n’eshimba difukame na anyingye. Nteko ya wawa mushindo ngilombene kunyingisha muntu ngofu.—Shak. 5:16.

19. Nkinyi kilombene kwitukwasha bwa kwilumbuula bwa kunyingisha muntu?

19 Sangula mayi ash’aatapa kwishimba, aasambana. Ela binangu kumpala kwa kwakula. Bishima byoshi mwelele binangu mbilombene kutapa muntu kwishimba. Bishima bibuwa mbilombene kupaasha muntu. (Nki. 12:18) Byabya, teka Yehowa akukwashe opete bishima bya kalolo, abinyingisha, abibatamisha eshimba. Tentekyesha’shi bishima bi na bukwashi bwibungi, mbino abisanganyibwa mu Bible eyi dya Yehowa.—Eb. 4:12.

20. Bangi bakwetu balume na bakashi mbalombene kwimona naminyi mwanda abadi bebalwishe, na abitungu tutentekyeshe kinyi?

20 Bantu bababadi balwishe kala, mbalombene kwimona bu be butshafu, bashi na muulo, sunga’shi ta mbebafule—na’shi ta be na mushindo wabadya kwibafula. Mmwanda wa madimi! Byabya ata Bifundwe bwa kwibatentekyesha’shi, be na muulo ku meso a Yehowa. (Tala kashibo akamba’shi: “ Kunyingishibwa akutuukila mu Bifundwe.”) Tentekyesha bibadi mwikeyilu munyingishe mutemuki Ndayele na kalolo kooso nsaa ibadi mukalakashwe. Yehowa badi akumina’shi yawa muntu ebuwa aukye’shi e na muulo kwadi. (Nda. 10:2, 11, 19) Bi mumune, bakwetu balume na bakashi be na muulo ku meso a Yehowa!

21. Nkinyi akikafwila boso abakitshi myanda ibubi bash’abelanga kwishimba, kadi abitungu twikale na kitshibilo kya kukita kinyi?

21 Nsaa yatunyingisha bangi, atwibatentekyesha’shi Yehowa mwibafule. Na tatulubanga’shi, Yehowa dingi nyi Efile Mukulu sha kululama. Yehowa auku muntu oso abadi balwishe, sunga byekala’shi takwi muntu mumumone. Yehowa amono byooso, na takutwa kunyoka muntu mukite mulwisho sh’elanga kwishimba. (Mb. 14:18) Byabya, tukiteyi mwetu moso bwa kufula baba babadi balwishe na myanda ibutete. Dingi, abitunyingisha pa kuuka’shi Yehowa akapaasha bano boso babadi balwishe kwi ndumbulwilo a Satana! Kubashala mafuku apela ano makyenga oso taebafwila dingi mu binangu sunga mu mashimba.—Yesh. 65:17.

LOONO 109 Efuleneyi bikata mu mashimba enu

^ par. 5 Bantu bababadi balwishe na myanda ibutete kubanga ku bukinga, abekalaa na kenyongoshi sunga kunyima kwa bipwa bibungi. Uno mwisambo awitukwasha bwatudya kupusha bwakinyi abikalaa byabya. Atutaluula dingi shi nnanyi mulombene kwibanyingisha. Ku nfudiilo atutaluula mishindo ibuwa yatudi balombene kwibanyingisha.

^ par. 11 Muntu abaabadi balwishe na myanda ibutete mmulombene kwata kitshibilo kya kwenda kwi doktere bwa kupeta bukwashi su bakumiina.

^ par. 76 BIFWATULO BYABADI BAPATUULE: Mukwetu mukashi munyingye mu kikudi anyingisha mungi mukwetu mukashi e na kenyongoshi.

^ par. 78 BIFWATULO BYABADI BAPATUULE: Bakulu babidi abafiki mu kutala mukwetu mukashi e na lukalakashi. Bayitamina mukwetu mukashi munyingye mu kikudi bwa’shi ekale panka.