Julani

Lutani pa vo ve mukati

NKHANI YAKUSAMBIRA YA NAMBALA 20

Mupembuzgengi wo Akuŵakoleriyapu

Mupembuzgengi wo Akuŵakoleriyapu

“Chiuta wakupembuzga ukongwa . . . watitipembuzga mu mayeseru ngidu ngosi.”​—2 AKORI. 1:3, 4.

SUMU 134 Ŵana Ndi Mphasu Yakutuliya Kwaku Chiuta

VO TISAMBIRENGI MU NKHANI IYI *

1-2. (a) Kumbi ntchakuyeruzgiyapu nichi cho chilongo kuti mwakawi ŵanthu akhumbika kupembuzgika kweniso ŵe ndi lusu lakupembuzgiya anyawu? (b) Kumbi ŵana anyaki asuzgika wuli ndi vo vaŵachitikiya?

MWAKAWI, tosi tikhumba kupembuzgika ndipuso te ndi lusu lakupembuzga anyidu. Mwakuyeruzgiyapu, asani mwana wawa ndipu wajipweteka pa nyengu yo waseŵe, wangatchimbiriya kwa anyina pamwenga awisi uku waliya. Apapi ŵaki angapozga cha chilonda kweni angamupembuzga waka. Yiwu angamufumba cho chachitika, angamupuputa masozi, angamupembuzga mwachanju ndipu nyengu zinyaki angamuŵikapu munkhwala pamwenga kumangapu bandeji pa chilonda. Asani pajumpha nyengu yimanavi, mwana yo waleka kuliya ndipu wangayamba so kuseŵe. Mukuluta kwa nyengu chilonda chipo.

2 Kweni nyengu zinyaki, ŵana apwetekeka ukongwa. Anyaki atiŵakolere. Mwana angamukolere kamoza pe pamwenga angamukolere kananandi waka kwa vyaka vinandi. Mwemosi mo vingaŵiya, kukolere kungachitiska mwana kusuzgika ukongwa maŵanaŵanu. Nyengu zinyaki ŵanthu wo akolere ŵana angakoleka ndipu angalangika. Ndipu nyengu zinyaki angathaŵa kulonde chilangu. Kweni chinanga kuti ŵanthu wo akolere ŵana angalangika, mwana yo amukolere wangasuzgika mbwenu mpaka pa ura.

3. Nge mo likambiya lemba la 2 Akorinto 1:3, 4, kumbi Yehova wakhumbanji, ndipu tikambiskanengi mafumbu nanga?

3 Kumbi tingamuwovya wuli Mkhristu yo wasuzgika maŵanaŵanu chifukwa chakuti akumukoleriyapu weche mwana? (Ŵerengani 2 Akorinto 1:3, 4.) Kukamba uneneska, Yehova wakhumba kuti ateŵeti ŵaki wosi apembuzgikengi kweniso ayanjikengi. Mwaviyo, tiyeni tikambiskani mafumbu ngatatu yanga: (1) Ntchifukwa wuli wo akuŵakoleriyapu weche anamana akhumbika kupembuzgika? (2) Kumbi mbayani wo angaŵapembuzga? (3) Kumbi tingaŵapembuzga wuli?

NTCHIFUKWA WULI AKHUMBIKA KUPEMBUZGIKA?

4-5. (a) Ntchifukwa wuli kuziŵa kuti ŵana apambana ndi arara nkhwakukhumbika? (b) Kumbi kukolere ŵana kungakwaska wuli mo awone ŵanthu anyaki?

4 Ŵanthu wo anguŵakoleriyapu weche anamana, angakhumbika kupembuzgika mbwenu chinanga kuti pangajumpha nyengu yitali. Ntchifukwa wuli ve viyo? Kuti tivwisi fundu yeniyi, chakwamba tikhumbika kuziŵa kuti ŵana apambana ukongwa ndi arara. Kanandi ŵana akwaskika ukongwa kupambana ndi mo arara avwiya asani ŵanthu aŵachitiya nkhaza. Wonani vakuyeruzgiyapu ivi.

5 Ŵana akhumba kuti akoliyanengi ndi kugomezga wo atiŵalera. Ivi vitovya ŵana kujivwa kuti mbakuvikilirika ndipuso atamba kugomezga wosi wo atiŵayanja. (Sumu 22:9) Kweni vachitima kuti ŵanthu wo akolere ŵana kanandi atuŵa wo aja nawu ndipu angaŵa achibali ŵawu pamwenga mabwezi nga ŵanthu a mubanja lawu. Ivi vichitiska kuti mwana waleki kugomezga ŵanthu chinanga pangajumpha nyengu yitali.

6. Ntchifukwa wuli kukolere ŵana ndi nkhaza?

6 Ŵana angajivikiliya cha ndipu kuŵakolere ndi nkhaza. Kuchichizga ŵana kuti achitengi vinthu vakukwaskana ndi kugonana ŵechendakhwimi maŵanaŵanu pamwenga ŵechendafiki pa msinkhu wakuti angayirwa, kungayambisa masuzgu ngakulu ukongwa. Kukolere ŵana kungachitiska kuti aje ndi maŵanaŵanu ngaheni ngakukwaskana ndi kugonana. Ndipuso vingachitiska kuti aleki kugomezga weyosi yo wakhumba kuja nawu pa ubwezi pamwenga ajiwonengi mwambula kwenere.

7. (a) Ntchifukwa wuli ntchipusu kupusika mwana ndi kumukolere, nanga munthu yo wakolere wangakambanji? (b) Kumbi maboza ngenanga ngangayambisanji?

7 Ŵana atuŵa kuti ŵechendakhwimi maŵanaŵanu ndipu angaziŵa cha pamwenga kukhwecha vinthu vo vingachitiska kuti akumani ndi masuzgu. (1 Akori. 13:11) Mwaviyo, ntchipusu kuti munthu munyaki waŵapusiki. Ŵanthu wo akolere ŵana atiŵapusika vinthu vinandi. Mwakuyeruzgiyapu, angakamba kuti mwana ndiyu wachitiska, wangachikambanga cha vo vachitika, palivi yo wangavwana asani wangachikamba kweniso kuti munthu mura ndi mwana angagonana kuti alongo kuti atanjana. Pangajumpha nyengu yitali kuti mwana waziŵi kuti amupusikanga. Venivi vingachitiska kuti wajiwonengi kuti wangayanjika cha ndi ŵanthu, ngwambula kwenere pamwenga palivi yo wangamupembuzga.

8. Ntchifukwa wuli tisimikiza kuti Yehova wangapembuzga ŵanthu wo akuŵakoleriyapu?

8 Kukolere ŵana kungachitiska kuti asuzgiki kwa vyaka vinandi. Kuchita viyo ndi nkhaza zikulu ukongwa! Jalidu lenili lilongo kuti tija nadi mu mazuŵa ngakumaliya po ŵanthu anandi alivi “chanju chakuwa nachu” ndipu ‘ŵanthu aheni kweniso akunyenga, ahenekeheneke.’ (2 Timo. 3:1-5, 13) Vachitima kuti ŵanthu achita vinthu vo Dyaboli wakhumba chifukwa vo wachita viheni ukongwa. Chinanga kuti ve viyo, Yehova ngwanthazi ukongwa kuluska Satana ndi ŵanthu ŵaki. Iyu waziŵa vinthu vosi vo Satana wachita. Tisimikiza kuti Yehova waziŵa mo tisuzgikiya ndi vinthu venivi ndipu wangatipembuzga. Tikondwa kuti titeŵete “Chiuta wakupembuzga ukongwa, mweniyo watitipembuzga mu mayeseru ngidu ngosi kuti nasi tifiski kupembuzga ŵanthu anyaki mu mayeseru ngawu ngakupambanapambana mwakugwiriskiya ntchitu kupembuzgika ko tilonde kutuliya kwaku Chiuta.” (2 Akori. 1:3, 4) Kumbi Yehova wagwiriskiya ntchitu ayani kuti wapembuzgi ŵanthu wo akuŵakoleriyapu?

MBAYANI ANGAPEMBUZGA WO AKUŴAKOLERIYAPU?

9. Mwakukoliyana ndi mazu ngo Fumu Davidi yingukamba pa Sumu 27:10, kumbi Yehova wachitengenji ndi ŵanthu wo apapi ŵawu anguleka kuŵavikiliya ku ŵanthu wo akolere?

9 Ŵana wo apapi ŵawu aziŵanga kuti munthu munyaki watiŵakolere kweni anguchitapu kanthu cha, akhumbika kupembuzgika. Davidi yo wangulembaku buku la Sumu wanguziŵa kuti tikhumbika kuthemba Yehova chifukwa ndiyu wangatipembuzga nyengu zosi. (Ŵerengani Sumu 27:10.) Davidi wangusimikiza kuti Yehova waŵengi Wisewu wa ŵanthu wo abali ŵawu atiŵachitiya vinthu vambula urunji. Kumbi Yehova wachita wuli venivi? Iyu wagwiriskiya ntchitu ateŵeti ŵaki akugomezgeka. Abali ndi azichi mu mpingu tosi te banja limoza. Mwakuyeruzgiyapu, Yesu wangukamba kuti wosi wo wasopiyanga nawu limoza, ŵenga aku ŵaki, azichi ŵaki kweniso anyina.—Mate. 12:48-50.

10. Kumbi wakutumika Paulo wachitanga wuli nge mura mu mpingu?

10 Tiyeni tikambiskani chakuyeruzgiyapu cho chilongo kuti te nadi banja limoza. Wakutumika Paulo wenga mura waphamphu kweniso wakugomezgeka. Iyu wenga munthu wamampha ukongwa, mwakuti wangutumika kulemba kuti abali ayezgengi iyu nge mo iyu wayezgiyanga Khristu. (1 Akori. 11:1) Wonani mo Paulo wangukonkhoske udindu wo wenga nawu nge mura mu mpingu. Iyu wanguti: “Tinguja akuzika pakati pinu, nge mo munthukazi wakonkhesa wachitiya pakuphwere ŵana ŵaki mwachanju.” (1 Ate. 2:7) Mwakuyanana ŵaka, ŵara achanju nawu akhumbika kulongoro mwalisungu kweniso mwakuzika asani apembuzga ŵanthu ndi Malemba.

Azichi akukhwima mwauzimu ndiwu apembuzga umampha ukongwa anyawu (Wonani ndimi 11) *

11. Ntchinthu wuli cho chilongo kuti mbara pe cha wo angapembuzga anyawu?

11 Kumbi mbara pe wo angapembuzga ŵanthu wo akuŵakoleriyapu? Awa! Tosi te ndi udindu ‘wakupembuzgana.’ (1 Ate. 4:18) Azichi akukhwima mwauzimu ndiwu angachiska ukongwa azichi wo akhumbika kupembuzgika. Mphakuvwika kuti Yehova Chiuta watijiyeruzgiya ndi munthukazi yo wapembuzga mwana waki. (Yesa. 66:13) Bayibolu likamba so za anthukazi anyaki wo apembuzganga anyawu ŵati akumana ndi masuzgu. (Jobu 42:11) Yehova wakondwa ukongwa asani azichi apembuzga anyawu wo asuzgika maŵanaŵanu chifukwa cha masuzgu ngo akumana nangu! Nyengu zinyaki, ŵara angapempha mwachisisi mzichi wakukhwima mwauzimu kuti wakapembuzgi mzichi munyaki yo wasuzgika maŵanaŵanu. *

KUMBI TINGAŴAPEMBUZGA WULI?

12. Ntchinthu wuli cho tikhumbika cha kuchita?

12 Asani tikhumba kovya mubali pamwenga mzichi, tikhumbika cha kumufumba vinthu vachisisi. (1 Ate. 4:11) Kumbi tingachita wuli ndi ŵanthu wo akhumba chovyu kweniso kupembuzgika? Tiyeni tiwoni nthowa zinkhondi zo tingaŵapembuzgiya.

13. Nge mo pakambiya pa 1 Ŵakaronga 19:5-8, kumbi mungelu waku Yehova wangumuchitiyanji Eliya? Nanga tingachita wuli nge mungelu mwenuyu?

13 Tiŵapaskengi chovyu chakwenere. Pa nyengu yo mchimi Eliya wathaŵanga ŵanthu wo akhumbanga kumubaya, wangusuzgika ukongwa maŵanaŵanu mwakuti wakhumbanga waka kuti wafwi. Yehova wangutuma mungelu kuti wakamuchiski. Mungelu mwenuyu wangumupaska chovyu cho Eliya wakhumbikanga. Iyu wangumupaska chakurya chakufunda ndipu wangumukambiya kuti waryi. (Ŵerengani 1 Ŵakaronga 19:5-8) Nkhani yeniyi yititisambiza fundu yinyaki yakukhumbika ukongwa yakuti: Nyengu zinyaki chinthu chimana cho tingachitiya munthu, chingamuwovya ukongwa. Tingamupaska chakurya, mphasu yambula kudura pamwenga kulemba kalata. Ivi vingawovya mubali pamwenga mzichi yo wasuzgika maŵanaŵanu kuziŵa kuti titimuyanja ndipuso titimuŵanaŵaniya. Asani tiwona kuti tingafiska cha kukambiskana ndi munthu kuti tiziŵi mo wavwiya, tingamuwovya mbwenu munthowa zenizi.

14. Kumbi tisambiranji pa nkhani yaku Eliya?

14 Tiwovyengi wo asuzgika maŵanaŵanu kujivwa kuti mbakuvikilirika kweniso kuti afwatukengi kukamba mo avwiya. Tingasambira so fundu yinyaki pa nkhani yaku Eliya. Yehova wanguwovya Eliya mwakuziziswa kuti wayendi mtunda utali mpaka ku Phiri la Horebu. Panyaki Eliya wawonanga kuti wangavikilirika pa phiri lenili, lo Yehova wanguchitiyapu phanganu ndi ŵanthu ŵaki vyaka mahandiredi nganandi iyu wechendaweku. Akhumba waŵanaŵananga so kuti we kutali ukongwa ndi ŵanthu wo akhumbanga kumubaya. Kumbi tisambiranjipu? Asani tikhumba kupembuzga ŵanthu wo akuŵakoleriyapu, chakwamba tikhumbika kuŵawovya kujivwa kuti mbakuvikilirika. Mwakuyeruzgiyapu, ŵara atenere kukumbuka kuti azichi anyaki wo asuzgika maŵanaŵanu, angawona kuti mbakuvikilirika ndipuso angafwatuka ukongwa asani angaŵadaniya kunyumba, mumalu mwakukambiskana nawu pa Nyumba ya Ufumu. Penipo anyaki angafwatuka ukongwa pa Nyumba ya Ufumu.

Tingachizga anyidu asani titiŵavwisiya mwakuzikira, tipemphera nawu kweniso asani tikamba mazu ngakuchiska (Wonani ndimi 15-20) *

15-16. Kumbi kuja apusu kuvwa kung’anamuwanji?

15 Tijengi apusu kuvwa. Bayibolu likamba mwakuvwika umampha kuti: “Munthu weyosi waje mpusu kuvwa, wakusweriyapu kulongoro.” (Yako. 1:19) Kumbi te apusu kuvwa? Panyaki tingaŵanaŵana kuti kuja apusu kuvwa kung’anamuwa kulereska ŵaka munthu batata kwambula kukambapu chechosi. Kweni kuja apusu kuvwa kusazgapu vinthu vinandi. Mwakuyeruzgiyapu, Eliya wangukambiya Yehova mo wavwiyanga mumtima ndipu iyu wangumuvwisiya. Yehova wanguziŵa kuti Eliya wenga ndi mantha, wajivwanga kuti we yija ndipuso kuti waŵanaŵananga kuti ntchitu yosi yo wangugwira yinguluta paŵaka. Kweni Yehova wangumuwovya mwachanju kuti wamalani ndi maŵanaŵanu ngenanga. Iyu wangulongo kuti wamuvwisiyanga nadi Eliya.—1 Ŵakaro. 19:9-11, 15-18.

16 Asani mubali pamwenga mzichi wakamba mo wavwiya, kumbi tingalongo wuli kuti te ndi lisungu kweniso kuti titimuyanja? Nyengu zinyaki mazu ngakuchiska ngo tingakamba ngangalongo mo tivwiya mumtima. Mungakamba kuti: “Pepani ukongwa chifukwa cha vo vikukuchitikiyani! Titenere cha kuchitiya nkhaza mwana weyosi! Panyaki mungamufumba fumbu limoza pamwenga ngaŵi kuti muvwisi vo watikukambiyani. Mungamufumba kuti: “Kumbi mung’anamuwanji?” pamwenga “Kumbi mung’anamuwa kuti . . . Ndivu nadi mwang’anamuwanga?” Mafumbu ngenanga ngangamuwovya kuziŵa kuti muvwisa vo watikukambiyani.—1 Akori. 13:4, 7.

17. Ntchifukwa wuli tikhumbika kuja akuzikira ndipuso ‘akusweriyapu kulongoro’?

17 Nyengu zosi tikhumbika ‘kusweriyapu kulongoro.’ Titenere cha kumudumulizga kuti timupaski ulongozgi pamwenga kususka maŵanaŵanu ngaki, kweni tizikirengi! Pa nyengu yo Eliya wakambiyanga Yehova mo wavwiyanga, wangusuzgika ukongwa maŵanaŵanu ndipu wangulongoro mwachitima ukongwa. Pavuli paki, Yehova wati wamuchiska, iyu wangukambiya so Yehova mo wavwiyanga mumtima. (1 Ŵakaro. 19:9, 10, 13, 14) Kumbi tisambiranjipu? Nyengu zinyaki ŵanthu wo asuzgika maŵanaŵanu angakhumba kuti atikambiyi mo avwiya mumtima kananandi ŵaka. Titenere kuvwisiya mwakuzikira nge po Yehova wanguchitiya ndi Eliya. Mumalu mwakuŵakambiya mo angamaliyana ndi suzgu lawu, tingaŵachitiya lisungu.—1 Petu. 3:8.

18. Kumbi tingazumbuwanji asani tipemphera ndi munthu yo wasuzgika maŵanaŵanu? Nanga ntchifukwa wuli?

18 Tipempherengi ndi yo wasuzgika maŵanaŵanu. Ŵanthu wo asuzgika maŵanaŵanu awona kuti angakwaniska cha kupemphera. Munthu wangajivwa kuti ngwambula kwenere kulongoro ndi Yehova. Asani tikhumba kupembuzga munthu waviyo, tingapemphera nayu ndipu tingazumbuwa zina laki mu pempheru. Tingamukambiya Yehova mo titimuyanjiya mubali widu kweniso kuti abali ndi azichi atimuyanja ukongwa. Tingamupempha Yehova kuti wapembuzgi ndi kuchiska mbereri yaki yakuzirwa. Mapempheru ngaviyo ngakupembuzga ukongwa.—Yako. 5:16.

19. Kumbi ntchinthu wuli cho chingatiwovya kuti tipembuzgengi anyidu?

19 Tikambengi mazu ngakuchizga ndi kupembuzga. Tiŵanaŵaniyengepu dankha techendalongoro. Asani tingalongoro kwambula kuŵanaŵaniyapu tingaguŵiska munthu. Kweni mazu ngamampha ngangamuchizga. (Nthanthi 12:18) Mwaviyo, tipempherengi kwaku Yehova ndipu tigwiriskiyengi ntchitu mazu ngalisungu, ngakupembuzga kweniso ngakuchiska. Tikumbukengi kuti Mazu ngaku Yehova nganthazi ukongwa kuphara vo isi tingakamba.—Ahe. 4:12.

20. Kumbi abali ndi azichi anyaki angaŵanaŵananji chifukwa chakuti akuŵakoleriyapu? Nanga tikhumbika kuŵakumbusanji?

20 Abali pamwenga azichi anyaki wo akuŵakoleriyapu, angajiwona kuti mbakufipiskika, mbambula kukhumbika pamwenga angayanjika cha ndi anyawu. Kweni ili ndi boza la mukunkhuniza! Mwaviyo, mugwiriskiyengi ntchitu Malemba pakuŵakumbusa kuti Yehova watiŵawona kuti mbakuzirwa ukongwa. (Wonani bokosi lakuti “ Malemba ngo Ngangapembuzga wo Akuŵakoleriyapu.”) Kumbukani mo mungelu wanguchiskiya mchimi Daniyeli po wangusuzgika maŵanaŵanu. Yehova wakhumbanga kuti munthu wakwanjiwa mwenuyu waziŵi kuti ngwakuzirwa ukongwa. (Danye. 10:2, 11, 19) Mwakuyanana ŵaka, abali ndi azichi ŵidu wo asuzgika maŵanaŵanu mbakuzirwa ukongwa kwaku Yehova!

21. Kumbi ndi vinthu wuli vo vazamuchitikiya ŵanthu wo achita vinthu viheni kwambula kulapa? Nanga tosi tikhumbika kuchitanji pasonu panu?

21 Asani tipembuzga anyidu titiŵakumbusa kuti Yehova watiŵayanja. Ndipu tingaluwanga cha kuti Yehova ndi Chiuta murunji. Iyu waziŵa munthu weyosi yo akumukoleriyapu chinanga kuti ŵanthu anyaki angaleka kuziŵa. Yehova wawona vosi ndipu wazamulanga ŵanthu wosi ambula kulapa wo akolere anyawu. (Maŵe. 14:18) Pasonu panu, tiyeni tichiti vosi vo tingakwaniska kuti tilongo kuti titanja ŵanthu wo akuŵakoleriyapu. Ndipu vakuchiska ukongwa kuziŵa kuti Yehova wazamuchizga wosi wo asuzgika chifukwa cha nkhaza zo Satana ndi charu chaki atiŵachitiya! Pambula kuswera yapa, vinthu vosi vo vititisuzga maŵanaŵanu vazamusere so cha mu maŵanaŵanu ngidu.—Yesa. 65:17.

SUMU 109 Tiyanjanengi Kutuliya Pasi pa Mtima

^ ndimi 5 Ŵanthu wo akuŵakoleriyapu ŵeche anamana, angakumana ndi masuzgu chinanga pangajumpha nyengu yitali. Nkhani iyi, yitiwovyengi kuvwisa chifukwa cho achitiya viyo. Tiwonengi so wo akhumbika kupembuzga ŵanthu wo akuŵakoleriyapu. Ndipu pakumaliya, tikambiskanengi nthowa zo tingapembuzgiya ŵanthu ŵenaŵa.

^ ndimi 11 Munthu yo akumukoleriyapu wangasankha yija kuluta kuchipatala kuti madokotala ngakamuwovyi pamwenga cha.

^ ndimi 76 CHITHUZI: Mzichi wakukhwima mwauzimu wapembuzga mzichi munyaki yo wasuzgika ukongwa maŵanaŵanu

^ ndimi 78 CHITHUZI: Ŵara ŵaŵi apembuzga mzichi yo wasuzgika maŵanaŵanu. Ndipu mzichi uyu wadaniyapu so mzichi wakukhwima mwauzimu.