Skip to content

Skip to table of contents

Chiiyo 20

Kuumbulizya Bantu Bakajatwa Chalunya

Kuumbulizya Bantu Bakajatwa Chalunya

‘Leza siluumbulizyo loonse ulatuumbulizya mumapenzi eesu oonse.’—2 KOR. 1:3, 4.

LWIIMBO 134 Bana Ncipego Kuzwa Kuli Leza

ZITAYIIGWE *

1-2. (a) Nchiichili chikozyano chitondeezya kuti bantu balengedwe kabali aachiyandisyo chakuumbulizigwa akuumbulizya bamwi? (b) Bamwi bana bachisigwa biyeni?

BANTU balengedwe kabali aachiyandisyo chakuyanda kuumbulizigwa akuti kabakonzya kuumbulizya bamwi. Muchikozyano, kuti mwana wawa kali kuliseenia mpawo walichisa aazwi, ulakonzya kwiinka kuli Banyina naakuti kuli Wisi kayabulila. Bazyali tabakonzyi pe kuchimaninsya chilonda chakwe pesi balakonzya kumuumbulizya. Balabuzya chachitika, kumusinda misozi akumubuzya majwi aawumbulizya alubo chimwi chiindi balakonzya kumukanda akumwaanga chilembo. Muchiindi chifwiifwi biyo, mwana ulawumuna akusaanguna kuliseenia lubo. Mpawo mukuya kwachiindi, chilonda chizoopona.

2 Chimwi chiindi, bana balakonzya kuchisigwa munzila zipati. Bamwi bajatwa munzila iitali kabotu mumakani aakoonana. Mwana ulakonzya kujatwa munzila iitali kabotu kamwi naakuti kwaziindi zyiingi kwaminyaka. Kujatwa munzila iitali kabotu kuchisa bana munzila yiindilide alubo kukataazikana mumizeezo akumvwa kuchisa mumoyo zilakonzya kutamana. Chimwi chiindi, sikutamujata kabotu ulakonzya kusungwa akubikkwa mujele. Pesi bamwi balakonzya kutajatwa. Nikuba kuti sikutamujata kabotu wajatwa chakufwambaana, mwana wakajatwa munzila iitali kabotu ulakonzya kukkala kakataazikana nikuba naakomena.

3. Mbuuli mbukwaambidwe muli 2 Bakorinto 1:3, 4, Jehova uyanda kuti mbelele zyakwe zijatwe biyeni alubo njiili mibuzyo njitutalange-lange?

3 Kujana twamugwasya biyeni muKristu uuchikataazikana akaambo kakutajatwa kabotu kachili muniini? (Bala 2 Bakorinto 1:3, 4.) Zili aantanganana kuti nkuyanda kwaJehova kuti mbelele zyakwe zitondeezegwe luyando akuumbulizigwa. Atulange-lange mibuzyo iitatu: (1) Nkamboonzi bantu bakajatwa munzila iitali kabotu kabachili baniini nibayanda kuumbulizigwa? (2) Mbaani bakonzya kubawumbulizya? (3) Kujana twabawumbulizya biyeni?

NKAMBOONZI KUUMBULIZIGWA NIKUYANDIKANA?

4-5. (a) Nkamboonzi nikuyandikana kuziba kuti bana balisiyene abantu bapati? (b) Niinzi chichitika kuti mwana wajatwa munzila iitali kabotu mumakani aakoonana?

4 Bamwi bantu bapati bakajatwa munzila iitali kabotu kabachili baniini, bachiyanda kuumbulizigwa nikuba kuti kwayinda minyaka myiingi. Nkamboonzi nibayanda kuumbulizigwa? Kuti tumvwisisisye makani aaya, tweelede kuziba kuti bana balisiyene abantu bapati. Mwana ulimvwa munzila iisiyene amuntu mupati mbalimvwa kuti wajatwa munzila iitali kabotu mumakani aakoonana. Atubone zimwi zikozyano.

5 Bana bayanda kuba aafwiifwi akumusyoma muntu ngubakkalaawe. Kuba aafwiifwi amuntu ooyo kupa kuti balimvwe kabakwabilidwe akuti bamusyome akumuyanda. (Int. 22:9) Zilawusisya kuti kutajatwa kabotu kwabana mumakani aakoonana kuchitwa aabantu mbibakkalaabo, bamumpuli abantu bamvwanana abamumpuli zyabo. Kuti mwana wajatwa munzila iitali kabotu amuntu ngwasyoma, kupa kuti kumuyumine kusyoma bamwi bantu nikuba kuti wazookomena.

6. Nkamboonzi kutajatwa kabotu kwabana niluli lunya anikubanjizya mumapenzi?

6 Bana tabakonzyi pe kulikwabilila alubo kubajata munzila iitali kabotu mumakani aakoonana ndunya alubo kubanjizya mumapenzi. Kusungilizya bana kuti baliswaanizye mumakani aakoonana, kabatanasika aachiimo chakuchita oobo mulukwatano, kubanjizya mumapenzi. Kujatwa munzila iitali kabotu kulakonzya kupa kuti babe aamaboneno aatali kabotu atala akoonana, balibone kabatakwe lugwasyo akuti batasyomi bamwi bantu.

7. (a) Nkamboonzi bantu bajata bana munzila iitali kabotu nikutabayumini kweena bana alubo bazichita biyeni? (b) Kubeja ooku kupa kuti bana balimvwe biyeni?

7 Bana tabakonzyi pe kuliyeeyela naakuti kuchenjelela zintu zikonzya kubanjizya mumapenzi. (1 Kor. 13:11) Nkinkaako, takubayumini pe bantu bajata bana munzila iitali kabotu kweena bana. Basikutabajata kabotu, babuzya bana makani aakubeja aali mbuuli aakuti mwana nguwe uuli aamulandu, tayelede kubuzya bamwi zyachitika, taakwe muntu uukonzya kumuswiilila nikuba kuti waamba akuti kuchita michito yakutalilemeka kwamuntu mupati amwana, ninzila yakutondeezyania luyando lwachoonzyo. Makani aakubeja aali boobu, apambanisya mizeezo yamwana alubo zilakonzya kumutolela chiindi kusyoma kuti nzyaakabuzigwa nkubeja. Mwana wakaswaana chiimo chili boobu, ulakonzya kukomena kalibona katakwe lugwasyo, katacheeleli kutondeezegwa luyando akuumbulizigwa.

8. Nkamboonzi nituli aachoonzyo chakuti Jehova ulabawumbulizya bantu bali mumachise?

8 Makani aaya atugwasya kumvwisisisya kuti nkamboonzi bantu bakajatwa munzila iitali kabotu nikubatolela chiindi chilamfu kabakataazikana. Kutajatwa kabotu mumakani aakoonana ndunya lupati loko! Kujatwa chalunya kuli boobu kulikuchitika munyika yoonse, kutondeezya kuti tulikupona mumazuba aakumamanino aawo bantu biingi ‘mpubatajisi luyando lwakuzyalwa andulo’ alubo aawo ‘bantu babi abasilweeno nibalikubija akubijila limwi.’ (2 Tim. 3:1-5, 13) Nzila zyaSaatani nzibi loko alubo kulawusisya kuti bantu balikuchita zintu ziyandwa aaDyabbulosi. Nikuba boobo, Jehova uli aamanguzu miingi kwiinda Saatani abantu bali kubbazu lyakwe. Jehova ulazibona nzila zyoonse Saatani nzyabelesya. Nkinkaako, tuli aachoonzyo chakuti Jehova ulaabona machise ngituswaana alubo ulatuumbulizya. Tuli aachilongezyo chipati loko nkaambo tukomba “Leza siluumbulizyo loonse, uutuumbulizya mumapenzi eesu oonse, ikutegwa tukonzye kuumbulizya bamwi ibali mumapenzi aali oonse aluumbulizyo ndotujana kuli Leza.” (2 Kor. 1:3, 4) Mbaani Jehova mbabelesya kuti bawumbulizye bakombi bakwe?

MBAANI BAKONZYA KUUMBULIZYA BANTU BAKATAJATWA KABOTU?

9. Kweendelana amajwi aaMwaami Davida aali muli Intembauzyo 27:10, Jehova ubachitilaanzi bantu bakatajatwa kabotu abamumpuli zyabo?

9 Bantu bakatakwabililwa abazyali babo kubantu bakabajata munzila iitali kabotu, bayandikana kuumbulizigwa. Sintembawuzyo Davida wakalizi kuti Jehova nguwe uukonzya kutuumbulizya chiindi choonse. (Bala Intembauzyo 27:10.) Davida wakali kusyoma kuti Jehova uyooba Wisi kuli baabo bakatajatwa kabotu abamumpuli. Uzichita biyeni? Ubelesya bakombi bakwe basyomeka. Bakombima nimpuli yesu mubukombi. Muchikozyano, Jesu wakaamba kuti, muntu woonse wakali mukombinyina wakali mukulana naakuti muchizi naakuti banyina.—Mt. 12:48-50.

10. Mwaapostolo Pawulu wakawupandulula biyeni mulimu wakwe wakuba mwaalu?

10 Atulange-lange chikozyano chitondeezya bantu bamumbungano yachiKristu mbubakali kupona mbuuli mpuli. Mwaapostolo Pawulu wakali mwaalu uusyomeka, wakali kubeleka changuzu. Wakaba chikozyano chibotu alubo wakazulwidwa kubuzya bamwi kuti bamutobelezye mbuuli mbaakali kutobelezya Kristu. (1 Kor. 11:1) Atubone mbaakawupandulula mulimu wakwe wakuba mwaalu. Wakati: “Twakaba batete myoyo akati kanu, mbubonya mbuli mutumbu uunyonsya mbwabalanganya kabotu bana bakwe.” (1 Tes. 2:7) Baalu basyomeka ambabo beelede kubelesya majwi mateteete chiindi nibawumbulizya bakataazikene kababelesya Magwalo.

Bachizi bachiKristu basimide mubukombi balakonzya kuumbulizya bamwi (Langa fuka 11) *

11. Niinzi chitondeezya kuti baalu teembabo pe abalikke bakonzya kuumbulizya bamwi?

11 Baalu mbabo na abalikke bakonzya kuumbulizya bantu bakatajatwa kabotu? Peepe. Toonse tuli aamulimu ‘wakuzumanana kuumbulizyania.’ (1 Tes. 4:18) Bachizi bachiKristu basimide mubukombi balakonzya kusungwaazya bachizi bayanda kuumbulizigwa. Jehova Leza wakalikozyanisya aamukayintu uuwumbulizya mwanaakwe. (Is. 66:13) MuBbayibbele, muli zikozyano zyabakayintu bakawumbulizya bantu bakakataazikene. (Job. 42:11) Jehova ulabotelwa nabona bachizi bachiKristu mazubaano bawumbulizya bamwi bachizi bakataazikene! Chimwi chiindi mwaalu uumwi naakuti babili balakonzya kukumbila muchizi uusimide mubukombi kuti agwasye muchizi uulikukataazikana munzila iili boobu. *

KUJANA TWABAWUMBULIZYA BIYENI BANTU BAKATAJATWA KABOTU?

12. Niinzi nzituteelede kuchita?

12 Nitugwasya bakombima, tatuyandi kubabuzya makani ngibatayandi kwaambuula atala angawo. (1 Tes. 4:11) Kujana twachita biyeni kuti tugwasye bantu bayanda kuumbulizigwa? Atulange-lange nzila zili 5 zizwa muBbayibbele, zitugwasya kuti tukonzye kuumbulizya bamwi.

13. Mbuuli mbukulembedwe muli 1 Bami 19:5-8, mungelo waJehova wakamugwasya biyeni Eliya alubo kujana twamutobelezya biyeni mungelo ooyu?

13 Chita chimwi chintu chigwasya muntu uukataazikene. Chiindi mupolofita Eliya naakali kuchija bantu bakali kuyanda kumujaya, wakalikataazikene zyakuti wakali kulombozya kufwa. Jehova wakatuma mungelo kuti amuswaye. Mungelo wakapa Eliya nzyaakali kuyanda achiindi eecho. Wakapa Eliya chakulya chikasaala akumusungwaazya kuti alye. (Bala 1 Bami 19:5-8.) Zyakachitika kuli Eliya, zituyiisya kasimpe kayandikana kakuti: Chimwi chiindi kuchitila umwi muntu chimwi chintu, kulakonzya kumugwasya. Tulakonzya kutondeezya kuti tulamuyanda mukwesu naakuti muchizi kwiinda mukumupa chakulya, chipo, naakuti kumulembela majwi aasungwaazya. Kuti kakutuyumina kwaambuula amuntu uukataazikene atala ambalimvwa, tulakonzya kumuchitila chimwi chintu.

14. Twiiyaanzi kuzintu zyakachitika kuli Eliya?

14 Chita kuti muntu uukataazikene alimvwe kakwabilidwe akulyiiba. Tulakonzya kwiiya chimwi chiiyo kuzwa kuzintu zyakachitika kuli Eliya. Munzila yachigambyo, Jehova wakapa mupolofita Eliya manguzu aakuti akonzye kweenda musinzo mulamfu kuyoosika kuChilundu chaHorebbu. Amwi Eliya wakalimvwa kakwabilidwe kubusena oobu bwakali kule, Jehova nkwaakapangene chizuminano abantu bakwe chiindi. Kulakonzeka kuti kubusena oobu wakalimvwa kali kule abantu bakali kuyanda kumujaya. Twiiyaanzi? Kuti katuyanda kuumbulizya muntu wakatajatwa kabotu, tweelede kusaanguna kuchita kuti alimvwe kakwabilidwe. Muchikozyano, baalu beelede kuyeeya kuti muchizi uukataazikene ulakonzya kulimvwa kaangunukide kwaambuulaabo kung’anda kutali kuNg’anda yaBwaami pesi bamwi balimvwa kabaangunukide kuNg’anda yaBwaami.

Tulakonzya kubaponia bamwi kwiinda mukuba aamoyo mulamfu nitubaswiilila, kukombaamwi ambabo akubelesya majwi aali kabotu (Langa fuka 15-20) *

15-16. Kuba muswiilizi mubotu chaambaanzi?

15 Ba muswiilizi mubotu. Bbayibbele lyaamba kuti: ‘Muntu woonse weelede kufwambaana kuswiilila, akunonoka kwaambuula.’ (Jak. 1:19) Tuli baswiilizi bali kabotu na? Chimwi chiindi tulakonzya kuyeeya kuti kuba muswiilizi mubotu chaamba kumulangisisya luzutu muntu ulikwaambuula katuumwide. Pesi kuba muswiilizi mubotu kuswaanizya zyiingi. Muchikozyano, Eliya wakazoobuzya Jehova zyoonse zyakali mumoyo wakwe mpawo Jehova wakamuswiilisisya. Jehova wakazibona kuti Eliya wakaliyoowede, wakalimvwa kali aalikke akuti wakali kulibonaanga mulimu ngwaakachita teewakali kugwasya pe. Munzila yaluyando, Jehova wakagwasya Eliya kuti azunde mbaakali kulimvwa. Jehova wakatondeezya kuti wakali wamuswiilila choonzyo Eliya.—1 Bam. 19:9-11, 15-18.

16 Kujana twatondeezya biyeni kuti tuli aaluyando chiindi nituli kuswiilila mukombima? Chimwi chiindi majwi mache, aawumbulizya alakonzya kutondeezya mbutulimvwa. Ulakonzya kwaamba kuti: “Zilandichisa zyakakuchitikila! Bana tabeelede kujatwa munzila iili boobo!” Amwi ulakonzya kubuzya mubuzyo uumwi naakuti iibili kuchitila kuti ubone kuti wazimvwisisisya na nzyalikwaamba mweenzinyokwe uukataazikene. Ulakonzya kubuzya kuti, “Ndikumbila undipandulwide nzulikwaamba” naakuti “Nwaawamba makani aaya, ndamvwaanga waamba kuti . . . Mbubo na?” Kwaambuula munzila eeyi yaluyando, kutondeezya kuti ulikumuswiilizya choonzyo muntu ooyo akuti ulayanda kuzimvwisisisya nzyalikwaamba.—1 Kor. 13:4, 7.

17. Nkamboonzi nitweelede kuba aamoyo mulamfu ‘akunonoka kwaambuula’?

17 Utalubi kuti weelede kuba muntu ‘uunonoka kwaambuula.’ Utafwambaani kumunjila munkanwa kuti umubuzye zyakuchita naakuti kumugwasya kuti achinche maboneno aakwe. Ba aamoyo mulamfu! Chiindi Eliya nakaamba zyakali mumoyo wakwe kuli Jehova, wakali kwaambuula kakataazikene. Jehova naakazwa aakusimya lusyomo lwaEliya, mupolofita ooyu wakayindulula lubo kwaambuula kakataazikene. (1 Bam. 19:9, 10, 13, 14) Twiiyaanzi? Chimwi chiindi muntu uukataazikene ngakwayandikana kuti aambe mbalimvwa amoyo woonse kutali kamwi luzutu. Mbuuli Jehova, tuyanda kuswiilila katuli aamoyo mulamfu. Muchiindi chakuti tubuzye bantu bali muchiimo eechi mbubeelede kubambulula kukataazikana kwabo, tweelede kubeetelela.—1 Pet. 3:8.

18. Nkamboonzi nkombyo nzitukombaamwi amuntu uukataazikene nizikonzya kumuumbulizya?

18 Komba amoyo woonse amuntu uukataazikene. Kulakonzeka kuti bantu bakataazikene tabachikonzyi pe kukomba. Kulakonzeka kuti muntu ooyo ubonaanga tachiyandikani pe kuli Jehova. Kuti katuyanda kumuumbulizya, tulakonzya kukombaamwi anguwe katwaamba zina lyakwe. Tulakonzya kubuzya Jehova mbayandikana kulindiswe akumbungano. Alubo tulakonzya kukumbila Jehova kuti awumbulizye mbelele yakwe iiyandikana. Nkombyo zili boobu, zilawumbulizya.—Jak. 5:16.

19. Niinzi chikonzya kutugwasya kuti tulibambile kuumbulizya muntu?

19 Belesya majwi aaponia alubo aawumbulizya. Yeeya saansi kutanaambuula. Majwi aawambuulwa muntu katayeeyede alakonzya kuchisa. Pesi majwi mabotu alaponia. (Tus. 12:18) Komba kuli Jehova kuti akugwasye kuti waambe majwi aaluzyalo aawumbulizya. Utalubi kuti majwi aagwasya loko, majwi aaJehova aazwa muBbayibbele.—Heb. 4:12.

20. Niinzi nchibakonzya kuyeeya bamwi bakombima akaambo kutajatwa kabotu alubo tweelede kubayeezyaanzi?

20 Kujatwa munzila iitali kabotu mumakani aakoonana bamwi nkubakachitwa chiindi, kupa kuti babonaanga tabachikwe lugwasyo, tabachiyandikani akuti taakwe muntu uunga ulakonzya kubatondeezya luyando. Kuyeeya oobo nkulyeena! Belesya Magwalo kuti ubayeezye kuti bayandikana loko mumeso aaJehova. (Langa bbokesi liti, “ Luumbulizyo Luzwa muMagwalo.”) Yeeya mungelo mbaakasimya mupolofita Daniyele chiindi naakakataazikene alubo katakwe manguzu. Jehova wakali kuyanda kuti mwaalumi ooyu azibe kuti wakali kuyandikana loko. (Dan. 10:2, 11, 19) Munzila iikozyenie, bakombima bayandikana loko kuli Jehova!

21. Bazoochitwa biyeni basikubisya boonse batachinchi pesi tweelede kubagwasya biyeni bantu bakatajatwa kabotu mumakani aakoonana?

21 Chiindi nituumbulizya bamwi, ngatulikubayeezya kuti Jehova ulabayanda. Alubo tatweelede kuluba kuti Jehova nguLeza wabululami. Ulimwizi muntu woonse wakajatwa munzila iitali kabotu mumakani aakoonana, nikuba kakutakwe muntu uumbi uuzi. Jehova ulazibona zintu zyoonse, alubo uyoobanyonyoona bantu bajata bana munzila iitali kabotu mumakani aakoonana. (My. 14:18) Kwalino, atuchite zyoonse nzitukonzya kuti tubatondeezye luyando aabo bakajatwa munzila iitali kabotu. Kuyungizya waawo, kulawumbulizya kuziba kuti Jehova uyoobaponia bantu boonse, Saatani anyika yakwe mbaakajata munzila iitali kabotu! Lino-lino, zintu zilikutuchisa tazichikabi limbi mumizeezo yesu amumoyo.—Is. 65:17.

LWIIMBO 109 Amuyandane Kapati Kuzwa Ansi Aamoyo

^ par 5 Bantu bakajatwa munzila iitali kabotu mumakani aakoonana kabachili baniini, balakonzya kuswaana buyumu-yumu busiyene-siyene nikuba nikwayinda minyaka myiingi. Chiiyo eechi chilatugwasya kubona kuti nkamboonzi. Alubo tulalanga-langa kuti mbaani bakonzya kuumbulizya bantu bali muchiimo chili boobu. Mpawo, tulayiya zimwi nzila zili kabotu zyakubawumbulizya.

^ par 11 Muntu wakajatwa munzila iitali kabotu mumakani aakoonana zili kuli nguwe kusala kuyoobona dokotela kuti akayanduule lumwi lugwasyo.

^ par 76 BUPANDULUZI BWAZIFANIKISYO: Muchizi uusimide mubukombi ulikuumbulizya muchizi uukataazikene.

^ par 78 BUPANDULUZI BWAZIFANIKISYO: Baalu babili baswaya muchizi uukataazikene. Muchizi ooyu watamba muchizi uusimide mubukombi kuti anguwe kaliwo.