1-2. a) Mufananiso muni wu kombako lezvaku a vanhu hi ntumbuluko va lava ku chavelelwa niku va zvi kota ku chavelela van’wani? b) A vanana vo kari va mahelwa zvilo zvo bayisa hi ndlela muni?

HI NTUMBULUKO wabye a vanhu va lava ku chavelelwa, niku va zvi kota ku chavelela van’wani. Hi cikombiso, loku a n’wanana a hi lomu ko hlakana a guma awa a ti bayisa madzolo, a nga tsutsumela ka mamani kutani ka papayi wakwe na a rila. A vapswali a va nge zvi koti ku holisa cilondza; kanilezvi va nga zvi kota ku mu chavelela. Va nga mu wutisa ku zvini zvi nga humelela, va mu sula mihloti, va mu bhuwatela ni ku mu khongotela hi ndlela ya lirandzo; kuzvilava va tlhela va mu chela muri kutani ku mu bhandicha. A n’wanana i guma a miyela hi kuhatlisa; kuzvilava a tlhela a ya hlakana kambe. Hi kufamba ka cikhati, a cilondza ci guma ci hola.

² Hambulezvo ka zvikhati zvin’wani, a vanana va mahelwa zvilo zvo bayisa zva tanani mu ta wona. A vokari va xakelwa hi tlhelo ga masango. Va nga xakelwa khati gin’we basi kutani hi kuphindaphinda hi malembe yo tala. Kani va xakelwa khati gin’we, kani hi kuphindaphinda, zvi nga va xanisa hi cikhati co leha nguvhu. Zvikhati zvin’wani loyi a nga mu xakela a nga khon’wa a tlhela a tsayisiwa. Hambulezvo, ka zvikhati zvin’wani, zvi nga tshuka zvi wonekisa ku khwatsi i ponile ku tsayisiwa. Kanilezvi, hambu loku loyi a nga mu xakela a tekela ku tsayisiwa, a n’wanana a nga simama a xaniseka ni loku a hi wa hombe.

3. Hi kuya hi 2 Va Le Korinte 1:3, 4, hi kwihi a kurandza ka Jehovha? Zviwutiso muni hi to hlamula?

³ Hi yihi ndlela ya ku vhuna muKristu a tshukileko a xakelwa wun’wananeni, loyi zvi simamako zvi mu xanisa maalakanyweni yakwe? (Lera 2 Va Le Korinte 1:3, 4.) A zvi kanakanisi lezvaku a  kurandza ka Jehovha ku a tiyivhu takwe ti kombiswa lirandzo li lavekako ni ku chavelelwa. Hikwalaho, a hi wulawuleni hi zviwutiso lezvi zva zvinharu: 1) Hikuyini lava va xakelweko wun’wananeni va nga lavako ku chavelelwa? 2) Himani a nga va chavelelako? 3) Hi yihi ndlela ya ku va chavelela khwatsi?

4-5. a) Hikuyini zvi nga zva lisima a ku tiva lezvaku a vanana va hambene ni vanhu va hombe? b) Loku a n’wanana a xakelwa zvi nga mu khumbisa kuyini mhakeni ya ku tsumba van’wani?

⁴ A vokari va xakelweko wun’wananeni, va nga tshuka va lava ku chavelelwa hambu loku ku hundzile malembe yo tala. Hikuyini? Kasi ku zvi zwisisa, a kusangula hi fanele ku tiva lezvaku a vanana va hambene nguvhu ni vanhu va hombe. Loku a n’wanana a mahelwa zvilo zvo biha, a kutala ka zvikhati zvi mu khumba hi ndlela yo hambana nguvhu ni munhu wa hombe. Wona zvikombiso zvo kari:

⁵ A vanana va lava ku tsumba nguvhu lava va va wundlako ni ku va hlayisa. A kutsumba loko ku vhuna n’wanana ku a tizwa na va vhikelekile zvi tlhela zvi mu gondzisa ku tsumba lava va mu randzako. (Lis. 22:9) A ya kubiha hi ku a kutala ka zvikhati a vanana va xakelwa laha ngangweni wabye, niku va tolovela ku xakelwa hi maxaka kutani vanghana. Loku a n’wanana a xakelwa hi vanhu lavo, zvi nga maha ku a nga ha tsumbi munhu, hambu andzhako ka malembe yo tala.

6. Hikuyini a ku xakela n’wanana yi nga xapi zvi tlhela zvi mu wonha?

⁶ A vanana a va zvi koti ku ti vhikela; makunu, a ku mu xakela i xapi ya hombe nguvhu. A ku hlengela masango ni n’wanana a miri wakwe na wu nga se tiyela, a kupima kakwe na ku nga se buvha, ni maalakanyo yakwe na ma nga se zvi zwisisa ku zvi wula yini, zvi nga mu wonha nguvhu. A ku xakela n’wanana zvi nga wonha mawonela yakwe hi masango. Zvi nga maha ku a ti wona na a nga vhuni nchumu, a tlhela a nga tsumbi munhu.

7. a) Hikuyini zvi olovako ku a vanana va kalavelwa hi lava va xakelako zvivanana, niku va nga va hembela va ku yini? b) A mawunwa lawo ma nga mu wonhisa kuyini a n’wanana?

⁷ A kupima ka n’wanana a ku se buvha laha ka kuza a zvi kota ku hlola zvilo ni ku tiva ku potsa mhango. (1 Kor. 13:11) Hikwalaho, zva olova nguvhu ku a vanhu va xapi va kalavela vanana va guma va va xakela. Lava va xakelako vanana va va gondzisa mawunwa ya tshisela ga cima, yo kota lawa yaku: A n’wanana hi yena a nga ni nandzu wa lezvi a nga mu xakela; a nga faneli ku byela munhu lezvi a nga mu maha; hambu loku a wula i hava a to kholwa kutani ku khatala hi zvona; kutani ku loku a n’wanana a hlengela masango ni munhu wa hombe a zvi bihangi, i ndlela ya ku kombisa ku wa mu randza nguvhu. Lezvo zvi nga wonha kupima ka n’wanana ku tlhela ku hundza malembe yo tala na a nga zvi zwisisi a ku lezvo a hi lisine. A n’wanana loye a nga kula na a alakanya lezvaku i chaka, a nga vhuni nchumu, niku a nga ringanelwi hi ku randziwa hambu ku chavelelwa.

8. Hikuyini hi nga tiyisekako ku Jehovha a nga chavelela lava va tshukileko va mahelwa zvo biha?

⁸ Makunu, a zvi hlamalisi ku hikuyini a ku xakela n’wanana zvi vangako ku bayisa hi malembe yo tala. A ku xakela n’wanana i xapi ya hombe nguvhu! A ntungu lowu cikombiso co dlunyateka ca ku hi hanya masikwini yo gumesa, laha a vanhu vo tala va kalako “va nga randzi maxaka yabye”, ni laha ‘a vakubiha ni vakanganyisi va yako mahlweni va biha nguvhu’. (2 Tim. 3:1-5, 13) Handle ko kanakana, a mano ya Sathani ma bihile zva ku ne; niku a zvo ku mu bayisa nguvhu loku a vanhu va maha zvilo zvi tsakisa Sathani. Hambulezvo, Jehovha i ni ntamu nguvhu a ku hundza Sathani ni lava va mahako kurandza kakwe. Jehovha wa ma tiva khwatsi wontlhe mano ya Sathani. Hi nga tiyiseka ku Jehovha wa ku zwisisa khwatsi a kubayiseka ka hina kontlhe,  niku a nga hi chavelela kota lezvi hi zvi lavisako zvona. Hi katekile hi ku tirela a “Nungungulu wa kuchavelela kontlhe, loyi a hi chavelelako kuxanisekeni ka hina kontlhe, kasi hi zvi kota ku chavelela van’wani kuxanisekeni kontlhe hi kuchavelelwa loku hi ku kumako ka Nungungulu”. (2 Kor. 1:3, 4) Hambulezvo, Jehovha i tirisa mani kasi ku hi chavelela?

9. Hi kuya hi magezu ya Hosi Dhavhidha ka Lisimu 27:10, zvini lezvi Jehovha a to mahela lava va kalako va nga khatalelwi khwatsi hi va ngango wabye?

⁹ Lava va nga xakelwa a vapswali va kona va nga khatali hi zvona, kutani lava va xakelweko hi xaka hambu munghana, hi vona nguvhunguvhu va ku va nga ha lava ku chavelelwa. Hosi Dhavhidha i wa zvi tiva khwatsi ku Jehovha hi yena muchaveleli wo tsumbeka nguvhu. (Lera Lisimu 27:10.) I wa tiyiseka ku Jehovha wa va khatalela lava va mahelweko zva ku biha hi va ngango wabye. I va chavelelisa kuyini? I tirisa malandza yakwe yo tsumbeka. Lava hi khozelako navo va lumba a ngango wa hina wa moya. Hi cikombiso, Jesu i wulawulile hi lava a nga hi zvin’we navo va khozela Jehovha kota vamakabye vakwe ni mamani wakwe. — Mat. 12:48-50.

10. Mupostoli Pawule i wu tlhamuselisile kuyini a ntiro wakwe kota dhota?

¹⁰ Wona zvikombiso zvokari zvi kombako ku a bandla ga wuKristu gi fana ni ngango hi ndlela muni. Mupostoli Pawule i wa hi dhota go tsumbeka ni go tira yi nga chayi. I hi vekile cikombiso ca ci nene, niku i pimiselwe ku byela van’wani lezvaku va mu pimanyisa a ku fana ni lezvi yena a nga pimanyisa Kristu. (1 Kor. 11:1) Wona lezvi Pawule a nga wu tlhamuselisa zvona a ntiro wakwe kota dhota, i te: “Hi nova vanhu va va nene cikari ka n’wina, a ku fana ni mamani a an’wisako ni ku hlayisa khwatsi a vanana vakwe.” (1 Tes. 2:7) A madhota yo tsumbeka inyamutlha, wonawu ma nga tirisa magezu ya ma nene ni yo nandziha a cikhati leci ma va chavelelako hi Mitsalo lava va lavako ku vhuniwa.

11. Zvini zvi kombako ku a hi madhota woce ma nga chavelelako van’wani?

¹¹ Madhota basi ma nga chavelelako lava va nga xakelwa ke? Ahihi. Hontlheni hi fanele ku tshama hi “ku chavelelana”. (1 Tes. 4:18) Nguvhunguvhu a vamakabye va cisati vo buvha va nga va tiyisa nguvhu lava va lavako ku chavelelwa.  Jehovha Nungungulu zva mu ringanela khwatsi lezvi a nga ti fananisa ni mamani a tangalisako n’wana wakwe. (Isa. 66:13) Lomu ka Bhibhiliya ku ni zvikombiso zva vavasati va chaveleleko lava va nga hi kukaratekeni. (Joba 42:11) Jehovha a ngo ku xalala nguvhu loku a wona maKristu ya cisati na ma chavelela a vavasati-kuloni va xanisekako! Zvikhati zvin’wani loku ku hi ni makabye wa cisati a buvhileko, na zvi ringana kambe, a dhota gin’we kutani mambiri ma nga mu kombela cihundleni lezvaku a vhuna makabye mun’wani wa cisati a karatekako nguvhu hi kuva a xakelwe. *

12. Zvini hi nga faneliko ku maha loku hi chavelela van’wani?

¹² Loku hi chavelela makabye wa hina a hi faneli ku mu wutisela zvilo a kalako a nga lavi ku byela munhu. (1 Tes. 4:11) Hambulezvo, zvini hi nga mahelako lava va lavako civhuno ni ku chavelelwa? A hi wulawuleni hi 5 wa tindlela ta ku chavelela van’wani ti seketelwako ka Bhibhiliya.

13. Hi kuya hi 1 Tihosi 19:5-8, zvini lezvi a ngilozi ya Jehovha yi nga mahela Elija? Hina hi nga yi pimanyisisa kuyini?

¹³ Maha cokari ci to vhuna loyi a xanisekako. A cikhati leci muphrofeti Elija a nga tsutsuma lava va nga lava ku mu daya, i mbhelile nguvhu ntamu laha ka kuza a lava ni kufa. Jehovha i no ruma ngilozi ya ntamu ka muphrofeti loye a nga mbhelile ntamu. A ngilozi yi mu mahele zvilo zvi nga mu vhuna nguvhu. Yi no mu nyika zvakuga zvo hisa, yi mu kuca ku vhuka aga. (Lera 1 Tihosi 19:5-8.) A matimu lawa ma hi komba lisine la lisima nguvhu, laku: Ka zvikhati zvin’wani kasi ku vhuna munhu a zvizi zvi lava ku hi mu mahela nchumu wa hombe. Hi nga bhula naye hi lezvi a ti zwisako zvona. Loku lezvo zvi hi karatela, kuzvilava hi nga komba a makabye wa hina a xanisekako lezvaku ha mu randza, hi ku mu vhuna hi cin’we ca lezvi: Ku mu bhikela zvakuganyana zvo kari, ku mu nyika cinyikiwo ca citsongwani, kuya mu vhuxela kutani ku mu tsalela mahungu ya ku mu tiyisa.

14. Hi gondza yini ka matimu ya Elija?

¹⁴ Vhuna lava va karatekileko lezvaku va tizwa na va vhikelwe zvin’we ni ku tshamiseka. Hi nga gondza zvin’wani ka matimu ya Elija. Jehovha i mu mahele cihlamaliso Elija, a mu nyika ntamu wa ku famba pfhuka wo leha kala Citsungeni ca Horebhe. Zva koteka ku Elija na a ti zwile a vhikelekile ka wutshamu lego a nga hi ka gona, lomu Jehovha a nga mahile civhumelwano ni vanhu vakwe a kaleloko. Hi wutsongwani ga kona, kuzvilava i wa tizwa na a hi kule nguvhu ni lava va nga zama ku mu daya. Hi gondza yini ka mhaka leyi? Loku hi lava ku chavelela wokari a xakelweko, zvi nga lava ku hi ranga hi ku mu vhuna ku a tizwa na a vhikelekile. Hi cikombiso, a madhota ma fanele ku alakanya lezvaku a makabye wa cisati a nga xakelwa, kuzvilava a nga tizwa khwatsi a tlhela a tlhatlheka loku ma bhula naye hi le kaya na vaganyana cokari, wutshan’wini ga ku bhula naye lomu Salawini. Kanilezvi a van’wani, va nga langa ku bhula na va hi lomu Salawini.

15-16. A ku ingisela khwatsi zvi wula yini?

¹⁵ Ingisela khwatsi. A Bhibhiliya gi hi nyika wusungukati legi go dlunyateka: “A mun’we ni mun’wani i fanele ku hatlisa kuzwa, a nonoka ku wulawula.” (Jak. 1:19) Wa zvi kota ku ingisela khwatsi ke? Hi nga tshuka hi alakanya lezvaku a ku tiva ku ingisela khwatsi ku tshama u ku rwada u cuwukela munhu na a wulawula, wena u nga wuli nchumu. Kanilezvi, a ku tiva ku ingisela khwatsi zvi hundza lezvo. Hi cikombiso, laha Elija a nga guma a chulula a kukarateka kakwe ka Jehovha, Jehovha i no mu ingisela khwatsi. I no zvi zwisisa ku Elija i wa chava, a tizwa na hi yece, niku i wa zvi wonisa ku khwatsi zvontlhe lezvi a nga mahile zvi wa nga vhuni nchumu. Jehovha i  no mu vhuna ku hlula a kutizwa loko hi lirandzo. I kombile lezvaku hakunene i mu ingisele khwatsi Elija. — 1 Tih. 19:9-11, 15-18.

¹⁶ A cikhati hi ingiselako makabye, hi nga kombisa kuyini a wunene ni ku zwela wusiwana? Ka zvikhati zvin’wani a magezu matsongwani hi ma wulako hi cichavo ni lirandzo, ma nga komba lezvi hi ti zwisako zvona. U nga ha wula lezvi: “Vasan’wina, ndza ku zwela hi lezvi zvi nga ku humelela! A zvilo lezvi a hi zvi nene, a ndza ha wuli ka n’wanana wo kota wena!” Kuzvilava u nga ha mu wutisa ciwutiso cin’we kutani zvimbiri kasi ku tiyiseka lezvaku wena wa zvi zwisisa lezvi a wulako munghana wa wena a karatekileko. U nga ha mu wutisa ku: “Lezvi ndzi nga zvi zwisisa hi zvona u nga wula ke?” Kutani ku: “A cikhati u nga wula lezvo, ndzi zwisisile ku . . . Hi zvona ke?” A wulawulela lego ga lirandzo, gi nga tiyisekisa loyi a ti phofulako lezvaku hakunene wa mu ingisela, zvi tlhela zvi ku vhuna wena ku wona lezvaku wa mu zwisisa ke. — 1 Kor. 13:4, 7.

17. Hikuyini hi faneleko kuva ni lihlazva-mbilu hi tlhela hi “nonoka ku wulawula”?

¹⁷ Hambulezvo ti wonele — u nga rivali ku simama u “nonoka ku wulawula.” U nga mu tsemarisi kasi ku mu nyika wusungukati kutani ku mu kawuka. Kombisa lihlazva-mbilu. Laha Elija makunu a nga gumesa a sangula ku chulula mbilu yakwe ka Jehovha, i tirisile magezu yo kala ma nga nandzihi khwatsi kasi ku ti phofula. Hi ndzhako ka cikhati, Jehovha i no tiyisa kukholwa ka Elija. Hambulezvo, Elija i no ti phofula kambe hi magezu yalawa ya man’we. (1 Tih. 19:9, 10, 13, 14) Hi gondza yini? Ka zvikhati zvin’wani lava va karatekileko, zvi nga lava ku va ti phofula makhati yo hlaya. A ku fana na Jehovha, hinawu hi lava ku va ingisela hi lihlazva-mbilu. Wutshan’wini ga ku zama ku mu byela ku maha lezvi kasi ku lulamisa cikarato ca wena, hi lava ku va kombisa wunene niku ha va zwela wusiwana. — 1 Ped. 3:8.

18. Hikuyini a ku khongela ni loyi a karatekileko zvi mu chavelelako?

¹⁸ Khongela hi mbilu yontlhe ni lava va karatekileko. Lava va karatekileko nguvhu va nga tshuka va nga zvi koti ni ku khongela. A munhu loye a nga tizwa na a nga ringanelwi hi ku khongela ka Jehovha. Loku hi lava ku chavelela munhu loye,  hi nga khongela naye, hi kumbuka vito gakwe. Hi nga byela Jehovha lezvi hina ni bandla hi mu randzisako zvona a makabye loye a karatekileko. Hi nga kombela Jehovha lezvaku a chavelela a yivhu leyo a tlhela a yi vhuna ku yiva ni kurula. A mikhongelo yo fana ni leyo yi nga va chavelela nguvhu lava va karatekileko. — Jak. 5:16.

19. Cini ci nga hi vhunako ku ti longisela kasi hi chavelela wokari?

¹⁹ Tirisa magezu ma hanyisako ma tlhela ma chavelela. Sangula hi ku pimisa na u nga se wulawula. A magezu yo wula na u nga rangangi hi ku pimisa ma tlhava. Kanilezvi, a magezu ya ma nene ma hanyisa. (Mav. 12:18) Hikwalaho, khongela ka Jehovha kasi a ku vhuna ku u tirisa magezu ya ma nene, ma chavelelako ma tlhela ma bhuwatela. U nga rivali lezvaku a ku na magezu ma nga ni ntamu wa ku vhuna munhu a ku hundza lawa ya Jehovha ma nga lomu ka Bhibhiliya. — Mah. 4:12.

20. Zvini lezvi a vamakabye vo kari va xakelweko va zvi pimisako? Zvini hi faneleko ku va alakanyisa?

²⁰ A makabye a xakelweko kuzvilava a nga ti wona na a chakile, na a nga vhuni nchumu, na a nga randziwi kambe — hambu ku pimisa ku a zvi nge koteki ku a randziwa. Lawo mawunwa ya hombe nguvhu! Hikwalaho, tirisa Mitsalo kasi ku alakanyisa a vamakabye lavo a ku va na ni lisima mahlweni ka Jehovha. (Wona kwadru: “ Mavhesi yo chavelela.”) Va alakanyisi lezvi a ngilozi yo kari yi nga mu tiyisisa zvona hi wu nene muphrofeti Dhaniyeli a cikhati a nga karatekile nguvhu. Jehovha i wa lava ku a nandza lego go randzeka gi zvi tiva ku ga lisima mahlweni kakwe. (Dhan. 10:2, 11, 19) Ni vamakabye va hina va xanisekako hi lezvi va nga xakelwa, vonawu va lisima ka Jehovha!

21. Zvini zvi to humelela vontlhe va mahako zvo biha va nga ti soli? Zvini hi faneleko ku ti yimisela ku maha na ha ha rindzela cikhati leco?

²¹ A cikhati hi chavelelako van’wani, ho va vhuna ku alakanya lezvaku Jehovha wa va randza. A hi faneli ku tshuka hi rivala ku Jehovha i Nungungulu wa kululama kambe. Wa va tiva vontlhe lava va xakelweko, hambu loku zvi nga tiviwi hi munhu. Jehovha i wona zvontlhe, niku vontlhe lava va nga ti soliko va ta tsayisiwa. (Mitse. 14:18) Zvezvi, a hi maheni zvontlhe hi zvi kotako kasi ku kombisa lirandzo ka lava va xakelweko. Ahandle ka lezvo, zva chavelela a ku tiva lezvaku Jehovha i ta va hanyisa hi kumbhelela vontlhe lava va xanisilweko hi Sathani ni tiko gakwe! Na ku nga hi kale, a zvilo lezvo zvo bayisa zvi nga ta ha tshuka zvita kambe maalakanyweni ni le mbilwini. — Isa. 65:17.